Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 14, 7 April 1922 — He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana [ARTICLE]

He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana

"Me ka nana ole ae i kela loa o ke alahele, ame ka wela hahana o ka la, o ko'u ku ae la no _ia, a hele aku la iloko o ke one nenelu, i hele a wela kohu imu ahi ehaena. No kekahi mau la ame na po ko'u hoomau ana i ka hele, pehu ma ila ko'u mau lehelehe, a ma ka'u nana iho, ua hele maoli ke koko iloko o'u a wela, a no ka hiki hou ole ia'u ke hoomau aku i ka hele ana imua, i kau a mea o ka nawaliwali o ko'u kino, huli, okoa ae la ko'u alo iluna, elike me ka i'a, e kaanini .ana, iluna o ka ili o ke kai, e aneane aku ana e make, me ka wale ana ae no o ko'u waha. e ake ana e komo mai ke ea hu'ihu'i iloko o ka puu. "No ka nui o ka pololi me ka makewai, ua ku a pupule, maoli au, a iloko o "kela nawaliwali o ko'u kino, ua hooikaika I aku la au e nahu i ke one ame ka pohaku, i hoonanaia ae ai ko'u j inaina, me he ilio la, i loaa i kekahi haawina ehaeha loa. I "Ua pau maoli no ko'u manaolana no keia ola ana, a ua waiho aku ko'u kino iloko o ka waoakua, me ka manao, e kikoo mai ka' make ia'u. O ka mea apiki nae, i ka wa i kaakaa ae ai o ko'u mau maka, ike ae la au i kekahi poe kanaka powa, e hookulukulu iho ana i ka wai ma kuu alelo, ahiki i ka hoi hou ana mai a ke ola iloko o kuu kino, eia nae, aole he mea hiki ia'u ke hoomaopopo 110 hookahi pule holooka. "He poe kanaka Ilikini kela, aole e hiki ia'u ke lohe i ka lakou olelo, ua pono hahai wale aku no au ia lakou me he keiki la, e hana aqa hoi ma mea apau e kauohaia mai ai; o kahi nae o ko'u laki, aole lakou i pepehi ia'u, no ko lakou ike paha, aoh£ pomaikai e loaa ia lakou mai ia'u aku. "He ekolu nae haneri dala maluna o ko'u kino, ua laweia aku kela mau dala apau e lakou, aole no nae o'u nana ia mea, oiai ua loaa hou ke ola ia'u, mamuli o ka lakou malama maikai ana. "Ua kaahele aku la makou no ke kukulu hema, oiai he poe kipi kela i ke aupuni. Aole e hiki ia'u ke hoi hou aku no kahi i waiho ai o ka lua keleawe, no ka mea aole a'u dala, a he pohihihi no hoi ke alahele e hoea ai ilaila me ka pololei. "Aole a'u hana e ae e noonoo ai, iloko o kela manawa o ka pilikia, o ke komo wale aku no me kela poe kanaka kipi, o ka mea apiki nae, ua loaa ka poino ia makou, me ka lukuia ana o kekahi poe a 4>au i ka make, mahuJ<a aku no hoi kekahi poe, aka no'u na kekahi kaikamahine opio i hoopakele i kuu ola. Ma kahi o ko'u kiia mai i ka pu a make, ua hoohanaia au ma kekahi alanui hao, he ekolu makahiki ko'u noho hana ana ma ke ano he paahao, a ma kekahi ulia pomaikai, ua holo mahuka mai la au, ahiki i ka hoea ana no kekahi wahi, a i ka manawa i ku ae ai o kekahi moku, o ko'u kau aku la no ia maluna olaila, a holo aku la no Amerika Hema. "Iloko nae o keia manawa a'u e hele auwana nei, aole loa au i poina iki no Mr. Makuaia ame ka lua keleawe, o ke koena aku o keia moolelo, ua maopopo ia oe e Nikola, a ke hoomaopopo, mai la no oe, i ka hele a kau ka weli ia Makuaia, i kona manawa i ike hou ai ia'u, aole i make, elike me kana i hoolala mua ai" "Heaha no hoi kou kumu, o ka waiho ole ana aku i kau koi, imua o na luna oihana o ke aupuni, no kou kuleana i ka hapalua o ka lua keleawe, a Makuaia i hoao ai, e aihue mai ia oe aku?" ="He elua Pumu o ko'u hana ple ana pela, o ka mea aole au e hoike aku ana ia oe, a o ka lua, aole e hiki ia'u ke hana pela. He kanaka malihini au i ka poe o kela wahi, aole he mau hoaloha nolaila he hana pohihihi loa, me ka paakiki no hoi, ka hoao ana aku e paio no ko'u ponp. "He mokuahi £ holo pololei ana no Ladana, kau aku la au maluna o kela moku, oiai o ke alahele kokoke wale no ia, e hikiwawe ai ko'u hoea ana mai no Amenka nei. Ua hoohala au i kekahi manawa loihi ma Ladana, e hauoli ana, a e hoao ana e loaa nui mai ke dala ia'y. Oiai ma Ladana, kakau mai la au i kekahi kanaka a'u i kamaaina ai m Bibi, ke kulnakauhale kokoke loa i kahi i waiho ai o ka lua keleawe, o ka pane i loaa ae ia'u, ua make o Makuaia, a ua haalele loa ia ka lua keleawe, mamuli 0 ke kaawale loa i kahi e, e lilo ai na hooikaika ana, i mea waiwai ole. Me he mea la, ma ka'u koho iho, o Makuaia maoli no ka mea nana i a'o aku i kela kanaka, pela oia e pane mai ai i ka'u leka, nolaila hoopoina loa ae la au no Mr. Makuaia ame ka lua keleawe, a holo aku la no Palani, no ka hoohala ana i kekahi manawā malaila." Ma kela wahi, i hooki iho ai o Kimo Koka i kana kamailio ana, me ka hoopiha hou ana iho i kona kiaha me ka wisake, a inu ae la, a iaia i waiho aku ai i ke kiaha ilalo, ia manawa i kamailio hou mai ai: "Eia wale no ka maopopo ana ia'u, ke ola nei no o Makuaia, a i kuu hoea ana mai no Nu loka. I wahi e loaa ai ka ike ia'u, ina paha ua hooliloia kuu lua waiwai aole paha, hele aku la au e ninau, ma na keena oihana, o ka poe kuai hoopukapuka i na mahele o na lua Heleawe, ma ia hana ana, i loaa mai ai ka ike, eia ka o kuu lua waiwai, o ia k» i kapaia ma ka inoa Taratula. Me keia kumuwaiwai i aieia aku e Makuaia, i hoohana aku ai oia i kela lua keleawa, ahiki i ka holomua ana, alaila kuai hoolilo aku la i kona kuleana no ka huina o hapalua ihiliona dala. No ka iiuna ana i kana karaima, ua hoololi ae la o Mike Makuaia 1 kona inoa, a kapa iho la o lonakana Makuaia, nolaila e ike mai oe, o ka hapalua o kela mau dala, i ukuia aku ai ia Makuaia, owau ka mea kuleana, a ina kaua e olelo ae ana, aia ko'u kuleana ma kahi o ka elima haneri kaukani dala, me ka uku pakeneka' o ewalu keneka no ka makahiki, no na makahiki he umi-kumama-lima, aohe a'u hana i koe, o ka noke wale no i ka ai i ka'u mau dala, a kela kanaka e hiki ole ai ke hoole mai i ka'u koi iaia. "No ka hoopokole ana i keia moolelo, ua loaa 'pono o ia ia'u i Nu loka, ua lohe au, aia kela kanaka malaila kahi i noho ai, nolaila i kekahi la, ua kakali au, ahiki i kuu ike ana iaia e hele ana ma ke alanui, i hoike aku ai i ko'u inoa imua ona, ame ka hana a'u i makemake ai e kamailio pu me ia, aole e hiki iaia ke hookuoo iho, ma ke ano he kanaka hewa ole oia, aka ua loii hikiwawe ae la kona helehelena, a ua kohu kanaka make oia ke nana aku, no ka mea ke kau okoa mai la ke karaima ana i hana ai imua o kona a!o. "Ia maua e kamailio nei, ua hoopuniia ae la maua e na kanaka he nui, me ka hoolohe mai i ka maua mau akmailio. I kinohi, ua hoole loa mai la oia no kona ike mua ana ia ? u, aka ia'u nae, i hoikeike aku ai imua ona, i na mea oiaio apau, e hiki ole ai i kekahi mea, ke kanalua mai i ka oiai6 o kela mau hoakaka, ua hoka wale iho la no oia, me ka hoao ana e hoolalau i ke ano o kana mea e kamailio mai ai. Ua koi aku au iaia, e haawi mai oia i elima kaukani dala ia'u, ma ke ano hookaa liilii, ahiki i ka pau ana o ko'u mahele iloko o na dala aku iaia, iloko o kela manawa, i holo aku ai oia, a nalowale iloko o ka nui o na kanaka, ua heje no hoi kona helehelena a haikea, i katt a mea o ka piha i ka maka'u. (

"Aole no nae o'u nana no kela nalowale ana ona, oiai ua ike au i kahi i ku ai o kona keena oihana, pela hoi kona hokele c noho ana; o ka mea apiki nae, i ko*u hele ana aku no kona kenu oihana, aole oia malaila, aole no hoi maloko o ka hokele, uk* ua mahuka aku ma na ano apau, ahiki i kou ike ana oia oia ma keia wahi kahi i noho ai, nolaila pela iho la au i hne* mai ai i keia po, mai kou mau lima mai hoi, i loaa mai ai ia'u keia mau kaukani dala, a ko haku nae, i makemake ole ai e loaa mai ia'u, no kona manao, e make ana au i ka poka, o kann p U i keia po." ] Nanao iho la o Kimo Koka, i na bila dala e waiho la mnloko o ka pakeke o kona lolewawae, a hoomaka hou iho la e helu. "I kou wa e hoi hou ai mahope o ka hele hoomaha ana no ke komohana, heaha hoU ua hana au i manao ai e Mr. Koka.' walii a Nikola, ma ke ano hoohuahualau. "He hookahi ā u hana i noonoo ai, o ia no ka hoi mai a noho ma kekahi wahi maikai ma keia mau kuaaina, a e pau ka hele auwana ana. Ua paa kuu manao e kuai i kekahi aina nui, n* ke kukulu ana i home nani, alaila noho aku elike me ke ola atu o ka poe waiwai, me ke kukulu ana i halelio, ame ka hale kai otomobilfe, hodkahi hana, o ka hoohauoli iho, elike me ka nuil ka'u mau dala. E. hoohalike aku ana au i ko'u ola ana, me ke ola ana o kekahi ' "Pela i'9 ka, a mai na dala aku anei au e hooweliweli ai ia Makuaia, e loaa ai ia oe ka noho ulakolako a»a?" "Aole o'u matcemake e hoala mau mai oe i na olelo o kena ano aole au i pili i ka hooweliweli, aka he koi maoli akw no ka'u, i ko'u kuleana iloko o ka mahele o ko'u waiwai, a Mr. Makuaia o ke apuhi ana." "Mai manao oe e Kimo Koka, he kanaka hupo au, e puni ai i kena mau olelo, aole loa! Aole loa e liiki ia oe ke hooiaio nwi imua o'u, he koi kau maluna o Makuaia i ku i ke kanawai, aole e liiki ia oe ke hooiaio i kau koi!" "Malia paha aole e hiki ana ia'u ke liooiaio i kau koi, aka nae aole 110 he hewa o ka hoao ana," i pane mai ai o Kim* Koka, me ka hoopinana ana ae i kona mau poohiwi iluna. "O ke kumu o ko M*"- Makuaia maka'« ia oe e Kimo Koka, aole ia 110 kau koi, i kou kuleana iloko o kela lua waiwai a olua. ua hiki loa iaia ke uku mai ia oe i ka huina, i pau-mua īho. i ' kau huina i koi aku ai iaia, a i loaa mai ai hoi i keia po, aka aia kekahi kumu oleoa loa, he kumu hoi ana ame oe, 1 aa ole ai e hoike ae i ke akea. "Ua loaa ia'u ka hoohuoi, aia kekahi mea a olua a elua i hana ai ma ke ano epa, pela iho la i kaa mai ai ka lu* waiwai malalo , oko olua malu. Heaha ke ano o kela mau olelo a Mr. Makuaia | 1 kamailio mai ai ia'u, e hoike aku ia oe, e hoomanao i ke koli maluna oka pahi? ,Heaha hoi ke ano o kau mau olelo i kakau i ai maluna o ka pepa hoolaha?" I "Akahi au a ae aku, ua loaa i'o ia oe ka meahuna pohihihi, nana i hookau aku 1 ka weli maluna o ko haku, aka aole nae au e hoike aku ana ia mea ia oe e Nikola." "Aia no ia i kou manao, aka he hokahi mea hiki ole ia oe ke hoole mai, he dala keia i loaa ia olua ma ke ano lapuwale. ■ Akahi a maopopo ia'u kou ano e Kimo Koka." Ku ino ae la o Kimo Koka iluna, me ka hookomo ana iho i na bila dala iloko o ak pakeke o kona lolewawae, alaila pane mai la: "Aole he mea i maopopo ia oe e NikolaP O Nikola kekahi i ku pu ae iluna. Ua noonoo oia me ke akahele loa, i ke ano o ka moolelo a Kimo Koka, 1 kamaiho aku ai iaia, a ma kana mea i hooholo iho, ai, ua manaoio maoli no oia , ua pololei. Aia iloko o Nikola ka makemake e ike i ka hopena / o ka lua waiwai a Kimo Koka i hoikeike aku ai, a pela hoi lilo ana o keia kanaka i mea e hookauia aku ai ka manao ka'u ia Beka Kamerona. "Eia ka mea i maopopo ia'u e Kimo Koka, ua hoea mai nei oe, no ka hookau ana aku i ka weliweli maluna o Mr. Makuaia, a iloko o ia manawa hookahi, i halihali pu mai ai oe i ka liilahila ame ke kaumaha maluna o ka poe e noho nei iloko o ka maluhia." "Aohe he maopopo iki ia'u o kena mau olelo au e kamaiho mai la e Nikola!" "O kau paha ia e olelo mai nei, aka i hoike aku nae au ia oe, ma ko'u manaoio aole oe o Kimo Koka, aka o Beni Kamerona kou inoa." Ua puiwa hikilele kela kanaka, no ka lohe ana mai i ka inoa j 0 Beni Kamerona, me ka lele ino ana aku ihope, a hina aku la ka j noho ilalo, a e ole ka paa ana aku o kekahi lima, i ka pou o ka moe, ina ua hina pu aku oia ilalo, a haka pono mai la kana nana ana maluna o Nikola, me ka pane ana mai r "Heaha kau mea i kamailio mai la e Nikola?" "Aole ka oe i lohe mai nei, o oe o Beni KimeronA, aole o Kimo Koka!" * Hopu ae la na manamanalima o Kimo Koka, ma kona puu, me I he mea la, ua paa kona puu ika male, me ka mau no nae o kona I nana pono mai i ia Nikola, a i ka hala ana o kekahi mau sckona, akahi no ahiki i ua kanaka nei ke pane mai, i ka hooho ana ae: "Owau anei kau e kapa mai nei o Bcni Kamerona? Ea, heaha ka mea nana i hookomo aku iloko o kou poo, i hoololi ae ai <">e 1 ko'u ihoa, no kekahi kanaka okoa loa?" "Ma ke ano o kau hana hoomaka'uka'u nialuna o kela wahine, e noho hana nei me Mr. Makuaia." "Pela i'o ka!" wahi a Kimo Koka, me ka hoauhee koke ia ana aku o kela ano pihoihoi mai iaia aku. "Alaila, ua kamaili»» pu ka paha oe me kela wahine ea?" "Ae, ua kamailio pu au me ia. Heaha kau mau olelo i kela wahine mahope o ka lialekuke?" "He mau olelo ka'u i kamailio aku ai iaia, e hele aku e hoike imua o Mr. Makuaia, a ke manaoio nei au, ua hooko aku kH.i wahine elike me ka'u kauoha." "Heaha ke ano o ia mau olelo au?" "Ea, ke niele loa mai nei oe e Nikola ia'u, o ka mea oiaio no ea, ina i ae mai kela kanaka e hooko i ka'u koi iaia, no ka huinek o elima kaukani dala, me ka maikai, alaila aohe a'u hana hou aku maluna ona, aka i kona hooko ole ana mai, pela au i kakau ai i ko u manao maluna o ka pepa hoolaha, a kau aku malnna 0 k e kumulaau, he wikiwiki nae ia o ua o Makuaia i ka hooko!" Ua hookahaha loa ia aku ko Nikola manao, no keia hoole ana aku o Kimo Koka, aole oia o Beni Kamerona, o ia kana o ka pane hou ana mai: "Alaila e hoole mai ana anei oe, aole oe o Beni Kamcrona?" "Ke hoole aku nei au imua ou, me ka oiaio loa, aole au q Beni Kamerona, aka o Kimo Koka ko'u inoa, a i ole o Haka Kenede. Ua hoike aku nei au i na mA apau imua ou, o kou manaoio, a manaoio ole 1 ka'u mau olelo, o kou kuleana no ia, ua uluhua m«?oli au, i ke ano o kau mau mea e noke mai nei i ke kamailio ia u, ma ke ano niele," wahi a Kimo Koka, me ka lalau anaaku 1 kona papale kapu. Ua hooi loa ia mai ko Nikola pohihi no ke ano o kela kanaka, a no kona piha i ka hoowahawaha, kuhikuhi okoa aku la oia i kah : o P u ka, me ka i ana aku: "E ku oe a hele koke mailoko aku nei o kuu hale, ua lawa ko'u hoopau manawa wale anameoe!" Hele aku la o Kijno Koka ahiki i ka puka, alaila huli hou mai J la i ho Pe» me ka haawi ana mai i kona lima, no ke aloha ana, A a i pu mai la: « "E haawi mai i kou lima e Nikola, aole o'u makemake, eTntH kaua i mau enemi. O oe ka mea nana i hoopakele i ko'u ola i keia po, a ke haawi aku nei au i ko*u mahalo nui ,no kau mea i hana mai ai no'u. Ina i makemake oe e komo pu mai me a'u iloko o keia hana, ua makaukau au e lawe mai ia oe, i hoa htii no'u." "Aole loa au e lilo i mea paaMna nau e Kimo Koka." ,