Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 11, 17 March 1922 — KE ANO O KE KALAIAINA. [ARTICLE]

KE ANO O KE KALAIAINA.

(Ka&auia e Z. P. K. Kawaikaumaii- . # kamakaokaopua.) (Hoomania mai.) Pela hoi ma keia aina. O ka wahie e ku wale ana ma ke kuahiiwi, aole ia he waiwai. Pono no i kela kanaka keia kanaka ke kii wale aku; a i ka wa e hiki mai ai kela wahie i kai nei, ua ano hou; ua lilo i mea waiwai; pela iio na waiwai kuai apau; ua ano hou ke l&weia ma kahi e; o ka hao ma Suedena he mea kuai liilii, a laweia i Ameiika, ua ano hou, he mea kuai nui. 0 ka palaoa mauka loa, ehiku dala (kekahi pahu, a laweia i kai ua ano hou, he umi dala; a laweia mai ianei, ua ano hou aku, ho umikumamaha dala. Ma na aina waiwai, o ia Ikekahi hana nui loa, o ka hoano hou i ka waiwai ma ka lawelawe ana. Ua nui loa kanaka i lilo i kela hana wale no. Ma na aina naauao, ua kaawale ka poe hoano hou i ka waiwai. Okoa ka poe hoano hou ma ka hookahuli ana, okoa ka poe hoano hou ma ka haawi ana i ka helehelena hou, a okoa ka poe hoano hou ma (ka lawe ana i ka waiwai i ka<hi e. Ua hana no na kanaka o keia pae* aina i keia mau hana ekolu, aole nae i kaawale ka poe i hana i kekahi, ame kekahi. Maanei, na ke kanaka hookahi i hana i keia mau mea ekolu. Kanu &e kanaka i ka ai a hookahe i ka wai, a waele i ka nahelehele, a loaa mai iaia ka ai. O ia ka hana mua ma ka hookahuli ana; a pau ia, alaila ku'i oia i ka ai a wali, a ninini i' 9ca wai a hoowali. O ia ka hana elua, ua ano e, he o ia mau no ke kino, he ai no; a pau ia, alaila lawe mai ke kanaka ia ai mai Waihoe mai paha, mai Ukumehamo mai paha, mai Wailu'ku mai paha i mea kuai.

Ua ano hou ia waiwai. Ika wa ma Waihee, aole lilo i ke dala; ahi!ki i Lahaina, lilo no i ke dala. O ia ke kolu o ka hoano hou ana i ka waiwai. Na ke kanaka hookaihi i hana i keia mau hana apau. Ma na aina naauao, ua maheleia ka poe ha®a i kela mau hana, ekolu poe nui ponei, ka poe mahiai, ika poe paahana, ka poe kuai; a i ka hana nui ana, hana no kela kanaka keia kanaka ma k«na wale no. Ua komo iki nae kekahi hana iloko pu me kekahi.

1. O !ka mea mahiai kii aku no oia i ka hua kanu ma kahi e, a lawe mai, a ma kela hana ua lilo oia i anea halihali. A pela no ika wa e oo ai ka ai, lawe no oia i ka ai iloko o-ka halepapaa, a i kahi kuai paha. A nana no hoi e kuaL Malaila, lilo oia i kanaka kuai; aolo nae e lilo nui oia i kela mau mea. 0 ka mahiai no kana hana nui. | Pela no hoi (ka poe paahana, kii aku no lakou i ka hao, i ka papa, i ka laau, i ika pulupulu, i kela mea keia mea, e pono ai na hana, a kuai no, a lawo no i ko lakou wahi, a i ka wa e paa ai na mea 'hana, ikuai lilo aku no. Ua lilo iki no kela kanaka paahana ma ke kuai, a ma ka lawelawe, aole nui o ka hana i kana oihana, o ia kana hana nui. Ina o ka mahiai ka hana nui a ke kanaka, ka/pa aku ikakou iaia he mahiai. Ina o ke ku'i hao ka nui o kana hana, kapa aku kakou iaia, he amara. Ina ma ke kuai ka nui o kana hana ana, ua kapaia oia he kanaka kuai. Pela no na kanaka apau, ua kapaia lakou mamuli o ka lakou hana nui ana. 2. O kola mau hana ekolu, he mau hana pono no, he mau mea e waiwai ai. Ina o (ka mahiai wale no, poino loa na kanaka. Ua makemake nui ia na mea a ka poe paahana e hana ai, o ka hale, o ka waa, o ka moku, ka lole, (ka buke, ka papale, ka noho lio, ke kaimaa, ka lipi, ka pahi, (ko anianl, ka pu, ka pauda Ike panana, k ft dala, ke gula, a ina ma ka mahiai na kanaka apau, alaila, aole loaa keikahi o keia mau mea; a ina i nui ka poe paahana, ina aole he b°« kuai kekahi, aole kakou e

Eia ko (kakou pomaikai, ke laweia niai na mpa i hanaia e kuai kakou. Aole e pono kakou ma na mea mai(kai apau e waiho ana ima Nu loka. Aka, ina e laweia mai kela mau mea e kuai maanei, alaila, ua pono, ua loaa ko kakou; nolaila, ua maopopo, 0 ka poe kuai kekahi mea e pono ai na aina, a pono e .hoomaluia ke kuai elike me aa hana e apau loa. Aole e waiwai nui kelkahi aina ke uuku ke 'kuai ana. Ina kuai kakou 1 kekahi waiwai, uku aku no kakou i ka poe na lakou i (kanu, a i ka poe na lakou i wili, a i ka poe hana i ka pahu, a i ka poe i lawe mai e kuai. Uku no i ikela mea i keia mea o lakou, elike me ka nui o kana hana. Ina o ka palaoa, o ka mea nana i kanu, nana ka nui o (ka uku. Ina o ka lole na ka mea rfana i hana ka nui o ka uku. Ina o ka papa, na ka, mea lawe mai e ikuai ka nui o ka uku, na kela mea keia mea, elike me kana hana ana. 3. Aole o ka poe (kuai loaa mai wale no, ka i pomaikai, o ka poe kuai lilo kekahL Makehewa wale no ike kanu ana i ka pulupulu, lna aohe mea nana e hana ka lole. Makehewa no hoi ka hana ana i ka lole, ina aohe mea nana e &uai mai. Nolaila, ua maopopo ka pomaikai like o lalkou apau; ua pomaikai kakou ka poe komo lole; ua pomaikai' ka poe kuai mai, no ka mea, ua loaa

ka kakou. Ua loaa no hoi ka ka mea hana, ame (ka ka onea scanu i ka pulupulu. Pela no na mea kanu apau, ame na mea hana apau, ame na mea kuai apau. Ua pomaikai ke kanaka kuai, i mea ame ka mea imahiai, a i ka mea kuai no hoi; a ua pomaikai ika mea maliiai i ka mea paahana, a i ka mea kuai. Ina poino (kekahi poe o lakou, ua poino lakou apau, a ina pomaikai kekahi poe, ua .pomaikai lakou apau. 5. Eia kekahi ano nui o na waiwai. Ina he mea kauma'ha loa kekahi waiwai, alaila, o 'ka lawe ana kona mea e' waiwai nui ai. He mea kaumaha ka pohaku. Ma kahi ako Akua i waiho ai ia lakou, aole ia he waiwai, aka, ina laweia ma kahi loihi, alaila, lilo no ia»i mea waiwai. O ka laweia i kahi e, o ia no ka mea e waiwai ai ka pohaku, ame ka laau, ame ka wahie, ame 'ka lanahu pohaku, ame na mea nui kaumaha apau; ua oi loa aku ke ikuai o ia mau anea ke laweia ma kahi loiihi loa. Pela na mea kaumaha apau. (Aole i pau.)