Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 13, 31 March 1922 — Mai Pihoihoi a Lelele Ka Oili [ARTICLE]

Mai Pihoihoi a Lelele Ka Oili

Oiai ia kakou e hoi aku ai a noho ma na home hoopulapula 0 na Hawaii ma Molokai e hoea mai ana he: 1* i kela ame keia ohana, e hoomahuahuaia aku ai ka ohana; a 1 hiki mai ia la e ka ohana pona keia haawina hoopomaikai, he mea pono e hookaawale loa i na manao hookaumaha maiwaena ae o ka ohana. O ia mea o ka hookaumaha he mea hoOpilikia ia. Moi pihoihoi a lelelo ka oili. O keia mea 0 ka hanau keiki, he mau mea liUii wale no ia, ina nae e hoomamaia ka manao. O ka pupuahulu ame ka hi'o hele wale no 0 ia ka «hemahema. Mamūa aku o keia la e oleloia nei, 0 ia hbi, o hookahi malama a oi iki aku paha, he mea pono i ka tine e hele mau i ka holoholo me ka kelewawae ana, a i ka auau kai no hoi, no ke olokaa ana i ka laulaa Uoko o ke kai. Ma keia hana ana a ka makuakine e hoonaeleia ae ai 0 na paahana oloko, a oluolu mai. He mea nalowale ole keia i ka makuahine mahope iho o keia hana hooikaika kino. He mau mea keia i hanaia e na kupuna, » pela kakou i lohe fei no na kopuna, i ka hele no i ka hana a laulau. He lehulehu 0 kai'OU&#iaa la i hama na naahakea; aole ma na hale hoohanau keiki. No ka poe ku-e i keia mau rula alakai ka hale hoohanau i kukuluia. Ahiki mai i ka la o ka ehaeha (nahunahu) mai pupuahulu a hookoki wale aku no; a no ka mea i kekahi wa, he kuia wale no, 0 ia hoi, aia kekahi ma ia mau wahi koke iho e hanau ana, a pa oe —wahi a kakiko. He mea oiaio no, ma keia mau kohihewa ana i pioloke ai o ka mauao a holo i 0 a ianei, e ltii ana i na kahuna waha wai, ame na kauka; 1 hoea akū oe, ua piha hana ke kauka hele loa i ka apiki. Ua paa ka manao o ke Akua i kana i olelo mai ai, "me ka ehaeha 00 eka wahine e hahau ai." E hanau ana oe e ka wahine 1 keiki, aole koi e huki ia ae ia iwaho. NolaUa, « hiki *inai keia ehaeha a mamua iki iho, he mea pono no ke kukakuka ana o ke kane ame ka wahne no na olelo aka waha. E wehewehe ae ia mau hipuu ma ka mihi ana aku a kalaia mai. Ke hoomanao nei au i kekahi wahine i waiho ma kahi moe, i ehaeha , no elua pule, a ua aneane no e pau-1 aho ae. I ka imiia ana aku o ke j kumu o keia paa ana, ua loaa aku la ka hemahema ma o ke kane la, i kana wahi olelo i ka wahine, aole ka nana ke keiki. He wahi mea ano ole keia, aka nae, ina kaua e kuu 1 mea heluhelu ,e imi aku i ke ano 0 keia wahi olelo, e ike ana kaua i ka j lapuwale maoli, a penei: E ninau ae kaua i keia wahi ninau: Ina e hoole ka makuakane nana ka op&, alaUa, nawai ana ke keiki ke hanau mai, a owai ka makuakaneī 1 No keia wahi mea ano ole la, ma ka nana iho i pilikia ai a moe ma kahi moe no elua pule, i ua makuakane nei no nana ka olelo e holoke ana i o a ianei me ke kaumaha o ka manao. X ka hoahewa ana o ke kane imna 0 ka wahine no ia mau mamalaolelo,, » kala aku, kala mai, ka oili aku la no ia o ke keiki; kupanahal Loaa pono keia wahi olelo a Paulo, >ma II Korin., mok. 6, pauku 8, hapa hope, penei: " Elike me na mea hoopunipnni, aka he oiaio i\o aae.* } He lehnlehu na mea i ano Uke me na mea hoopunipnni i o kakon nei, i hoomaopopo pono ole ia ka waiwaiio 0 ka olelo. Ina i hoomaopopoia ina ua loaa no na mea waiwai he nui. Oia no, ma ka olelo oe • hoaponoia ai, a e hoahewaia ai. A oiU ke keiki iwaho, a mokn ka piko, owili iho a paa i kahi kupono, x alaila hoomoo aku ma kahi moe no ke kali ana i ka mahana ae o ka la, alaUa hoauau aku; huli a*fce e ke kane a hooponopono aku 1 ka wahine —kon haawi aku i kau wahine i kahi meaai palupalu a kupono, i piha aku ko ia la houpo, a 310 3ra mea na hakahaka a aneane ma'i.

E -waiu ole aaa k* makuahine i aa la mua («o kekahi poe), a ho mea pono ro e hoomakaukau no i na »i kupono. ao ka makuahine i kau mai ka waiu, i ai na ke keiki; a eia ka hana ana a kekahi poe: E kupa ka moa me ka he i pairoolef kupono, a{ 0 i& kai o ka mo% la i huiia me ka he-i, o ia ka mea a ka makuahine e hooikaika ai e*inu »e ke komo no hoi o ka ai, ina ne ho makomake e ai, a c kau auanei ka ?raiu, a piha, e hiki 010 ai i ke keiki ke ai * mimino iho ua eke waiu la, a ku a eha maoli ka makuahino. Mai keia manawa aku e hpomaopopoia na meaai kupono no ka makuahine, i pono pu ke kpiki; * no ka mea, aia ma na mea 4 ka makuahine e ai ai e maikai mai ai no ka opu o ke keiki. He maa loa kakou i ka ai i na 1 'a hou me na limu, ame ke akaakai, 0 keia mau mea he mau mea kupono ole, he mea hoopihapih* a uluku o ka opu 0 ke keiki, a lilo ia mea i mea hooluhi mai o ke keiki i ka makua, mamuli no 0 ka )aua hemahema. O ke k&piki ia mea kupono ole 1 ka makuahine ke ai. Ona mea a ka makuahine e ai ai, e koino ana no ia iloko oke keiki. He m«a pono no e ai mau i na laau wawahi ialoko, i kela wa ame keia wa poao, me ke kali ole a manoanoa iho ka pilikia. E malamaia keia mau rula pela ahiki i ka hemo ana 0 ka waiu i ko keiki, alaila, ai ka makuahine elike me ka ono a k» puu e olelo ae ana.

Eia keia. a'u i ikemaka ai me ko 'u mau maka, i ; hanau m«t,"aohe waiu c ai ihō a}«. ~£iia aku la ka uwala maka, mamaia iho la a wali, wahiia i ka welu lahilahi a kauia maluna o ka manawa. % I ka pa ana o keia mea ma ia wahi, hoomaka no ke keiki e minoinoi, a ua nunui maoli keiki i hanaiia me ia ano. • - O kekahi paha keia o na mea ano ku i ka hoopunipuni, aka, he oiaio no nae. He nui ka ike o na kupuna | o ikakou, a eia aku no ia ike i koe * j lakou i loaa ole i na loea o keia au. £ nana ae kaua i keia ninau ano nui iho nei, iloko o ka hale kau kanawai o kakou nei, o ia ka bila pili ana no na kauka ha'iha'i iwi. He nui ka hoopaapaaia 'o kela ninau. E olelo ana na kauka i ka hoopuni* puni o ia ano ike. Eia nae he mau ike kahiko loa keia o Hawaii nei, i lilo ae nei a he mea hou a lakou nei i jfeia mau la, a lilo no hoi i kula dala. Pela no na ike o ka aina hikina, o ka wa kahiko; o keia ike ku'i kele* awe a lilo i kila pao, e oki ana i na moa oole'a elike me ka hao kila, ua nalowale aku. Ke hoea nei na loea o keia mau la i kahi o loaa hou ae ai o ia ike ;a e ike mai no kana e kuu mea heluhelu, o ka mea e loaa ae ai o keia ike, e lilo ana oia i onamiliona ma ke dala. Pela no feo kakou mau ike o Hawaii nei. O ka ike nana ouli o ke keiki o ia mea ano nui ia. Pehea la, ke ola mai nei no paha kekahi o ia poe ike; aole pahaf Aole loa no i ikeia aku na kupuna o kakou e pupuahulu mai ana, ma na hana like ole no apao. I ka mili wale ia mai la no ia ,a o ki pau s0 ia o na hana iloko o ka oluolu. Sa lomi wale i* mai no na keiki a nunui, a nepunepu maoli mailuna alalo. . A ma ka haoai ana i na keiki, e ike mua ia ka wali o na meaai mamua o ke komo ana i ka waha 0 ke keiki. 0 na mea palupalu i kupono no ka opu o ke keiiki, o ia na mea e hanaiia aku. Aole hoi elike me ko keia au a'u e ike nei, me ia liilii no o keikl aole 1 hoomaopopo i ke ano o ka ai ana, hiawiia aku i na meaai paakik} i kupono ole no ka opu o ke keiki. I ka ai ana o ke keiki. a maona, ike aku no kaua i ka hinape mai, aole hoihoi mai i ka paani. Aole pela na keiki i kupaluia, he nui ka hoihoi o ko lakou mau helehelena,; a nele no i keia ano, aia he hemahema kii no na laau wawahi, a i nee ole ao, aia he hemahema ma o ka makua la, he wahi olelo paha, aole i hookoia a pela ako. Hooponopono no na makua apau no, ka mohala hou mai la ao ia o ka helehelena o ke keiki E kuu mea heluhelu, he mea pono e malamaia mau ike liilii i loaa, no na la o ka nohona o ka aiya hoopulapula. Aia ana malaila

pa laau holu ekahi kapukuai ole, • ulu ana maluna o a ina. M4 ka hoomaopopo ana i keia mau fcunahuna liīlii, e lilo ana ia i mea e hoopihoihoi 010 ai ia oe a hoolelele oili. 0 ka wawahi laau »na maloko, o ia no kou ana ialoko, elike ao me kou auau wai i W ea boomaemae iawaho. Eia hou, wai hoolilo wale i keu manawa e hoolohe i na olelo palaualelo kupono l ikeia he hope kekahi.