Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 14, 7 April 1922 — He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino-Kau i ke Aki i ka Manawa Hope [ARTICLE]

He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino-Kau i ke Aki i ka Manawa Hope

■■.i a lehulehu na kaikamahine u'i a'u i halawai ai ma keia e:a nae, aole hookahi o lakou i 1110 aku kekahi lihi o ko'u r ......., v ,\'o ia kumu aole hiki ia'u ke huli hoi aku i ko'u aupuni hana hoi e kakali mai la no'u o ka hoi aku me ka haak.ihi iho iaia maanei mahope iho o ka hala anaaku o ikuakane ma kela aoao o ka muliwai eleele o ka make. : niaopopo loa ia'u i nei manawa aole e ola loihi loa aku , kr-:.a makuakane he mau-la kakaikahi wale no kona i koe ( . ,-.k : ni a moe aku oia, a i kona manawa e hala aku ai mtfo, r . nanawa ia e iawe pu aku ai i kela kaikamahine me a'u, £ t "t:u ana ka mea nana oia e malama. * ■ i ka mea e hanaia aku# ana mahope o ko M r. Abota hala ?.k.i e nalo ia ma ke ano he meahuna me ke kamailio oleia - f -,iia e hala aku ai, ia manawa au e hoolilo aku ai ikeia r , 2 -i ! :a maina ma ke kuai, me ko'u nana ole i ka nui a nui r .- o ka pomaikai e loaa mai ana ia'u mai ia mau lua maine r . a ]aku au i ko'u aupuni a i ko'u ohana hoi, "a iaia i hooki . :i - kana kamailio ana aia wale iho no hele holoholo aku la {■-, :;■> kekahi manawa me ke kulou o kona poo ilalo me ka noor - v.v.i iloko ona no ia mua aku. \ r i ia wahi o ka hele holoholo na aku,S: makemake ana loa r p ī-ia kekahi wahi kupono ana e makemake ai no ke kukulu ... i , hi pupupuhale nona e noho ai, oiai oia e noho ana ma ; ; y: mauna, no ka mea ua hooholo iho oia iloko iho /r , ? .k e kauka'i aku i ka pono o kona noho ana malalo / ; - :.lumalu hale o kona kaniaaina lokomaikai ma ke ano hoo- • / 110 kekalii manawa loihi hou aku, oiai o kela ame keia . :ioho mau iho ai ma keia aina a e ike mau aku hoi i ka ;-r.Vi-.viena o Vekinia he hora hauoli loa ia i kona noonoo a he r maikai loa hoi kona nona ka launa* mau aku me ia ma -- - :n,iwa kaawale a pau o ka la. k k ; e o kona noonoo ana no kekahi manawa hoopuka ae ;. . i keia mau huaolelo: "E haawi ana au i kekahi ma- • . a :u:i ma ka hoonowelo ana aku ia Mr. Abota i mea e hoike : .: ; oīa ia'u i kona moolelo o na la aku i hala, i mea e maopopo ke kumu o ko laua hoi ana mai a ma keia wahi mehameha keie noho a o ka hana iho la keia he eli gula. , ko'u koho iho he mea nui a koikoi aia ma o aku o keia; ;■k.::r, i no ko laua o ka hoi ana mai a noho ma keia wahi, he v-.i ki'ina pohihihi, a oiai he hana kamako okoa loa hoi na'u k- r. : nau okoa ana aku ia Mr. Ahota, ma ke ano mahaoi, no ke kv.nv.i o ko laua hoi ana mai a noho ma keia wahi, e pono no e , kāk au me ka hoomanawanui, me ka hoonowelo olelo aku ahiki i k?. <->ili ana mai o ka mea oiaio. ' kiā ka'u mau mea o ka hoomaopopo ana aku nona he kakulana* kiekie loa oia mamua, he kanaka naauao oia ma : : ar.u apau i ka'u hoolohe aku, he keonimana oiaio, ua kama* r. ; :/i wale no oia i na kanaka koikoi o keia aupuni, he kanaka r.v 4 kaukau loa ma na oihana aupuni a ma na oihana kalepa, r/'le ■-) ia wale, aka, ke ano pu kekahi o kona hoonaauao ana i k.-na kaikamahine, kona malama maikai loa iaia, he kanaka ikaika f> ka i.oonoo a i loaa hoi kekahi mana ma na hana hooponopono anpuni. a eia nae oia i keia wahi e noho nei, i mamao lo.a mai na kanaka naauao mai o ke ao, a mai 'kahi mai hoi i kupono nona e noho ai> a ke noho nei mawaena o na kanaka haaiiaa he eli gula ka hana, he hana i kupono ole na kekahi kanaka • inao e hana ai elike me ia. Kupaianaha! Aohe maopopo iki i: i o ke kumu o kona nee ana mai a noho ma keia wahi!" r >irM oia e noonoo nui ana no Mr. Abota ame kana kaikama-r-n? r> r ke kumu o ko laua nee ana mai a noho ma keia wahi, o v - Ahota ame kana kaikamahine pu kekahi e kamailio mai la - n:v : awa hookahi nona me ka hooulu ae i na ninau lehulehu e : ; .i '. nona, no ka mea ua loaa pu ia laua na manao hoohuoi n|- . mai hea la e ia o ka hele ana mai, heaha la kona lahui, a r i | :i kona aupuni, a heaha la ke kuniu nui o kona hele ana mai n ea ilaila a pela aku? Ua nui a lehulehu ka laua mau ninau v k i m r.na iho ia laua me ka hiki ole nae ia laua ke pane no ia r.i"-:u. "K kuu Vekinia aloha, ua hoolilo aku nei au i kuu mau lua maina ma ke kuai ia Mr. Hita a no kekahi kumukuai maikai l r a r.o hoi, a ia'u i hoike aku ai iaia i ke kumukuai o ia mau lua '"lūia anhe oia i hehi mai i ke kumukuai, aole no hoi i hoohala•'i no ka pii loa, aka, ua apono mai oia i ka u kuntukuai o '• •" kr.ii ana aku, a ia'u i noonoo iho ai mahope he keu a ke kupar: ka make-nake a ia mai o kekahi kanaka opio naauao a kuk.na kienie, a he kanaka waiwai no hoi i ka'u hoomaopopo i na koho ana o kana hana keia o ka eli kula, i mea e loaa ai iaia ' :>• maikai. oiai nae o kahi kupono loa iaia e noho ai aia niav.aena o kahi nui o na kanaka, kahi hoi e hoikeike aku ai i kona t anao a e loaa ai hoi iaia kekahi mau oihana aupuni kiekie. No'u he nui ko'u minamina i kela kanaka opio i kona hooholo ana ' manao e hoi mai ianei a o kana liana keia o ka eli gula. "Ile mea kupanaha io no i ka nana aku, aka, ina ua hooholo oia • kona manao, o kana hana ia e loaa ai iaia ka pomaikai, nona ia Vnleana,"' i pane ae ai ke kaikamahine. "Ma ka'u hoomaopopo aku he kanaka opio kulana kiekie kela kona mau ano no apau ke nana aku, oia hoi kona ano keonin:.:ra a paa rula, ka maikai o kana mau olelo me ka naauao i oi u mamua o kekahi mau kanaka opio a'u i kamaaina ai. "Ua kamaaina oia i ka launa ana aku me na anaina maikai a ka ' e koikoi a kiekie, he kanaka opio ui, a ma ka hoomaopopo aku kanaka waiwai pu oia, koe wale no kona hoike mai i kona : le'.o i hiki ai la hoi ia kaua ke hooiaio iho i ka kaua mau mea '':o nei i manawa. Heaha la kou manao ame kau koho ke kulana o kela kanaka ame ka manao nui o kona hele ana mai r kemake iho la e noho ma keia wahi? Owai oia a heaha kana " i o ka hele ana mai ianei?" i ninau ae ai ka makuakane i ke --•■"-'kamahine. He mau ninau paakiki no kena au i ui mai la e hiki ole ai e ka haina pololei, o ke koho wale no," i pane ae ai ke kaika- ! :ahine. "Eia no ka mea i maopopoia'u, he kanaka kulana keonin -'iiia oiaio oia, e papa, ma na ano apau, a ke ole au e koho hewa, ali kona, mamuīi no keia o ka ike aku i kona paa rula ; nu ke ano no hoi o kona malama ana i kona kulana," wahi hou • lf ° knikamahine o ka pane ani aku oiai oia e hoomanao ana no ke'ie ana a laua i ka holoholo iluna o ka mauna ma ke ahiahi " a iho, oia hoi ka makaala ame ka malama o Mr. Hita iaia, : l:e mea la he wahi kaikamahine uuku oia a Mr. Hita e maka-i-*1 n:au mai ana no kona pono i ole oia e poino ma ke alahele, ka haawi nui m'ai o Mr. Hita i kona*noonoo maluna ona, ame i hauoli no'hoi i ka hele pu ana me ia aohe ana mea e ma- •-■ ni iiio ai. (( "Ae; pela i ka nana aku," wahi a ka makuakane; "a pehea ■ e anei kona i kau nana aku, elike me ko kekahi kanaka ••\inerika?" Aohe au i haawi i ka'ti noonoo nui a,na maluna o ke ano o lahui, e papa," me kona nana pono ana mai i ka helehelena ° ka makuakane ma ke ano "pahaohao no ia ninau a ka makua-

"Ma ka'u hoomaopopo aku ma kona helehelena, ame kona kulana kino, me he mea la he kanaka Pelekane oia, eia nae hoi, irta ke ano o kana kamailio ana ea,aohe ike maopopo aku i ka like ele mawaena o ka na kanaka Amerika kamailio ana'ame ka na Pelekane. Ma kekahi ano hoi ke nanaf me he mea la he kanaka oia no kekahi mau lahui o Europa ma kela huli o ka honua, a o kekahi kumu a'u i manao ai pela mamuli 'o kona makemal& ana e noho maanei, o keia na kumu o ko'u manao ana he kanaka oia mai kekahi mai o na lahui ma kela huli o ka honua," wahi aka makuakane. ' „ "Malia paha he kanaka oia i makemake e huli i kona pomaikai ma ka eli gula ana no ka makemake no e ike i ke ano o ke ola ana ma na lua maine, a i ole ke kanaka haku moolelo paha, a i holo mai oia i keia wahi i mea e loaa ai iaia ka ike no ke ano o ke ola ana o keia aina, ke ano o ke ola ana o na kanaka ma keia wahi, elike me ka hana a kekahi poe kakau moolelo e hana mai nei ma kekahi mau walii e aku o ke ao," wahi a Venikia o ka pane ana aku. "O, pie he mea la oia ka mea pololei, ke manao nei au aneane e pololei loa kau mea i koho mai la nona, a o ka awehewehe kupo--110 loa hoi no keia mea pohihihi pili ana no Mr. Hita. Ae; ke manao nei au ua pololei mai la kau koho ana. Mamuli o keia leumu, oia ponoi no ka i kamailio mai aohe ona makemake maoli e hana kino ma kela mau lua maine, he hoike maopopo ana mai ia he hana okoa ae no kekahi ana i makemake ai e hana, o kekahi 'aohe ona nana no ka loaa nui mai o na pomaikai ma kela hana o o ka eli gula. "Eia na mea maikai loa a'u i ike aku ai iloko ona, he kanaka oluolu loa oia ma na kuka'i olelo ana a he hoaloha oiaio hoi, ke ano.no o ke kanaka i hoonaauao maikai ia a ua loaa he hoalauna itiaikai maoli. Ke manaoio loa nei au ua lilo kona hiki ana mai ianei i mea hoolana a hoohauoli maoli i ko'u nbonoo, no keia kumu

no he mau makahiki lehulehu ko kaua noho ana ma keia wahi aohe nae i loaa iki kekahi hoalauna maikai e loaa ai na kukakuka ana elike me Mr. Hita, a ua lilo ka maikai o kana mau olelo ame kona mau auo maikai apau i mea hoolana nui ae i ko'u noonoo," wahi a ka makuakane, me ka helehelena hoihoi ma kona mau maka. "Pela ko'u ike maopopo aku ia oe i keia mau la, hoihoi maoli kou helehelena i like ole me ko na manawa i hala mua aku nei, hoihoi kou helehelena i ka'u nana aku, a no ia ike aku o'u'ia maikai ou ua hoomamaia ae ko'u noonoo nui ana me ke kaumaha no kou nele i ke dala, no ka mea, ua loaa ia mea ia oe i nei mana>va. Aole anei hoi ou manao iho he mea ia e hoomauia aku ai ka maikai o kou ola kino, e papa?" "O, aole, e kuu Vekinia, aole; mai kuhihewa oe o ka loaa nui ana mai la o ke dala ia'u he kumu ia e hooloihiia aku ai o ko'u ola ana ma keia ao, mai lilo keia oluolu ae la no o'u no ka manawa i mea nou e hoopunipunia aku ai. "E hoike aku au ia oe me ka oiaio loa a e pono oe e ike iho ia he mea oiaio, ua hookuonoono loa ka paa ana o keia ano ma'i iioko o ko'u kino, no ia kumu la ea, aole i loihi loa na la i koe a haalele hookahi iho au ia oe ma keia ao," alaila helelei iho la na waimaka ona ia manawa. "O, e papa, ua lilo kena mau olelo au a'u e lohe aku nei i mau mea hoehaeha loa mai i ko'u noonoo! E oluolu oe e' hoike mai i ka mea kupono loa e hanaia aku ai nou—e kauoha aku anei i kekahi o na kauka e holo mai ianei, malia he wahi laau kupono no hoi paha kekahi ana e haawi mai ai ia oe, no ka hoopau ana ae i kena ano ma'i mailoko ae ou?" wahi a Vekinia o ka pane ana ae i ka makuakane, me ka haale mai la o na waimaka ma kona mau lihilihi. "Uwoki hoi, e kuu lei, mai kamailio hou mai <fe i kena mau oklo, no ka mea, ua hoopiha loa mai la oe ia'u i ke kaumaha. "Aole o'u makemake e kamailio hou aku ia oe no keia mea, aka nae nau no hoi i hoopuka mua hou mai la; aohe mea nana e haawi mai ia'u i mau akemama maikai a ikaika elike me mamua, ma o kekahi hana mana wale la no e hiki ai." "Ina hoi ha pe'la e hoao kaua e hoololi i ke ea—e hele kaua i kekahi wahi okoa aku, malia, ma ia wahi e loaa ae ai ia oe ka ikaika maikai o kou ola kino, a hoi hou mai kou ola maikai elike me ia mamua,-i mea e hoomauia aku ai kou ola a e hooloihiia aku ai hoi kou mau la e noho pu mai ai me a'u," oiai nae iloko o ko Vekinia noonoo ia manawa, aole wahi nani e ae maluna o ka ili honua ia manawa i oi aku ka pipili o kona naau mamua o kahi home kuaaina a haahaa a laua e noho ana, he home hoi mamua aku i hoowahawaha ai no ka mehameha me ke ku kaawale loa mai kahi nui mai o na kanaka. He wahi home ia ana i olelo mau iho ai iloko ona i ka mehameha, eia nae, no ka hoea ana mai la paha ilaila o Hekahi kanaka ana i makemake loa ai, ka mea hoi nana i hoolilo ae la ia wahi home kuaaina a pili kuahiwi, i wahi launakanaka. Ae hoi paha, a no ka mea ua loaa ka mea nana e hoolaunakanaka mai ■ iaia, a ia manawa ua lilo na mea apau e hoopuni ana i mau mea aloha wale no nana. ; "Aole, e kuu keiki; aole loa kekahi ea, maemae a maikai, i hiki ke hoololi ae i keia kulana mai o'u ma ke ano e ola ae ai, aole loa he ea maemae ma kekahi wahi okoa aku i oi aku ka oluolu ame ka hu'ihu'i maikai elike me na ea o keia mau mauna. Aole o'u makemake e hele aku kaua ma kekahi wahi okoa; ua paa kuu manao maanei kaua e hoohala ai i ke koena 0 ko'u mau la, aole o'u makemake e hele aku kaua ma kahi e ike aku ai au i na helehelena o na kanaka i kamaaina mua ia'u, no ka mea aohe mea hoohikiwawe i ko'u mau la mamua o ia ike aku o'u ia poe. • "E hoomanawanui oe, e kuu Vekinia, no kekahi manawa loihi iki hou aku; aia a hala aku au ma kela ao ia manawa oe e hoi aku ai a huikau pu aku me na kanaka o ke ao, kahi au i kupono loa ai e huikau pu aku me na kanaka opio i like ko lakou mau -makahiki me kou, aole i nei manawa." "O, e papa, e papa hoi, ua lilo kena mau olelo au i mau mea hoehaeha loa mai i kuu noonoo! Aohe o'u nana no ko'u hui pu aku me ia poe au i kamailio mai la, aole no hoi no ria anainā a ka poe waiwai a hanohano paha, aka hookahi wale no a'u mea nui e noonoo nei o ko\> noho mau mai imua o ko'u alo; ke nele oe o ko'u nele ana no ia i ka makua, a ehia ka hoi mea alohaowau, i ka naku hookahi aku i mea e ola ai," a no ka hiki ole ia Vekinia ke hoomau akū i ke kamailio ana, helelei iho la kona mau waimaka nunui, no ka mea, ua loaa iho la iaia ka ike maopopo ia manawa aole e hala ana k«kahi mau la loihi loa ma ia hope aku e lilo ana d?a i kaikamahine makuakane ole. "Aka, aole pono e hoohala oe i kou mau la o ke ola ana ma kahi elike me keia," i pane aku ai ka makuakane. "Ua kakau au i kekahi leka na Mr. Banekorcrfa, a ina no ko'ū make aku ea, aia ua leka la a'u o ke kakau ana maloko o kuu pakaukau kakau, ahe mea pono e hoouna koke aku oe ia leka iaia. Ua manao no au e hoouna koke aku ia leka iaia i nei manawa, aka, mahope o ko'u noonoo hou ana, ua kaohi au i ka hoouna ana aku, no keia kumu no, aohe o'u makemake e ike mai kekahi o ko'u mau hoaloha i kahi a'u e noho nei i nei manka, leahi hoi a'u e pee nei i nei manawa, pela-paha lakou e olelo mai ana, oiai au e ola ana. "He hana ia e hanaia aku mahope o kuu hala ana ma kela ae. Hookahi mea a'u e kamailio aku ia oe, a mai kamailio aku au ia oe ia mea ma ka po aku la i hala, eia nae hoi hoea e mai ana kela kanaka malihini, a oia keia:. I kuu manawa e makfe ai, ea, eia ka'u kauoha ia oe, e kanu no oe i kuu kino maanei malalo o kela kumulaau paina, kahi au e hele mau ai e hoomaha, a*o ka malumalu o ia kumulaau ko'u halelua." "O, ē papa, e papa hoi, aneane loa e lilo kena mau olelo au 1 mea e naha ai kuu puuwai. Aole wahi kupono e ae e hoomoeia aku ai kou kino, ma ka aoao wale no o ka he o mama!" i hooho ae ai o Vekinia me ka hiolo o na waimaka ma kona mau papalina lahilahi, oia no oe o na kulupakaua eloelo o ka hooilo e haule makawalu iho ana. No kekahi manawa ua like ka helehelena o ka makuakane ia manawa me he lehu la i luia aku ma kona mau papalina. No kekahi manawa loihi ko laua noho hamau ana ma ia hope iho, a e lohe mau ia aku ana no hoi ko Vekinia ha'uha'u uwe ia mau minuke. Pehea fa hoi e nele ai ka hoehaehaia oka naau, ano ke aha no la hoi e nele ai i ke aloha? A aloha wale ia no ka hoi o Kaunuohua, he puu wale no, aiwa hoi keia he makua, he puuhonua, a he mea kokua mai ka wa kamalii mai a o ka imi wale aku no hoi koe i kana loaa. (Aole i pau) 1