Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 12, 24 March 1922 — Page 6

Page PDF (1.82 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

He Moolelo no

 

NA PUUWAI ELUA

 

A I OLE

 

Ka Hewa o ka Wahine---He Moolelo i

Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi

Noonoo o ke Au o ka Manawa

 

            Ke hoi maile la no laua me ka noke ana i ke kamailio no ko laua hauoli, ame ke ano o ko laua ola ana aku, elike me ka hana a na ipo, i na la hikimua o ka pilina ae o kekahi i kekahi, a no ko laua hoea aku mamua o ka puka o ko lakou home, i hoopau ae i ko laua kamailio ana no laua.

            Me ka hoohakalia ole iho nae, i kela komo ana aku no a na opio iloko o ka hale, hele kuikuilima aku la laua a hoea imua o Mrs. Mebure, a kaa e aku la no ke kamalii ana ma ka aoao, o Ivana, no ka paa ana o ka hoopalau mawaena o laua, a i ka lohe ana aku o ka makuahine, i kela hoakaka, huli mai la oia imua o kana kaikamahine, a puliki aku imua o kona umauma aia hoi na waimaka o ke aloha keiki oiaio ke haale la ma kona mau lihilihi, a haawi mai la i kana mau hoomaikai ana i kanamau keiki, me ka olelo ana mai, aole ana mea e ku-e ai; o ka mea a kana kaikamahine i koho ai, ua lokahi like ko laua manao, no ka hauoli o kana kaikamahine.

            Ua hoohalaia na hora o kela ahiahi ahiki wale no i na hora o ke aumoe, e na ipo, ma na mea no e pili ana ia laua iho, a ilokoo na puili aloha ana o kekahi me kekahi, i hoi aku ai laua e hiamoe, me ka hiki ole nae ke kiamoe, i kau a mea o ka piha olioli loa, i ka hookoia ana o ko laua mau iini pakahi.

            Ma ke kakahiaka ana ae o kekahi la, ua ukali pu aku o ela me kana ipo aloha no ka hale hoolulu kaahi, a me na muki ana a ka ipo o ka ipo, i kau aku ai o Ivan maluna o ke kaaahi no ke kulanakauhale o Ladana.

 

MOKUNA XIV.

 

            Ma kela hoea ana aku o ke kaaahi no Ladana hele pololei loa aku la o Ivana no ke keena o ka Loio Malo, ma kahi o na hale oihana nunui o kela kulanakauhale. Ua hookahaha loa ia mai kona manao i ka mae mae me ka u'i o ke keena o ka loio kahiko o kona makuakane; o ke kumu no, ua nui maoli na hana a kela loio, a oia hookahi wale no ka oio, o ka poe waiwai a kuonoono o kela kulanakauhale.

            Iloko o ka nanea o ka loio malo ma kana mau hana, komo an no o Ivana iloko a iaia i nana mni ai a ike i ke kapena opio, ku ino ae la oia iluna, me ka hele ana mai e hui pu me Ivana, me na manao kahaha, a pane mai la:

            "Heaha ka mana nui, nana i hoololi koke ae ia oe o Kapena Ivana, mai kela kino nawaliwali mai ou, a i keai kino o ke kanaka ikaika? Ua anane e hiki ole ia'u ke manaoio aku, o keia kanaka i halawai ai me a'u maloko o na malapua, me ke kulana ma'i maoli a nawaliwali, o ua kanaka hookahi nei no keia. Ke hauoli loa nei au i ka ike hou ana ia oe e Kapena Leonada."

            "He nui na hana mana i lawelaweia i ka manawa pokole," wahi a Ivana, me ka noke pu ana ae i ka akaaka. "Aole wale no, o ke ola ikaika ka mea i looa mai ia'u, aka ua haulehia pu au iloko o ke aloha, a ua hooholo au i ko'u manao e mare i ka wahine, a e lilo i makaainana no ka hooulu ana aku i ka lahui."

            "O ke ano mau iho la no ia o na kanaka opio aole e hiki ia lakou ke hoomanawanui, aka he haawina paa no nae ia i na mea apau, nawai no e ole keia hikiwawe no ka loaa ia oe o ka ikaika, eia ka ua ai oe i ka laau hooulu kino. Ma ko'u manao, aole keia mau mea i hanaia, mahope iho o ko'u ike hope ana ia oe ma keia kulanakauhale."

            "Ae, iloko wale no o keia mau pule elua i lawelaweia ai na mea apau, aole mamua aku."

            "E ae mai ana anei oe e ninau aku au i ka inoa o ka lede opio?"

            "O Miss Mebure kona inoa, ke kaikamahine a kekahi o na makenaeki o keia kulanakauhale. He hoakula kona kaikunane no'u."

            Kulou loa mai la ka loio imua, aia wale no kan nana ana ma na maka o Kapena Ivana, a ninau mai la:

            "Eolelo mai ana anei oe, o kela kaikamahine a Keoni Pilipo Mebure?"

            "Ae, o kana kaikamahine ka'u wahine e mare aku ana, a ua lohe au i na mea apau i pili i na hana i lawelaweia e kona makuakane."

            "Ina ua lohe oe ea, alaila aohe a'u mea e kamailio hou aku ai. O ka hewa a ka makua i hana ai, maluna no on a iho na ahewaia, me ka ili ale aku maluna o kana mau keiki.

            "Pehea no hoi oe i hoike mua ole mai ai ia'u, i hikie ai ke maheleheleia ka'u mau hana, a i loaa ai he manawa nui no kaua e kamailio i? Ua paa au i na hana no keia mau hora aku, aia no kekahi poe ke kakali mai la ma ke keena mawaho, o ke kaawale ae o kekahi hana, alaila komo mai lakou; a he hihia ano nui ka'u imua o ka aha i keia la."

            "Ina pela, aia i koua manawa kaawale, alaila hele hou mai au, no ke kukakuka pu ana me oe."

            "Ua ponoke kela, ma ka hora eono o ke ahiahi, e ai pu ai kaua ma ko'u hale kalapu, a mai ia manawa aku kaua e kamailio ai maluna o na hana au i makemake ai e ike ia'u."

            "Ua pono kena i ko'u manao, aka no keia manawa, ke makemake nei au i kanalima paona, no ka ukuia mai, i ka mea e paa ai ka bila kikoo, a i elua kaukani paona hoi, e ukuia mamuli o ka'u kauoha."

            "Ea heaha keia hana ano nui, i makemake ai oe i keia huina dala mahuahua?" wahi a ka Loio Malo me ke kahaha.

            "Aohe no he hana ano nui, koe wale no ka hookomo ana aku me kekahi oihana hoopukapuka."

            Me ka hoohakalia ole iho, kakau iho la ka Loio Malo he elua mau kikoo dala, me ka kakaukua ana i ka huina mahuahua a haawi mai la ia Ivana.

            Opiopi maikai iho la o Ivana i na kikoo dala elua, hookomo mai la maloko o kona pakeke, a pane ae la:

            "Ma ka hora eono o keia ahiahi kaua e hui hou ai; nolaila o ke aloha no kou e Mr. Malo, ke hoomaikai aku nei au ia oe no keia kokua nui au i hana mai la no'u i keia la.

            Me na kainawaewae mama, i oili aku ai o Ivana hele no kahi o ke alanui, aole nae i loihi aku kana wahi o ka hele ana, ike iho la oia i ka maopaopa o kona mau wawae, nolaila i ke kaalo ana ae o kekahi kaa, o kona kau aku la no ia a kauoha aku la i ke kalaiwa, e lawe pololeo iaia no ka hui i noho hana ai o kona hoaloha.

            Hoea aku aia mamua o ke kani ana o ka hora umi-kumama-lua o kela la, ka manawa hoi o na kupakako e hele ai e ai, me kona manao e koi aku ia Mebure e hele like laua e ai, ua pomaikainae oia, no ka mea mamua o kona lele ana mailuna aku o kona kaa, o ka manawa ia a Keaka Mebure i oili mai ai iwaho, a  iloko o na sekona helu wale no, hui ae la na hoaloha elua, me ka lululima pumehana ana iloko o na manao hauoli.

            Ike mai la o Keaka Mebure i ka lamalama o ka helehelena o kona hoaloha, a koho koke iho la no oia, he hana nui, ke kumu o kela hiona ana e ike mai la maluna o Ivana, ia manawa i kono mai ai oia ia Ivana, e komo aku noloko o kona keena, a e hookuu aku hoi i ke kaa, e hele, ua pau ae la no ka makemake ana o Ivana i kela kaa.

            Hakalia no i ua mau kanaka opio nei, a komo maloko o ke keena hana o Keaka Mebure, o ka pane koke mai la no ia o Keaka i ka i ana mai:

            "E hoonaniia ke Akua, no keia hoea ana mai nei ou, me ko'u moeuhane mua ole, e ike ana au ia oe i keia la. Ua laki maoli no keia hoea ana mai la ou, e kaawale ana au ma na hora o keia auwina la mai ka'u mau hana mai, nolaila aia a hele aku kaua i ka holoholo, alaila he makemake ko'u e hoike mai oe i ke kumu, o ka lamalama ana o kou helehelena a'u e ike aku nei ia oe.

            "Aole nae e hiki ia oe e kuu hoaloha ke huna mai i ka mea oiaio, no ka mea us maopopo mua ia'u, ua haawi mai kuu kaikuahine i kona ae e lilo i kokoolua nou. Ua pomaikai oe i ka loaa ana o kekahi wahine elike me Ela, a ua laki no hoi oia i ka ae ana mai i kau noi, aka nae, ua lawe mai oe i ke ko'iko'i makuna o kou poohiwi iho, no ka mea, ke pahola nei ka lohe no na hana i lawelaweia e kuu makuakane, a o ia lohe, ua hele mai a hoea imua o ko'u mau haku hana.

            "Ua nui ka minamina o ko'u mau haku ia'u, oiai owau ka mea nana e hoopomaikai nei i ka hui, aka ua maopopo no ia oe e Ivana, o ke kiko eleele i kau iho maluna o'u, mamuli o ka hewa a kuu makuakane i hana ai, ua oi aku ia o ke ko'iko'i iloko o ka noonoo o kekahi poe, mamua o ko lakou minamina i ka mea e noho hana aku ana malalo o lakou," ma ka aoao o Kapena Ivana, unuhi ae la oia i ke kikoo dala o elua kaukanipaona mailoko ae o ka pakeke maloko o kona kuka, a waiho aku la imua o ke alo o Keaka Mebure me ka i ana aku:

            "E hele koke aku oe e kuakuka pu me kou mau haku, i keia manawa me ka hakalia ole, no kou komo aku he hoahui, me kaua, a waiho aku i keia huina dala imua o kou mau haku, a ina aole i lawa keia huina, alaila ua hiki no ia'u ke haawi hou aku. Mai hookaumahaia kou noonoo, no ka uku hou mai i keia mau dala, no ka mea, he ohana kaua i keia manawa, ma o ko'u hoopalauia ana me kou kaikuahine.

            "Eia hou keia manao o'u, ua makemake loa kou makuahine, e kakau aku oe i leka iaia. e hoike aku ana he maikai ole o kou helehelena, ia oe i huli hoi mai ai no Ladana nei, ma nehinei. Ke makemake nei au, e noho hamau loa oe, me ke kamailio ole i kekahi poe e aku, owau ka mea nana i kokua aku ia oe i ke dala, i lilo ai oe i hoahui me kou mau haku, aka he meahuna keia mawaena wale iho no o kaua."

            "I hoike aku no au ia oe e Ivana kuu hoaloha, aia kuu puuwai ame kuu uhane, maluna o keia kumuhana i ke ao ame ka po, a ia oe i haawi mai la i na kokua ana no ka hookipa o kuu iini, ua hele kuu puuwai a hu i ka nui o kou oluolu, no keia hana au e ka hoaloha.

            "No ka pono wale no o kuu makuahine ame Ela, i hookauwa aku ai au ia'u i ho, e noho malalo o ka hui a'u e hana nei, a ua hilinai mai ko'u mau haku maluna o'u, no ke kumu, ua holopono loa ka laua oihana, malalo o ka'u hookele ana.

            "No kapa, aole o'u hopohopo iki nona, aia maluna o'u ka hilinai piha o kela kanaka, aka no kona kokoolua, no Kalima, ua lohe oia i kekahi mau mea e pili ana no ko'u makuakane, o ka mea oiaio no nae he lili loa kela kanaka ia'u, no ka mea eia kana keiki hupo ke noho hana ou nei i loko o keia hui, a ua makemake loa o Kalima, e lilo owau kekahi hoa-hui, pela wale no e hiki ai ke hoomauia ko'u noho hana ana maanei.

            "Ua nui ko Mr. Kapa hooikaika ana e hoomauia ko'u noho hana ana iloko o ka hui, me ke ku-e mau no o kona kokoolua a he mau manawa a kela mau kanaka i noke ai i ka hoopaapaa mamuli iho la keia kumu. Aole au i manao e hoike aku ia oe i keia mea, aka nae, he makemake ko'u e hookahaha aku ia Mr. Kalima, nolaila e kakali maile oe ia'u maanei nei, e hele ae au e hui pu me Mr. Kapa, aia no oia maloko o kona keena i keia wa, a ke kaa ka hoi keia mau dala malalo o kona malu aohe mea hiki ia Mr. Kalima ke hoonioni hou mai ia'u, ua maloeloe ko'u kahua e ku ai."

            Ua hele na waimaka o Keaka Mebure a haale i ka lihilihimaka, iaia i haalele iho ai i kona hoaloha, no ka hele ana aku e hui pu me Mr. Kapa, no ka hapaha hoda kela manawa o kona hele ana aku, oili mai la oia me ka hele o kona mau papalina, a lamalama, i kau a mea o ka piha olioli, a pane mai la:

            "Ua pono aku nei na mea apau, ua lawe aku nei o Mr. Kapa i kela mau dala, nolaila ma keia mua aku, owau kekahi mea kuleana iloko o ka hui, a he on a hoi ma kekahi olelo ana ae, e hiki ole ai i kekahi mea ke kipaku mai ia'u, a ma keia mua aku e ikeia ana kuu inoa, me na inoa o kela mau kanaka."

            Oiai ua pau aku la kela hana nui, a ke nee nei hoi ka manawa imua, koikoi aku la no o Ivana ia Mebure, e kakau i leka na kona makuahine ame Ela, mamua o ko laua hele ana e ai, nolaila noho iho la o Mebure e kakau i kekahi leka loihi, a i ka paa ana no hoi, i mai la:

            "Ua pau ae la keia hana e hele kaua e ai, mr ko'u hoi ole mai i ka hana no ke koena o keia auwina la."

            "Ae, ua hele au a pololi, a ua hiki ia kaua ke kamailio ahiki i ka hora elima, alaila haalele aku au ia oe, no ka mea he hana nui ka'u i makemake ai e hui pu me ka Loio Malo i ka la apopo.

            Hele pololei aku la laua no kekahi haleaina, a ia laua e ai ana, wehe ae ai o Ivana i ka leka a Miss Kalani, a haawi aku la ia Mebure e heluhelu.

            "He keu aku ka piha akamai me ka maalea o kela kaikamahine," i hooho ae ai o Mebure, i ka wa i pau ai o kana heluhelu ana i ka leka. "Ua hiki loa ia'u ke ike aole o keia mau huaolelo maikai a maemae ke ano maoli o Miss Kalani, aka aia cia i loko o ke koloka o ka piha maaalea ame ka epa."

            "Alaila ua ike ka paha oe iaia ea?"

            "Ae, ua ike au ia Miss Kalani, oia kekahi o na wahine kino loihi, o ke ano o na wahine, i piha me ka hookamani. Alaila ua hoike aku ka paha o Ela ia oe no kona hoopalauia ana i ka Haku Fanadale ea? Aole no au i ike i kela kanaka opio, aka ma na mea i kamailioia mai ia'u, o ka piliwaiwai kana hana makemake loa; aka he nani ia ke hele aku la oe e hui pu me kou loio, maila o hiki iaia ke hoakaka pono mai i ke ano o kela haku, a pela no hoi me ko Miss Kalani ano.

            "Pehea kou manao no keia kono a Miss Kalani ia oe, e hele aku e hui pu me ia i ka wa poeleele? Ua hooholo anei oe i kou manao?"

            "Ae, ua hooholo au i ko'u manao, a ua pane aku nei au iaia, no ka hoea aku i ka manawa ana i hoike mai nei ma kena leka. Heaha auanei ka pilikia, o ka hele ana aku e hui pu me ia?"

            "Aole anei e hiki ia oe, ke hoololi ae i kela manao mua ou, a e hoole oe i ka hui pu ana aku me ia, malia he hana pahela keia, i wahi e komo ai oe iloko o ka pilikia?"

            "Aole e hiki ia'u ke hoololi, a ua makemake i'o no hoi au i ka wa poeleele e hele aku ai, no ko'u manao, o ka manawa ia e ike ole mai ai ka poe i kamaaina ia'u, oiai aole au i helee hoike mua ia'u iho, i ke keena kaua.'

            "Heaha no hoi kou kumu o ka hele ole ana aku e hoike ia oe imua o ke keena kaua? Aole oe e paa mai ana i ka hopuia, a ua makaukau au, e ku i hoike ma kou aoao, a in a he mau kanalua kekeahi o na poo o kela keena, alaila ua hiki no ia oe ke kelekalapa aku i kou mau hoaloha ma Amerika, no ke kakoo ana mai i kau hoike e pili ana ia oe iho."

            "Ua paa loa kuu manao e hele aku e ike mua ia Miss Kalani, a e hooponopono i ke ano o ka mahele ana i ka waiwai. No na aina o kuu makuakane, aole a'u mahele ana aku me kela kaikamahine, aka no ke dala, malaila ka mahela a manao no au, aole o Miss Kalani e hoole mai ana.

            O kekahi kumu nui o keia manao ana o'u e hele no ke ake ana no ia e ike aku, pehea la ke ano o Miss Kalani?"

            Kulou iho la ke poo o Mebure olalo, me ka luliluli ana iho, i kau a mea o ka paakiki maoli o Ivana, a o ia kana o ka pane ana mai:

            "Mamua o kou haalele ana iho i keia wahi, a hele aku ma kau huaka'i no ka hui pu ana paha me Miss Kalani, ke makemake nei au, e hele mua mai oe e ike ia'u, a i ole owau no paha ke hele aku e ike ia oe. Eia oe ihea kahi i noho ai?"

            "Aole au i hele no kekeahi hokele i keia manawa, aia no ko'u mau ukana i ka hale hoolulu kaaahi kahi i waiho ai, aia a pau ko'u hui kamailio ana me Mr. Malo i keia ahiahi alaila hele aku au e hoolimalima i rumi no'u, maloko o kekahi o na hokele, aole no paha kela he hana nui loa, o ka huli ana i kekahi rumi, oiai he nui na hokele ma keia kulanakauhale."

            "Ua lawa paha keia kamailio ana o kaua e Ivana, e hookuu mai oe e hoi ae au no ko'u keena, pehea ana la ka manao kekahi o na hoa-hui, no keia komo pu ana aku la, o'u me laua. O ka hora ekolu keia a kaua e kamailio nei, aia a ke hora eha, o ka manawa maamau ia o kela kanaka e hoe a ae ai. Aole ana e ne1e ka piha huhu 0 kela kanaka, no ko'u koma ana aku la ilokoo ka laua oihana."

            "Ae, uapono kela, a e noho iki ae no hoi au maanei nei, no ka hoopau pono ana i ko'u ciga. Ma ka hora umi o ke kakahiaka o ka la apopo, e hoea aku ana au no kou keena, a i keia po au e kakatt ai i kekahi leka nau, maloko o kela leka, na hoakaka apau, no ka'u mau mea i manao ai e' hooko aku. Aole au e haalele koke iho ana rna ka'u huakai hele, ahiki i ka auwina la o ka la apopo."

            Haawi aela ke aloha lululima mawaena o na hoaloha, o ka oili aku la no ia o Mr. Mebure hele; me ka haalele ana iho i kona hoaloha, maloko o ka hale aina, o ka mea apiki nae, rna kahi o kona hoi pololei aku no kona keena, ua hele aku la oia a komo maloko o ke keena kelekalapa, a hoottna aku la i keia kelekalapa malalo iho nei ia Miss Kalani:

            "E Miss Kalani, Kar.ale Hale :-E hoea aku ana au i keia po, ma kahi au i hoike mai ai Illaloko o kau leka, aole hoi ma ka po o ka la apopo."

            Aole o Mebure i kakau i ,kona inoa i kela kelekalapa, ua maopopo iaia, he hookahi no mea a Miss Kalani e koho iho ana, o Ivana ka mea nana kela kelekalapa, aole hoi o kekahi kanaka okoa ae.

            I ka hala ana aku o kana kelekalapa, nana iho la oia i ka papakuhikuhio ka manawa holo o ke kaaahi no ke kulanakauhale i noho ai o Miss Kalani. He kaaahi kekahi e haalele iho ana ma ka hora eono o kela ahiahi, a ma ka hora eiwa e hoea aku a i ka pahuhopu o kana huakai.

            Ua komo ka manao hoohuoi iloko Mebure, he hana pulapu wale no kela ma ka aoao o Miss Kalani, o ka hoouna ana mai i kana leka ia Ivana, no' ka hele ana aku e hui pu me ia, a no ka hoopakele ana ae i kona hoaloha, pela oia i mal1ao ai, oia ponoi no ka mea e hele aku e' hui kino me kela kaikamahine, a e ike hoi i kana mau hana i manao ai no Ivana.

            Ke ike la o Mebure, ina no ka hoea o ke kaaahi i ka hora eiwa no kana wahi e hele nei, ua nui loa kela manawa, nona e hele ai e huli i kahi i ku ai o ka Hale Kahiko, kela wahi a Miss Kalani i kauoha mai ai ia Ivana, malaila laua e hui pu ai, nolaila eia o Mebure ke imi nei i na alahele no ka pono o kona hoaloha.

            Ke kakali la ua o Mebure me na manao nauki, no ka hoea mai o ke kaaahi, a rna ka hora eono ponoi o kela ahiahi, i kau aku ai oia maluna o ke kaaahi, a holo aku la no Biele ka pahuhopu

o kana huakai.

 

MOKUNA XV.

 

            Ma kela manawa hoi a Mebure i haalele iho ai ia Ivana maloko o ka haleaina, ke noonoo la o Ivana i kana hana e hoohala ai i na hora ekolu i koe, o kela la mamua ae o kona hele ana aku e hui kino me ka Loio Malo. He nui kana mau kumu e ike la, no ke kupono ole iaia ke hele holoholo, ma na alanui o ke kulanakauhale, o ia kona ikeia mai e kekahi poe i kamaaina mua iaia, a hoikeia ae ka lohe i ke akea, no kona make ole ana, a o kekahi no hoi, e lilo ana kona hele i ka holoholo i kumu e maopaopa ai kona mau wawae.

            Mahope iho nae o ka noonoo akahele ana i kana mea e hana aku ai, hooholo iho la oia e kii i kona ukana i ka hale hoolulu kaaahi, a e hoi aku noloko o kekahi hokeIe, me ka hoohala aku i kona manawa ma ke kakau ana i leka na Ela.

            Ua hooko i'o ku la o Ivana i kela manao ona, a ma ka hapa-lua o ka hora eha o kela auwina la, aia oia maloko o kekahi hokele kahi i noho. ai, a hoomaka koke aku la no oia e kakau i kana leka mua loa na Ela, o keia malalo iho nei na manao oloko o kana leka:

            "E kuu Ela aloha:—O keia ka'u leka hooipoipo mua loa i kakau ai iloko o ko'u ola ana, a ke manaoio nei au, o keia kekahi manawa hauoli loa i hoohalaia e a'u, ma ka ike ana iho, aia he mea nui iloko o ko'u noonoo, ke ola mai la ma kekahi wahi o ka aina. Ua hoea mai au me ke ola kino maikai no Ladana nei, a hui pu iho la me Keaka, iloko o na manao hauoli, a o maua like ka i hele no ka hale aina i keia la, me kona haalele ana iho ia'u, iloko no o na manao ulumahiehie.

            "Ke hauoli nei au i ka hoike ana aku ia oe e ke aloha, ke holomua nei ka oihana a kou kaikunane. Ua kamailio aku au iaia, e pili ana no ka'u huakai e ike ia Miss Kalani a ua haawi mai oia i kona ae, nolaial ma ka po o ka la apopA, e hooko aku ai au i ka'u misiona, a ma ka Poalima ae, e huli hoi aku ai au imua ou, me na nuhou no kaua a elua e hauoli like ai."

            He mahele wale no kela'maluna ae no ka leka a Ivana, i kakau ai na Ela, o ka nui aku o kona mau manao, ua piha okoa na aoao eono o ke kalana kakau; a i ka paa ana o kana leka, hookomo pu iho la oia me kekahi mau lalani himeni, o kona ku ae la no ia iluna, a hele aku la e hookomo ma ka pahuleka, i kukuluia ma ke kihi o ke alanui.

            Ke nee mua nei ka manawa i kela manawa, a no ka noonoo ana ae i ke kauoha  ka Loio Malo, no ko laua hui pu ma ia ahiahi, haalele iho la oia i ka hokele, a hoea aku la i ke keena o ka loio, he mau minuke i hala o ka hora eono, a i ka ike ana mai o ka Loio Malo, i ko ia nei komo ana aku iloko, pane mai la:

            "E noho iho e Kapena Ivana ilalo, iloko o na minuke he umi, e makaukau pono ai au, me na hana e waihō aku ai imua ou. Ina i maopopo mua iau, ua maikai kou ola kino, i keia manawa, aole au i noho malie, a ke kaumaha loa nei au i kou ae ole ana mai ia'u e hoomaka koke ku i ka'u hana, ma kela manawa o ka hehi ana o kou mau wawae ia Enelani nei. Nana aku la o Kapena Ivana, me ka maopopo ole iaia o ka manao o na olelo a ka Loio Malo i kamailio mai.ai iaia, alaila homau hou mai la ka Loio Malo i kana kamailio ana:

            "Ke manao nei au, ua makemake loa oe e lohe i ka'u mau mea apau i manao ai, mamua o ko kaua haalele ana iho

i keia keena.

            "O ko'u manao maoli no ia, aka nae, he mea maikai paha na'u ka waiho ana aku i ka leka a Miss Kalani i kakau mai ai imua ou, a nau e koho i ka manao maoli o kela kaikamahine."

            "Ua hookahaha loa mai oe i kuu manao e Kapena Ivana, no ka mea aole o'u wahi noonoo iki, ua kuka'i olua ma. ke kakau leka ana."

            Lalau mai la o Mr. Malo i ka leka a Kapena Ivana, i haawi aku ai iaia, a hoomaka iho la e heluhelu i na manao i kakauia maloko, i ka pau ana, huli mai la imua o Ivana, a ninau mai la: "Heaha kau pane no keia leka?"

            "Ua lokahi ko'u manao me ko Miss Kalani, no ka liele ana aku e hui pu me ia ma ka po o ka Poaha, elike me kana i makemake ai."

            Pahola ae la ka minoaka ma ka helehelena o ka Loio Malo, a i mai-la:

            "O ka'u e a'o aku nei ia oe e ke kanaka opio, mai hele oe e hui pu me kela kaikamahine, no ka mea ke hopohopo loa nei au, aia kekahi hana i hoolalaia no kou poino, a o ka Haku Fanadale kekahi i komo pu iloko o kela hana. Aole o'u manao. ino no kela haku opio, aka nae, oia kekahi o na aknaka ino, pela wale no au i manao ai, aole oi e hoohakalia iho ana, i ka hooko ana aku i kekahi hana, e hookoia ai ka makemake o Miss Ka-lani. No Miss Kalani hoi, ua like oia me kekahi tiga wahine, iloko o ke kino kanaka. O kōu oili ana ae nei loko o ka mana-wa ana i noonoo ai, oia kekahi o'na wahine waiwai loa, he kumu auanei ia e hoohana mai ai oia i na ano epa apau, i wahi nou e kaawale loa ai mai kona alahele aku, ina no ia he mea e hookauia mai ai ka make maluna- ou."

            Aole e hiki ia Kapena Ivana ke manaoio aku i kela mau hoa-kaka a ka Loio Malo, mamuli o kona maopopo ole i ko Miss Kalani mau ano oiaio, a o ia kana o ka pane ana aku:

            "Ke manao nei au, ua ikaika loa kena mau olelo au i hoopuka mai nei no Miss Kalani. O ko'u manao maoli, o ia no ka mahele ana aku maw'aena o'u ame kela kaikamahine, i kekahi mau dala a kuu makuakane, no ka mea o keia maoli no ka ma-kemake o kuu makuakane, e loaa like ia maua ka pomaikai mai kona mau waiwai mai."

            "Ke mahalo aku nei au i kena manao ou e Kapena Ivana ka nae, e ike aku ana oe, ua pau kekahi mahele nui o na dala a kou makuakane i ka uhauhaia e Miss KAlani. Ua hoouna aku a'u i ka'u kakauolelo e ninau pono i ke ano o na hana a kela kaikamahine i kou mau waiwai, o ka mea i loaa ma kana huli pono ana, ua hiki aku ma kahi o ke kanahiku tausani paona, i hoolilo aku i ka Haku Fanadale, kana kane e mare aku ana, a e papaluaia aku ana kelah huina, e hooliloia i kela kanaka pau aka, i loko o ka manawa pokole mai keia wa aku. Pehea, e ae ana no anei oe, pela ihola e hoomaunaunaia aku ai kou mau waiwai e kela kaikamahine maluna o kekahi kanaka ino iapuwale?"

            "Ke manzo nei au e Mr. Malo, aia paha kekahi kuhihewa i hanaia. He oiaio aole loa o'u makemake iki, i na hana uhaua o kela ano, aka nae, mamua i ko'u hoahewa ana aku i kekahi wahine opio, he mea pono, e lohe au i na hoakaka apau mai iaia mai. Mamua o kou lawelawe ana aku i kekahi hana ma ko'u aoao, e hoomanawanui iki oe, ahiki i ko'u hui kino ana me Mis Kalani, a lohe hoi mai kona waha ponoi mai, no ka oiaio o keia mea au e hoakaka mai nei imua o'u. Ke hoololi nei au i ko'u manao, aole e hele aku ia ka wa poeleele, aka, i ka wa ao no me ka hele pololei loa aku no Kanale Hale, e hui pu ai me Miss Kalani."

            "Ina o kou manao ia ea, alaila ua hoea mai la kaua i ka hopena o ka hana i manaoia na'u e hooko aku no kou pono," wahi a ka Loio Malo, me ka luliluli ana ae o kona poo.

            "Ke kauaha loa nei au, no ko'u hoopilika wale ana aku ia oe e Mr. Mlo, aka he hana nae keia i hiki ole ia'u ke alo ae, a ua ili mai hoi ke ko'iko'i maluna o'u o ka nana aku i kela kaikamahine, me he kaikuahine la no'u, no ka pono o kuu makuakane i make."

            Hoike hou mai la no ka Loio Malo i kona makemake ole, e kamailio hou maluna o kela kumuhana, a no ke kuikahi ole o ka laua mau manao, nolaila ua hoopauia kela mea a laua i hooholo ai i kinohi, no ka laua hele like, e ai i ko laua aina ahiahi maloko o ka pokole.

            Hoi pololei loa aku la o Ivana no kona hokele, a malaila no oia i ai ai i kona aina ahiahi, me ka hooplikia loa ia nae o kona noonoom no kana mau mea i lohe ai mai ka Loio Malo, aku meka nalu nui ana iho hoi iloko on a, in a he oiaio kela mau hana apau i lawelaweia e Miss Kalani, alaila ua nui maoli ke poho o kona mau waiwai i na hana uhauha a kela wahine opio.

            Ma kela po, aole e hiki ia Kapena Ivana ke hiamoe maikai, he nui na moeuhane ino o ka po i loaa iaia, me ka oili nau ai o Miss Kalani, elike me kana i kmaaina ai i kela kaikamahine nei, ua like me a maiuu, ka mea nana i hookau mai i ka weliweli maluna ona.

            Hakalia no a pau kona aina kakahiaka, ma kekahi kakahiaka ana ae, holo pololei aku la oia no ka halehana o Mebure, a ninau aku la no kona makemake e ike i kona hoaloha. O ka pane i hoikeia mai iaia, aole o Mebure i hoea aku ma kela kakahiaka, nolaila kakali maile iho la no o Ivana , no kona ake nui loa e kukakuka ou me Mebure, mamua o kona hele anakau ma kana misiona e hui pu me Miss Kalani, ua hilinai aku oia maluna o Mebure no na oleloa

o naauao mai iaia mai.

            Ua noke nae oia i ke kakali ahiki i ka hoea ana i ka aina awakea, aohe wahi mea a oili iki mai o Mebure, nolaila noi okoa aku la oiam i kekahi o na hoa hui o kela halehana, e kuhikuhi mai iaia, i kahi o kona hoaloha i noho ai, malia ua loaa paha oia i ka ma'i.

            I ka loaa ana mai o na kuhikuhi iaia nei, no kahi e noho ai o kona hoaloha, o kona holo aku la ia no kekahi hale hoolimalima, a i kona ninau ana aku i ka ona nona kela hale, hoikeia mai la iaia, aole o Mebure i hoi aku, mahope iho o ka hele ana mai no kana hana, ma ke kakahiaka o ka la mamua aku.

            No keia loaa ole ana o Keaka MEbure iaia, ua inoino maoli kona noonoo, ailoko o kela noonoo maikai ole, holo aku la oia i ke keena kelekalapa a hoouna aku la he kelekalapa ia Ela e ninau aku ana, i ka manawa a KeakaMEbure i hoea aku ai i ka hale.

            O ka pane a Ela i hoouna mai ai, no kana kelekalapa, e hoole mai ana, no ak hoi ana aku o Mebure, nolaila, ua hooi loa ia ae ka pohipohi iloko o ka noonoo o Ivana, no kahi i hele ai o kona hoaloha, ame ke ano o kona nalewale honua ana me ka waiho ole iho, i kekahi koailona, e hiki ai iaia ke hookolu aku.

 

MOKUNA XVI

 

            Ma kela manawa a Mebure i kau aku ai maluna o ke kaa-ahi, ma kana misiona ponihihi, hooho ae la oia i keia mau olelo: "Pehea la ka hopena o keia huakai a'u? Ua nui ka'u mau olelo i hoike ai i ko'u manao, no ke ku-e ana aku ia Miss Kalani me he mea la e komo kino aku ana au iloko o kekahi poino, mamuli o keia hana."

            Ua kuai oia i kekahi nupepa, i mea heluhelu nana maluna o ke kaaahi, o ka mea apiki nae, aole he hiki iaia ke heluhelu i kela nupepā, aia na noonoo like ole iloko o kona poo kahi i hana ai.

            "Pehea la au i hopilikia wale ai no i ko'u noonoo me na manao uluahewa he nui, aole anei owau kekahi o na kanaka hauoli loa. Maluna o kuu hoaloha, ke Kapena hana ka'u mau mahalo kiekie ana, no kona hapai ana ae ia'u mau ke kulana haahaa mai a i kekahi kulana kiekie. Aole e hiki i kekahi o ko'u mau haku nuia, ke hoopau mai i ko'u neho hana ana iloko o ka hui, oiai he haku kou kulana oia'io i keia wa, a ua hooiia ae ko'u makemake, e hooko aku i na hana apau e holomua ai kela oihana."

            He hookahi wale no ohua e ae mawaho'o ua o Keaka Mebure, maloko o kona kaa, he kanaka kino pahaahaa me ka nanea maoli o kona hiamoe ana, aka nae i kela ame keia manawa e kaakaa ae ai o kona mau maka, e nana mai ana oia iaia nei.

            He hookahi wale no hale hoolulu kaaahi, mawaena o Ladana ame Biele, a he umi minuke ka loihi o ke kaaahi e ku ai ma kela wahi, no ka haawi ana i manawa no na oluia e ai ai i kekahi mau meaai, a e kuai ai piha i mau meaai ua lakou noluna o ke kaaahi.

            Ua kamaaina loa o Mebure i na rula o kela kaaahi no ka mea he mau manawa lehulehu kana o ka holoholo ana maluna o kela kaaahi, a ua kamaaina no hoi ka poe oluna o kaaahi iaia.

            I ke ku ana o ke kaaahi ma kela hale hoolulu, manao @ la oia e lele. ilalo, no.ke kamau wahi kiaha waisake ana aole no kona makemake maoli aka mamuli o kona manaolo o ke komo ana aku o ka waisake iloko, ka mea nana e hoopoina i kona mau noonoo like ole, e makaukau ana nao oia e haalele iho, i kona wahi e noho ana, ia wa i pane mai ai ke kanaka kino pahaahaa, i ka i ana mai:

            "E kala mai oe iau e ka hoaloha, pehea la ka loihi e ku ai o ke kaaahi ma keia wahi, mamua o ka hoomau ana aku ma kona alahele?"

            "He umi minuke ka loihi o ke kaaahi e ku ai maanei." wahi a Mebure me kona haalele ana iho i kona noho, no ka lele ana aku ilalo.

            Alawa aku la ka Mebure nana ana i ka mea nana ka ninau iaja me he mea la ua ike mua tio oia i kela kanaka, o ka mea apiki nae, aole mai la he maopopo iaia o kana Wahi o ka ike ana.

            I ka pau ana hoi o ka Mebure inu ana i kona kiaha halani huli hoi mai la oia noluna o ke kaaahi, o ka mea apiki nae aole kona kokoolua oloko o ke kaa, a ke mihi loa la oia na ka maopopo ole ana iaia, o kahi a kela kanaka i hele aka @ oiai ua hoomaopopo aku oia, ma ka helehelena o kela @ ka aia kekahi mau hoailona o ka maiiao kolohe iloko @

(Aole i pau)