Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 15, 14 April 1922 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HIOLO NA WAIMAKA O NA HOA AHAOLELO NO KALANIANAOLE

 

Hike Ol ke PaaIho na Waimaka i Kau a Mea o ka Ihihia i ka Haiolelo a Kekahi o na Hoa o ka Ahaolelo no ko Kuhio Ano

 

            No @ pomaikai o ko ke Kuokoa @ @helu, o ka oi loa aku nae, no na kanaka Hawaii, ke hoopukaia @ @ ka moolelo mahope ar nei, i @ mai i ka nupepa Advertiser, mai Wakinekona mai, a i puka ae hoi ma ke kakahiaka o ka @ aku la hala, e pili ana i ka @keia ana o ke kii o ka @ o ke Keikialii Kalaniana@ @ Wakinekona, ka hoolewa hoi @ i hookahe aku i na waimaka o @ @ oloko o ka ahaolelo lahui, @ he mea la, o lakou pu kekahi me @ makaainana o Hawaii nei, ma @ @nawa i malama maoli ia ai @ @ hoolewa maanei nei.

            O ka himeni pu kekahi mea i ma@ nui ia mai ia Mrs. A. G. M. @ mai, ame Tandy MacKcn@ mai, ka mea a na hoa o ka aha@ lahui, i lohe ole ai mamua.

O keia malalo iho nei ka moolelo, @ me ia i kakauia mai ai e ka @ o ka Advertiser:

WAKINEKONA, Maraki 28.-Ma ke ahiahi nei i kaikeike ae ai o Walter F. Dillingham, no ke kalapu Hawaii o Wakinekona, i ke

kiionionio na hana pili i ka hoolewa o ke @ Jonah Kuhio Kalanianaole @ make,

            Ua hoonaia aku na kono i ka @ na hoa o ka aha kuhina na senatoa ame na lunamakaainaa me ka lakou mau wahine, a ua nue ka poe i hoea ae no ka ike kumaka ana i kelakii kaulana, a no ka hoohauoli ana ia lakou iho ma ka hoolohe ana i na himeni Hawaii i meleia mai e Mrs.A. G. M. Robertson ame Tandy McKenzie, ua hoea like mai kaua a elua i Wakinekona mai Ne Ioka mai, no ke komo pu ana iloko o ka papakuhikuhi o na hana.

            Ua laweia mai o W. F. Aldrich, ka mea hana kiionioni o Honolulu i Wakinekona nei, oiai o kana mau kii kai koikeikeia. Ua nui ke ohohiaia o kana mau kii e kela anaina hanohano.

            Ua hoomakaia ka papakuhikuhi @ me na kii o na kiona o Hawaii. Na kekahi kui hookani pila Hawaii, o ia o Messrs. Lincoln, W. @, Hanapi ame Moke i hoonanea mai me na mele, oiai e hoikeikeia ana kela mau kii.

Haiolelo Mahola no Kuhio

            O William A. Rodenberg, he @ @ o ka ahaolelo lahui, o Ilinoi, kekahi o na hoaloha pilipaa o ke keikialii i make, ka mea i kamailio ae mamua o ka hoikeia ana o ke kii. Ma kekahi mau manawa lehulehu @ o kana kaiolelo, ua hookaheia na waimaka o ke anaina, ia @ hiki ole hoi @ ke kamailio mai i oia pu no kekahi i kau iho na haawina ilihia elike me ke anaina i ka pau ana  kana haiolelo @.

Penei iho Kana Haiolelo:

            "Mamuli o ka lokomaikai piha o Mr. Walter F. Dillingham o Honolulu e loaa ana ia kakou i keia po, ke pomaikai, o ka ike ana aku maluna o ke kiionioni i na hana kua @ i lawelaweia no ka hoolewa o ke Keiialii Jonah Kuhio Kalanianaole i make, ke mea i lilo no ka manawa i aneanea e piha ka iwakalua makahiki ke elele iloko o ka ahaolelo lahui mai ke Teritore mar o Hawaii. Ua noiia mai au e Mr. Dillingham e hoakaka aku i kekahi mau manao pokole e pili ana i ke ola ana ame ke ano o ke Keikealii mamua o ka hoeleleia ana aku o ke kii.

            "Ua hanauia ke Keikialii Kuhio, a i ole ke Keikialii "Cupid" elike @ ia i kapa mai ia aku ai e lona mau hoaloha lehulehu, ma ka Mokupuni o Kauai, ma la 26 o Maraki, @. Ma Honolulu kona wahi i hoonaauaoia ai, ma Amerika @ a ma Enelani. He hoahanau @ no ka Moi Kalakaua i make ame @ Maiwahine Liliuokalani, a he @ hanauna na ka Maiwahine Kapiolani, ke wahie mare a Kalakaua. Ika 13 o kona mau maka@ ua kahoia oia i keikialii, ma @ kuahaua alii, a in a aole ka hoo@, in a ua pii aku oia ma ka @ kalaunu, a oia ke moi o Haw@ ma ka manawa i make aku ai @ @ Moiwahine Liliuokalani. Ma @ ia 7 o Ianuari o keia makahiki @ kona home ma Waikiki nani, @ nona na aekai e honi mau ana @ na kai owe o ka maona Pakipika, i lele aku ai kona uhane oluolu @ @ i ke Akua.

            "No hookahi pule holookoa i malamala ai na hana hoolewa. I kona manawa i hoomaopapa ai, ua koko@ mai ka hopena, ua noi ae la ke Keikialii, ka mea i piha i ka oluolu ame ka haahaa, ka mea hoi i makemake e hoopakele ae i kana wahine mai ke komo ana aku iloko o kekahi haawina hookaumaha, e malamaia kona hoolewa me na hanahoohiwa ole, a ua lokahi pu @ kan wahine aloha iloko o ia @. Aka mae ua paakiki na @ Hawaii, ka lahui i piha me ka oluolu, a i makee aku i ko lakou @, e haawi piha ia aku no hoohanohano ana i kulike ai me no @ i maa mai kahiko mai iaia, no ka mea oia walle no ka lalani alii @ loa, a i alohaia no hoi o ka @ alii. Mamuli iho la o keia @ paakiki mai, ua haawi aku la ke Kamaliiwahine i kona ae me kamanao holopono ole no nae, a i kulike ai me ka maa i lawelawe mau ia ma ke kanuia ana o na moi o Hawaii, ua laweia mai la ke kino wai lua o ke Keikialii i ka po, mai kona home mai, noloko o ka luakini Hawaii anonei. Malaila kahi i waiho ai no ka pule hookahi, e ku kiai mau ia ana e na kiai me ka hoololi ana i kela ame keia 30 minuke. Ma ke aumoe o ka po o ka la 14 o Ianuari, he hookahi pule mahope mai o kona make ana, ua laweia mai ke kino i ka rumi kalaunu kahiko o ka halealii, kahi i waiho ai ma kela wahi hookahi no, ana i kukuli ai i kona wa keiki, ma ka manawa i hookauia aku ai ka inoa keikialii maluna on a. Ma ka hora 12 o ke kahi la mai, Ianuari 15, ua laweia aku oia no ka halelua o na Kalakaua, kahi ana e hiamoe mai la i keia wa, i ka hiamoe no ka wa mau loa, e kakali ana i ke alaula o ke kakahiaka o ke alahou ana.

            "Aole he make e ae ilk o na moolelo walohia a kaumaha o Hawaii, i oi aku ka luuluu ame ka ilihia, elike la me ko ke Keikialii Ka lanianaole. Ua huliamahi ka lahui holookoa me ka nana ole ma ke kulana, Ra ili ame ka lahui, ma ka hoohanohano ana aku i na hana hoomanao no kekahi kanaka koa, i haawi aku i kona ola ana me ka ma ua ole, no ka hapai ana ae i kona lahui aloha iluna. Ua hoolako ae ka oihana koa i kekahi kenerala, a ua hoolako pu ae ka oihana kaua moana i kekahi ukali, elike pu ae la me ia i kupono no kekahi adimarala. Ua kiia na pu mai Puowaina mai ma ke laweia ana o ke kino mai ka halealii mai ahiki i ka ilina. Ua hoike mai kela ame keia hoa o ke aupuni, mai ke teritore, ke kalana me kulanakauhale, ka mana hooko, ka mana kaukanawai me mana hoolewa. Ua pono ko lakou hana ana pela!

            "Me he mea la owau paha kekahi mea i kamaaina loa i ke Keikialii mamua o kekahi kanaka okoa ae i noho hana pu me ia iloko o ka ahaolelo lahui. He ekolu mau manawa like ole a'u i kipa makaikai aku ai i ka Paeaina Hawaii, he 21 a oi makahiki ae nei i hala. Ua hooiia ae kela kamaaina ana, i ka wa i lilo mai ai ke Keikialii i hoa no ka ahaolelo lahui 58. Mamuli o kela makemake aku i kona mau ano pilikino, i pulamaia me ka puuwai lahalaha ame ka oluolu, ua pipilipaa aku la ko'u noonoo iaia, ahiki i ka lilo ana oia kekahi o ko'u manawa holookoa o ka noho ana iloko o ka ahaolelo lahui. I kela po, ia'u i hoala mai ai i kela launa aloha ana o elua umi makahiki piha i hokai ole ia me kekahi mea maikai ole, ua loaa maoli iho no ia'u ka mano, eia au malalo o ka mana ume o kela minoaka oluolu @ hoomahie; ke ike okoa nei au i kela puili lima ohaoha oiaio loa; ke lohe hou nei au i kela huaolelo lahalaha o ke aloha ana 'Aloha.' Me he mea la ua hiki ia'u ke ike okoa aku iaia i keia wa, e ku ana me ka pololei, ka hiehie, ke koa a wiwoole kekahi o na kanaka hanohano o ke Akua.

            "E o'u mau hoaloha aole i haawiia mai i ke kino kanaka ka ike i na mea po@hihi o ke ola ame ka make. Aole e hiki ia kakou ke hoomaopopo i ka haawina nana i joonee aku mai na hana ae o keia ola ana, i kekahi mea e pili ae ana iloko o na la o kona kanaka makua ana, a i komo aku hoi iloko o na la o kona mau mana naauao me no makahiki waiwai nui, e waiho lahalaha mau ana maua on a. Ma ka manaoio i hookumuia mamuli o ko kakou manaoio iloko o ka make ole o ka uhane, e kulou aku kakou imua o ka makemake o ke Akua, a apono aku i ka hopena. Mamuli o keia manaoio nani a oiaio, ka manaoio e pii ae ana me ka lanakila maluna o ko kakou mau maka'u, e hoauhee aku ana @ na pohina o ke laumaha, ka luuluu, a hoomohala ae imua o kakou i ka nani kilakila o ke alaula e hoea mai ana. Nona iho ua akaai@ ae ka meahuna pohihihi, a ke ku mai nei keia mua aku, me ka moakaka loa.

            "'Mahope iho o ka fiva ikaika o ke ola ana i hiamoe oluolu aku ai oia.'

            "O ke kamaaina ana iaia elike me ko'u kamaaina, ua maopopo ia'u aole i lilo ka make i mea nana e weliweli ai. Ua maupopo ia'u, ua hookokoke aku oia i ka hopena me ka maluhia, ka eeke ole ame ke koa. Ua ola oia a make he Keikialii, a he keonimana, a no ka hoomanao ana ae i kana mau hana kilakila, i hookoia me ke koa loa, ua kukulu mai loia nona iho i kiahoomanao @ ku mau aku ai iloko o na puuwai o na kanaka."

            Ua piha maoli ka papakuhikuhi o na hana himeni me ka hauoliia. He mau himeni kupakahi ka andy MacKenzie i mele mai ai. Ia oi ae ka nani o ka himeni ana a Mrs. A. G. M. Robertson, ka wahine a ka Lunakanawai Kiekie mua Robertson o ka aha kiekie o Hawaii @ mua o na manawa e ae. Aole i lohe mua koka hikina poe i na mele Hawaii oi ea o ka nani elike me kela, a ke noke mau nei no ka poe i pomaikai ma ka hoea ana ae ma

 

E WAIHOIA AKU ANA KA HIHIA I NA KIURE KIEKIE

 

Ikeia ka Pokole o ka Makeke Kulanakauhale ma Kahi o ke Kaukani Dala a Oi

 

ILI KE KO"IKO"I O KA POKOLE IA MILES

 

E Koiia Aku Ana ka Hui i Ku Bona Iaia e Uku Mai i Kela Huina Dala i Pokole

 

            Mahope iho o ka heluheluia ana ae o ka hoike a ke komite kuikawa o ke kohoia ana no ka @oii ame ka huli pono ana, i ke kulana o ka makeke kulanakauhale, ma ka halawai a ka papa lunakiai ma ka po o ka Poalua nei, i hoakaka ae ai ka Loio Kalana Heen, ma ka Poakolu nei, e waiho loa aku ana oia i ka hihia i pili ia @ E. Miles, ka mea malama buke mua i ka makeke, i ke kiure, no ka ninuninau pono ana mai, e pili ana i ka huina dala o hookahi kaukani a oi, i pokole o ka makeke kulanakauhale.

            Ma ka hoakaka a ka Loio Kalana Heen, aole oia e hoohakalia iho ana, i ka waiho ana aku i ka hihia o Miles imua o ke kiure kiekie, a in a no ka hoihoi mai a keia kiure i kana hoike , no ka loaa ana o ka hoopii ahewa e ku e ana iaia, alaila e hoopukaia ana he palapala hopu nona, no kona hookolokolo@@ akua, no ka hewa lawe aihue i ka waiwaii hawiia aku nana e @alam@.

            E ukali aku ana mahope o kela hopuia aku o Mr. Miles, e waiho @ aku ana ka Loio Kalana Heen i ke koi, i ka hui nana i ku @ona ia Mr. Miles, e uku mai i ka huina o $1004 ka pokole i loaa aku ma ka hoo@ala ana o na buke a Mr. Miles i malama ai, ma kona ano he @ malama buke no ka makeke.

            O ka Lunakiai McClellan, ka @unahoomalu o ke komite kuikawa, ka mea nana i waiho ae i ka noike, e pili ana no ka loaa ana aku o ka pokole o na dala o ka makeke, a mamua o ke aponoia ana o kela hoike, i paku'i aku ai ka Lunakiai Arnold i ke noi, e hoike koke ia aku ka lohe i ka Loio Kalana Heen, e pili ana no kela hoike.

            Ua hoohalahala ka Lunakiai Arnold, i ka hana a ke ko@te kuikawa, no ka houlolohiwale ana i ka hoike, no kekahi manawa loihi, oiai e hele ana ka nuhou, no ka pololei ole o ka lawelaweia ana o na hana, i ka loa ame ka la@@@.

            Ua kulike ko ka Lunakiaia Paeheeo manao me ka Arnold, me ka olelo ana ae, he mea kupono loa, e kaiehuia aku ka pee apau e noho hana nei ma ka makeke kulanakauhale, me ke komo @ o ka lunanui, no ka mea wahi ana, ua ili aku kekahi ahewa ana maluna on a, no ka pokole ana o keia mau dala @ ka makeke, no ka mea in a i huli pono oia i no buke, in a ua ike mua ia ka pilikia.

            O ka Lunakiai Low kekahi i hea kaka ae i ko@ m@nao, no ka makaukau ole o Mr. L@ning e paa i ke kulana l@ no ka makeke kulanakauhale, he mea pono, e ko hoia i kanaka makaukau ma ia wahi, i hiki ai ke holomua na hana apau o ka makeke pel@ hoi ka hele o ka lehulehu malaila, e @ ai i ka lakou mau meaai.

            Ma ka hoomaopopoia, iloko o ka mahina o Dkemaba o ka 1921, i hoomaka ai ka pokole o na dala o ka makeke, aka nae, o ka nui o na dala i pokole ai, i loko mai o ka mahina o Ianuari ame Feberuari.

            Ua waiho aku o Mr. Miles i kona kulana he mea malama buke no ka makeke kulanakauhale ma ka la 28 o ka mahina aku nei o Feberuari, a wahi ana maluna no o kona manao ponoi a ma ka olelo hoi a ka Lunanui Luning, oia ka mea nana i koi aku ia Mr. Miles, e waiho mai i ka hana o ka makeke.

 

kela po i ka akena no ka maikai o ka papakuhikuhi.

            Ua hookaheia na waimaka ma ka manawa i hoikeikeia mai ai ke kii o ka huaka'i hoolewa. Ua holo aku na mele e ukali pu ana i na kiionioni, iloko o na olona, o ka poe apau iloko o ke anaina, ua ike maoli ia no kekahi hoina ku i ke kamahao. O kela malie o ke mele ana, mae ka leo oli hoaeae o kekahi o ka poe himeni, me he mea la, aia okoa no kela anainaa, ma ka manawa e malamaia ana ke anina hoolewa.

Mahalo i na Himeni

            Penei ka olelo a J. Charles Linthicum, kekahi hoa o ka ahaolelo, no Marelana, maloko o kekahi leka ana i kakau ae ai i ka Mekia Dillingham:

            "E ae mai ia'u, e haawi aku i ko'u mahalo ia oe ame kou mau hoa hana pu, no na himeni nani, ke mele ana ame na kii, nana i hoohauoli loa mai ia makou maloko o ka hale masonic ma ka po nei. He ku maoli lakou i ka nani, a ua piha loa ka poe a'u i kamailio pu aku ai me ka hauoli, ma kela ahiahi holookoa.

            "Malia paha he oi aku ka pono, o ka hoike ole ana aku i ka mea oi. he hana paakiki no nae ia, oiai he maikai na mea apau i hanaia. Aole e hiki ke hooiia aku ka maikai o ne himeni ame ke mele ana, a he maikai no hoi na kii, me ke ku i ka hoo@naauao mai.

            "Ua lilo i mea hauoli loa no'u ka ike ana aku i ka ihiihi ame ka honahona i haakauia aku maluna o ko'u hoa ke Keikialii Cupid. He ku i ka nani na hoakaka manao mai ka Lunamakaainan Rodenberg mai, aole oia i haanui wale aku i ke kulana hoaloha oiaio i loaa ia makou no ke keikialii."

 

Hoaoia Kekahi Kaikamahina Kepani e Aihue

 

Hoohokaia ka Manao Koloke o Kekahi Mau Kepani Elua me ka Paa i ka Hopuia

 

HOLO KELA MAU MEA A KIIA KA PU PANAPANA

 

Alualu koa ia Kela Kaikamahine me Kona Hoa ma ka Oto Ahiki i ka Loaa Ana

 

            Ma ka po o ka Poakahi iho nei, i alualuia aku ai he kaikamahine Kepani opio, iaia e hoi ana me kona kokoolua, maluna o ke kaa otomoblie, e kekahi mau Kepani elua, maluna o ke kaa otomoblie okoa aku, e hookeleia ana e kekahi no o ko laua hoa lahui, a ua manaoia, ua makemake kela mau Kepani e lawe aihue, ma ke ano @ manui i ke kaikamahine opio, a hana aku i na hana hoohaumia maluna on a, eia nae ua hoohokaia ko laua manao kolohe, mamuli o ke komo ana iloko o kekahi pa, a o ka lohi wale no o ka hoea ana aku o ka makai, ke kumu i holo ai laua, me ka paa ana nae i ka hopuia, mahope mai.

            I kulike ai me ka moolelo i hoikeia ae e kela kaikamahine Kepani opio ame kona kokoolia, i ke kaona nei laua ma kela po, ma kekahi aha hoohauoli, a e huli hoi ana laua maluna o ko laua kaa otomobile, ma ke alanui Nuuanu.

            Iloko o ko laua nanea i ka holo, ua alualuia aku la ko laua kaa, e kekahi otomobile okoa aku, maluna o kela kaa, he elua mau Kepani, me ka nana e hookele ana. Ua holo aku la kela kaa otomobile hope ahiki i ka pili ana ma ka aoao o ke kaa o na opio, ia wa i lele aku ai na Kepani elua, a kau ana iluna o ke kaa otomobile o na opio aia no ke kaa ke holo la, me ka ukale no o ka lua o  na otomobile mahope aku.

            Ua kauoha aku la na Kepani kalohe elua, i na opio, e hoopaa i ka holo o ko laua kaa, me ka olelo ana aku, he mau makai laua, a ua makemake laua i ke kaikamahine opio, e ukali aku me laua no ka halewai.

            Ua ku e loa ke kokoolua o ke kaikamahine Kepani i ka ae ana mai i ka manao o kela mau kanaka kolohe, ia wa i hooholo aku ai oia o kona kaa ototmobile, noloko o ka pa o Grossman, me ka ala ana ae o ka hoopaapaa mawaena o na Kepani kolohe elua, ma ke kokoolua o ke kaikamahine opio.

            No kela walaau iloko o ka pa, ua puoho mai la iwaho, a i kona ike ana i kela poe Kepani, kelepona aku la oia i ka poe e noho kokoke mai ana malaila, a o Kauka O. E. Wall ka i hele mai, me ka paa ana mai i kana pu panapana, a kelepona loa mai la o Mrs. Grossman i ka halewai.

            No ka maopopo ole o ka hana a kela poe Kepani oloko o ka pa, aole he mea e ae a kela kauka e hana ai, o ke kauoha wale mai no ia lakou, e noho malie ahiki i ka oea ana mai o ka makai; a oiai o kakali ana, ua hoao aku la kekahi Kepani e hookokoke aiai, o ka wa ia i hele ake ai o ke kaikamahine Kepani me kona kokoolua, a hoomaka aku la hoi na Kepani elua e holo.

            Ua kauoha aku oia @ ku mai, aole nae he holohe mai o kela mau Kepani no ia kumu i ki okoa aku ai oia i kana pu panapana, no eha manawa, me keku ole aku nae o kekahi o na poka i kela mau Kepani.

            Ma ka hoea ana aku o ka makai he umi minuke mahope mai i@ naninauia aku ai kela mau opio, akahi no a maopopo ka inoa o kekahi o na Kepani kolohe, a ma ka hora elua o kela wanaao, i paa ai oia i ka hopuia, a nana hoi i hoike ae i kona kokoolua, o kona paa mai no ia i ka hopuia e na makai.

            Ua ninauia aku kela mau Kepani i ka inoa o ko lakou kolu, ka mea e kau ana iluna o ke kaa otomobile, a e kakali ana mawaho o ke alanui ua huna loa laua, me ka hoike ole ae i ka inoa.

 

O JOHN DE BOLT KA LUNAKANAWAI O KA AHA FEDERALA.

 

            O ka Lunakanawai John De Bolt, ke kokua lunakanawai kiekie mua a o ka lunakanawai elua hoi o ka aha hookolokolo kaapuni i nei manawa, oia ke kanaka a ka Loio Kuhina Harry M. Daugherty i hooholo ai m@ ka oleloia a e waiho ae ana oia i kona inoa imua o ka Peresidena Harding no kana apono ana mai, no ke pani ana ma kahi o ka Lunakanawai Horace W. Vaughan o ka aha hookolokolo Amerika, elike me ka lono o ka loaa ana a@ ma kekahi manawa koke i hala iho nei mai Wakinekona mai.

            Ma ka la 4 o Aperila nei i pau ai ko Lunakanawai Vaughan manawa, a ma ia la no i haalele ai oia i kona noho lunakanawai ana no ia aha. He mau pule aku nei i hala ua apono ka Papa Loio Hawaii i ka Lunakanawai John De Bolt no ko kulana lunakanawai federala, mahope mai nae o Wm. T. Rawlins ka ke Komite Kuwaena Repubalika Teritore o ke apono ana, no ka mea, he kanaka hooikaika o Mr. Rawlins i na hana kalaiaina, a no Mr. De Bolt aohe on a hooikaika mamuli o kona paa mau ma na hana o ka aha hookolokolo.

 

Emi Loa ke Kuai o na I'a ma ka Makeke Kalana

 

Kuaiia na I'a Nunui o Palmyra Mai me ka Oluolu Loa Maluna o Koonei I'a

 

KUAI NUI NA LAHUI E I KA IʻA NO KE EMI

 

Makemakeia na Hawaii e Hele Malaila e Kuai Ai i na

 

            Ina e hookukuia ana ke kumukuai o na i'a nunui e kuaiia nei, mawaena o na i'a o na makeke ma ke alanui Kekaulike, ka Makeke Aala, ame na i'a o ka makeke kulanakauhale, aia he like ole nui, e hookahahaia ai ka manao o ka lehulehu.

            Maka Poa kahi iho nei, ka huli hoi ana mai o ka waapa lawai'a palmyra, mai ka Mokupuni Palmyra mai, me na tona i'a, he cono, na ano i'a nunui no apau e kuaiia nei ma na makeke maanei, i oi ae nae ka maikai, imua o na i'a a koonei mau makeke @ kuai ana.

            Ma ka manawa i hoea mai ai o kela waapa lawai'a, e kuiia ana ka ulua ma ke kuai lili, ma kahi o ke 50c o ka paona, a e kua@@ ana hoi ka ulua ma ka makeke kulanakauhale ma ka 20 keneka kuai liilii no ka paona, @ ko@ ana i ka meakuai, he 30c @o ka pao@@ ma ka hele ana e kuai i ka i'a ma ka makeke kulanahale.

            Eia keia mea kupaianaha i ikeia, ma ke kuai nui, e ukuia ana na i'a o na kai o Hawaii nei, ma kahi o ka 27 ame ka 28 keneka no ka paona. I ka wa i kuai nui ia ai no i'a mai Palmyra mai, he 8 wale no keneka a ka poe o ka makeke i haawi ai, no keia kumu iho la, ua hoopau loa ia ke kuai nui ia ana o ka i'a, a hoomakaia aku e kuai lilii ma ka 20c o ka paona, i emi loa iho i ke kumukuai nui, a na kanaka o ka makeke i uku aku ai no @a i'a o Hawaii nei.

            Eia na lahui like ole ke hele nei maka makeke kulanakauhale e kuai ai i kela mau i'a makepono, e laa ka ulua, ka ulaula, ke ono, ke opakapaka ame na i'a no apau o ke kai hohonu, a ua ike maoli lakou i ka makepono, me ka no pu no hoi ke ai aku.

            He paikai nui keia no ka poe ai i'a, a oiai o na Hawaii kekahi poe i kauka'i aku maluna o ka i'a h@ mea pono ia lakou e hele ae e kuai ma keia makeke, a ma ka palai ana aku i kela mau i'a nunui, me ka hookomo ana i kekahi mau mea hoala a hoonoonoo, elike me ka na lahui e, e hana mai nei, e ike auanei lakou i ka makepono o ka hele ana malaila, a e koe nui ana no hoi kekahi mau kenikeni ia lakou.

            He hookahi paha kumu nui o ka hele ole o na Hawaii e kuai i kela mau i'a nunui, no ko lakou kauka'i mau i'a nunui, no ko lakou kauka'i mau i na i'a makamaka hou loa, aole no he hewa o ia, aka he pipii ino loa, ke kumukuai, o ka pomaikai nui e loaa ana, ma ke kuai ana i na i'a pipii o kela ano, e holo ana ia i ka poe kuai o na makeke, a kani ka lakou la @aka, i ka pokeokeo mau.

            He hana hiki no i na Hawaii ke uumi i ka ono i kekahi manawa@ ke kuai ole ana i na i'a pipii, a e kuai ma na i'a emi, mamuli auanei o ka hele ole aku o ka lehulehu e kuai i kela mau i'a pipii, e konoia mai ana ka poe o na makeke e hoemi iho i ke kumukuai, ma ia ano, e pomaikai like ana na mea apau.

 

            Ma ka oleloia o Col. Chadles R. Forbes, ka lunahoohana mua o na hana o ka lehulehu ma Honolulu nei, a o ka lunahoomalu hoi o ke komisina o na awapae, o ia ka mea hooikaika loa no Mr. De Bolt ma Wakinekona, oiai oia kekahi o na luna aupuni koikoi ma Wakinekona, a ua manaoia e hoouna ae ana ka Peresidena Harding i ka inoa o ke kanaka ana e koho ai no keia kelana imua o ke senate. He mau kanaka kupono like no keia a elua no ke kulana lunakanawai federals, owai ana la o laua ka mea a ke senate e hoohole mai ana.

 

NA KII ONIONI MA KA NEW PALAMA THEATER

 

            Ma keia Poaono ae, Aperila 22, e hooleleia ana kekahi kii hou o ka hoea ana mai nei i kapaia "the White Horseman", a i ole ke kau lio aiwaiwa o na kualapa ame na wawa, ma ka New Palama Theater

            He 18 Mokuna o keia kii, a e hoikeike ana ia Art Acord me kana mau hana aiwaiwa kau lio ahui, he mau hana hoi nana e umi ai ka hanu. Ma na mea i oleloia, o keia kekahio na kii nani loa i hoea mai i Hawaii nei i like ole aku me ka nui o na kii e ae.

 

Kiia Elua Poka e ka Makai no ke Kaa Holonui

 

Paa he Elua Mau Aliikoa Holo Heihei ma ke Alanui i ka Hopuia no ka Holonui

 

ALUALUIA MAI LAUA AHIKI I KA LOAA ANA

 

Haalele Nae i na Dala Bela ma ka Manawa i Kaeaia Ae Ai o ko Laua Hihia

 

            Make amuoe o ka po Poaono aku la i hala, oiai kekahi mau kanaka elua e hoo heihei ana maluna o ko laua mau kaa otomobile ma ke alanui Beritania, a, no ka lohe ole mai o ia mau kanaka i ke kahea ame ka papa aku a David Kamauoha, ke kapena o na makai e makaala ana i ka holonuai o na kaa maluna o ke alanui e holo malie, a no ka lohe ole mai, ua koiia mai oia e ki ae elua mau poka a akna pu panapana i ka lewa me ka manao he mea l@ hoi ia e maka'u ai ia mau kanaka a hoopau i ka laua holo heihei ana, eia aohe no ia he mea e hoopaa iho ai ia mau kanaka i ka holo o ko laua mau kaa.

            Ua lawe holookoa laua i ke alanui no ko laua makemake heihei me ka nana ole ae i ko hai pono wahi a Kamauoha, a mai ka halekula Makinile mai ka hoomaka ana o ia mau kanaka e holo a eia no ka paa ana o ko laua mau kaa iloko nei o ke kaona, aneane he mile ka loa o ia holonui ana mai a laua, in a paha no ka hookui nei o kekahi o ko laua mau kaa i kekahi mea e hele ana maluna o ke alanui, aohe nao ai i ka papaa.

            Ua paa nae ua au kanaka la i ka hopuia no laua na inoa ke Capt. J. L. Coman ame ka Leut. J. C. Hyland, he mau aliikoa, a ua hookuuia laua mahope iho o ko laua bona ana ne i ka huina o $25 pakahi, a eia nae, i ka manawa i noho ai ka aha make kakahiaka Poakahi nei, a no ko laua hoea ole ana ae mamua o ka aha hoomalu e pane no ko laua mau hihia, ua lilo wale ia mau dala he $50 a laua i ke aupuni. E hopu hou ia ka poe i haalele i ko lakou mau bela ma na hihia o keia ano me kekahi palapala hopu e hoopukaia ae ana mai ka aha ae e pono ai i kumu no lakou e hoea ae ai imua o ka aha, a, e kauia aku kekahi hoopai koihoi maluna o ka poe hookuli, i mea e aoia lakou no na manawa apau mahope aku aole e hana hou pela.

 

E PUHI KUKAEPELE IA ANA NA BUKE MAMUA O KA HOIHOI ANA AE

 

            Ma ka Poakahi nei ka hoike ana ae o na luna aupuni na lakou e malama mai nei i ka maluhia o ka hale aupuni federala apau e nee ae ana noloko o ka hale aupuni federala hou, aole e aeia ana na buke i ai a i nohoia e ka @ ai buke e hoihoi aku iloko o ka hale aupuni federala hou a e hookoia ia rula e pono ai.

            No keia rula i kauia ae la o na buke oihana apau o na ah@ hookolokolo Amerika e puhi kukaepele ia ana me kekahi mea hana o ia ano i hoomakaukauia e E. M. Ehrhorn, kekahi o na kanaka akeaka mai o ke teritore, oiai he mea paahana kekahi o ia ano aia ma kahi kokoke i na uwapo.

            I ka manawa e pau ai na buke i ke puhi kukaepele ia, ia manawa e hoihoiia ae ai i ke keena waiho buke o na aha hookolokolo maloko o ka hale aupuni hou. Ua manaoia ma o keia puhi kekuapele ana i na buke e pau loa ai na mu ai buke i ka make e lilo ole ai i mea hoopoino aku i na buke hou e hoahuia ae ana maloko o ke keena waiho buke o ke aupuni.

            O no kukui uwila i hoohakalia loa ia ka loaa ana ae mai Amerika mai no ka hale aupuni hou ua manaoia @ loaa mai ana ma keia Poakahi ea mai Kepalakiko mai maluna o k@ mokuahi Sonoma, a i ka manawa e loaa mai ai ia mau kukui e hookomo koke ia ae ana i ka hale aupuni ma na wahi i hoomakaukauia. Oiai e kali ana o ka loaa mai o ia mau kukui he manawa ia no na keena oihana federala apau e lawe ae ai i ka lakou mau lako hana apau no ka hale aupuni hou mahope o ke puhi kukaepele ia ana.

            Oka haleleka ka oihana hope loa e nee ae ana i ka hale aupuni hou oiai he mea pono e hana mua ia i mau kukui no ia mau keena mamua o ka nee ana ae o ia oihana noloko o ia hale ma ka la 1 ae nei o Mei.

 

HAULE HE KEIKI I KA PALI A PAKELE KE OLA MA KA APUA 

 

Noke ka Poe i ka Huli Iaia me ke Loaa Ole Hoea Nae Oia no ke Alanui o Nuuanu a Loaa i ka Poe Hoopakela Hoihoiia Mai

 

            Ma ka hora umikumamakahi o ke kakahiaka o ka Paolima o ka Paolima aku nei i hala, i @alawai ai he keiki Pukiki opio, nona ka inoa o Louis Costa, a nona hoi na makahiki he 14, me kekahi ulia mamuli o ka haule ana i ka pali, mauka ae nei o ke kauhiwi e kokoke ana i Waimanalo, a haki kona lima me ka nui o na poina e ae i loaa iaia; aka nae ne na hora i aneane e piha ke kanakolu, i hooikaika ai oia e @ele iloko o ka naele, ahiki i kona hoea ana i ke alanui mauka ae nei o Nuuanu, a na ke kaa otomobile, e hookeleia ana e Wong Lum, i hoihoi loa mai i kela opio poino no ka halema'i o na poino ulia.

            Ma ka manawa i haule ai o kela keiki opio i ka pali, ua manao maoli no kona mau hoa, ua halawai oia me ka make, no ia kumu, i huli hoi awiwi mai ai kekahi poe o lakou no ke kulanakauhale nei, a ma ka hapalua o ka hora eha, o ke ahiahi o kela Poalima, i hoikeia mai ai kela ulia poino, i ka oihana makai.

            I kulike ai me ka moolelo o ka huaka@ pii kuahiwi a kela poe keiki, he eha poe o ka pii ana ma kela kakahiaka no kuahiwi, oia o Louis Costa, John Karratti, Geogre Crowell ame Andrew Freitas, a ma Palolo, i halawai ae ai lakou me Eddie Gomes ame Fisher, he hooka@i ka pii loa ana nouka o kuahiwi.

Ka Loaa Ana o ka Ulia

            He au hora kela pii ana o lakou nouka o ke kuahiwiw, alaila ua paa lakou i ka ohu, a mamuli o ka hehi ana ma kahi kapekepeke o ka pohaku, i pakika aku ai ka wawae o osta, a haule aku la ilalo o ka pali, ma kekahi wahi kuhoho o hookahi haneri kapuai ke kiekie.

            Ma ka oleloia, ua hoao o James Fisher, e hoopakele i ke ola o Costa, ma ka iho ana aku molalo o ka pali, aka nae, no ke kahuli ana o kona kuli, i hoopau okoa ai oia i ka hoomau ana aku e iho ilalo, a hoi hou mai la iluna, me ka hoikaika ana ma na ano apau e loaa ole ai he ulia poino iaia.

Hoomakaia ka Huli Ana

            Ma ka hapalua o ka hora eha, o kela Poalima, i loaa ai ka hoike i ka halewai, mai ka poe mua o ka huli hoi ana mai no ke taona nei, a mahpe koke iho o kela manawa, i hoomaka ai ka hela ana o ka po huli. O ka puulu mua loa o ka hele ana e huli i ka opio poino, ma kahi i kuhikuhiia mai ai, oia o Alee Spencer, o ka halema'i o na poino ulia, ame kekahi mau paahao.

            Ma ka hora eono hoi me ka hapa o kela ahiahi no, i hoea mai ai o Gomes ame Fisher, a mahope o ka lohe ana i ka laua mau hoakaka, ua hoomaka ka Makaikiu McDuffie ame S. W. Robley, ke poo nui o na puali o na keiki a'o koa e hookolo ma kahi i hoikeia mai ai, malaila i haule ai o Costa.

            Ma kela ahiahi Poalima, ahiki i ka poeleele ana, a no wale no ka Poaono, aole he wahi hoailona iki, i loaa aku i ka poe huli, no kahi i haule ai o Costa, nolaila, ma ka Poaono ae, ua hoomahuahuaia ka poe huli, me ka hele ana ma na wahi like ole o ke kuahiwi, me ke komo pu ana aku o kekahi poe opio, o ka hele pu ana me Costa.

Ka Moolelo o Keia Poino

            Oiai ka põe huli e hele ana ma na kuahiwiw me na manaolana poho, no ka palekana o ke ola o keia keiki opio, ke hookokoke mau mai la o Costa no kahi o ka palekana, e hoomanawanui ana i kona mau palapu, ma ka pii ana iluna o ke kualapa, a iho ilalo o ke awawa, iloko o ka pouli o ka po, ka pololi ame ka makewai, a hele no hoi a ka hapalua o ka hora eha o ke ahiahi Poaono, hoea oia no ke alanui Nuuanu e kokoke ana i kahi o ka luawai hooki'o.

            I ka manawa o ka oli ana aku o ke kaa otomobile, e hookeleia ana e Wong Lum, a maluna hoi o kona kaa o Ulysses Jones ame J. Me Cabe, aole i noi aku kela keiki opio i na kokua mai kela poe mai, aka ninau mai la nea ia lakou, in a paha e hiki ana ia lakouke hoike aku i ka loihi o kahi i @oe ana e hele ai a ho@a aku i ke kaa uwila.

            Ua hoohikilele loa ia @ @m@n@o o Mr. Jones i ka ike ana aku i kela keiki, iloko o kona kulana poino, oiai o kona heluhelu koke ana mai no ia i ka moolelo e pili ana i ka ulia poino i loaa ia Louis Costa nolaila ninau koke mai la oia, in a paha o Louis Costa kona inoa i kona wa i ae aku ai, ua hook@u koke ia ae la oia maluna o ke kaa otomobile, a hoihoi lea ia mai la no kahalema'i o na poino ulia.

            Ua haki ka lima akau o kela keiki, ua hele hoi a pehu, ua loaa he mau palapu lehulehu ma kona kino, ma ke poo no hoi, eia mae iloko no o ke kukonukonu o kela mau poino, ua hoomanawanui oia, ma ka imi ana i wahi nona e palekana ai, a ua lanakila hoi, maluna o kana mau hooikaika ana.

Kupouli ka Noonoo

            Ma ka hoakaka a Louis Costa, mahope iho o kona ninauia ana aku, i ka wa i pau ai na hana a ke kokou kauka o ka halema'i ma na wahi o kona poino, ua olelo ae oia, aole no i maopopo iaia ke ano o kona haule ana, o kaua wale no i hoomaopopo, i kona wa i puoho ae ai, ua hele a poeleele, ike mai ia no hoi oia i kona eha, me ka pololi ame ka makewai.

            Nana ae la oia ma kekahi aoao, he pali kuhoho, e hiki ole ai iaia ke pinana iluna, nolaila me kona kakali hou ole iho, hoomaka aku la oia e hele, ma kahi ha@haa o ke awawa; ke ike la no oia i ka nui o ka eha, ke anuuanu no hoi, ame ka pololi, aole nae oia i haawipio, aka hoomau no i ka hele ana.

            Ma kana hoakaka, ua hele oia ahiki i kona kau ana iluna o kekahi wahi kiekie loa, e nana aku @ @ Waimanalo, ame keia huli o ka aina, a mai kela wahi mai, i loaa ai ka ike iaia, no ke alahele pololei e hookolo mai ai ahiki i Nuuanu.

            Me kona lima i eha ole, ame kona mau wawae, e hookolo malie ai kana hele ana, ma na wahi nihinihi, ahiki i kona haule ana ilalo o ke awawa, mai kela wahi kiekie mai, alaila hoomau mai la i ka hele ana, ahiki wale no i ka loaa ana aku i ke kaa otomobile, nana i hoihoi mai iaia no ke kulanakauhale nei.

 

KA HALE HOOIKAIKA KINO HOU MA KAMAILIILI

 

            He hale hooikaika kino hou ka i kukuluia ae maloko o Honolulu malalo o ka hookele ana a Joe Dutra, kekahi o na kanaka ohohia a akamai ma na hana hooikaika kino ame na hana lealea, a he kumua'o hoi no Kapalakiko no ia mau hana hooikaika kino a mau hana lealea e noho nei ma keia mau mokupuni i keia manawa.

            Aia keia hale hooikaika kino a Dutra ma ke kahua paani o Kamoiliili, he hale o ke ano hou i kukuluia ae o keia au hou, a i kupono hoi no na hana hooikaika kino o keia au, a ua hoolakoia ia hale me na lako apau no na hana hooikaika kino ame na lealea like ole, mai ke ku'iku'i puupuu, ka paani peku wawae, ke kinipopo e pela aku.

            O kahi e hanaia ai na lealea ame ke a'o'ana aia ma ka papahele malalo me kekahi wahi akea o 18 kapuai ke anawaena no ke a'o ana i ke ku'iku'i puupuu, ku'iku'i eke, ka hapai ana i na mea kaumaha ame na ano hana hooikaika kino e ae apau, a o kahi i nani loa ai o ia kahua e loaa mau mai ana na ea hu'ihu'i mai ka Owawa mai o Manoa.

            No Dutra he kanaka akamai loa oia ma na hana hooikaika kino @ kela ame keia ano, a he akamai po hoi ma ke a'o ana, a pela hoi me ka hookupono ana ae i ke kulana @ kela ame keia kanaka i mea e loaa ai ka ikaika ame ka makaukau ma na ike hooikaika kino apau. Malalo o kana alakai a a'o ana kekahi mau hale hooikaika kino ma Kapalakiko, a ua mahalo nui ia hoi oia me ka loaa pu o ka inoa maikai iaia iloko o kana hookele ana ia ano hana ma Kapalakiko.

            O ka manaolana o Dutra o ia ke kukulu ana ae i kekahi papa kula no na kanaka opio e lawelawe mai nei i na oihana maloko o ke kulana kauhale, no ke a'o ana aku a hookupono ana ae ia lakou e loaa ai ka ike ame ka ikaika i ka@ lakou mau kino. O kona mau hora hana mai ka hora 11 a. m. a ka hora 6 p. m., a ua hiki no nae iaia ke a'o mau i na hora mahope aku o ka hora 6 o ke ahiahi.