Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 8, 24 February 1922 — He Moolelo no PITA NIKOLA a i ole Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaninana [ARTICLE]

He Moolelo no PITA NIKOLA a i ole Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaninana

No kekahi mau minuke lehulehu, aole he hoopukaia e kekahi mau olelo mawaeua o laua, ke noho mumule lo< la o Beka Kainerona, no ka mea ua hoopiha loa ia aki me ke kahaha, ka hoonaukiuki, a mamuli wale no o ka hik ana iaia e uumi iho i kona manao huhu, i hiki ole ai ū Nikola ke ike aku i ka mea iloko o kona noonoo. I ko laua nei mamao loa ana aku nae, mai ka hale n:ai* akahi no o Beka Kamerona a pane mai: "Aole he maopopi 0 ko Mr. Makuaia mau ano ia 7*ile; o kana mau mea apai e ike ai no kela> kanaka, aole oia e huna ana mai ka hoiki ana mai ia , u. ,, "Malia paha, o kena ka mea uiaio, aka nae, ua liiki n< ;a 'kaua ke kolio aku, malia, ua halawai pu o Mr. Makua.. me Keaka Bale nia Nu loka." "Ina pela, heaha iho la ka'hana a Keaka Bale me Makua ia, e kau ai ka weli ia Mr. Makuaia?" Noke ae la o Nikola i ki akaaka, a i aku'la: "Aia ke•kahi hana nui a Keaka Bale i makemake ai e hookoia, e keia ke kumu i kau ai ka weli ia Makuaia, o keia maoli ko't manao, aole he mea e ae nana e hoomaka'uka'u nei ia Mr Makuaia o kela kupunakane no 6u, a o ka makuakane hanauna hoi o Mrs. Begena ko makuahine." "Ma ia wahi ea, aole he kuikahi o ko'u manāo me kou a ke hoole nei au. aole o Keaka Bale, ke kanaka i maka'u ai o Mr. Makuaia." 1 O ka laua nei hele aku la ia, no kahi ano malaelae, aole he ulu puukiuki o na laau i kahi hookahi, alaila naha ( aku la o Beka Kamerona, no kahi i ku ai o ka honie o Mi j Makuaia, ma ia nana ana nae ana, ike aku la oia i kekahi j mea nana i hoopuiwa mai i kona noonoo, a ku honua iho j la oia, a o ia ka Nikola, o ka ninau ana mai: • "Ea, heaha kau mea e ike nei?" i Aole nae o Beka i pane mai i kela ninau a Nikola, aka ke nana la kona. mau maka i kekahi kumulaau, hooholo aku Ia ka Nikola nana ana, ahiki i kona ike pu ana aku, 1 ka mea nana i hookahaha mai i ka manao o ke kaikama- i hine opio, o ia hoi ko laua ike like ana aku, i kekahi pepa j manoanoa i kauia iluna o ke kumulaau, a o Beka nae ka i! j>ane ae: | "Ke ike nei au i kekahi mau huapalapala i kakauia ma- j luna o kela pepa, aka nae aole e hiki ke heluheluia mai I keia wahi aku." | Hoomau aku !a laua i ka hele ana ahiki i ke ku ana iho malalo o ke kumulaau i kau ai o kela pepa īiianoanoa. O j kekahi no kela o na pepa hoolaha a Mr. Makuaia i kau ai j ma na palena o kona aina, e papa ana i ka poe komohewā, i eia nae, ua kakiaia aku ua pepa nei, me ka hoohuliia o ka; aoao i kau ia o na olelo hoolaha. i ke kumulaau, a kakauia j iho la kekahi mau olelo, me ka penikala ulaula, ma ka i aoao waiho wale o ka pepa. ! Penei na huaolelo a laua o ka heluhelu ana akū. i kakauii I maluna o kela pepa manoanoa : j "la Maika Alakuaia: E hoea hou mai ana no au. Ua ' ike no oe i ka'u mea e paa nei, a ua ike no hoi au i kau, no- j laila o kau pane wale no ka'u i makemalee ai. E hoea hou, ( mai ana au, nia ka hora umi-kumarhakahi o ka po o keia j Pbalima. ma keia kumulaau no, ia \ya au e ike ai i kau pane. I l'woki na hana pulapu ! Jna aole au pane ma keia manaWa, j ua ike no 6e i ka'u mea e hana aku ai! E hoomanao, owau ) no keia o Haka." j "Ea, owai la keia kanaka i kapa iaia iho'o Haka?" i pane i ae ai o Beka, ma ke ano ninau ia Nikola. j "Heaha auanei, he liana pohihihi loa keia ia kauā," As*ahi j a Nikola, me ka luliluli ana ae o kona poo. j Aia hoi paha la, ua pololei ka'u mea i hoike muā 'aku '< nei ia oe, aole o Keaka Bale, ke kanaka a Mr. Makuaia I i maka u ai. āka he kanaka okoa loa, ua hooiaio ia mai ia ; manao o'u, ma o keia inpa la o Haka." "Ma ka nana aku i ka manao o ka mea nana i kakau i kela mau olelo, ua ake loa oia i ka Mr. Makuaia paiK, e hoikeia aku me ka hoohakalia hou ole aku." "Ae, pela i ka kaua nana aku, aka inalia paha he mau hana pulapu wnle no kela ina kona aoao,'no ka hoomaka'uka'u ana mai ia Mi*. Makuaia." ; , He elua mau pahi i kakiaia aku i kela pepa manoanoa : i ke kuniulaau, kii aku la o Nikola, ā *vehe ae la i na pahi,' me ka lawe ana mai hoi i ka pepa hoolaha. a nana ae la ma ; ' kekahi aoao, aole he mau olelo i kakauia malaila, koe wale | < no na ōlelo hoolaha papa, i ka poe komohewa ana maluna 0 na ainao Mr. Makuaia. ] Oiai o Mr. Makuaia ka mea i kuleana i keia pepa, e l lawe aku ana au a haa-wi iaia," i kamiailio ae ai o Nikola. me kona heluhelu hōu ana iho i na manao i kakauia. "Ma ! ; ka'u kolio. o ke kanaka nana i kakau i keia mau olelo, o ! I ke kauaka hookahi 110 ia a Makuaia o ka ike ana ma ka po j i ne !;" • ' "Ina o keia ke kanaka a Mr. .Makuaia o ka ike ana ma kri ! ! po i hala, alaiia heaha iho la ke kumu e maka'u wale aku l ai no o Tile, i kekahi kanaka ana i ike -m,ua ole ai? AoHloa oia i kamaaina i kekahi kanaka ma keia inoa -o Haka!" "Aole i'o paha oia i ike ia kanaka ia Haka, aka nao, malia paha he inoa kapakapa wale no keia, no kekahi mea 1 kamaaina mua i ko makuahine!" "Pehea r lilo ai keia kanaka, i mea na Mr. Makuaia e j maka'u ai?" | Ma wahi. e lilo ana i hana na'u. ka huli ame ka noi I potio,aua aku i ke kumu oiaio loa o kona maka'u ana. e lioea niai ana, i ke kuekaaia ana ae o kekahi meahuna po liihihi loa, ma keia mua aku." Haalele iho la laua i kahi o ke kumulaau, me ko Nikob paa pu ana i kela pepa i kakauia, a ia laua i hoea aku a ma kekahi moali alanui. e moe ana no ke kahawai ku ihe la.o me ka haawi aua mai i koua 'lima akau imua p Nikola. me ka pane ana mai: E hookuu mai oe ia u e Nikpla. e hoi pololei' ana np sv no ko u ahi home, n«i kekahi manawa okoa aku ?.u e hti ; \ pu ai me l ile, nolaila o ke aloha no kou, a hui hou akr kaua. Ke haawi aku nei nae au i ka'u im.au mahalo ana hf nui ia oe, no kou hookani ana mai nei i kekahi mau me' 1 hoonanea imua o'u i keia la. Pehea e ae mai ana anei o I oe īa u, e hele hou aku no kou hale, no ka hoolohe aua, i ko' paani maluna o ka piano?" La hamama mau ka puka o ko'u liale ia oe. i ni mana wa aoau au e makemake ai e' hele ae; a e hookani aku ne au i ka piano. elike me kau i makemake ai. aka ke hooia pu aku nei no au imua ou e Beka, e haawi aku ana au i kekahi mau himeni nau." He mau mele anei Sa, e himeni ia ai me ka leo?" "Ae, he mau leomele kela e himeni ai me ka leo, aole ana no e nele kou makemake, ke loaa aku ia o«. E ae ana ?" e '. oc « l'oike mai ia'u. i kou manawa e mak-e'nake ai i ka u niiīu kokua ana, ina naha ia oe. a i kou makiiahine'" Kunou mai la ke poo o Beka-a kaha aku la hele. aia hoi o Nikola kp ku aku la a nana i ke kaikamahine opio, a ua lilo kela hookaawale koke anr. o laua. i mea nui nana e noonoo la, me he mea la, ua hoopoina loa ae la oia, i" ua

kuniu o ke komo ana o ilokō o kona^haku. Kc noonoo la.ua o Nikola. aole lie haiia maikai ina kon aoao ka hoopilipili niau ana aku me Beka, a i ole hoaaku paha e hooipoipo me keia kaikamahine. Ua nana ak; oia ia Beka ma ke ano. ua kaokoa loa ae kuna mau an« ame k:mn mau hanā. i ka na wahine o ke kulana hanohane a i loaa ka hoonaauao kiekie ia. He hookahi kumu nui « • ka hoea ana aku o kela kaikamahine 110 kona hale. no k makemnke e lohe i kaia nei hookani ana i ka piano. pel; hoi kona hi'meni ana mai imua ona. * Aole o Nikola i maa i keia ano o ka hpolauna ana, i k lumalmna ole iho o Beka Kamerona i na mea apau a i nei e noke aku ai i ka niele. malia paha mamuli mai o k hilinai o kela kaikainahine iaia. Ina o kela hele ana aku a Beka Kamerona no kon •īale; a o kekahi o na wahine o ke kulana hanohano a ki< ; .ie, elike me ke kulana i loaa i ua o e manao mao ho ana 110 oia, aia iloko o kela wahine ka makemake an: :a hoe hihi iaia, ak«. no Beka Kanierona, aole oia i ike i i v •ula o ka poe maikai, ua hele wale aku no oia ma ke an nalia he niea maikai no ia i kona noonoo, me kona nana o' ic i ka mea a na kanaka e kamailio mai ana nona. Aole i lilo kela hoea ana mai a Beka Kamerona, i me \no nui nana e noonoo ai. He elua wale no ana manav ike ai ia Nikola. e lilo ole ai kela manawa pokole o ko !ar :amaaina ana, i kuinu nona e hele kino aku ai imua o N 'eola. Ua hoea aku nae oia (maloko o ka rumi moe o ke' :anaka malihini, ua umeia aku kona mau manao pohihih o na mele kaili puuwai a Nikola, i hookani mai < maluna o ka piano, a iloko o ka noonoo o Nikola, he hoe '<ahi wale no ana mea e olelo ae ai no kela ano o Beka, u nana mai kela kaikamahine maluna ona, ma ke ano he ina lioa!<.>ha laua. Aole i nele ke komohia ana aku o na inanao hoohihi ; hōomakaleho iloko o Nikola no Kamerona, i ke kila kila maoli no o kona oiwi kino, a i ka huapala no hoi e . kona lielehelena, ua hiki loa i kona mau lima. ke lalai mai a puili aku iaia imua o kona uinauina; oiai nae ua e Nikola e noonoo ana 110 kela mau hiona i hala aku, i nn I minuke helu wale no i kaahope aku, hoomaikai iho la oia. j i kona lanakila ana maluna o ka hoo*walewale. I O ka inea nae nana i hoopohihihi mai i kona noonoo, o ia ! no kela haalele koke ana mai o Beka iaia, ua hikiwawe loa j ka lioololi ana o ua kaikamahine nei. i kona manao, mun j no ko laua hele like aku i ka, honie o Mr. Makuaia, alaik; nalu wale iho la no oia iloko ona, nialia paha ua komohi?; aku kekahi noonoo iloko o Beka, he mea maikai ole, konri ikeia mai, e'hele pu aleu ana me Nikola, o lilo auanei ia. ; i mea na na kanaka e kamailio hele ai nona. | 'No ua o Nikola nae, aole ona nana i ka meli a na kanaka | e kaimailio mai ai, ina-no ko Beka, hele pu me ia, no kz ! mea nana. aku oia i kela kaikamahine ma ke ano h< j hoaloha nona, a ua hoohihi hoi oia, no ka nani o kona leo. : me ka makaukau, e kokua aku ia Beka, ma na ano apau, e j hooiia ae ai ka nani o kona leo i ka himeni. I Oiai o Nikola e ku la, me na noonoo like ole iloko o kona j poo, ke mau la no oia i ka pepa hoolaha e paa ana i iloko o kona liina, hoo-maka iho la oia e heluhelu'hou, no j kekahi mau manawa me ka hooi loa ia aku o kona pohihihi | no ka meahuna i pili i na olelo i kakauia. ; Mamiili o kela heluhelu mau ana iho a ua o Nikola, i | ala mai ai kekahi noonoo, o..ke .kanaka nana i kakaii i na j olelo hooWeliweli ia Mr. Makua;ia, aole ia, o ke kanaka I a Mrs. Beg-ena i maka'u ai, no ke kumu, aole e aa.ana ke- | kahi knnaka ino, elike me Keaka Bale, e hoowelhveli mai ; ia Makuaia. .. s | Hoala mai la nae oia i keia ninau: O kela kanaka a Mr. I Makuaia i ike ai -maka po nei, o ke kanaka hookahi 'no | anei.ia a Mrs. Begena i maka'u ai? Inalo ua kanaka nei, a o Haka kona iiioa, pehea o Beka Kamerona i ike mua ole [ ai iaia? I , Noonpo hou ae la ua o Nikpla, malia paha he elua rriāu kanaka o ka hoea ana aku, ma.ka po i'hala, no ka ha]e o Mr. Makuaia; o ka mea nae nana i hoopohihihi aku iaia 0 ia no ka'ike ole ana o na kiai ia laua. Uoko nae o kona pohihihi, eiwiliwili ae la o Nikola i'lkā pepa hoolaha a uuku. o kona hele pololei niai la no ia no kalii o ka home o kona haku i ku ai, a iaia i hookokoke mai ai mawaho o ka hale, ke ike la oia i na malihini a kona haku, e nanea ana iwaho o ke kahua maniania, nolaila, iiihi | malie aku la kana hele ana a kamo aku la ma kekahi puka ma ka aoao o ka hale, aole hoi ma ka puka mamua mai. O Mr. Kaika, ke kanaka laWelawe o k Makuaia ka mea o ka loaa ana aku i ua o Nikola', a haawi aku la i kona pepa inoa. no ka lawe ana aku e haawi ia Mr. Makuaia. "Aole o'u manao, ua makemake o Mr. Makuaia e ike ia oe i keia manawa, aia no oia maloko o kona rumi kahi i j nerffb ai.'* i pane mai ai o Mr. Kaika. ■ 1 ! "O kona makemake ole, a makemake paha ia'u, he mea I liilii loa ia, e hele oe a hoike aku iaia, owau ka i makemake i e hui pu me ia. maluna o kekahi hana ano nui loal" | Aole i loihi kela.nalo ana aku o Kaika oili mai la me ke kauoha ana mai ia Nikola, e pii aku nōloko o ka rumi oi kona haku, ma ka hale maluna. ! O ka hora elua keia o ka auwina la a Nikola o ka hoea j ana aku, iaia i hiki aku ai noloko o ka ru;mi moe o Mr. Ma- ! kuaia, e noho mai ana no ua kanaka nei, me ke komo ole 1 kona mau lole. koe wale no kona lole moepo loihi, mē kekahi kuapo silika i hoooaaia ma kona- pnhaka. -I kelr komo ana aku o Nikola iloko, liuli mai la oia a naua mn la me na maka, e hoike mai ana, no ka loaa ole o ka mot maikai ana'iaia ma ka po aku i hala. a. pane mai la; "Heaha keia hana nui au e Nikola i makemake ai?" ' "F. noi aku ana ua ia oe e Mr. Makuaia. no kau mnv huikala ana mai ia'u no keia hoea ana mai la o'u. n;e kor kauoha ole ae nei; mamuli no nae ia o ka loaa iu'u o ke • kahi mea," wahi a Nikola. "Ua loaa anei ia oe kekahi imea e Nikola?" wahi a Mn kuaia me ka pihoihoi, me kona nana ana inai i ka pep manoanoa i owiliia e paa ana iloko o ka liina o Nikola. Ua loaa ia'u keia pepa, ua kakiaia iluna o kekahi kumu 'aau. malia paha he mea pahenehene wale no keia, aka na< no ka hoopaU ana"ae i ko'u pohihihi, pela 'au i lawe oko ' mai nei e hoikeike aku ia oe." "'O ka pepa hoolaha 110 keia a'u i kau ai no ka poe kome hewa." i pāne mai ai i Makuaia, iaia i lalau mai 'ai i V | pena hoglaha, a ike iho la i na huapalapala e kau ana. | "Aia ma kekahi aoao mai o kena pepa na olelo nana \ hookahaha mai i ko'u noonoo," ime ka lalau ana aku Mikola i ka pepa hoolaha, a waiho aku !a iluna o ke*pr kaukau, mamua pono aku o ke alo o Makuaia, a ku aku >ia nana, i ke ano o kona haku. ' i ( Aole he hiki ia Nikola ke ike aku i ka helehelena o ko laku, ī ua kanaka nei e heluhelu la i na olelo i kakauia r <a penikala ulaula, aka naie nia kona nmu li-ma i hiki •aia nei ke ike aku, ua piha maoli o Makuaia me ka ha lulu, a ke onioni wale la no ka lole loihi ana e komo an. a i hakalia no a pau kana heluhelu ana i na mea i kakaui. o V-ona noho ino ae la no ia iluna o ka no'.io, a pau ka ino īno ana. Ua.hala okoa kekahi mau 'minuke o kela noho malie 10. ana o Mr. Makuaia me ka pane leo ole, a e makaukau an. e Nikola, e nonoī aku, e hookuu -mai iaia, ia wa i onion i ae ai ua o Mr. Makuaia a ninau mai la: .I u*. ¥ , ! lhelo n .° ka mea , ua kaui 'a keiu nepa ma ij Ua heluhelu anei oe 1 na olelo i kakauia maluna o kei; L ! P ela • . j iuna o ke kumulaau, no ka heluheluia aku e ka poe apai I I e mualo ue ana malaila, Ua hoopaaia aku kena pepa ilu-

īa o kc kumulaau mc kekahi pahi. a ua lawe pu mai nei m i« i im*pahi uei. no ka hoikeike ana aku ia oe," alaila \velu le la o Nikola i ka pahi, a haawi aku la i kona liaku. Lalau mai la no hoi o Mr. Makuaia i ka pahi no kekah nau sekona wale no, alaila kau'hoU aku la kona m iu maka inaluna o ka pepa nie na huaolelo "hooWeliweli e leau ma ina. a 110 kona kainailio hou ole uiai', 'nana aku la o Nikok ia Kaika. e ku niai ana \na ka puka, a pane aku 1a i kont liaku: "Ina aole he mau mea e ae au i niakemake ai e. ninai mai ia'u. alaila iia pau ae la no ka'u hana i a •,?e oe i keia la." "Alia oe e liele e Nikola," i huli mai ai o Mr. Makuaia Pehea he mea anei kekahi mawaho ou, i heluhelu i kei: īau huaolelo i kakauia?" "A®, o ke kaikainahine hanauna a Mrs. Cegena, oia k iea nana i ike mua i kena pepa i ke kau iluna o ke kumv iau." 1 "Aole anei he jnea hou aku mawaho o olua?" "Aole o'u manao, he poe kekahi mawaho o maua, i ik kena pepa, aka o inaua na mea mua loa 1 hoea ae m: ahi i kauia ai, e ka mea nana i kakau; ina paha no k; ala o kekahi mau la, e loaa aku ana ka ike i na kanaka e a noho hana nei malalo ou." "Aia iliea ke kumulaau i kauia ai keia pepa?" wahi ; Takuaia, me ka nana pono loa ana tnai ia Nikola. "Maluna o kekahi kumulaau mapala i kauia ai k e na pepp »aloko o ka ululaau, e pili kokoke la i ka pau ana o k< ahua manienie." "Kq maopopo aku la ia'u kela kumulaau, M 'me ke ku im na ae o Makuaia iluna, a hele aku la no kahi ojka puk; niani, me he mea la, e nana ana oia o ka ike aku i'kel. :umulaau, a iloko o kona piha me ka h'uhu, huli mai 1? mua o Xikola. a hoopuka mai la i kekahi mau olelo hai'iili, o- kona haule aku la no ia maluna o kona noho, me Va namunamu ana iho i kekahi mau hiiaolelo 'e lohe ole ia aku ai.. "E huikala mai oe ia'u, ina he mea kekahi a'u i haha ai, i kupono ole i kou manao e Mr. Makuaiā. "Hc mea keia i hiki ole loa ke hookoia," i pane aku ai 0 Mr. Makuaia, me ke akakuu ana mai nāe o kona ano huhu. "Alaila he mau olelo oiaio anei, na mea i kakauia maluI na o kena pepa, aole hoi he mau olelo palaueka?" | "He mea oiaio loa k e ia, a aole o'u makeinake e kamailie wale ia keia mea. Olelo mai nei oe he wahine kekahi mea mawaho ae ou, i heluhelu i keia mau olelo, pela anei ka m e a pololei? "Ac.-o Miss Beka Kamerona ame a'u, o'maua waje no na mea i heluhelu i kena mau olelo." "Ke makemake nei au, e noho hamau loa kela kaikamahine, aole he m«a maikai ka noke o na kanaka o keia wahi 1 ke kamailio, i na hana e pili ana ia'u." j "Aole o'u manao, he hana paakiki ia, ua hiki ia'u ke kauoha aku iaia e noho hamau, e hopohopo ole ai oe, no kona lilo. i mea ka-mailio maluna o keia kumuhana a kaua e kamailio nei. He mea hou ae an e i kekahi au i inakeiuake ai ia'u ?" Nana mai la o Makuaia ma na maka o Nikola, a iaia no paha ka ike, he kanaka kela e hiki ai laia ke hilinai no ka nalo o kana mau meahuna, ia Wa i huli aku ai oia nana ia Kaika e ku mai ana ma ka puka, me ka hoolohe mai i na 'olelo e kamailioia 'ana •mawaena o Nikola ame kona haku, a o ia ka Makuaia o ka pane aiia aku. makemake nei au ia oe e \Kaika, e heleHiku iWaho, me ke pani aku i ka puka a paa, a e noho māi no nae oe, ma kahi e hiki ai ke lohe miai i ko'u kahea aku, ke makemake au ia oe. Ua hookahaha loa ia aku kela kauwa, no keia kauoha a kona haku, o keia ka manawi it*ua loa ana i ike ai, i koila makemake ok ia e noho aku imua o ke alo o kona haku, ma kekahi liana ano nui loa i pili i ko Makuaia o!a ana. "Ke bnanao nei au, ua hookakaha loa ia aku kou manao e Nikola, i ke ano o keia mau mea i hanaia mai ia'u, aole anei pela?" ' "No ka hoike ana aku iaia oe ī'ka mea ōiaio ea, ua piha maoli no au me ke kahaha. . Ua hoap au aine ko»u mau kanaka ma na ano apau e kupale nō kou pono, a ua makauaku mau makou i na wa apau e hoopakele ae ia oe mai na hāna e hoopoinoia mai ai kou'ola. O keia Haka, aole anei oia ke diabolo nana i hookau mai i ka weliweli ame ka maka'u maluna ou ?" "Ua pololei oe e Nikola i koho mai la. He kanaka oia! nolalo o ka lua po. Aole loa o'u makemake e palua ke I kau ana mai a kela kanaJva i kekahi pepa o keia ano! E; pono oia e hookaawaleia mai ka honda ael" I "Maloko o kana mau mea i kakau mai ai ia oe, e hoea. hou mai r ana oia ma ka po o k©ia Poalima iho; nolaila pehea auanei* e hiki ai ke lawelaweia aku kēkahi mau hana, e pau ai kona ike hou ia ana ma kaiionua nei?" j "Ae, ua poina maoli ka hoi au! He mea pono ia'u ke hooko aku i kana mau mea i makemalee ai," wahi a Makuaia •me ka hooikaika ana, i wahi e puka pono aku ai Jc e la mau huaolelo, o ia no oe o ka Inea i hele a puua. "Ijle nani ia, ua ike oe i na mea i kakauia ma keia pepa, 1 aohe a'u mea i koe e liuna iha ai, o ka hoike wale aku ne ika m e a oiaio; ake paa nei no hoi kuu manao, e hiki ana ia oe e Nikola, ke kokua mai ia'u." Noho iho la o Nikola maluna o kekahi noho, a kakali! aku la o ke kamailio hou mai o kona iaia. "O ka mea oiaio ea, o keia kanaka o Haka, he enemi ino loa oia no'u, he kanaka i oi aku kē ino; nnamua o ke diabolo, a ina no kona make i ka po nei, ua oi 4'oa aku ia ■::■ ka pono. , | "No kana mea nae i makemake mai ai ia'u e hana, kt» • '■panao nei au e hooko aku, o ke alahele wale no ia e pau \i kona kau ana mai i na pepa hoomaka'uka'u a hooweli- j weli ia'u; pela no hoi e lilo ole ai au, i mea kamailio nui ae na kānaka o keia wahi. P e hea. aole anei i loaa aku ka ke i kuu kaikamahine, no keia pepa?" j "Ua paa loa kuu manao pela, aole kau kaikamahine i ike. 1 ' i "Ke maikai la kena pane, aka nae, e hoea mai ana i kona ianā\va e ike ai, ina pen e i iho la ke kau mau o kela kana;i i na pepa o keia ano; E hoopauia kela ano hana e 'ponn •!" "E. kau mai i kau mau'hilinai ana maluna o'u, a na'u no • lawelawe aku i na hana, e hiki hou ote ai i kela kanaka eo hoonahoa mai ma kahi kokoke i kou home nei. a oi< <>a hoi ke kau hou ana niai i na pepa o keia ano." "Ua konoia mai au e hilinai aku-ia oe e Nikola, aole h īea e ae, nana e kokua mai ia'u i keia o oe wal j. O ke kanaka nana i kakau i keia mau huaolelo ho eliweli, o ke kanaka hookahi ia a'u i maka'u loa ai, 'Io mai lx au, no ka pee ana ma keia ,wahi mamao m * kulanakauliale mai. He mau makahiki loihi ko'u k .aaina ana i keia kanaka, ine kuu manao la, ua make oi ia no ka ke ola nei. "O keia mea ana e kamai'iio mai nei, ua maopopo iai u meahuna, a ua hoi kana ; m e ahuna ia'u, u )ili ia no kekahi palapala hoa-hui i hanaia iloko o kekai nau makahiki loihi i kaahope akii nei, a maua i kakauine jke ai ina ke komohana. Aia kela palapala malalo o kon; nalu kahi i malama ai; a elike me ka loihi o kona pa; ma i kela pepa. pela no ka hiki ana iaia ke hooweliwel nau mai ia u: a aia iloko o kelā'palapala, ka mea nana < «iiM ae ika hauoli mailoko ae o'u ame ka'u kaikamahine." "Ke hoomaopopo aku !a au i ka hana a kela kanaka manao nmi ai maluiia o'u, o ia no ke koi ana mai e uku akt ee iaia i kekahi huina dala mahuahua, aole anei pela?"

"O kena ka mea oiaio loa. lau r noho ana maloko u Mu loka. ua halawai iho la au me ia, a ku) mai la ® uku ' aku au iaia i elima kaukani dala. ua hoole aku nae au, ru> ke kumu. ina au e ae ,iku ana i kela koi. e '"»mau ma, ana 110 oia i ke koi ana. me ka hiki ole īa u ke hoole akii. nela iho la au i haalele aku ai ia N u loka, a 1101 mai la ni i keia walii e nolio ai. ma ano pee mai laia inai, eia ka , hoea mai ana no oia no keia wahi. t) ka nui iloko o.i. 0 ia no ke k'aa mai o kela palapala ana e paa Ia malalu u kU "lna hoi paha ua maopopo ia oe kahi \ waiho ai o kela palapala, alaiia he hana nwalahi wale no ka nm ana ak, ; 1 na alahele. e kaa mai ai malalo 011, īna aole, alaila he han.i )ohihihi loa ka loaa ana o kela palapala. "\c he k°u aku kela a ke kanaka akamai, aolt ona j>.i ,u 1 kki palapala me ia, aka ua wail.oia no ma kekah, li e maluhia ai. No kela mau kauka.ii «lala elnna ana . •oi mai ai ia'u. a o ka manao 110 hoi .a o keia pepa ana , 'akau ai. lie pono ia'u e .nakaukau mc kela n.au kauku, , lala mamua ae o ka l.oea ana ma. o ka I oalmia. "E ae ana anei oe i kekahi hana limanui o kela ;f,io: "Aole e hiki ia'u ke alo «ie. e huoko au 1 kana ihhu inn ipau e koi tnai nei e pono ai!' "Ina owau oe, aole loa au e ae ana e hooko i na nu t kela kanaka c koi mai nei!' . a "No kou maopopo ole. ike ano oka mea i hanaia. |»rl, 7e e paakiki mai nei e Nikola, aole e hooko aku i ke kvt .> :eia kanaka. Aole keia o na hana lnnanui i kamaama. : ea lawelawe mau ia e ka poe koloh«, akalie hana la i P i , ke ola ame ka make, a me ka eleu wale no au e pon,li e hooko i na hana ma ko'u aoao. E hoouna ana au ia i Nu loka, no ke kii ana a lawe mai 1 ka huina o ehin.. anei au, i mea kokua aku ia oe ma keia hana. "Ae oka Poakolu keia a kaua e kamailio nei. L hoi aku , ana kuu kaikamahine me kana mau inalihini «o Nu lok. 'i keia lā". e hele pu oe me ia no Ku loka, a na u e kelepon;. • aku ia Mr. Kelekona, e haawi niai ia oe i ehma kaukam 1 dala, a ma kala apopo oe e huli hoi mai aWiile kela iiun i dala." , . , , ' "Pehea iho la kou pono no keia po, ma ko u manawa r j kaawale aku ai no,kahi e?" ' .. ! "Aole eaa ana kela kanaka e hookokoke mai .1 ka h;m I i keia po, ua ike oia i ka nui o ka poino e kau aku ana iim 1 luna ona, o ke kumu ia o kona kakau ana i keia pi]' Aole o'u wahi hopohopo iki nona i keia po. 1- panua aku ana e a'ti na puka apau o ko u jhomc nei, me ka hoonuhu ' ana i kekahi mau kiai maloko nel o ka hale, a ma 110 kona 1 hoao e komo mai iloko nei, e kauoha ana au 1 na ki.n e ! ki i ka lākou mau pu iaia. "Pehea ma ka po o ka Poali?na ae nei, e aa ana no an« 1 i oe e hele e hui kino me ia, no ka haawi ana aku 1 na kau- ! kani dala elima?" , . , . '! "Aole au e hele aku ana e hui pu me la, aka oor kau 1 \ e hoouna aku ana," me ka hakilo loa ana aku o Makuaia - i ka helehel°na o Nikola. "Pelā i'o ka akahi 110 au a ike aku i kou manao, -walu ! a Nikola me kona ike maopopo ana iho, e komo loa aku '' ana oia iloko ona meahuna i pili ike ola ana o kona haku 1: "Alaila owau i'o anei liau i makē-make ai e luii pu aku im I i kela kanaka ino?" I I Ku okoa ae la o Makuaia iluna. k.iu mai la 1 kekahi Inna '* maluna o ka poolii'wi o Nikola. alaila kamailio ouai la in«' : ka l°o o ka mea i kau mai i ka manaolana no ka holopono o na mea apau inaluna o keia kauwa ana, a pane mai la*. 1 ' "Aole o'u makemake e luii kino me keia kanaka, pela au ; i ai, ooe e Nikola ke hele e hui pu me ia. A"l' ! au mea e maka'u ai 110 kela kanaka, no ka «iiea aohe 00 i hana hewa aku iaia. Aole a*u niea ea? i hilinai ai, ooe hoo kahi wale no, a na'u 110 e ka.inailio aku ia Kaika, i ke ano : o ka kauk mau mea i kukakuka ai. i "E ike mai oe e Nikola, o ko'u hoouna ana ia oe ma keia hana nui, he hoike piha ia 110 ko'u hilinai imaluna ou) <) : oe ke kaiiaka hookahi i kupono loa no ka haua au i niai keniake ai maanei. a e ike ana no oe. aole i makehewa kon . hooko ana mai i keia hana a u, aka e ia ana 01, a oi aku inamua o kdu mea i inanao mua ai." Aia o Nikola ke hakoko la mawaena o na snanao elua Ma*kekahi aoao. aia ke aloha iloko ona no Makuaia, a mti i kekahi aoao hoi, aia ka hoowahawaha 110 kela kanaka, no kona hoao ana e kaualako aku iaia nei iloko o kekahi hana. a kona lūnaikehala, i ku-e loa ai: iloko nae o kcja hakoko '■ ana, i kaa ai ka lanakila ma ka aoao, e kono mai ana laia. ; e aloha aku i kona haku. ; "Ina ua paa i'o kou manao. owau ka mea e holopono ai ! kau hana ea, alaila ke ae nei au e hooko i mea apan . au i hoolāla ai, malalo nae o keia ku:mu, aole e- ili mai maluna o'u. ke ko'iko'i 110 kekahi m e a e oili ae ana." "O kau hana wale no e Nikola a'u i makemake ai, o ia ka 1 lawe ana aku a haawi i na kaukani dala i kela kanaka, alaila hoi pololei mai oe no ka hale nei." "Aole anei, he likiki a kela kanaka e haawi mai ai ia u. i hoike 110 ka loaa nono aku o ka dala ana i niakemake ai? M wahi a Nikola, me kona pilia me ke kahaha. "Aole ana mea e haawi mai.ana ia oe, ke loaa no keia elima kaukani, dala iaia. o kona hele no ia, me ka hoopilikia ole mai ia'u no kekahi mau mahina. Oiai hoi oia e hoo mamao ana niai ka hookokoke ana mai ia'u, e loaa >a kaua kekahi manawa niii kupono e noonoo aku ai no kekahi mau arah e lc, i wahi e pau ai kona ike hou ia ana ina ka honua nei:" "O <ka hana au i noonoo ai, a i ule i hoolala ai, i keia manawa, heaha ta mea la?" | "Ke manao nei au, owau wale 110 ke kuleana ma ia mea!" "Pela i'o no. aka nae e.hoomanao oe e Mr. Makuaia. ua noho mai au malalo ou, >ma ke ano he mea mal&ma i ke n j inau ululaau, a he lunanui hoi maluna o kau mau han 1 apau. Ua haawi aku au i ko'u ae, 110 ke kiai ana i kou hu ; me, a no ka hoopakele ana i kou ola; aka o ke kau h"ii I cvna mai o kekahi hana ano nui mawaho ae o keia, he kuh v ; ana ko'u e ike ai i ke ano o ia'hana." "I hookahi a kaua hana e hooko ai i ka iinanawa, ai:; \ a kaawale ae ia hana me ka holopono, alaila noon«x> ak'i ana he hana hou; k« hooia aku nei nae au imua ou e Nik« ■ la, aole loa au e hookomo aku ana ia oe iloko o kekal I, kulana. e pale ae ai oe i kou kulana keonhiiana.'' t "Ina pela, ua maikai, a e kakali malie an, aliiki 1 | 'ioea hou ana mai o ia hana." "E ae mai ana anei oe e Nikola. e hoohiki. aol?.c kania.i' | vale i keia mau mea au i ike ai i kekahi kino 'kanaka '■> vaho aku ou?" "Ke ae aku nei au imua ou e Mr. Makuaia e nolio hair< ia ana au no keia mea a kaua e ike n c i." "E kamailio aku ana auei oe i keia kaikamahine han. na a Mrs. Begena, e noho i?ie ka hamau loa no kana ike ai ma keia p.epsP?" "Aohe au kanalua ana 110 ia mea, e hooko aku ka'u m e a i hooia mua aku nei ia oe, no ka papa ana n»" kela kaikamahine. aqle r walaau' iki i na mea a heluhelu ai ma kena pe^a." Akahi no a loaa ia Makuaia ka maha o ka noono". :>ane aku o Nikola i na ninau noho, me ke kamailio ana t "Ua pau'ae la kar'u mau mea i makemake ai no keia v nawa, e hoi oe 0 hoomakaukau i kou imau lole .kupoii'; loi hoii mai i nei. E haalele iho ana o Pegc ma ky : *ha o keia auwina la, nolaila e hoea mai oe mainua kela manawa, a e haawi aku no au ia oe i leka ka bila kikoo dala." .(Aole i pau.)