Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 15, 14 April 1922 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUEPA KUOKOA HONOLULU. T. H. PALIMA APERILA 14, 1922

 

He Aoao Keia i Hookaawaleia no na Manao o ke Komisina o na Home Hawaii Hoopulapula Lahui

Ke Ola Mamua, Mahope ka Hoopukapuka

 

Na Komisina

W.R. Farrington, Lunahoomalu;

Elizabeth K. Kalanianaole, Lala;

Rudolph M. Duncan, Lala;

Akaiko Akana, Lala;

Geo. P. Cooke, Kakauolelo

 

Meakakau Nupepa, malalo o ke Kakauolelo,

JOHN H. WISE.

 

Malalo o ka lokomaikai o ka on a o keia Nupepa Kuokoa; L. A. Thurston (Kakina), ua haawiia mai keia aoao no na manaopili i na hana a ke Komisina Hoopulapula Lahui Hawaii. Nolaila e loaa ana he mau manao pili i ka hana ke Komisina ma keia aoao. Ma keia aoao e ike ai ka poe heluhelu i na hana, na makemake, ame ka hoolala ana no ka hoomaka ana o na hana maluna o ka Mokupuni o Molokai. Ua hamama no hoi keia aoao no na ninau pili i keia hana mai na Hawaii mai, e makemake ana e ui i ke Komisina no na mea like ole i makemakeia e ninau mai.

 

Mai Makee Wale e Onamiliona i Ka La Hookahi

     O ko ke kanaka ano mau o ia ka holo ma kahi o na mea nunui, haalele i na mea liilii.

     E ike maoli aku ana no kaua i ka oiaio o keia mea, ma o ko kaua hoi ana a hookahua ma ka aina hoopupu.

     He mea maamau keia, o ke kuauhau mau mai ke ao a po, no na hana ai e hana ai, maluna o ka aina, i hua mai, a loaa me ka mahuahua. O ia mea o ka mahuahua he mau mea liilii ia i houluuluia, i loaa ae ai o mahuahua. Nolaila he mea maopopo, in a e hoikeia ae o ka hanai pipi waiu ka hana oi loa o ke dala, e papau ana kaua i ka hana hanai pipi waiu. I ko kaua pau ana ilaila, pii like ko kaua ikaika hanai pipi, nui hewahewa ka waiu, mai ka waiu aku loaa ka bata ame ka waiu paa; he mea maopopo e haule ana ke kumukuai ilalo i kahi kiekiena kupono e pono ai, o ka haulehia iho la no ia o ka luhi ame ka manaolana.

     He mea pono e mahelehele i na hana ma na mea liilii ma kela ame keia. No ia mea ka pii, he pii like ia me ka mau. O ke kumu no o ia piikoi ana, mamuli no ia o na manao kahiko e waiho ana maloko o ia ke ake e loaa ka waiwai mamua o ka puka ana o ka la i ke kakahiaka; mai manao kaua pela, o hu auanei kakou i kula, wahi a ka lawaia.

     Aole no ka waiwai ka hoopulapula ana, aka, no ka lako kupono o ke kanaka Hawaii e ola ai me ka oluolu, a kiei ole aku i ko hai mau ipuka hale.

     Aole e pono e holo paukiki na kanaka i hookahi ano hana, o kupai auanei ka makeke haule ke kumukuai ilalo a haule loa iho i ka ole, a poho. He mea pono e uuku maanei a e uuku mao, e loaa mau ana ia, a no ka mea, aole e hiki ke halanaia ka makeke me ia mau mea liilii, a paa mau no ke kumukuai iluna.

     Me kei kaua e kuu mea heluhelu e hoonohonoho ae ai, oiai hoi ke wawaia nei ka holomoku o kekahi poe ma ka hanai moa, in a pela mai holo kaua ilaila ma ke ano nui, aka, e lawe ae no kaua i wahi mau moa kupono, a hoihoi ko kaua ikaika ma kekahi mau hana okoa. Ma ke ano nui, e hooikaika kaua ma na hana i hemahema ia lakou.

     Ia lakou e hoopapau ana i ka hanai moa, hoopapau kaua i ka hanai puaa; i holo like ae kakou ilaila, haalele iho ko kaua hooikaika ana ia hana, holo kaua i ke kauu meakauu.

     Eia na mea kanu ano ikaika ma na kahuna maauaua, ke kulina pia Hawaii, maia o kela ame keia ano, ko Hawaii, alani, lemi Hawaii, ame Pake, Kalo, uwala a pela aku.

     Ma keia papa hoonohonoho, e ike ana kaua i ka waiho like o na hana me ko lakou hua ana ae i ko lakou mau wa pakahi. Ina e kauu like ia keia mau huaai i ka wa hookahi, he mea maopopo o ka uwala ame ke kulina ke oo mua loa iloko o na malama kakaikahi wale no, a o ka lemi ame ka alani ke oo hope, iloko o ekolu a eha makahiki a mahope aku o ia wa, e hua mai ana i keia ame keia makahiki.

     He mau mahelehele kupono keia o na hana ma ka aina hoopulapula, mawaho a@ o na wahi holoholo na kakaikahi au.

     E loaa no ke ola oluolu ma keia i oi aku i ke ola ana ma Honolulu nei, he ola mauleule maanei.

     Mai hoolohe aku i na olelo hookuemi i kou manao ikaika e hei i ka aiana kuaaina,. a no ka mea ua palapalaia, mai na kuaaina mai na kanaka nana e hookilakila i na kanaka o ke kulanakauhale.

     He oiaio e nana aku i na kanaka waiwai o Amerika, ua puka ae lakou mai na kuaaina ae a noho ma na kulanakauhale ma ke ano onamiliona. He on a miliona i loaa ae mai na hua o ka aina i hana hoomanawanui ia mai ka uuku a mahuahua.

     Ma keia ano honohono ana o na hana e loaa ai o ka oluolu o na hana me ka pupuahulu ole. A pau no kekahi hana, ku mai ana ua hana i ko lakou mau wa pakahi, a nolaila, nee like na hana me ka mauae ole o kekahi i kekahi.

     He mau hookuku ana keia o na hana ia kaua no ia nei, a mamuli aku e ike kumaka ana no i ka oiaio o keia a oi wale aku. A no ka mea, na ka hana lima ana ka ike pono. A e lilo mai ana na na hoa noho aina e hoike i ka mea oiaio loa aku i ike a hoomaopopo ole ia ma keia mau palapala ana.

     Hookahi nae mea i maopopo loa me ka hiki ke hoopaapaaia oia no ka pono liko o ka lako kupono ma kou noho ana ma ka aina, me ka nana ole aku i kou lilo ae i onamiliona ma keia mua aku.

     Ma ke kulana o ka waiho ana o ka aina, e ike aku ai oe i na meakanu kupono no kela kiekiena a no kei palahalaha,  no kela aina aa a no keia aina lepo maikai. He mea pono no e hoohele no ka noonoo pela i ole i ka luhi i mea poho wale. A loaa kou mahele aina la, e kukala mua ae no kou pono me ka olelo ana, "Ola aku la ia kini me kona ohana."

 

Na Anoai

     Ina he hiki ia mea ke hanaia, o ia no ka hoomoe ae o na uwea uwila mai ka hale uwila mai a ke Komisina e ku wale nei no iloko o ko kakou mau noonoo, a komo kino io maoli. Auwe! Nui mai ke aloha o ke Akua, i ka hoeueu mau ia lakou ma na hana maikai apau nou e Hawaii ma Kalamaula a mamuli aku O Palaau kekahi.

     He nani maoli ke komo ka uwila no na home a pela wale aku.

 

     Ua ikeia ka nui o ke kalo ame ka uwala e ulu la ma Panaewa, a ke ake nei na Komisina e pau ao na hana ma Molokai, a lele aku no na hana ma Hawaii. Ke ake mai nei ko Hawaii e hemo koke ae ka aina. He uhane maikai kela a ko Hawaii poe e hoike mai la. E loaa like ia mea ia kakou ka pono, a koe aku no ka poe olelo ae, "Ka, aohe au keiki," i aina aha ia.

 

     Ua hoolako ae ka Papa Komisina i na mea hana kupono apau no na hana mahi, me ka manao e ku makaukau i na wa apau, no ka hiki mai o kekahi mau la ou e ka noho aina e manao ae ai e hana i kau mau hana ma ka ukupau, a pela aku, ua loaa koke no ka mea e lawe i kau hana ukupau me ka uku haahaa lilo loa. Maikai a naauao maoli na Komisina ma keia manao lele oi o ka ike.

 

     O kahi mea pilikia o ka poe e hoi ana ma Molokai mai Honolulu aku nei, o ia ka maa i ka inu wai hau. He wahi mea haule ole kela ma na home o kakou oonei. Mai lilo nae ia mea i mea hoopilikia mai i ka noonoo, a no ka mea eia no kahi moku o Cooke ko lawe hau o waiu nei mai o mai o Molokai a honolulu nei. He wahi moku eleu o "Leleiona" ka inoa.

 

     Eia keia mea ano nui o na hulu moa e kuaiia mai nei. Aia i ka $10.00 a pili aku o ke eke. Ua nalowale loa hoi ko kakou ano uluna pulu o ke au kahiko, a o ka hulu manu ia e hanaia mai nei. E loaa ana no he mau dala ma ia hana o ka hoahu i ka hulu o kau mau manu, e ka mea hanai moa a manu. He mau hunahuna liilii ia e ola ae ai ao o kekahi mau la kokemo.

 

     O kekahi mea punahele a kakou ma ka kakou mau papaaina ano nui, o ia no ka haupia, he wahi mea ono maoli no. O ka apiki nae aole loa e loaa ka ono maoli me na ano pia e ae, aia wale no me ko kakou pia hawaii. Ke emi aku nei ka loaa ana o keia ano pia, a ke piipii loa ae nei ke kumukuai ahiki i ka $10.50 o ke eke palaoa i piha alualu. he wahi hana maikai no nei e hana ai, ke hoi aku ma ka aina hoopulapula. E kuai ana i kekahi a e malama ana i kekahi no kou home, a i lilo ole aku no i ke kuai hoihoi mai no, a no ka mea he waiwai inoino ole mai. Ua hiki ia keopeopeia a kapae aku ma kou hale papaa.

 

O Kahi Wai Auau o ke Alii Ua Loaa Hou

     Ma keia mau pule aku la i hala, i loaa ae ai o kekahi mau mea ano nui ia Mr. Geo. P. Cooke, e pili ana no ka lokowai waipuna hoohihi mau a ke Alii Kamehameha V. He wahi wai auau keia no ke alii ame kona mau ukali, ame na lehulehu o kona poe ohua ma na wa apau on a e kaawale mai ai.

     I ka loaa ana o keia mea hou, ua hookolo aku la oia e loaa hou mai he hooia ana, a i kekahi o kona poe kanaka hana, i maopopo lea ae ai o ia mea me kona alakaiia a kahi o ua punawai la i poina ole i ua kupa la o ka aina, a kuhikuhi i ho i ka honuapaa; me ka i ana aku o ua keiki hana la ia Mr. Cooke, "Maanei kahi o ua luawai nei, o kau wahi no nei e auau ai i kou wa kamalii."

     No keia meahou hoohauoli i kauohaia ae ai na loaa e pao, he ekolu wahi i paoia, i na lua mua, he elua ua ikeia ka wai aole nae o ka nui, aka, i ke kolu o kalua i loaa pono aku ai ke kahua maoli o ka wai malalo, a ua pii ka ikaika o keia wai a eono iniha maluna o ka iliwai kahiko, oiai he paipu o eono iniha i hooihoia a pii keia wai.

     Ua kukuluia ae he pauma ma ua wahi la, a ke pii mau la ka wai ahiki i neia la nona ka ikaika ume o 800,000 galani o ka 24 hora.

     O ka wai pii i ka hora mua o na hana, ua laweia ae ia i mea noii na ka loea i ikeia ke ano o ka wai, a ma kana hoike ua loaa ae he 67 kuluwai paakai i ke galani, a ma ka ewalu o ka hora, ua lawe hou ia ae ka wai e pii ana, e ka loea, a ma ka hopena o ia noii ana i ikeia ae ai ua emi iho na kuluwai paakai mai ke 67 a i ke 62 i ke galani wai.

     Na keia mau mea i loaa, i hoohauoli ae i ka lunanui Manahooko G. P. Cooke, a ma kana hoakaka, ua olelo ae oia, he wai kupono loa keia no na hana mahi aina maloo ame na loi kalo ame na mea like.

     Ma ka olelo a na loea he mea hiki loa ke loaa ka mahuahua ana o keia wai, mai ka 800,000 galani a i ka 2,000,000 galani o ka 24 hora, ma o ka hoomahuahua ana i na paahana paumawai, a in a e pii ka ikaika o ka wai, a loaa keia heluna kiekie, alaila, wahi a Mr. Cooke e oi hewahewa aku ana ka wai mamua o ka mea kupono no na aina o Kalamaula.

     E hoomaka koke ana na hana ano, no ka hoomahuahua ana i keia wai.

 

He Mau Kahua Hoopulapula

     Nahelu 23:10- Aole ke Akua he kanaka, i hoopunipuni mai ai ia, aole hoi ia he keiki a ke kanaka i mihi ia.

     Kan. 33:27- O ke Akua mau loa kou puuhonua, a malalo iho na lima mau loa.

     II Sam. 22:33- O ke Akua no kou ikaika ame kou mana, ke hoopolo lei nei oia i kou alanui.

     Ieremia 23:23- He Akua kokoke nei au, wahi a Iehova, aole hoi he Akua ma kahi loihi aku.

     24- E huna anei kekahi iaia iho ma na wahi malu, i ike ole aku ai au iaia wahi a Iehova. Aole anei au i hoopiha i ka lani ame ka honua wahi a Iehova.

     Hal. 21:24- E hoolana ouhou, a e hooikaika mae oia i ko oukou naau. E ka poe apau e hilinai ana ia Iehova.

     Heb. 13:5- E noho oukou me ka puni kala ole, oluolu i na mea i loaa ia oukou.

     Oihk. 19:11- mai aihue oukou, aole hoi e hookamani, aole hoi e hoopunipuni kekahi i kekahi.

     Sol. 24:28- Mai lilo hala ole oe i hoike kuei kou hoanoho, aole hoi e hoopunipuni me kou mau lehelehe.

     I Pet. 3:10- O ka mea manao e pomaikai i kona wa e ola nei, a e ike i na la oluolu, ua oki kona alelo ke pane aku i ka hewa, ame kona lehelehe i ka olelo ana i ka apaapa.

     Oihk. 19:16- Mai hele oe io ia nei me he holoholo olelo la iwaena o kou poe kanaka.

     Sol. 16:28- O ke kanaka hoopaapaa, hoeueu oia i ka hakaka; a o ka mea holoholo olelo, hookaawale no oia i na makamaka.

 

O Kou Hookolokolo Ia Oe Iho, ka Mea i Oi Aku Mamua o Kou Hookolokoioia Mai

     Mai ka hookumuia ana mai o ke kanaka mai ka lepo ae, a lilo i kino hanu ola, ua waihoia mai he mana kaokoa me ia, o ia ka mana hookolokolo ia lakou iho. O ia mana nae, ma ka nana aku ma ka moolilo o ke ao nei, ua kaa ke koikoi o na hana hookolokolo ma ka aoao o ka hookolokolo aku a hookolokolo mai; a ke ike maka nei kakou ia mea i kela ame keia la ma na wahi au kanaka apau.

     I ko kakou hookolokoloia ana, ua pilikia iho la kakou no ka hewa i manaoia.

     He mea loaa ole ka naauao ma kou hokolokoloia mai, o ka ike ka mea e loaa mailaila mai; aka o ka naauao he mea ia ma keia aoao aku no o kela mea ma o mai, o ia kou hookolokolo ia oe iho.

     E kuu mea heluhelu e nana aku laua ia Adamu i pilikia oia i kona hookolokoloia ana, a pela me kona pili aoao o Eva. Ma ia hookolokoloia ana ua loaa iaia ame kana wahine ka ike; o hoomaopopo ka mea i uhai ana mahope.

     Ina i hookolokolo o Adamu iaia iho mamua o kona hooko ana i ke ia hewa imua o ke Akua, aole loa e hiki e Ioaa he ipuka hamama no ka hookolokoloia mai.

     E ike mai oe e kuu mea heluhelu, ma na hooponopono o ke aupuni ma na mahele haihai kanawai, in a oe i hana i ka hewa a loaa mai i ka makai, alaila, e la weia aku ana oe imua o ka ilamuku; mai ka ilamuku aku a i kaluna kanawai, a nana oe e hookolokolo mai; a ma kana oihana, i ku oe i ka hewa alaila e ahewa mai ana kela ia oe, a kau mai i ka hoopai maluna ou i kulike me ke ana a ke kanawai.

     Ma keia ae la i pilikia oe i ke kaa ana o ka ikeia o kou mau hemahema e waho, a in a i hookolokolo mua oi ia oe iho mamua o ka puka a maka ana ae o ka hewa, in a ua loaa ole he wa no waho e ike mai ai i kou hewa ana, a no ka mea, mamua o kou hana ana i ua hewa la, e lawelawe oe i na kulana hanaa ke aupuni i hoakakaia maluna ae ma kou hopu ana no ia oe iho a lawe aku ia oe iho no imua o ka ilamuku (o oe no ia), a lawe loa aku no ia oe iho imua o ka lunakanawai (o oe no ia), a noho no kau aha hookolokolo nou iho.

      He mea maopopo, i lawelawe oe i ka oihana hookolokolo me kou hoopilimeaai ole ia oe iho, e puka ana no kau olelo hooholo, e ahewa ana ia oe iho; a no ia ike ana ou i ke kupono ole o ka hopena o ka hewa e ku ana i ka wa, e hoopau loa ana kou noonoo no ia mea me kou olelo iho, aole loa au e hana i kei hewa. E nana kaua ma I Korineto 11:31 penei: "Ina e hookolokolo kakou ia kakou iho, alaila aole kakou e hoahewaia mai."

     He oiaio, owai auanei ka lunakanawai e hiki ke ahwea mai ia oe, a no ka mea ua ike mua oe i ka hewa, o ia hana, ma kau aha hookolokolo i noho ai nou iho, mailoko mai o keia hana au e puka ae ai o ka naauao, he naauao pookela. E nana ae kaua i ka Davida wahi lalani mele, Halelu 51:6.

     "Eia hoi, makemake oe i oiaio koloko; A maloko o na wahi nalo e hoike mai oe iau i ka naauao." O ke kanaka i lako i keia naauao, he kanaka ike ia i ka hopena o na hana apau a ke kanaha e manao ai e hana.

     E nana ae kauai na loea ma ke kanawai, o ia na loio, e ike kaua i kou wa e waiho aku ai i kou hihia imua one, oiai o oe ka mea i hoopiiia, e lawe maole ae ana oia a kukulu ae iaia iho ma kou wahi, a hookolokolo iaia iho ma kou wahi, ma kona kaena, me ka maopopo o na ninau e ninauia ana ame na pane e pane al mai na aoao a elua o ka hihia; a i ka pau ana o keia, hoomaha ae la oia e kanana i na olelo ike hooholo iho i kana olelo hooholo, a ma ia olelo hooholo oia e hoike mai ia oe i ka hopena o kou hihia in a no ka lanakila e hai mai ana oia he hihia maikai, aole e hopohopo.

     He oiaio in a o na kanaka apau o ke ao nei e hoomaopopo i keia mea o ka hookolokolo ia lakou iho, aole loa e ku ia mea he aha apana na na aha kaapuni, ame ka aha kiekie.

     E kuumea heluhelu e nana ae kaua i na hooponopono lahui ana i ka wa o Kamehameha I; iaia e noho alii ana, ua kuahaua mai oia mai o a o o ka paeaina o Hawaii i keia kanawai "Mamalahoa". Heaha ka manao nui o keia kanawai a eia no, "E aloha i kou Akua," a, "E aloha i ke kanaka nui ame ke kanaka iki." ua uhi pau keia kanawai a Kamehameha i na mea apau, o ka lani iluna, ame ka honua ilalo. Aole wahi a kanaka e holo ai i pakele, hookahi wale no o ka malama i ke kanawai a ke alii.

     Na keia kanawai i hoonaauao nui mai i na kanaka o Hawaii nei. ua nui ko lakou noonoo ana mamua o ka hana an i kekahi hana, o hewa auanei i ke Akua, a make i ke alii, a, hewa hoi i kahoa kanaka, o ia make ia i ke alii. Na ia mea i kauoha mai i na kanaka e hookuku; a ma kekahi olelo ana e hookolokolo mua aku i ka pono, alaila hana aku; a, i ku i ka hewa mai hana aku, o make i ke alii.

     E ninau ae ana kakou: Heaha iho la ka waiwai o keia mau olelo no na hana hoopulapula. A oia, i kou hoi ana a noho mana aina hoopulapula, lehulehu ana na hana ano malihini, ia oe e ala mai ana, au no i manao ai, ua ahuwale na aoao o ia mea ia oe; i hookuku ole oe, a ma kekahi olelo ana i hookolokolo ole oe ia oe iho mamua o kou lawelawe ana, e haulehia ana ia hana, a e hookolokoloia ana oe no ia hana lalau, a hewa hoi ma kekahi olelo ana, a e kau mai ana ka hoopai no ia hana hewa.

     Ua kauoha nui mai ke Alkua ma o kona mau waheolelo la, a pela no hoi o Kamehameha I ma o na kanawai o ke Akua ana i paulele ai, "E noonoo ke kanaka iaia iho." Heaha ka manao o ia mea he noonoo. Eia no, o ka hoomanao i ko nehinei, ko keia la ame ko ka la apopo. Ina aole ke kanaka e hana pela alaila, ua like ia mea ma Balaama ke kaula o ke Alkua, a kahihoki on a i haawi ae ai i kekahi mau olelo ao hoonaauao pilipaa mau me ia ahiki i kona moe ana; a mai aka ae kaua i kona ao ia ana e ka hoki, e aka ae kaua, i kona lilo ana i kumu alakai hoonaauao mai ia kaua i ole kaua e lilo na ka hoke e ao mai.

     He mea oiaio, ihea la kakou e holo ae ai i pakele, mai na hana hoopomaikai mai a keia kanawai hoopulapula. Aohe wahi e holo aku ai. Hookahi wale no paha, o ka holo me ka naaupo a noho ma Kalena i haleauau, Oahu. a malaila e noho ai, aole loa he manawa nou e hookolokolo ai ia oe iho, a no ka mea, aia ma Kalena i kou wa o noho aku ai, e ku ana ka meridiana o ka manawa i oleloia, he ole ke ku nei ma Ladana, Beritania.

     E kuu mea heluhelu, o ka manao no keia mau hoakaka, o ia no kou hoi aku a noho ma ka aina hoopulapula, a noonoo a me ke akahele mamua o kou hana naaupo wale aku no o lilo kou luhi i mea ole i ka hopena. E hookolokolo ke kane ame ka wahine ia laua iho, a pela no ke kane i kona hui ana aku me na kane a ka poe mea kane, a kukakaka like no na hoonee hana ana, i loaa ia oe, a iaia la ame au ka holomua a maluhia- aole he pioloke o ka manao, a pela aku.

     A eia keia ua hanaia anei keia hana hookolokolo ia oe iho, e ke kanaka kaukai i ke ola ma na hanalima mana uwapo o Honolulu nei. Aole. Heaha na kumu. A eia, ua lilo na kanaka i ka hookolokolo aku i na hui moku no ko lakou hoopii ole ae i ka uku, a ahewa aku i na hui like ole i noho hanaia aku pela. I na i hookolokolo oe ia oe iho, aole loa oe e walaau hoino, aka, e hoomanawanui ana oe i ka hana a ka wa pono alaila, haalele aku ia hana a hana nou iho.

     I keia la ia oe e ke kanaka e hookolokolo ana i na hui moku no ka hoopii ole ae i kou ukuhana, ua onouia ae kekahi uku e hooemi iho ana i 10 keneka. Ua makaukau au e hopu a hookolokolo aku ia oe no kekahi hewa ou, au i ike nei, o ia kou hookolokolo wale aku no i na hui moku me kou ike iho no, aia lakou maluna o ke kahua pohaku eleku, ia oe e ku anamaluna o ke one- aole, nui loa paha kela, maluna o ka ole.

    Eia kau mau kumu hoopii, akahi: Ua hoohaunaele wale oe i ka maluhia o ka wai o ka hui moku e lana malie ana. ALua: Ua ike oe, aole ou hope e kalelel iho ai. Akolu: Ma keia hana au, ua pepehi anei oe ia oe iho. O kau mau ninau ia oe e kuu lawehala, ame kau mau pane: O oe anei kekahi lala o na hui moku o kau hoohaunaele ana ia wai ua lana malie. haina: Aole. Alua. He aina anei kekahi ou e ulu ana ke kalo ame na huaai e ae ou e ola ai, in a, aole oe e hana i na hana a na hui mokuahi. Haina:- Aole. Akolu, ma keia hana au i hoonioni ai i na hui moku, i kou hana ole a@@ pehea he aina anei kekahi ou e ulu ai na meaai e ola ai oe i keia la Haina, Aole.

     Ina pela, ke kau aku nei au i kau hewa ana maluna ou, i ke kanaka poola e lu wale nei i kou ikaiaka i ka puahiohio, a ke kau aku nei au i kau hoopai maluna ou, aole ma na la, na anahulu, na malamae, ame na makahiki aka e pau kou ola maluna o ka aina hoopulapula.

 

He Kupanaha o na Kupanaha

      Ma ke ola aua o keia lahui kanaka o Hawaii, mai kona hookumuia ana mai, ahiki i keia la, nona ke kowa o 40,000,000,000 biliona makahiki wahi a ka oleloia mai e na kupuna, he elua lau ia ame elima kaau nalowale o na makahiki, aole i ikeia kekahi ano e nui o na kanaka ma ke ano o na makemake o ke kino elike me ko keia ua.

     Ma o ko ka lahui kanaka kuauli aoao aku nei, he makemake loa i na mea o na aina e i malihini ia lakou, a mawaho mai hoi, o ia na lahui e, he makemake i ka kakou ponoi. E hoole mai ana i na mea i loaa ia oe mai ko lakou mau wahi mai. O ka apiki nae hoopapau kakou i kowaho mai, poina i koloko nei, hao na malihini ia mau mea a loaa ka lakou kua dala.

     E nana ae i keia mea o ka umeke laau ame na ano like. Komo oe iloko o na hale o na ohana au i manao ai ua lako ia mau mea mai na kupuna mai, e ike ana oe aole loa hookahi o ia mau mea ma ka home, a ke ninau aku oe, e pane mai ana, ua pau iau i ka haawiia a kuaiia aku no hoi no ke dala. O na mea au e ike aku o na mea lake o ka papaaina mai na aina e mai, o kela mea nahaha wale i ka puke ana, a i ka haule ana iho no hoi i kekahi wa.

     Ke komo mai nei na malihini iloko o ka aina malalo o na hoolaha, e hoike aku ana i ka nani o keia aina ame ka oluolu o keia lahui kanaka, i piha me ke aloha a heahea i na malihini. I ko lkou komo ana mai, o na mea i maa i ko lakou mau maka, a ihu a pepeiao, ma ko lakou aina, o ia kau i hoikeike aku ai. Kahaha ka manao o na malihini me ka i mai, I hele mai nei makou e ike i ka- e hiki ana anei ia oe ke hoikeike mai ia makou. Hauoli loa makou i na hoi e pono ana ia oe. No keia hou hele wale aku o Hawaii me he kanaka kuewa la.

     He mea maopopo, i ka loaa ole aoa o ia mau mea i makemakeia elike me ke noi, e ninau aku awa lakou i ke kanaka mua e loaa aku ana, i keia ninau. He kanaka Hawaii anei kela a i ole he Pilipino pahea. Pane ke kanaka aole he kanaka Hawaii kuauli kela. Kupanaha maoli noi aku nei makou e hoikeike mai ia makou i ka- hoaa wale mai nei no, a ma ia mea ua manao makou ua komo hewa makou i ka home o ka Pilipino.

     Eia hou keia, komo ae la ka malihini i ka home o ke kanaka Hawaii me ka manao e ike i ko ano o ko lakou  luana ana, lealea a hoonanea ana ma ko lakou ano Hawaii maoli; o ka mea a ka malihini e hoomaopopo mua o ia ka olelo. Ma kahi o ka olelo Hawaii he namu, he namu wale no ka olelo mai o a o o ka home; aole o kela name oiaio maoli o keia namu o Kawaihae i puka ae mai ka waha mai i piha i ka uwale liilii wela.

     Aole o ia wale, i ka himeni ana, himeniia aeia na himeni ma ka olelo namu i maopopo lea ole ke ano o ke mele ana ame ke kaona o ke mele.

     Hele loa i ke ino. Manao ae la o Hawaii kuauli ua ui loa keia a kakou i hoike ae nei i na malihini hauoli loa na malihini ma o ko lakou helehelena. Heaha ae ka mea a ka malihini e hana ai malalo o kou kaupoku, hookahi wale no o ka hoike ae i na helehelena hoohauolie, a maloko nae aohe wahi mea a hoihoi iki.

     O keia ke kupanaha o Hawaii lahui i keia la, i ano okoa ae, mai na la o na kupuna. Aia ihea kahi i waiho ai o ke kumu o keia lalau ana. Aia i na makua. He mea pono i ka makua i aloha i kana olelo e ao aku i na keiki e olelo i ka olelo makua ma ka home, a malalo hoi o kona kaupoku; a hele no i ke kula ama na hana e ae mai ka home aku, e namu aku elike me ka makemake.

     Ke himeniia mai nei na mele ma na olelo e, a o ka kakou mau mele maikai a oluolu i ka pepeiao ke hoolohe aku, ke nalowale aku nei. Eia aku eia mai lohe aku la oe. Na opio Hawaii o keia mau la, he mau mamo wale no ia na ka lahui leo lea i ke mele i na mele o ke Akua ame ko kanaka; ke hoolohe aku oe i keia mau la ua hoohepaia ae ka leo a ano alala ana a ke kao. I kekahi wa e manao maoli ana oe ua powaia; e uumiia ana paha ka puu a me ia wa paha i kahea ae ai i kokua.

    He mai ahulau keia e ikeia nei. Hookahi wale nolaau o ke ala maoli no o na makua a kue aku i keia mau hana a na keiki. Ke minamina mai nei na malihini i ka nalowale aku o keia mea maikai maiwaena aku o kakou, a o kakou hoi ke ike ole aku nei i ka pono o ka lakou koi mai.

     Wahi a na malihini, he kupanaha na mele Hawaii, kohu mea no he lima e haha mai ana i ka puuwai, a ke moe i ka po aole e hiki me he mea la no e lohe ana i ka himeniia mai.

     Aia io no he mea ano e a ke Akua i waiho mai ai me kakou; he mau mea waiwai nui, a eia nae ke uhauha nei kakou me ka noonoo ole. Ahea ana kakou ala ae. Aia noho ma ka aina hoopulapula. Ina pela, e Ioaa ana no he manaolana no kakou iloko o keia mau mea apau i hoakakaia ae nei, no ke ala hou mai a malama me ka hoomau ana.

     O ke ola no o ka ino lahui aia no ma ka olelo. Nalowale kau olelo makuahine, pau oe!

     E nana i ka lahui Isaraela, kmo lakou a noho ma ka aina e (Aigupita) no 450 makahiki, aole lakou i poina i ka lakou olelo, a peia i maopopo ai ka Isaraela mai ka Aigupita mai; mai na wahi kauna kakaikahi mai a i ka eono miliona.

     Pehea kakou, aia ko kakou heluna ma na mano; in a e hiki ole ia kakou, alaila, ua pono no ko kakou hookuewaia, no ka hookiekie a piikoi wale aku no i na mea aohe o kakou kuleana ilaila, a haalelo i ko kakou mau mea ponoi i maa ia kakou.

     He lehulehu aku o na kee i koe o kakou e hoopololei ae ai. Ina e komo ka hoomaopopo iloko o kakou i ke kupono ole o ia mea, alaila e loaa ana he paio kue ana aku ia mea ma keia mua iho.

 

     Ua puka a maka maoli ae ka hooikaika o na Komisina e hooneemua i keia hana hoopulapula, ma o ko lakou kikoo ana aku nei i na alahele kupono no na hana mahian ame hanai holoholona.

 

He Loaa Wale Anei ke Kamaa Laui Ia Oe, a i Ole o na Kamaa e Ae paha i Keia Mau La Me ke Dala Ole?

     E kuu mea heluhelu he w@@@@@ nau hoomakeaka keia ke ka@@@@@ maluna. Mai ka mae oe, a @@@@@ mea, mailoko mai o na mea @@@@ ole i manaoia e puka mai a@@@@ mea ano nui.

     Ua hele mai nei ke kulana @@@ kaua ola ana, mai ka lako @@@@ na mea like ole e pono ai @@@@@@ honua ana, a i ke ano @@@@@ maoli.

     Maihea mai keia ola pa @@@@@ ana. Ua oleloia ae no ko hau@@@ uhauha. Aola nolaila, no ko kaua lokomaikai kuhihewa. Ua @@@ kaua no ke aloha aku me @@@@ ole ia kaua iho.

     Mamuli o ko kaua haawi n@@@@ ana, i ike ae ai kaua ia mea he nele i keia mau la ma na mea apau. Ina no paha, i lilo aku na mea apau a koe no hoi ka aina. @@@@@ ola no kaua me ka pilikia ole iloko o na mea apau, me ka nana ole in a o ia me ma Europa kahi e loaa ai, e loaa ana no.

     Mailoko mai o ka aina e loaa @@ ai o na mea apau, I nele oe i @@ kamaa ili pipi, kao, hipa, puana kekake lio a pela aku, e loaa a@@@ no kou kamaa laui mai na kumu lau-i no e ulu ana maluna o kou aina.

     I keia mau la pehea, i nele oe i ke dala, e loaa ana no anei koa paa kamaa. Haina, aole. Pehea anei e loaa ai a no koa mea aohe au hana e loaa ae ai o ke dala. Aole ou aina aole ma na ano apau e huli ae ai, a manao aku he wahi ola kekahi e loaa ae ai. Ina pela, ua manao anei oe a loaa kou aina i keia wa nele, e loaa ana kou kamaa hana mahiai, a@@ alu kao, hele kahakai, a pela aku.

     E kuu mea heluhelu, e ae mai oe i loaa kou aina hoopulapula, kalaa na pilikia kuikawa o ikeia nei a lako maoli, me ka hoolohe ole a@@ i ka ka hooakamai ao mai.

 

Ua Loaa Iau ka Poi@ Makaukau me ke Dala no ke Kuai Ana i K@@ Home.

     Ina he aina kekahi ou a ua makemake oe e kua@ hoolilo no ke kumukuai mawaena o ka ekolu ame eha tausani dala, e pono e kelepona mai iau a i ole kakau mai. He nui ka poe i haawi mai i ka lakou mau kauoha iau no ke kua ana i mau wahi apana aina no kalou a in a ua makemake oe e lilo kou wahi o ka wa pono keia e lilo ai.

     Ina aole he manawa kaawale kekahi ou no ka hiki ana mai ma kou ke ena nei, ua hauoli loa au i ka hoea kino ana aku imua ou. E loaa no ia oe ke kumukuai maikai no kou wahi, a e lilo no ia i ka poe i kauoha mai iau.

     E kauoha mai a i ole kelepona mai iau.

     Kelepona Helu 3052

     FRED K. MAKIN@

     Ka ke Kaena o ka

HAWAII HOOHI SHA.

Alanui Moiwahine, mauka Pono o

ka Uwapo Helo 12.

 

E AO I KA HOOMAKAULII

Hoomakaukau No Na La Ino

Eia ka Banako Asano Chuya, ua makaukau loa e hookipa aku ia oe ma ko lakou keena banako ma ke Alanui Moi, malalo iki aku o ka Makeke Kuai Ia, mawaena o na Alanui Muliwai ame Kekaulike.

Ua hiki ia oe ke hoahu i kau mau kenikeni liilii malaila elike me ka hiki ia oe ke hana.

O ka põe na lakou e hoohana nei i kela banako, he poi wale no i kamaaina i ke ano o ka lawelawe ana i kela oihana, no ka mea o ka lakou hana ia. O keia banako aole ia he banako hou, aka, he banako kahiko no, i ikeia mamua aku nei ka Pacific Bank.

O ka põe mahope o keia banako, oia no ka poe waiwai iloko o ka lahui Kepani, he poe hoi i ikeia i ka hoomakaulii.

     Hamama na Ipuka mai ka Hora 9 mai o ke Kakahiaka

     Ahiki i ka Hora 2 o ka Auwinala.

     Poakahi âme ka Poaono, hora 9 a.m. a hike i ka hora 8 p.m.

     He oluolu na kukai olelo ana

ASANO CHUYA BANK, LIMITED

     Alanui Moi, ma Ewa o ka Makeke Kuai Ia