Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 9, 3 March 1922 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE LXI HELU 9 NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POALIMA, MARAKI 3, 1922. NA HELU APAU 6493

 

Komo ka Banako ma Hilo Iloko o ka Pilikia me ka Pokole Ana o na Dala

 

Panikuia na Puka o ka People's Bank o Hilo me ke Kaa Ana Aku o ka Noii Ana i ke Kumu o ka Pilikia i ka Waterhouse Trust Company

 

          Eia ka hanako o Hilo, ka People's Bank o Hilo, iloko o ke kulana kupilik@ i keia wa. mamuli o ke panikuia ana @lona mau puka, me ke kaa ana aku @ o ka hooponoponoia ana o kona @ hana apau malalo o ka Waterhouse Trust Co., mamuli o ke kohoia ana mai @ ka aha.

          Iloko o ka mahina o Augate o ka makahiki aku nei i hala, ua hoomaopopoia, aia ma kahi o ka $1,350,000 ka waiwaiio o kela banako, aka ma ka manawa o ke paniia ana o na puka o @la banako, no ka lawelawe oihana @na, ma ka Poakahi aku nei i hala, he @2@2,000 no ke aupuni Teritoro, i hookomoia maloko o kela banako, mamua aku nei: he $30,000 hoi no ke Kalana o Hawaii, a he $53@,000 na ka poe ho@hu liilii ame hoahu manawa. O ka h@ina o $275,000, he mau dala ia i hoahuia e ka lehulehu o na kanaka, ma ke @no hoomakaulii.

          Aia ma kahi o ka 5000 ka nui o ka poe i pilikia, ma o ka banakalupa ana o kela banako o Hilo; no Hilo ponoi iho, ua hiki aku ma kahi o ka 2800 ka nui o ka poe hoahu, a no na apana mawaho aku o Hilo, ke koena aku o ka poe @oahu.

          O ka huina o na dala i hoomaopopoia, i hooliloia aku ma ka aie, me na palapala hoopaa, na oi aku mamua o ka $1,000,000, aka nao o ka waiwaiio o kela mau pepa hoopaa, aole ana ia e maopopo ahiki i ka huli pono ia ana aku e ka hui Waterhouse Trust Co.

          Aole hiki e ikeia i keia manwa, in a paha e loaa aku ana i ka poe hoahu, ka lakou mau dala apau i hookomo ai maloko o ka banako a i ole kekahi hapa paha o ka lakou ma@ dala, ahiki i ka huli pono ia ana aku o na mea oiaio, pili i na aie dala, i  hanaia, me na waiwai hoopaa kupono. No na mea e pili ana i na alabele, ma ka aoao o ke aupuni, e hana aku ai, maluna o ka poe na lakou i hoohana i ka banako, eia ke ku nei iloko o ka pohihihi, aka nae, in a e lona aku ana ma ka huli pono ana, ua lawelawe maoli ia kekahi mau hana kolohe, alaila e ala mai ana ke aupuni, a hana aku na hoopii kanawai, elike me ke ano o ka hewa i hanaia.

          No ka hoomau ana aku i ke ku ana o kela banako, na hookomo hou aku na luna hooko, ma kahi o ka $300,000, a me he mea la, e koi hou ia aku ana lakou, e pani mai i ke koena aku o na dala a ka lehulehu, i poho, ma ka manawa e ike maoli ia ae ai ka waiwaiio o kela banako; o ka mea wale no nana e hoopakele ae ia lakou, mai ka uku hou ana mai i kekahi huina dala mahuahua, o ia no ka hiki ana e lawa na dala, i hoahuia maloko o ka banako, ke ukuia aku, mai na waiwai hoop@@ mai, i kaa aku malalo o ka malu o kela banoko.

 

Hiki Ole ke Hoomauia

 

          Iloko ae nei o na mahina eono i hala, ua l@na aku ke kokua i kela banako o Hilo, mai kekahi mau hui lawelawe oihana aku o keia kulanakauhale, ma kahi o ka $225,000, me ka makaukau o kela mau hui oihana, e kokua hou aku, in a ia he kumu e mau aku ai ke ku ana o ka banako, analuna o kekahi kahua paa, aka nae ua hooholo na luna oihana Teritore, o ke alahele kupono loa e hanaia aku, o ia uo ka noii a@a aku i ke kulana oiaio, o na hana a kela banako.

          Wahi a ka Puuku Lewis, o ka huli hoi ana mai no ke kulanakauhale nei, mai Hilo mai, ma ka Poaono aku la i hala, me ka Loio Kuhina Irwin, he manaoio kona, e hiki ana no e uku hou ia aku na dala a ka poe i hoahu dala maloko o kela banako, i ka manawa e maopopo ae ai ke kulana oiaio, ma na mea pili dala, aka no keia manawa nae, aohe mea maopopo iaia e olelo ae ai, in a paha no ka uku piha ia aku o na dala a ka poe hoahu, a uku hapa ia paha.

 

PAU NA AINA KANU MAUU I KE ANA IA

 

          I kulike me ka George P. Cooke, ka lunahoomalu o ke Komisina o na Home Hawaii o ka hoike ana ae ma ka Poa@no o ka pule aku la i hala ua pau i ke anaia e ka enekinia Jorgen Jorgensen na apana he 22 no ka hoomaka ana aku e kanu i ka Ma@@ Alfafa mauka aku o ke alanui aupuni ma Kalamaula, he mau apana uinanaka like nona ka ili o 500 kapuai kuea pakahi, he 22 ka nui o ia mau apana i pau i ke anaia, a maluna o ia mau @pana e kanuia mai ana ka mauu alfafa no ka hoao ana.

          Ina e ik@ia ana ka holopono o ka ulu o ia ano mauu a apono ke komisina ame ke kiaaina, alaila e hoomakaukauia ana i hookahi eka mauu no kela ame keia apana, i hoi aku ia o ka poe e kohoia ana no ia mau aina ua makau kau mua @a apana i ke @noia no lakou, o ka haawi wale mai no ka hana i kou i ko kela ame ko keia apana a hoomaka aku ka mahi ame ka malama ana i na mea i hooulu mua ia.

          Ua hoike pu ae o Mr. Cooke i ka loaa ana aku i ka enekinia o kekahi mau lua lehulehu no pa lua wai hook o e hiki ai ke hookio i ka wai maloko o ia mau luawai ma kahi @200,000,000 galani wai O kekahi o na ninau koi koi a ke komisina i noonoo ai, o ia na kahua o na kauhale o na kanaka e hoi aku ana a noho malaila, in a nei no ka makemake o na kanaka e hoi a noho akoakoa ma kahi hookahi. K@ holomua mai la ka hana a ke Komisina Home Hawaii ma Molokai, i hakalia wale no i ka pau ae o keia makahiki o ka wehe koke ia mai no ia o kela mau apana aina ma Molokai, no ka hoi ana aku o na Hawaii a noho malaila a hoomaka aku ka hooikaika ana i ka hana a ke Keikialii Kalanianaole i makemake ai i na kanaka Hawaii e hoi aku malaila a hooikaika no ko lakou mau pono, a maluna hoi o ia mau aina e hooulu hou ia ae ai ka lahui @like me ka hooulu ana ae i na mea kanu. Aole paha he hana kela a ke komisina he hoomakaukau mua maoli no i na mea apau no ka pono o ke kanaka Hawaii e hoi aku ana a noho maluna o ia mau aina.

 

HE OIAIO OLE NA MEA I MANAO IA NO MRS. ATCHERLEY.

 

          O na olelo hoonuinui a kinai i ko Mrs. Atcherley manaolana ma kekahi ano o na la i hala aole oia he makaainana Amerika mamuli o ka lilo ole ana o kana kane, ke Kauka J. Atcherley, i noho ai ma Honolulu nei no kekahi manawa aku nei i hala, i makauinana Amerika, ua ikeia ka oiaio ole o ia mau olelo mamuli o ke kakau ana mai a ke Kanikela Amerika Edwin II. Gunsaulus o Halifax, Nova Seotia, Canada ia Mrs. Mary Haaheo Atcherley, ka moho elele Demokarata kuokoa i ka ahaolelo lahui e hoakaka ana ua lawe kana kane ke Kauka John Atcherley i ka hoohiki e hookupa hou ana iaia i kupa Amerika maloko o kona keena ma ka la 21 o Augate, 1920.

          I kulike me ka Mr. Atcherley i hoakaka aku ai imua o ke Kanikela Amerika a i paa @@i maloko o ka moolelo he makaainana oia, ua hanauia oia ma Manchester, Enelani, ma ka la 31 o Iulai, 1865, a ua hooliloia oia i kupa Amerika ma kana hoohiki i waiho ae ai maloko o ka aha kaapuni ekolu, ma Hawaii Komohana ma ka la 11 o Sepatemaba, 1900, a ma ka la 1 o Mei, 1915, i komo aku ai oia i ka oihana ka@a moana a ke aupuni o Canada. O kana hoohiki e hoihoi hou ae ana inia i kupa Amerika, elike me ia i hoakaka ia malalo o ke kanawai kuikawa a ka ahaolelo o Amerika a i kupono @ laweia e na makaainana Amerika, a i komo aku hoi i ke kaua nui o ke ao malalo o ka have, o kekahi aupuni e, oia keia malalo nei:

          "Ke kukala aku nei au ma keia, malalo o ka hoohiki, ke hool@ loa nei au i ko‘u pili a kaa ana malalo o ka hoomalu ana a kekahi keikialii o na aina e, aupuni moi, mokuaina a aupuni e ae; e kakoo no au a e hoopakele hoi i ke kumukanawai ame na kanawai o na Mokuaina huiia o Amerika mai na enemi mai apau, na lahui @ ame kuloko, a e kupaa hoi me ka oiaio me ka hooko pono ia kumukanawai ame na kanawai."

          Mamuli o ko Mr. Atcherley lawe hou ana i ka hoohiki i hoihoi hou ia ae ai me ia kona kulana mua ma ke ano he makaainana Amerika.

 

Ki he Kanaka Hawaii Iaia i ka Pu a Make

 

No Kekahi Wahine ka Pu i Manaoia Ai Eia Nae Lawe Okoa Ae ka Mea Ki Pu i Kona Ola

 

LOAA NO NAE KA POINO I KA WAHINE I KIIA

 

Ma Waimea, Kauai, Kahi i Hanaia Ai o Kela Ki Pu Weliweli ma ka Pule Aku Nei i Hala

 

          Ma Waimea. Kauai, ma ka po o ka Poaha, ka la 23 o ka mahina aku la o Feberuari i hala, i lawe okoa ae ai o Kalau Kahoonei i kona ola iho, ma ke ki ana iaia me ka pu panapana, a make iloko o ka manawa pokole loa.

          I kulike ai me ka meahou e pili ana i kela ki pu, ua hoea aku o Kalau Ka hoonei no ka home o Mrs. Arthur Hunt, ma ka hapalua o ka hora ewalu o kela po, a hoala aku la i na olelo hoouluhua i kela wahine, ma ka olelo ana aku, no kona hoihoi ole mai iaia.

          Ua hoao o Mrs. Hunt e hoomalielie iaia, aole nae he wahi mea a maliuia aku, o ka hemo ae la no ia o kana pu panapana iwaho, a ki aku la ia Mrs. Hunt, me ke ku ana o ka poka ma ka puu.

          Ua hina koke o Mrs. Hunt noluna o ka papahele, me ke kah@ nui ana o ke koko, mai kahi aku i ku ai i ka poka, a no ka hopohopo paha o Kalau Kahoonei, e make aku ana o Mrs. Hunt, ua ki okoa ae la oia i kana pu iaia iho, me ke komo ana aku o ka poka ma kona poo, a make oia me ka hikiwawe loa.

          Ua hoihoi awiwi ia aku o Mrs. Hunt no ka halema‘i i ma Waimea, a ma ka nanaia ana, i ikeia ai, ua komo mai ka poka ma ka aoao hema o ka puu, me ka haki ana o ka papa auwae ma ka aoao akau, a no ke kukonukonu loa o kela poino i loaa iaia, ua kanalua loa ia ka loaa o ka palekana iaia.

          Aole he mau kumu maopopo loa no ke ala ana mai o kela hana ka@aima, koe wale no na mea i kohoia ae, mamuli mai o ka maikai ole o ka noonoo o Kalau Kahoonei, pela iho la i lawelaweia ai kela hana naaupo.

 

HOOPA‘IIA KA LUINA JONES E KA AHAHOOKOLOKOLOKOA.

 

          Ma ke Sabati nei ka hoikeia ana ae @ na luna nui o ka oihana kaua moana ma Puuloa o ka luina Clifford T. Jones i hoopiiia ae ai i hoopa‘iia ai oia he $90 e ka aha hookolokolo koa.

          O keia no ka luina i hoopii hoahewaia ae ai e ke kiure kiekie Teritore ma ka mahina aku nei o Dekemaba i hala no ka hewa pepehikanaka ma ke deg@r@ ekahi mamuli o ka hoopiiia ana ae nana i pepehi a make kekahi hoa luina on a, o Frielander ka inoa, ka luina nona ke kino make i loaa aku ai iloko o ka malako ma keka@ wahi kokoke i Puuloa.

          Ma ka manawa i waihoia ae ai ka hihia o keia luina imua o ka aha hookolokolo a ka Lunakanawai Banks o ke Konela Hathaway ka ka aha o ke koho ana ae i loio pale no Jones, a i ka manawa nae i makaukau ai ka aha no ka hoolohe ana i keia @ihia, ua hoopau wale ia mamuli o ke n@i a ka loio ma ka aoao hoopii.

          Ia manawa ua waihoia aku ka hoolohe ana i ka hihia o nei luina i na luna nui o ka oihana kaua moana no kona hookolokoloia ana mai e ka aha hookolokolo koa. O ke Konela Hathaway no ka loio pale o keia luina, a ma ka noho ana a ka aha hookolokolo koa e hoolohe i keia hihia, ua ikeia aohe i pili ka hewa pepehikanaka i keia luina, koe kona haalele ana i ka hana a ka oihana kaua moaua, ame kekahi mau hewa e ae, a pela ikauia mai ai ka hoopa‘i o $90 maluna ona.

 

HOPUIA KE KANAKA MALAMA BUKE O KA HOKELE COLONIAL.

 

          Maliope o ka h@aiia ana ae o ka nihueia ana o $700 a oi mai ka Hokele Colonial aku ma ke kakahiaka Sabati nei i hoopukaia ae ai he palapala hopu no George S. Good, ke kanaka malama buke moolelo waiwai o ia hokele no elua mau kumuhoopii e ku e ana iaia. Na Miss Mary Johnshon i hookomo ae i ka hoopii nona, ka lunahoohana o ia hokele. Ke huliia mai nei na buke o ia hokele e kekahi lunahooia no ka noii ana aku i na mea apau i lawelaweia e ka mea i hoopiiia ae, i mea e maopopo ai ka nui o na dala i pau i ka mioia.

 

Ohohia Nui Ia o Baldwin ma Hawaii Hikina

 

Hoea ka Moho elele Repubalika me Kona Mau Hoa no Hawaii me ka Malamaia o na Halawai

 

UKALI PU O LYMAN ME WISE MA KANA HUAKAI

 

Ku Okoa Mai Kekahi Mau Wahine Demokarata o Puna e A‘o i na Wahine e Koho ia Baldwin

 

          I kulike ai me na hoike i loaa mai i Honolulu nei, mai Hilo @ai, he nui ke ohohia o na mana koho @na Hawaii ia Harry A. Baldwin, ka moho elele lahui Repubalika.

          Ua hoea aku o Harry A. Baldwin no Hilo, ma ka Mauna Kea o ke kakahiaka Sabati i hala, i ukali pu ia aku e Mrs. Baldwin, Sam E. Kalama, Mrs. Kalama, John H. Wise ame Chas. Makekau.

          Ua hoomaka ke kaahele ana o ka moho elele Repubalika, ma ka apana o Puna, me ka hui pu ana aku o ka Lunamakaainana Norman Lyman ame Senatoa Wise ma kela huaka‘i, a ma na wahi apau loa i malamaia ai o na halawai liilii, ua ike maoli ia aku ka piha ohohia o ka lehulehu.

          O na manao maikai ole o na la aku nei i hala, ua hoauheeia aku ia, mailoko aku o na mana koho baloka, mamuli o na haiolelo a Lyman ame Wise i a‘o aku ai i na kanaka, e koho lakou me na manao lokahi ia Harry A. Baldwin.

          Ma kekahi halawai i malamaia ma Puna, i ka manawa i lohe aku ai o na mana koho i na haiolelo, no ka pono o ka moho o ka aoao. Repubalika, ua ku okoa mai he elua mau wahine, he mau Demokarata, a hoike i ko laua manao kuokoa n@ Baldwin, me ke a‘o ana mai i na wahine e ae e koho like lakou iaia.

          Ma kekahi halawai i malamaia i hoike ae ai o Senatoa Baldwin penei:

          "Oiai aole au i komo kino aku ma ka hooikaika ana i wahi e loaa mai ai ia‘ukeia kulana i keia wa, o ia ka waeia ana ae i moho no ka aoao, ke lawe mai nei au ia hanohano me ka manao hiipoi. Maloko o ka ahaelele Repubalika i hoakakaia ae ai na manao, ua makemake nui ia ka‘u mau hooikaika ana no ka pono o na mea apau o ka oi loa aku nae no na kanaka Hawaii, o keia ka mea nana i kono mai ia‘u e lilo i‘o au i mea paahae no ka aoao.

          "O ko‘u kahuahana maloko o ka ahaolelo lahui, e kulike loa ana no ia me ke kahuahana a ke Keikialii Kalanianaole i make, a e hooikaika no au ma na ano apau, e hoopau aku i kana mau hana i koe."

          I kulike ai me keia nuhou i hoikeia mai ai i Honolulu nei, ua hoonioniia aku ka noonoo o na mana koho, i ka loha ana i na haiolelo mahope o ka moho Repubalika, a ua ike maoli ia aku no hoi ka piha ohohia o na mea apau.

          I ka wa i huli hoi aku ai o ka moho elele Repubalika no Hilo, me kona mau hoa, o Senatoa Desha ka i hui mai me Harry Baldwin, a hoike mai no kona komo pu e hana, a e haawi mai hoi i kana kakoo ana no ka moho Repubalika.

          Ma ka po o ka Poakahi nei, ma Olaa, Puna, ka halawai i malamaia ai, a ma ka Poalua ae ka hoomaka ana o ka huaka‘i kaapuni ia Hawaii, me ka malama ana i na hana haiolelo ma kela ame keia wahi.

 

HOPUIA KEKAHI KAA OTO ME KE GALANI OKOLEHAO.

 

          I kekahi kaa oiomobile e kalaiwaia ana e kekahi Kepani o ka holo ana mai Heeia mai no ke kaona nei, a i ka hoea ana mai i ka nuku o ka Pali o Nuuanu ma ka Poaono aku la e noho aku ana ke kanaka o ke aupuni o kona paa iho la no ia i ka h@p@ia mahope iho o ka huliia ana aku oluna o kona kaa a loaa aku he galani okolehao a lilo ke galani i ka makai. Ma ka ninau ana aku a ka makai i ua kalaiwa la kona ka inoa o ka hoike ana mai o Asoy, ua pane mai oia aole nana kela ie okolehao, he Kepani nona ka inoa o Isumi ka mea nana i hookau mai i ua galani okolehao la iluna o kona kaa, aohe no hoi oia i hoakaka mai iaia he okolehao koloko o ia ie.

          Mamuli o keia hoakaka a Asoy, he Kepani no Heeia, ia galani okolehao i kiiia aku ai oia e hopu, a ma ka noho ana o ka aha federala e hoolohe i keia hihia @a ikeia ka pili o ka hewa i ka mea i hoopiiia ame ke Kepani nana i lawe mai ua galani okolehao la, nolaila ua hoopaiia o Izumi $100, a he $50 ka hoopai o ke kalaiwa kaa oto no ka lawe ana mai i ka okolehao.

 

Hooku‘iia Aku he Keiki e ka Oto a Make Loa

 

I Lele Oia Mailuna Aku o ke Kaa Uwila i ka Wa e Holo Ana, Pela i Hooku‘iia Aku Ai

 

HIKI OLE KE ALO AE I KELA ULIA POINO

 

Hoihoiia ka Mea i Eha no ka Halema‘i me ka Hiki Ole Nae ke Hoopakele i Kona Ola

 

          Mahope iki iho o ka hora 1:15 a. m., o ke Sabati iho nei i lele loa ae ai ke aho o Walter Wing, he keiki hapa-Hawaii nona na makahiki he 11, maloko o ka halema‘i Moiwahine, kahi on a i laweia aku ai mahope o koua hookuiia ana mai e ke kaa o@o a naha kona iwipoo, haki kekahi wawae ame kekahi lima a opapuia na iwiaoao.

          Iluna kela keiki o ke kaa uwila o ke alanui Emma kahi i kau ai, a i ka hoea ana mai o ke kaa ma ke kihi o na alanui Emma ame Vinia, a oiai no ke kaa uwila @ mau ana n@ ka holo, ua lele aku la oia mailuna aku o ke kaa me kona ike ole aku i kona make @ hookokoke mai ana mahope on a, a iaia no a @aule iluna o ke alanui o kona manawa no ia i hooku‘ila mai ai e ke kaa otomobile e kalaiwaia ana e H. F. Morgan o ka Banako o Hawaii, oiai ua hiki ole ia Mr. Morgan ke hoopaa koke iho i ka holo o kona kaa a ua pololei loa no hoi ke keiki ma mua o kahi a kona kaa e holo mai ana e hiki ole ai ke alo ae, oiai oia e holo mai ana no ke kaona ma ke alanui Emma.

          I ka manawa i loaa ai kela ulia i ke keiki ua lawe koke i@ aku oia noloko o ka halema‘i me ka manao e hiki ana ke hanaia iho kahi mea e hoopakeleia ae ai ke ola, eia nae, ua make loa aku la oia mahope iho.

          He rula ka na kaa uwila i kau ai ma na paia o ke kaa; o ia hoi, aole e lele mailuna aku o ke kaa, a i ole kau mai paha oiai no ke kaa uwila e holo ana, ua lele keia keiki mailuna aku o ke kaa me ke ku e i ka rula, a ua hiki ole no hoi e kau aku i na ahewa ana maluna o Mr. Morgan, n@ ka mea e mau ana no ka holo o ke kaa uwila i ka wa i hooku‘iia aku ai ke keiki, in a i ku ke kaa uwila a e lele aku ana la kela keiki ma kona manawa i hookuiia mai ai, in a ua kupono e kau aku i na ahewa ana maluna o Mr. Morgan.

 

A‘O MAI O DESHA I NA MAKUAHINE HAWAII

 

          O na keiki Hawaii hapanui o na keiki kolohe e lawe mau ia ae nei imua o ka aha hookolokolo o na kanawai a o na keiki Pukiki ka ukali mai, elike ma ka hoakaka a ka Lunakanawai John R. Desha imua o kekahi anaina haipule piha loa maloko o ka holo halawai o ka ekalesia o Kalihi ma ka po Sabati iho nei.

          Ma ka po Sabati i hala iho la ma ka ekalesia o Kalihi ka halawai n@@ a na ekalesia Hawaii ekolu o ke kulanakauhale, Kawaiahao, Kaumakapili ame Kalihi-Moanalua, a o kekahi halawai piha loa ia i na hoahanau o na ekalesia huiia ekolu.

          O ka Lunakanawai John R. Desha ka mea haiolelo ma ia po ma ka olelo Beritania, a na ka kahu Akaiko Akana i mahele mai ma ka olelo Hawaii. Ma na mea a@o nui o ka Lunakanawai Desha haiolelo mai ka manawa mai o kona noho ana ae i kahu no ia aha. Wahi ana, o na keiki Hawaii ka oi aku o na keiki kolohe i laweia ae imua o kana aha, @ o na keiki Pukiki malalo aku, a o ke kumu mai ua hoohemahema loa na makuahine ame na makuakane Hawaii i ka ao ana i ka lakou mau keiki, me ka ikaika, ua hookuu wale ia aku lakou e hele a e hana elike me ko lakou makemake ahiki i ka lilo ana o na hana ino i mea kuluma a i mea paanaau loa iloko o na noonoo o na keiki. He mea pono i na makuahine e haawi i ka lakou noonoo nui ana maluna o ka lakou mau keiki na makaainana o keia mua aku i m@@ e lilo ai lakou i mau kanaka maikai a i mau makaainana waiwai hoi maluna o ka aina. "E ao aku i ke keiki i ka aoao maikai ana e hele ai, a oo oia aole oia luli ana mailaila ae."

          He anaina ulumahiehie loa ma ia po a ua nui ka paipaiia o ka Lunakanawai Desha haiolelo, he mau olelo i hoaponoia e ke anaina a ua hoi aku hoi kela ame keia me ka piha me na manao mahalo no na olelo a‘o @ haawiia mai ka awai mai e ka lunakanawai opio.

 

Hoopauia Kekahi Mau Limahana Oloko o ka Oihana Wai Maanei

 

Ma ka Moolelo i hoikeia Ae e ka Poe i hoopauia Eia i ka Pulumi Kalaiaina a na Demokarata ke Hoohanaia Mai Nei i Keia Manawa

 

          Mai na olelo mai a kekahi mau lima hana i hoopauia aku o ka oihana wai o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, iloko iho nei o keia mau la, eia ka pulumi kalaiaina ana Demokarata ke hoohanaia mai nei.

          O ka poe i hoopa@ia mai ka lakou mau hana aku, o ka oihana wai, oia o George Kopia, he wiliki; August Costa ame George Bromley. Elua o keia mau kanaka he mau Repubalika, a he hookahi he Demokarata.

          Ma ka hoakaka a George Kopia, ke kahi o na kanaka i hoopauia ma ka Poalua iho nei, he kauoha ka i haawiia aku iaia e J. J. Smiddy, ka wiliki poo o na paumawai, no kona a‘o ana aku ia Thomas Blackwell i ka makaukau e pili ana i ke kulana wiliki, ua hoole mai nae oia, i ka hooko ana aku i kela kauoha, no ke kumu, ua makemakeia o Blackwell e lawe ae i kona kulana, ma ke ano he wiliki, no ka pauma o k@ alanui Beritania.

          Mamuli iho la o keia hoole ana aku e a‘o ia Blackwell i ka ike wiliki, ua hoopau koke ia mai la oia mai kana hana mai.

          Mawaho ae o George Kopia, he elua hou ae mau limahana o ka oihana wai i hoopauia mai, oia o August Costa ame George Bromley.

          Makahoakaka a Mr. Costa, he ehiku ka nui o na limahana i manaoia e hoopau, mamuli o ke kauoha a ka papa o na lunakiai, eia n@@, he elima o kela mau limahana, i hoomauia aku ko lakou noho hana ana, ma ke ano he pou holoi ipuhao mahu, a oia ame Bromley na mea i hoopauia mai.

          Uaa noho hana o Mr. Costa no ka oihana wai, iloko o na makahiki he 18 ae nei i hala, a o kona kokoolua hoi i hoopau pu ia mai, aia ma kahi i aneane aku i ka eiwa makahiki o kona noho hana ana ma kela oihana, a he umi makahiki o George Kopia o ka noho hana ana. He mau Repubalika o Kopia ame Costa, a o Bromley he Demokarata.

          Ma ka hoakaka a na kanaka i hoopauia, ua makemakeiaka e hoi Blackwell ma ka pauma o Kaimuki, e noi hana ai, ua hoole nae o Blackwell, ma ka pauma o ke alanui Beritania kana wahi i makemake ai e noho hana' a ua hoakaka pu ae no hoi kela mau kanaka, no ka hoopauia aku o John Meleiros, ka wiliki o ka pauma ma Kaimuki. Ua noho hana o Meleiros iloko o ka oihana wai, no na makahiki he 15 ae nei i hala.

          Ma ka manawa ka a August Costa i ninau aku ai ia Smiddy, in a paha h@ mau hoohalahala kekahi e pili ana i ke ano o kana hana, ke kumu o kona hoopauia ana, o ka pane i haawiia mai iaia, mamuli no ia o ka nui loa o na Demokarata i makemake e haawiia aku i hana na lakou.

          Ma ka oleloia, he punahele o Blackwell na ka Lunakiai Kumalae, me kona noho hana mua ana maloko o ka halekaa o ke kalana.

 

UA HALA AKU O MRS. ATCHERLEY NO HAWAII.

 

          Ma ka Mauna Kea o ka auwina la @ ka Poaono aku la i hala i haalele mai ai o Mrs. Mary Haaheo Atcherley, ka moho Demokarata Kuokoa no ke lulana elele i ka ahaolelo lahui no Hilo, me ka ukali pu ia e kona luna hooikaika baloka Theordore Awana, a e hala ana elua pule ia la@a ma ke kaapuni ana ia Hawaii, a i ka manawa e pau ai o kana kaapuni ana ia Hawaii e hoohala ae ana oia i kekahi mau la ma ka mokupuni o Maui, a e huli hoi hou mai ana oia no Honolulu nei maloko o na pule ekolu, a holo aku ana no ka mokupuni o Kauai ma kekahi huakai hooikaika baloka, a hoi mai mamua ae o ka la 25 o Maraki.

          Aohe maopopo o ko Mrs. Atcherley keena kikowaena maloko o keia kulanakauhale @ maopopo ai kana mau hoonee hana ana ma na mokupuni mawaho, a i ka nana aku he keenahana malu loa kona, a me he mea la ua makemake ole ia ka ike wale ia ana ae o ia keenahana e ka lehulehu, koe wale no ka poe i pili loa aku iaia.

          Ua hiki ole i ke kokua lunahoohana a Mrs. Atcherley ke launa ia aku ma ke kelepono ma ke Sabati nei i ka manawa o kekahi o na kanaka a ka Advertiser o ke kelepona ana aku. Ua pane mai oia i ka manawa i kaheaia aku ai, a i ka manawa nae i hoike ia aku ai o ka Advertiser ke kamailio aku ana ma keia aoao o ka laina mahope o kona ninau ana mai, ua pau mai la kana pane ana me ka i ana mai "aohe a makou mea e kamailio hou aku ai." mahope o ka loheia ana aku o kekahi mau leo me he mea la e kuka aku ana oia me kona mau hoa ma kela aoao a loheia aku la ke kau ana ae i ka ohe hoolohe.

 

KU KE KALAPU WAHINE O KAKAAKO O KA MAHELE 12.

 

          Ma ka halawai a na wahine Hawaii o ka Mahele 12, ma Kakaako, o ka noho ana ma ka po o ka Poakahi nei i kukulu‘ae ai lakou i ke kalapu a na Wahine Hawaii Repubalika maloko o ka Apana Lunamakaainana Eha, a mailoko ae o na lala he umikumamaha o ka akoakoa ana ae ma ia po i koho ai lakou i na luna o ia kalapu elike me ia malalo nei:

          Peresidena, Mrs. Clara M. Miller, Hope Peresidena, Mrs. Helen Hilda Williams, Kakauolelo, Mrs. Hannah Ensue Pung, Hope Kakauolelo, Mrs. Malina, Puuku, Mrs. Susan Kaahea.

          O na lala o ke Komite Hooko o ia keia malalo nei: Mrs. Emma Dudoit, Mrs. Keliiahonui Kaauwai, Mrs. Apana ame Mrs. Mary Pickard.

 

HOEA I HAWAII NEI NO KA MARE KANE; HOI NELE NAE I KE KULA O KAHU‘AHU‘A

 

          Owai iwaena @ na opio Hawaii o ko ke kulanakauhale o honolulu nei, ka Miss Mary Donovan o Kapalakiko, o ka hoohihi ana me kona haalele maoli ana aku i kona home, a holomai la no Honolulu nei, me ka manao e hookoia ana kona iini ma o kona lilo ana i pili aoao na ua opio nei.

          I hookahi mea nana e hoike mai i ka haina aole i aluka no ka ninau maluna ae. No kekahi mau mahina ae nei i hala, ua haalele aku la o Mary i kona home ma Bellingham, Wakinekona, no Kapalakiko, a no Honolulu nei, no ka mare ana i ke kane, o ka mea apiki, ma kahi o ka mare ana i ke kane, he huaka‘i o ke ano hoolanalana ka mea i loaa iaia.

          Mahope ih@ o kona hoohala ana i kekahi mau mahina ekolu ma Honolulu nei, ua huli hoi aku la o Miss Donovan i ukaliia e kona pokii no Kapalakiko me ke ko ole o kela iini mua on a no ka mare kane.

          No na kumu i mare ole ia ai oia i k@ kane, oiai oia i hoea mai ai no keia kulanakauhale nei, aole oia i hoike ae, oiai oia i hoea aku ai no Kapalakiko.

          Ua ae maoli ae oia, o kona kumu o ka holo ana mai no Honolulu nei, no ka mare ana no ia i kekahi kane, a eia nae aole i holopono ia manao ana on a, a hoi nele aku la i ke kula o Kahu‘ahu‘a. Ua hoike pu ae oia, oiai ua @aule pahu ka mea mua ana o ka upu ana, eia nae ua hoohalaia ia mau la eia me ka hauoli.

 

AIHUEIA ELUA PU PANAPANA E KEKAHI PAELE KOLOHE.

 

          Ma ka po Poaono hope loa o na hana hoikeike a ka Eliks elua mau pu panapana a Jack Burroughs, kekahi o na kanaka hookalakupua o na hana hoikeike kaulio hou a kau pipi o ka Hui @@@@ i aih@@ia. Ma @@ la Sabati @@ hookahi o @ mau pu i aih@eia ai i loaa aku maloko o kekahi halehana pu me kekahi apana pepa e kau ana "e kii aku ana."

          Ua haawiia e Murroughs ka hana o ka huli ana aku i ka mea nana i law@ ia pu i ka Makaikiu McDuffle, a hoomakakiu iho la ka makaiki@ no ka mea e kii aku ana i @a pu la, @ he Paelo lauoho piipii ehuehu ka mea i kii aku i ka pu, a ua paa oia i ka hopuia, a i hookomoia ana ae o ka hoopii non@ ua hoole oia i ka pili o ka hewa aihue iaia. ua hoopaaia aku oia maloko o ka halepaahao o ke aupuni kulanakauhale, a ma ke kakahiaka Poalua nei kona hookolokoloia ana a kauia aku ka hoop@i paahao maluna on a ekolu mahina e noho ai e ai kamano me ka palena oolea maloko o ka halepaahao.

          Ua hoihoi hou ia ae ka pu panapana ia Jack Burroughs. O Taylor ka inoa o ka Paele nana i aihue i ka pu; aole no ka keia o ka manawa mua loa o ka hoopaiia ana o nei paele i ka halepaahao. hookahi pu a Burroughs i loaa a ko@ hookahi ke huli mai nei no nae ka makaikiu no ia pu ame ka mea nana i aihue.