Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 12, 24 March 1922 — Na Kumu Kupono e Koho Ai Ia H. A. Baldwin i Elele [ARTICLE]

Na Kumu Kupono e Koho Ai Ia H. A. Baldwin i Elele

Iloko o na haiolelo kalaiaina, ma ka aoao o na moho c hblo nei, no ke kulana elele lahui i Wakinekona, ua kapaeia ae ke ano kupono o ke kanaka, o na haiolelo o ke ano, ohl'uhi'u i ka hewa o kekahi, o ka mea iho la ia e hele aku ai e kamailio imua o na mana koho baloka, i wahi e loaa ai ka Haloka. Ua pololei o McCandless i olelo ae ai, ma kekahi o kana mau haiolelo, o keia ka hakoko kalaiaina, ana i ike ai i na hailuku hoinoino pilikino, aole no nae na ha'i aku f ak*nana ponoi no ame kona puulu' o ka poe haiolelo; aole o ke ku mai ma ka lakou "kahuahana, a hoike mai, i na kumu kupono, e hiki ai ke koho aku na mana koho iaia. Ke ku nei o Mr. Baldwin, ame na alakai o ka aoaio Reptlbalika, a hoouka aku i ka paio kalaiaina, maluna o na kahua maemae, e kapae ana i ka ohi'uhi'u ana aku i na hemahema pilikino o na moho o kekahi aoao mai, koe wale 'no ke kukūlu ana aku, i na moolelo o na hana i lawelaweia e Mr. Baldwin, ma kona ano he makaainana. r Ke ku nei ka aoao Repubalika, a koi aku \ na hiana koho o keia Teritore, e nana i ka moolelo kilakila loa 0 Mr. Baldwin, mamuli o kana mau hana, i lawelawe ai, aole wale no, no ka pono o keia Teritore, aka no na makaainana iloko o ka pilikia ame ka poino, he mdolelo, a kela kanaka Hawaii ame kela wahine Hawaii, e hōohewahewa ole ai, i ka hookoia ana o ia mau hana, aole.me ka mānao iio ka mahaloia mai, aka no ka manao kui'o mailoko mai o kona puuwai. Me ke kalele nui ole.nae maluna o ka mooleto o kō Mr. Baldwin, ola ana, e lawe mai kakou, i ka ninau, no lee kanaka kupono a kakou e, hoouna ai i Wakinekoiia, i kanaka i lawa 1 ka ike ame ka makaukau, no ka pane ana, i na ninau ano nui, i pili ia Hawaii nei i keia manawa. Ma ke ano he Peresidena Repubalika ko Amenka i keia wa, he ahaolelo Repubalika, he poe Repubalika na luna oifiana o na keena lehulehu, no keia kumu wale no, iiiā aole kakou e nana ana i kekahi mau kumu kupono e ae, aole a leakou kanaka kuponO e ae e hoouna ai i elele mai Hawaii 'aku nei, 0 ka moho elele Repubalika wale no; ke kanaka i hamama mau ka puuwai o na Repubalika, no ka hookipa ana aku iaia, iwaena o lakou, me ka na kukakuka pu ana, no na mea e pono ai o Hawaii nei. E hoike kakou e na mana koho o Hawaii nei, i ko kakou feloha kui'o i ka Elele Kalanianaole, ka mea a kakou i hoouna mau aku ai i elele na Hawaii nei i Wakinekona, no na makahiki he iwakalua r ma ka hoouna ana aku ia Mr. Baldwin, i i ~ panihakahaka ma kona makalua, kekahi o kona mau hoaloha oiaio loa, i haawi mau aku i na kokua ana iaia, ma kona mau kau e holo baloka ana. Mamua o ka make ana aku o ke Keikialii Kalanianaole, a biai oia e waiho ana i ka ma'i, ua hoole ae oia i kona kakoo ana mai i kekahi. inoa no ke kulana elele lahui; aka, o ka moho a ka aoao Repubalikā e wae aē ai, o kana kanaka no ia e haawi aku ai i kana kakoo piha arti; ttarti hHA6Ii kela mau olelo a ko kakou elele hoomanawanul, i waiho ,iho ai na kakou na na makaainana koho baloka, e hooko aku! Ina eia pu oia me kakou i keia la, aole loa he kanalua o keia pepa, no kona ku ana mai ma na,wahi haiolelo akea, a koi aku ia oukou e na mana koho Hawaii, ka poe na lakou 1 hoohanohano mau aku iaia, i elele lahui, no na makahiki he iwakalua, e koho oukou ia Mr. Baldwin, ma ka la apopo, Me he niea la, ke oili okoa mai la no kela olelo f Keikiilii Kalanianaole, mailoko mai o ka lepo, ē haha arti 1 lea pUuwai 0 kela ame keia Hawaii oiaio, e koho aku i kf j(|naka, i lilō 1 hoaloha oiaio nona. a no na Hawaii apau. Uoko o keia wa e nee nei ke au o ka manawa, ke ku ni» o Hawaii, ma ke kulana kupilikii, maluna o ka nin»u pili j n* oihana mikiala kuloko; o ke kanaka i loaa ka ikf, kt m|jika\)kau anie ka naauao, no ko kakou mau oihana miklala ano nui, oia ka kakou e hoouna ai i Wakinekona, o ua kanaka la oia no o Mr. Baldwin. O ka oihana kanu ko ame kanu halakahiki, o na oihana wale no keia nana e kokua nei i ka holomua o keiā Teritore, ame kona papa like ole o na makaainana, owai iwaena o keia mau, moho e holo nei, i loaa ka ike ame ka makaukau kūhohonii, i ke kumu ame ka mole o ka holomua o keiā māu oihana? Hookahi wale no kanaka, oia o Mr. EaMwin. O ka elele a kakou e hoouna ai i Wakinekona, he kanaka oia i loaa na makaukau apau, i pili no keia maii oihana, me ka hiki iaia ke pane aku i na ninau apāu e waihoia mai aha imua ona, me ka hoohakalia ole M no ka mea o keia mau oirana iho la no ka iwikuamoo o ke Teritore o Hawāii iiei. Ina mamuli o na hana hemahema ana ma Wakinekona, e ; laa na hooponopono ahaolelo e hoemiia mai ai ke kumukuāi o ke kopaa ma Hawaii nei, he mea maopopo ili aku ana ka auamo ana i na ko'iko'i o ka pilikia ame kā poino, ā<ile wale maluna o na ona o na mahiko, aka malUna ojiā kiukāni o na kaukani o na makaainana maloko nei o keia Teritore,: a maluna hoi o ke aupuni. ''' Ke hooikaikaia mai la iloko o ki ahaolelo lahlii, e hoemi ! ke ana auhau o ke kopaa o Cuba, e hookomo ae ai iloko o 'Amenka Huipuia, o ka hookpia ana āku o kelā kōi, o ka hbe-. mi loa ana iho ia i ke kumukuai o ke kopaa ma Hāwaii nēi,.: o ka hopena maopopo, mahope o ka hala ana o kekahi manawa, o ia no ke ku wale ana o na mahiko; pela ka hooneleia ana aku o na limahana Hawaii, he mu kaukani apuni keia Teritore, pela me na lahui e ae, i na hana e pono ai ko lakou noho ana. ' O ke kanaka me na ike kuhohonu, i pili i ke kulāna oiaio 0 ka oihana kanu ko ame kanu ma nā mea pili 1 ke ana auhau dute, oia wale no ke kanaka kup6no ; a kakou e koho ai; aole o McCandless, ua neleoiaikāike no kela mau oihana, a oki loa aku hoi o Kumalae ame Mrs. Atcherley, he mau mea ku-e loa laua i ka' KolōniUā 6 jkela mau oihana kuloko. 0 kekahi o na ninau ano nui, e waiho mai la ma Wakinekona, i pili loa aku ia Hawaii nei, o ia no ka ninau lihiahāna, :rto na oihana mahi kuloko. O ka hoolako ana mai i na limahana /naiwaho mai, no ko kakou mau oihana rhikialakulōko,he keehina mua ia no ka holomua ma na ano oihana like ole apau iloko nei o ka aina, o ka holomua ana o kela mau oihanā, o ko kakou ohi ana no ia i na pomaikai, mai ka kakoū mau hana like ole mai, aole keia he palau wale no, : aka o keia kā mea oiaio loa. 1 ka holomua ana o ka hana kanu ko, a kanu halakahiki, a kanu laiki paha ame kekahi mau hana mahiai e ae. ua hiki ke hoolawaia na limahanā o na papa like ole me na hana, e ohi ana lakou i na ukuhana nunui, a ma ka olelo pokole ana ae, e ohi ana na mea apau i na pomaikai, a no ka mea t> na limahana ma na oihana mahi iloko nei o ka aina, o ke »la iho la ia o Hawaii nei. Ua ike o Mr. Baldwin, i.na kulana oiaio o keia mau oihana mikiala ano nui o Hawaii nei, me ka makaukau e waiho aku ; l na hoakaka ana ma Wakinekona, i na kumu kupono apau, | loaa mai ai na leokua ana i keia .Teritore, nolaila malalo

iho lā o keia mau kumu maluna aē, aole a kakou kanaka e ae e hoouna ai, ma kona mau āno kupono, o Harry A. Baldwin wale no, a ma ka la apopo, ē koho iaia me ka manao lokahi, i elele na Hawaii nei i Wakinekona.