Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 10, 10 March 1922 — He Moolelo no PITA NIKOLA a i ole Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaninana [ARTICLE]

He Moolelo no PITA NIKOLA a i ole Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaninana

l- 1.0! i u paha oe e lieka, aia a ka la apopo, alaila lawe . ai oe i «ela mau bukc, ia wa e lioomaka liou ai ko'u a'o na la oe . ka liimeni. O keia kekahi o na kanaka paaula ole. o ka hoopuka a»a aku nei imua ou, i na olelo ku- , 0110 ole. Ile kuleana anei kekahi ona e kaiiiailio ai i na ulelo o kela - ano?" "Aole loa ona wahi lihi kuleana maluna o'u, aka no ko'u .nakemake ole e lioala mai i kekahi pilikia, malia he oi aku paha ka pono ia'u e haalel'e iho i kou liale neii pane jn.ii ai o Bcka, me ka wiwo ole no na olelo hooweliweli a Keka Wala iaia. Ilele pu aku la o Nikola me Beka, a hemo mawaho o ka hale, alaila huli inai la imua o Beka, me ka i ana mai: ' Aole loa au hopohopo ana no kekahi pilikia, aka ina he pilNeia i o kekahi, alaila mai ia Keka wale mai no ia, aole mai kekahi mea okoa ae." La maopopo .ia'u na mea apau, pehea e liele ana anei <>e e Bcka me au?" wahi a Keka, a no ka ike ana aku o Heka i ka hele o Nikola inamua, ukali mai la oia mahope, iiie ka hahai aku no hoi o Keka mahope ona, a o ia ka Bcka i pane mai ai. £1 hoi aku oe ihope loa, aole e*liookokokc mai ia'u!" "Aole au e hoolohe aku ana i kau mau olcfo!" i pane aku ai o Keka W ala, me ka leo pikanana. Iliki hou ole iho la ia Nikola ke hoomanawanui, nolaila hopu mai la oia i ka lima o Beka, a alakai aku la maniua, me ka huli ana mai imua o Keka, a kamailio mai )a: "K noho iho oe e KekaWala māanei ahiki i kuu hoi hou ana mai, iloko o ila sekona pokole wale no." * La kuhihewa loa o Keka, e maka'u ana o Nikola iaia, aka ina ke ano nae o ka leo o Nikola i pane mai ai, aole loa he wahi maka'u iki iloko olaila, aka noonoo iho la nae 0 Keka, malia paha no ka maopopo ole i ua o Nikola, ka inea e loaa aku ana iaia, pela i komo ole ai ka maka'u iloko ona. "Ua hiki hoi palia oe e kena kanaka e hoonana ana f e ike ana oe, i ko mihi me ka walania, no ka hoao ana ma) e ku mawaena o'u ame Beka," i namunamu liilii iho ai o Keka, iaia e ku aku la nana i ka hele o Nikola me Beka. Aole i loihi kela hele pu ana aku o Nikola me ke kaikaīnahine opio, huli hoi hou mai la oia, aia hoi ke kikalika ke kau la mā kona Avaha, a iaia i hoea mai ai iinua o Keka pane mai la: i "Eia au imua ou e Keka a ina he inea kekahi au i make-' make ai e kamailio mai ia'u, o keia ka manawa!" i "Ae, he mea ka'u i makemake ai ia oe e kena kanaka ino lapuwale o ka manao ana, o kou akamai i ka hookani piano, o ka maunu pahele iho la ia e lilo aku ai o Beka ia ue. Eia mai ka inea e hiki hou ole ai ia oe ke pulapu i kela kaikamahine," o ka wa no ia o Keka i lele mai ai, me ka iho palua ana mai o kana mau puupuu no ke poo o Nikola. | He kino ikaika o Keka Wala, a ua mak'a'uia oia e kona maū hoa, me ka aa ole o kekahi o lakou e ku aku imua 6na, a mamuli o ka ikaika o kona kino, ua manao maoli no ua kanaka nei, he hana maalahi loa nana ka hoohamau ana aku i ka waha o Nikola ,e hik» hou ole ai' iaia ke kamailio mai i na olelo hoinoino iaia nei. Ua kuhihewa loa nae kela noonoo o Keka W'ala, 110 ka mea aole o .Nikola heiiolona ma ka hana ku'iku'i puupuu, lie hana ia nana i a'o a ailolo, a ua komo oia iloko o na lealea hooikaika kino o na ano like ole, a oia kekahi o na kanaka akamai loa i ka hakoko; eia nae, aohe ana hoikeike ana aku i kona makaukau, imua o keia kanaka, oiai ua | lilo ka inaina ame ka lili, i kumu e olalau ai ke ano o kana ku'i ana mai iaia nei. Ma kela lele mua ana mai a Keka maluna o Nikola me' ka manao e loaa pono mai ana ke poo i kana mau puupuu, alo ae la o Nikola, a kikihi ana ua kauaka nei i kahi e. Huli hou mai la oia ihope, me ka holo ana mai e ku'i ia Nikola, ua alo hou ae la no oia ,a hala aku la ka puupuu ;» Keka ma kekahi aoao, eia nae o kona palule ka i nahae, ine ka manuhe'e ole aku o kekahi wahi o koua kino. "E ke kanaka maka'u e ku mai a hakaka elike me ke kanaka, aole elike me kekahi ilio kawa-u," i pane mai ai o Keka me ka piha i ka hoonaaAiuki. nu kona hoohokaia e Nikola. "He nui loa*ka manawa no kaiwaka ana, ke nana wale aku nei no au, i ka nui o kou ike hakaka, aia hoi a li'uli'u iho. hoikeike aku au i ke ano o ka hakaka ana, a ka poe hookani piano." "Eia mai ko mea e ike ai," wahi a Keka. me ka holo pololei ana mai imua, a puliki mai 1a ia Nikola, mamua nae q ka paa ana niai o Nikola i na lima o ua kanaka nei, ua loaā mua aku la ka papa auwae i ka puiipuu a Nikola, a auku ana ke poo iluna, o ia no oe o kekahi pipi. i owiliia ae ka a-i, a i ka lua mai hoi o ka puupuu, uwoki oē e kahe awai ana ke koko mai ka ihu aku. Ua nui kela eha i loaa ia Keka, aka ke ano mau nae o na kanaka hohewale, aole i makemake e kaa ka lanakila ma ka aoao o ko lakou mau ene'mi, hoomaka mai la oia. e ku'i 1 kana puupuu, me ka pa lihi ana mai ma ka papalina o Nikola. o keia ka mea nana i hoopii inai i ka wela iloko o ke keiki Pelekane, he hookahi no ia puupuq o ke ku'i hou ana aku, loaa pono aku la ma kekahi maka o Keka, pau ke kaakaa ana, a koe wale no he hookahi maka, e nanakee mai ai i kona enemi. "Ea, aole anei oe i lawa aku la e Keka? E hoopau ko kaua hakaka ana, a e noho kaua e kamailio, ma na mea e lilo ai kaua i mau hoaloha oiaio loa," i pane aku ai o Nikola. "Aole loa au e liaawipio malalo ou e kena kanaka iho, v.ahi a Keka, me kona holo hou ana mai imua; aia ka wanao hoohuoi iloko o ua kanaka nei, aole i mamao loa aku o Beka ma kahi e, aka aia 110 kela kaikahiahine maloko o ka nahelehele kahi i noho mai ai nana i ko laua nei hakaka, a e lilo ana i mea hilahila loa nona, ke nui kona eha ma kela hakaka ana, nolaila e hoāo ana ova elike me ka hiki iaia, i walii e kau aku ai leekahi eha maluna o Nikola. ... Ma keia hakaka hoi} ana a laua, ua nahaehae maoll ka palule o Nikola, me kona loaa ole mai nae i ka puupuu a Keka, e pono ku'i mai la iaiik, a i kela ame keia manawa ana e *u'i aku ai, e loaa mau aku ana ma ka papa auwae, a ma ke poo no hoi o Keka, ahiki i kona pane okoa ana aku. "Peheā, aole anei oe i lawa aku la i keua mau kalo paa? wahi a Nikola me ka leo o ke kanaka keonimana.

I "Aole au i lawa, ooe ka'u e hookau aku ana i kekahi eha, i e hiki ole ai ia oe ke hoopoina nia keia mua aku.'' i "Ae, ua hiki, ina o kou makemake ia ea, alaila eia mai ; ka ai hoopau a ke keiki Pelekane,*' o ka wa no ia i oloio aku ai ka puupuu a Nikola, a loaa pono aku' la ma ka papa | auwae o Keka, uwoki oc e kikihi ana, a waiho palaha a"a | iluna o ka honua, aohe wahi mea a onioni ae. lle h&na maalahi loa na Nikola, ka hoeha ana mai ia I\cka, i kinohi o ko laua hakaka ana, kc manao oia c hana ! pela, a no kona manao hoi, malia palia e hoopau ana no o i Keka i kona liakaka ana, ke ike iho i kona pilikia. pela wale :io oia i hooloihi £i i ka hakaka ana. Oiai o Keka e waiho ana ilalo me ka onioni ole ae, kulou , ihe I.\ o Nikola, a kaili mai la i ka pu panapana, mai ka pakeke ae mahope o ka lolewawae o Keka, ua ike oia, iha e ala hou ac ana kela kanaka iluna, aole ana c nele kona ki mai iaia nei i ka pu panapana, nolail ae pono oia e lawe i ke kulan'a makaala ma kona aoao. laia nae i"ku pololei ae ai iluna, a, ae la hoi i ka pu pauapana a Keka maloko o kona pakeke, ike aku la oia i ke ku mai o Beka mamua pono mai ona, a o ia ka Nikola i hooho ae ai me ka piha kahaha: "Ea, aole au i manao, e hoi hou mai ana oe e Beka. Peliea ua ike mai nei anei oe i na inea apau i hanaia?" wahi a Nikola, me kona nana ana aku no kahi a Keka e waiho mai aiu:. "Ae, ua ike au i na mea apau, he keu aku ke ku i ka »vdiv.eli ame ka .maka'u," wahi. a ke kaikamahine opio, me ka palulu okoa ana ae i kona mau maka. "Ua hoao au elike me ka hiki ia'u, e hoopau i ko maua hakaka ana, aole ne he wahi mea a maliu iki mai o Keka, 0 ka hopena iho la no nae keia au e nana aku )a, no na kanaka paakiki, no ka manao paha o ka nui o kona kino ame kona ikaika, o ke kumu iho la ia e kaa ai ka lanakila ma kona aoao." "Ua ike au i na m'ea apau, ua kaawale loa oe mai na ahēvvaia mai. Ua eha no oia mamuli o kona paakiki, a oia iio hoi ka mea nana i hoala mai i ke kumu o ko olua hakaka ana. Pehea ua nui anei ka eha i loaa iaia?""Aole o'u inanao ua eha loa oia, o ka'u wale no e kauoha aku'nei ia oe e Bcka, e haalele koke mai oe i keia wahi!" "Heaha ke kuiim o .kou kauoha ana mai ia'u e hele mai Keia wahi a"ku?".i pane īnai ai o Beka, me kona hoihoi ole iho )a e haalele mai ia Nikola. "No keia kumu, ina e ike mai ana o Keka Wala, o oe pu wekahi maanei, e oi loa mai ana ke ano o kana mau hana, mamuli o kona hilahila, no ka ikeia ana o kona pilikia, nolaila no kou pono, a no ko kaua pono pu no hoi kekahi, e ae māi oe i ko'u manao, e hookaawale koke aku i keia manawa mamua o kona ala ana ae iluha." Ike koke mai la ke kaikamahine opio i ka naauao o kela manao o Nikola. o kona kaha aku la no ia hele, me ka paku'iku'i oleloOiou ole mai, a iloko o ka manawa pokole loa. i nalowale aku ai oia iloko o ka ululaau. Aia no o Keka Wala ke waiho malie )a, a i wahi e hoi hou mai ai ka ikaika iloko o kona kino, kii mai la o Nikola 1 kekalii po'i wai i koua hale. a hele aku la no ka hamohamo ana aku i ka helehelena o Keka, no kekahi inanawa, aole no hoi i loihi kona lawelawe ana i kela hana, ala ae la & Keka iluna, a nana mai la me na maka hookokoe ia Nikola. "Ke kaumaha )oa nei au no keia pilikia i loaa ia oe e Keka, aole.:uae uo'u-ka makeu)ake hakaka, aka nau i kono mai ia'u, o.ka mea apiki nae, o oe o kaua ka i loaa i ka pilikia." Hamohamo wale ae la no o Keka ma kona maka i eha, me ke ku alia ae iluna, alaila haha ae la ma ka pakeke mahope o kona )o)ewawae, ike e mai la nae o Nikola i ka manao o kela haha ana ae a Keka i ka pakeke o kona lolewawae, a o ia kana i pane mai ai: "Ua laweia mai nei ko pu panapana e a'u, pela i loaa ole aku la ia oe malōko o kau wahi i waiho ai,'' wahi ana : me ka leo o ka mea i piha ole me ka pihoihoi. "E haawi koke mai oe i kela pu!" i okalakala mai ai kā' pane ana a Keka. i , "Aole loa he kuleana o kekahi kanaka huhu ino elike ine oe e Keka, e paa ai i kekahi pu panapana." "Aole ia ae ia wahi, o ka olelo mai i ko'u kuleana ole e paa ai i ka pu panapana." u Ke hoike aku nei au imua ou e Keka ika nui o ko'u. kaumaha, ao keiā pilikia mawaena o kaua. O ka'u nonoi wale no .ia oe, o ia kou hoopaū loa i ka inanao huhu ia'u, a e lilo kaua i mau hoaloha maikai ma keia mua aku." Nana wale niai la no o Keka i ka lima o Nikola, o ka hoopahola ana aku imua ona, no ko laua lululima arta, aohe nae he wahi mea a liopu mai, aka i mai la i na olelo a ke kr.naka hoomauhala: "Ua hiki hoi paVia. e'ike ana oe e keia kanaka hookano, e lioea mai ana ka la e uku pono ia ai oe, no kau mau mea i hana nvii ai ia'u i keia )a," wahi a Keka, me ke kaha ana aku heie. Ike koke iho la o Nikola, ua lilo kela kanaka he enemi inp loa nona, aōle nae e hiki iaia ke hoahewa īho no kana mea i hana aku ai i kela kanaka, koe wale no kona mahaV>, no kona a'o mua ana i ka ike ku'iku' ipuupuu, ina paha aole oia i hoomaamaa mua i ka pelepele, e laa keia halawai ana me kekahi Uanaka ino, he pomaikai kona pakele, mai ka hookpuia m«t'. o kekahi poino maluna o kona kino. Ke hoomaikai pu la hoi ua o Njkola, no ka liiki ana iaia ke hoohoka ia Keka Wala, ma ia ano, e noho mana mau aku ai oia maluna o na kanaka apau e noho hana ana *.nalalo o Makuaia; iua nei no kona lik> he pio na Keka \\ ala o ka hoea ana mai ia i ka pau ana o kona mana, ma.ke ano he lunanui na Makuaia. ' ,Jle hookahi mea maopopo loa, ina o Nikola ka i lilo i pio na Keka Wala, alaila o Keka ana ke noho mana maluna 0 na kanaka apau malalo o Makuaia, ua pomaikai' loa nae ua q Nikola, ua hiki iaia ke hoohoka.i kela kanaka, a ua loaa hoi he haa\viha a ? o maikai loa iaia, e aa'hou ole mai ai oia e ku imU.a oia nei, koe \Vale no paha ka hoohalua ana mai i kona ola, ma ke ano o ke kanaka hohewale. Aia o Nikola ke ku la m'e ka noonoo nui ana iloko ona, ina palia ua pono kela haawi ana aku i na puupuu peku ! oki ia Keka, o kana i hooholo iho ai, ua pono kana mea 1 hana aku ai, nō ka mea ua hoolilo kahik.o mai o Keka W r ala taia i ene.mi ino no kela kanaka. Ua kamailio mua aku ua o Nikola ia Beka, no kona inakemake ole i ka hakaka, aka nae, i ka hiki ole ana iaia ke alo ae, mai ke kup'ale ana ma kona aoao, ua kono ia mai oia e haawi aku i koha enemi, i kekahi mau kalo paa, e kaanini ai ke alo iluna o ka honua; a ina he mau hookolo ana mai kekahi, ma kekahi ano no ka hooili ana mai i na ahewa ana, maluna o ka mea i hewa, aole he wahi kanalua iki o Nikola, no kona pili ole i ka hewa, aka e ili aku ana na ahewa ana maluna o ke kanaka, i aa mai e hakaka me ia nei. Aia na manao kaumalia iloko o Nikola, no kana mea i ; hana aku ai maluna o Keka, aole nae no ka eha ana o kela kanaka iaia, aka no ka hookaulana wale ia ae o ka inoa o Beka Kameona, ma ke ano imihala no ka hele mau mai e ! ike i ua o Nikola, a no ke a'oia o ke kaikamahine i ka ike 1 himeni. hopohopo loa la oia i ka mea a na kanaka o kela walii e kamailio mai ui nona ame Beka, oiai ke

hoomāopopo la oia, e hele aku ana o Keka Wala, e kukala ma kela ame keia wahi, no ka pipili mau o Beka i ua o Nikola. laia e noonoo ana i na mea like ole, hooholo iho la kona manao, he oi loa aku ka pono, ē noho hamau loa oia, no ka hakaka unawaena ona ame Keka; ke maopopo la no hoi iaia, e noho hamau ana o Keka, no ka mea he hana hoohilahila wale no kona hoao ana ae e kamailio no kela hakaka ana o laua, aole ana e nele kona paheneheneia mai e na mea apau, i kona hupo, ka maka'u wale, ame ka ikaika ole. Ma kela wahi, pau ae la ko Nikola manao, e hele aku e hui pu rrie kona haku, aka huli )ioi hou mai la oia no kona hale, a haule aku la maluna o kona moe hooluolu, aia no kona puoho ana mai, ma na hora o ka uwina la. laia i haalele iho ai i kona hale, no ka hele ana aku e hui pu me Makuaia ma ka aina ahiah.i o kela la, hoolalau aku la kana hele anā ma ke kahawai, ahiki i kahi o ka hale o Beka i ku ai, nana aku 1 a oia mawaho o ka lanai, e noho mai ana o"Beka, heluhelu i kekahi o'kana mau buke, i haawi makana aku ai i kela kaikamahine. No ka lilo loa o Beka i ka helulielu, aole oia i ike mai i kela hele ana aku o Nikola, a i puiwa oia, i ke kani o ka puka-pa, i alawa niai ka hana o ua kaikamahine' nei, eia ka o Nikola, ke kumu o ke kani o ka puka-pa, a ku koke ae la oia iluna, me ka haawi ana mai i kana kunou i ke kanaka, i hoolilo mai iaia, i lioaloha no ia nei. "Ke kāumaha loa'nei au i ka hoike ana aku imua ou e Nikola, ua lilo oe ame Keka Wala, i maU enemi ino loa, mamuii o'u." "Aohe a'u mea e kaumaha ai, no ka mea. mamuli o ka hiki ana ia'u ke hoolila akii ia Keka i pio na 11, e hiki pono auanei ia'u ke lawelawe aku i ka u mau hanl mā keia wahi, e hiki ole ai i kekahi kanaka, ke hookiekie mai malliua o'u. Eia ihea o Keka ē ike ole ia aku neir" # "Aole au i ike iaia, mālia paha ata no iloko o kona lua kahi i noho ai, e kakali ana ahiki i ka poeleele ana, o ka manawa ia e hemo mai ai iwaho," wahi a Beka, me ka noke okoa ana ae i ka akaaka. "Aole he kumu e ae o ko'u hoomāalo ana īnai nei maanei, aka no ka papa ana aku no ia ia oē, aole e kaniailio *\vale ae, i na imea i hanāia i keia la. he hana hoohaahaa aku ia ia Keka, me ka hoohilahila pu no hoi iaia." "Ua pono no kona eha ana, ua ike no kela kanaka. aole ona o'u, lili wale maj.jio nae. no k°,u hele aku i kou hale. E lioohilahila ia no oiU. e pono āi!" "Eia hou keia, ina ua manao oē. e lilo ana kou hele ana ae no ko'u 'hale, e a'o ai i ka ike hi-meni, i mea na ka poe o keia wahi e kamailio ai nou, alaila hē oi aku palia ka pono, owau ke hele mai i kou hale nei, a maanei au e a o aku ai i ka ike himeiii ia oe." "H.e oi loa ae ka pono owāu no ke hele aku i koii hale, no ka mea ua lilo ko'u hoea ana aku imua ou, a lohe i ke iano o kau paani ana i ka piano, me he mea la, ua komo aku au iloko o kekahi aupuni okoa. Heaha ka'u nana i ke kamailio mai o na kanaka e pili ana ia'u, oiai. owau no ko'u haku, aole he meā e ae i kuleana maluna o'u?" "Ke hauoli nei au no -kena mau ole)o au: o keia iho la no* ka manao nui o ko'u hele ana mai la e ike ia oe, aka ua pau ae la keia pohihihi. Pehea e hele ae ana anei oe ma ka la apopo no ko'u hale?" "Ae, e hoea aku ana au no kou hale, i ka wa e pau ai ka'ii mau hana." Aolt he kajnailio aku ua o Nikola, no kana hana nui ma kela po, o ia ka hele ana aku e hu"f kino, me ke kanaka nana ka pepa hoolaha a Jaua i ike ai, aia naē iloko o ua o Nikola ka manao paa, aia a loaa kekahi mau ike mopopo loa ,e pili ana no kela kanaka, alaila kamailio mai oia ia Beka, i kana mau mea i ike ai. MOKUNA X. Me he mea la, aole he e ,ae a Mr. Makuaia i hoike mai ai i ka mohala maikai o kona helehelena elike me ka po ana iho o kela la f aole loa he wahi hoailona iki, o ka pihoihoi ame ka maka'u iloko ona; oiai nae he po kela no kekahi hana āno nui loa. Uā hoohalaia kekahi manawa o kela ahiahi e Mr. Ma|iUaia ame Nikola ma ke kamailio ana, me ka lioakaka mau aku o Nikola, i kona manao, no na mea pono e hanaia no ka palekana o ka ululaau, a no ke kokua ana aku i kana mau hoakaka. ua holo okoa mai la oia e kii i kana kii ī kaha ai, no na hāle kiai i manaoia e kukulu,. Iloko t> keiā mau kamailio apau a Nikola, he kunou wale 110 ke poo o Makuaia, ke ike la no nae o Nikola, he uuku loa na 'olelo i komo aku iloko o ke poo o kona haku hana, a he liilii loa kana mea hiki ke hoomaopopo mai, 1 na kn e waiho la imua o kona alo, ka noonoo o kela kanaka i kahi e loa. I kela a'me keia inanawa. e alawa mau aku ana ka nana ana a Makuaia i ka uwaki ma ka paia, a e wehe okoa ae ana no hoi i kana uwaki, aole nae ka pihoihoi, aole hoi ka maka'u aka o ke kuoo ka hoailona a Nikola e īke aku la ma ka helehelena o kona haku. I ke kani ana mai o ka hora umi, ku ino ae la o Makuaia iluna, me ka hele ana aku no kahi i waiho ai o ka pahuhao. wehe mai la i ke pani, a lalau aku la 1 na dala a Nikola o ka haawi ana aku iaia. I ka paa ana ma; o kela mau dala iloko o kona liina, hele ae la no kekahi wahi keena uuku. i hanaiā ma ka paia o kona rumi, a lawe mai la he kukui lamalama uwila, alaila waiho ae la maluna o ke pakaukau, no ka nana ana iho, ma paha ke mau la no ka maikai o kela lamalama, aole paha. "Ua makaukau anei oe. e Nikola me kau mau pu panapana?" i huli mai ai-ua o Makuaia a ninau i ke duke opio. Kunou aku la ke poo o Nikola, e hooia aku ana, no kona paa pu ana mai i kana mau pu panapana, a pane mai la: "He makaukau mau au me ka pu panapana i na manawa apau, aka aole nae au i manao, e ki mai ana kela kanaka ia'u*i ka pu, pehea la kou manao e Mr. Makuaia?" "Aole o'u manao, e hoopilikia wale mai ana kela kanaka ta oe ma kekahi ano, no ka mea aole o oe kekahi i kuleana iīoko oka hana mawaena o'u ame kela kanaka. He elele wale iho no kou kulana, no ka hooko ana aku i ka'u mau kauoha, o ka iini iloko o'u, o ia -no kou hooko. ana i ka'u mau kauoha apau me ka pololei. Ua haawi aku au i ko'u hilinai piha ana maluna ou e Nikola, nolaila, me ia hilinai o'u. pela wale no au e hoouna nei ia oe ma keia hana nui. E kamailio māi ana kela kanaka ia oe i kekahi mau olelo, a e hoolohe pono loā oe, a i kou wa e huli hoi mai ai imua o'u, e hoike mai oe ia mau olelo apau, m.e ( ka poina ole i hookahi huaolelo." "Aōle ia he hana paakiki, o ka hooko ana aku e kuu haku, ina o kena wale ae la-no kau mea i makemake ai na'u e hoike aku ia oe." Aia no na hila dala iloko o ka lima o Makuaia kahi i paa ai, me he mea la, e kaupaona ana oia i kela mau dala, me ke hoomau ana mai i kana kamailio ana: "Ke makēmake nei au e hele koke oe i keia manawa no ke kumulaau mapala, mamua o ka hoea ana mai o kela kanaka. E kaa ma kou aoao ke kakali ana, a i kona wa e hoea mai ai, e hoomalamalama aku oe i kona helehelena

me ka lamalama uwila, a e mau kou paa ana i ka lamalani.i i hiki ai ia oe ke hooinaopopo loa i kona helehelena, oiai olua c ana, a ma ia ano no hoi, « hiki ai iaia ke helu pono nlai i ka nui o kau mau dala e haawi aku ana. "Oiai oe mē kela kanaka, e hoomamao oe ih iho mai iaia mai. o kau wale no ka hoomalainalama aku, i wahi c hiki pono ai iaia kc helu'i na elala, ina paha ua pololei, elike me ka huina ana 1 inakemake mai ai e loaa aku I ka o na mea apau, a mamua o kou huli hoi ana mai, ine ka haalele aku i kela kanaka, mai poina oe i ke kamailio ana aku iaia i keia mau huaolelo: "Mai hoopoina i ke koko maluna o ka 'pahi e Haka Ketiedc." ,4 Ke paanaau nri ia'u kena mau olelo. a pehea, ina he nui na olelo a kela kanaka i makeniake ai e kamailio mai ai ia'u, e hoolohe aku anei au ia mau olelo ana?" "O oe no ka lunakanawai ma ia wahi. nau e koho, no ke kupono oka hoolohe ana aku ia ,mau olelo ame ka ole. Ua makemake loa au ia oe* e Nikola, e makadta loa iaia, mai hoolalau kou mau maka ma kahi e; pehea he hikiwawe ānei ma ka unuhi ana i kau pu mailoko ae o kou pakeke? M •"Heaha ka manao o kena mau olelo hope e Makuaia." "Eia no ka manao. ina he eleu oe ma ka lalau ana i kau pu panapana, a ki aku "nie ka pololei loa, alaila aole ou hopohopo ana, aka ina he oe, a he ano pihoihoi paha kou, alaila e waiho malie kau pu iloko o ka pakeke o kou kuka, me ka paa māu no o kou lima i kela pu,' a i ka manawa mua loa au e ai aia kekahi hana epa ma ka aoao o kela kanaka, o ia e ki aku ai iaia, mai ka pakeke aku o kou kuka/ine ka .wehe ole mai i kela pti panapana iwaho." J Wehe ae la o Nikola i panapana a paa iloko o kona lima, me ka pane ana mai imua o kona haku: "Uā manao ka hoi au. aole la au e koiia mai ana e lawelawe aku i kekahi hana i ku-e i ko'u ano keoniinana!" "Aole loa oe e hoounaia ana e a'u ma kekahi misiona e hoopilikiaia mai ai kou ola, aole loa." -"A pehea, ina he kanaka kela me ka manao hoopoino ole mai ia'u, alaila o ka manao. ana e ki aku iaia, aole ia he hana o ke kulana keonimana.' r "Aole au 1 olelo aku nei ia oe e Nikola, e ki aku i kela kanaka, o kā'u wale 110 i hoonaauao e aku nei y\ oe, o ia kou makaala ana iaia i na manawa apau, i ka manawa mu6 loa au e ike aku ai, e hoopoino mai ana oia i kou ola, ina paha. he pu kana, a pu ole paha', ia'wa oe e kupale ai nou iho, ina ke ki ana aku i kau pu, o keia maoli no ko'u manao, i kamailio aku nei, aole ma kekahi ano e ae." "Alaila, heaha iho la ke kumu, a kela kanaka e hoao mai ai e hoopilikia ia'u?" "Aole.i maopopo ia'u, aka nae ma ka'u koho wale no, malia palia, i kona manawa e ike mai ai. he kanaka okoa loa oe, aole hoi owau, kana mea i makemake mai ai, e Hlo ana ia i kumu e hoalaia aku ai kona inaina, a hoao mai oia e hoopilikia ia oe." 1 • "Ina pela, ua oi aku no ka pono, o oe kino maoli no e Makuaia ke hele e hui me kela kanaka, i hookau aku ai oe i ka make maluna ona." » Kulana niai la o Makuaia ihope. no kela mau olelo a Nikola, a e ole ke pakaukau. ina ua hina ua kanaka nei ilalo, no ka mea ua pololei ka Nikola mea i kamailio mai ai, aia il.oko ona ka manao, e make kela kanaka, i makemake mai e loaa aku na kaukani dala mahuahua iaia. ' "Ua makemake oe e Makuaia e make keia kanaka; ua loaa mua ia'u kela ike ma ka po mua loa. o ko'u hoea ana mai no keia wahi, a hooko aku i ka'u hana kii. Nolaila e lohe oe e Mr. Makuaia i ko'u manao oiaio loa. aole o'u itiakemake, e wale ko'u ma'U liina, me ke koko o kekahi kanaka hala ole." "Aole loa au i koi aku ia oe, nau e pepehi i kela kanaka a make," wahi a Makuaia, me ke ku pololei ana ae iluna, aia hoi ka pihoihoi ke nohoalii la ma kona mau maka. O ka'u mau olelo apau i kamailio mua aku nei, no kou palekana 110 ia e Nikola. Aole loa he wahi manao iki iloko o*u, e loaa kekalii pilikia ia oe'ma kekahi ano, ipa no ia he wahi mea uuku loa. Pehea, e hoi hope anei oe. me ka ae ole e hele aku e hooko i keia hana?" "O ka hana pepehikanaka. he hana ia, i komo ole ti>w iloko o ka aelike, no ko'u noho hana aku malalo ou," wahi a Nikola, ine kona pane pololei ole aku i na olelo a kona haku iaia. "Aole e hiki ia'u ke hele kino aku e hui pu me keia kanaka, a oki loa aku hoi ko'u hoouna a«a ia Kaila, ma keia misiona, aka ooe wale no e Nikola. Ua hoohiki mai oe imua o'u, e hooko oe i keia hana me ka pololei loa, eia nae, ke ike aku nei au ma ke ano o kou mau olelo, ke hopohopo loa nei oe, i ka hele ana aku e hu! pu me kela kanaka." "He oiaio, ua hoohiki aku au imua ou, owau ka mea nana e ldwc aku i ko mau dala, a haawi i kela kanaka; aole nae ma ke ano au e a'o mai nei i ka'u inau mea e hana ai, aka, eflke no me ka'u mea i ike ai he pono. Aole au i ike ia mea he maka'u, me ko'u nana ole ae i ka nui o kou mau enemi. Aole no au e hele ana eki i kela kanaka me ka'u pu. In'a ua maopopo aku la ia oe, na ano a'u i haawi aku ai i ka'u hoohiki, 110 ka hooko i keia hana nui, alaila e haawi mai i na kaukani dala, a na'u aku ka ha«a i koe, me ka hoonui olelo ole." , "Ae, ua pono kena e Nikola, he keu aku maoli no paha ko'u hupo. o ke kamailio wale aku no i na olelo e hoonaukiuki aku ai ia oe. Kc holopono keia hana a kaua i keia po. e uku pono ia ana kou luhi." Helu hou iho 4a ua o Makuaia i na bila dala, me ka haawi ana mai ia Nikola, a lalau aku la no hoi o Nikola, me ka hookomo ana iho, ma ka pakeke maloko o kona kuka, o. hoomāka hou mai la o Makuaia i kana kamailio ana: # "Aole au i ike i kekahi kumu kupono o,kou noonoo ana, he makemake kekahi iloko o'u, e ki aku oe ia Haka Kencdc a niake. Aole anei he kuleana'ko ela ame aeia e a'upale nona iho? Ua loaa ia oe ke kuleana e kupale ai no kou ola, "E ae mai oe e Makuaia, e ninau aku au, ina paha he kumu kekahi au. i manao ai, e hoopoino mai ana kela kanaka ia'u ?" "Aole au i ike i kekahi kumu, aka aohe liewa o ka hoomakaukau e mainua o ka hoea ana mai o ka poino." "Ina pela, ua lawa keia kainailio ana, a e hele au a hooko i keia hana; a ke makemake nei au e loaa keia hooinaopopo ana ia oe e Mr. Makuaia, aole e ili mai na ko'iko'i o ka ahewaia maluni o'u, ina e pilikia ana ka kaua hana ma kekahi ano, a halawai paha kela kanaka me kekahi poino." "Ua maopopo ia'u kena mau mea au e kamailio mai nei Eia ka manawa ke nee nei imua, nolaila e hele oe e hooko i kau hana!" ► Me ka pane ole aku i kona haku, iho mai la o Nikola no ka hale malalo, a hemo aku la ma ka lanai mamua, a mailaila aku nowaho o ke kahua manienie, o kana mea nae i kahaha ai, aole oia i ike ia Mr. Kaila. Ke liele la ua o Nikola ma ke kahua manienie, me ka nanea, ua kahea mai la nae kekahi o na kiai iaia, nolaila hele aku la oia e hui pu me kela kiai, no ka hoakaka ana aku iaia, e hele ana oia i ka holoholo, aka e hoi hou nir.i ana no oia no ka hale o Mr. Makuaia. (AoU i p»*-l : ■