Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 16, 21 April 1922 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Lawe na Lunakanawai Hou i

ka Laua Hookhiki Pili Oihana

 

Piha Oloko o ke Keena o ka Aha Kiekie i ka

Poe Makaikai ma ka Manawa iLawe ae ai

o Peters âme Perry i ko Laua Kulana

 

            @ @ hora 10 o ke kakahiaka @ nei i lawe ae ai ka Luna-@ Kiekie Emil C. Peters ame @ kokua lunakanawai kiekie An-@ 100 mau loio ame na luna @ Territore, federala ame kula-@ ame kalana i akoakoa @ @ ia manawa. Ua hoohiki pa@ ia na luna kanawai hou e ka Lunakanawai W. S. Edings.

            No ka piha loa o na noho maloko @ ka rumi hookolokolo o ka aha @ i na loio ame ka poe i hiki @ aku, ua kuku kekahi mau loio ame kekahi poe e ae iluna.

            Maluna o ke pakaukau o ke ka@ a pela hoi me na pakaukau @ na loio he mau ipu pua, ke ku ana he mau pua i hoounaia ae ma @ kakahiaka nui e na hoa o ka @ loio Hawaii ame kekahi mau hoaloha e ae o na luna aupuni hou. He pokole loa na hana i lawelaweia @ ka hoohiki ana i na luna aupuni @, a i loihi i na haiolelo mahalo a na hoa o ka papa loio no ka hanohano i kauia mai maluna o na luna @puni hou.

            Ma ka hora 10 ponoi o ia kakahiaka i komo aku ai na luna aupuni @ ame ka Lunakanawai Edings @oko o ka rumi hookolokolo. Ma @a noho ma ka aoao akau o ka lunakanawai Edings i noho ai ka loio @ C. Peter, a ma ka noho hoi ma ka aoao hema i noho iho ai ka loio @erry. Ia lakou i noho iho ai ua @kaka pokole mai ka lunakanawai Edings no ka hoikeia ana mai @ ka hookupono ana o na lunakanawai hou malālo o na rula ma o ko laua lawe ana i ka hoohiki @hana. Ua ku na mea apeu iluna i ka manawa i hoolikiia ai na luna aupuni hou, a mahope o ke pau ana @ ko laua hoohiki ana ua aahu like @ la laua i na koloka elcele i @pono i ka laua mau kulana paka@, na ka lunkanawai Peters i ho@ aku i ka lunakanawai Perry, a perla hoi me Perry ia Peters.

            Mamuli o ka paa o ke kiaaina Farrington i kekahi halawai aha@ maloko  kona keena i hiki @ ai iaia ke hele ae a akoakoa ou ma ia manawa o ka hoohikiia ana o na lunakanawai kiekiek hou, o ke Kakauolelo o ke Teritore Brown ka i hiki ae ame ka Loio Kuhina Harry Irwin. Mahope o ka hoohikiia ana o na lunakanawai hou @ ka@uinoaia na palapala hoohiiki @ ka@haia e waihola aku ma ka@i o na palapala.

            O ka mea mua i haawi ae i kaka@i mau manao oia ka Lunakanawai Kiekie James L. Coke, ka lunakanawai i pau kona ma@wa a i noho hoi maluna o ka oihana lunakanawai kiekie o ke Teritore no elima ame ka hapa makahiki. Waihi ana ma ka hoomaka ana o kana haiolelo o ke kokua lunakanawai kiekie Perry aole oia he kanaka i malihi@i i ka lawelawe ana o ka oihana lunakanawai kiekie, no ka mea maluna o ia kulana oia i noho ai no elua manawa. He 20 makahiki i hala aku ua akoakoa na loio maloko o ka rumi hookolokolo a hooholo lakou @ @oonoho aku ia Perry i kokua lunakanwai kiekie, a ho manawa ma hope mai elike no me ia ka loihi @ hooholo hou ia aku no oia @ ia Kulana no ka lua o ke manawa, No ka Lunakanawai Kiekie Peters he hoa oia no ka papa loio Hawaii, oia'nae, mai kona k@lana loio no oia o ka pii ana ae a kau ana i ke kulana lanakanwai kiekie o ke territore.

            Ma ka aoao o ke kiaaina a ma @a aoao hoi o ka Loio Kuhina ua haawi ae oia i kana hoomaikai i na luna aupuni hou, a he manaoio nui kona e hookoia ana ka hana o ka lehulehu me ka pono ame ka pololei a e loaa ana na mea kiekie loa i upuia aku a e hoomauia aku ana ka laahia ame ka hanohano o ke oiha@ e na luna aupuni hou, a nana i haawi ae i na manao mahalo a ke @ina i na luna aupuni hou.

            Ma ka W. O. Kamika hoakaka @ na hana i lawelaweia ia la o @ahi ia o na mea ano nui, a he mau manao pokole o kana o ka @kaka ana ae ma na mea o pili ana i ke kulana ano koikoi o ka aha kiekiek ame ka waiwai o kona kulana hoopno oiaio. O ka Lunakanawai kiekie mua A. G. M. Robertson kekahi i hoakaka ae i kona manao a ma ke ano nui o kona manao ua haawi ae oia i kana hoomaikai i ka lehulehu ame ka papa loio no ma luna aupuni hou i hookohuia mai @ e hana na luna aupuni hou i ka @ i mahaloia ai laua ma ka lawelawe ana i ka laua mau oihana kiekie.

            "Ua hoomaopopo ka aha me ka oiaio loa i na manao maikai o na hoa o ka papa loio," wahi a ka Lunakanawai Kiekie Petters. "O na aha hookolokolo apau he mau hua lakou na ka papa loio ame ka holopono o ka lakou kalele ana ma ke ano nui maluna o kona hoohui ana iaia iho me na manao lokahi a hooholo i ka mea a lakou i makemake ai. O keia mau onipaa ana o ka manao hoohoihoi mai ia iai maua e loaa ai ka hauoli no ke kokua ana o kekahi i kekahi. A ke manaolana nei iloko o ko maua manaolana nei iloko o ko maua manawe e lawelawe ana i ka hana e hoomauia aku ana no ka noho aloha ana. No na hoa ka aha i pau ke haawi aku nei ka aha i kona aloha me ka manaolana no ka hoomauia aku o ko laua holomua ma ka laua mau hana.

            O ka Lunakanawai Perry pu kekahi i haawi ae i kana hoomaikai i na hoa o ka papa loio. "No kekahi aha hookolokolo ikaika a naauao kekahi papa loio naauao ka mea i makemake loa ia," wahi ana ma ka hapa hope o kona mau manao," a ke manaoio nei maua ua loaa ia papa loio ia kakou."

            Mahope iho o keia ua hoopaneeia na hana o ka aha ahiki i ka la i nehinei, ua hoolaha mai ka lunakanawai kiekie Peters, no kekahi manwa aole e hooloiloliia ana na limahana o ka aha. Ua hoakaka pu mai oia no kona noo@oo ole ana i ka mea e hookohuia ae ana eia no ka aha hookolokolo hoomalu o Honolulu e hoohakahaka koke ia ana ia makeia mua koke iho, oia ka noho e hoopihaia mai nei e ka lunakanawai Lightfoot, he Demokarats.

            O ka põe i akoakoa ae ma ka manawa i hoohikiia ai na lunakanawai kiekie hou oia keia malalo nei:,

            Lunakanawai Sanford B. Dole, Walter F. Frear, A. G. M. Robertson, John De Bolt, Frank Andrade, James J.Banks, John R. Desha, J. Bert Lightfoot, W. L. Stanley,. W. B. Lymer, C. K. Quinn, Alexander Lindsay Jr, Charles F. Clemons, John A. Matthewman, C@. F. Peterson, J. M. Monsarrat, W. J. Robinson, W. H. Heen, Harry Irwin, James L. Coke, Samuel B. Kemp, Joseph B. Poindexter ame P. L. Weaver.

            Na loio Henry, Helmes W. O. Smith, S. F Chillingworth, Sr., Arthur G. Smith, Frank E. Thompson, M. F. Prosser, W. B. Pittman, A. M. Brown, M. T. Furtado, E. A. Mott-Smith, Oliver P. Soares, Harry T. Mills, Ray J. O'Brien, Miss Marguerite K. Ashford, A. M. Cristy, C. M. Hite, U. E Wild, G. K. French, C. S Davis, E. J. Botts, W.T Carden, A. F. Judd, H. R. Hewitt, H. E. Stafford, Arthur Withington, R. A. Vitousek, Harry J. teiner, Howard Hathaway, A. Lewis Jr., Huron K. Ashford, Ferdinand Schnack, L. J. Warren, C. F. Huber, B. S. Ulrich, Francis M. Brooks, J. C. Kelly, Henry Smith, C. F. Fitzherbert, P. C Morris ame I. M. Stainback.

            Ka oe i akoakoa mai, Reymond C. Brown, kakauolelo o Hawaii Lunamakaaianana Emil M. Muller, P. Danson Kellet, Harry E. Murray, C. A. K. Hopkins, A. E. Restarick, W. A. Dickson, H. A. Wilder, B. N. Kahalepuna, Senotoa C. E. King, A. V. Hogan, Marshal Oscar P. Cox, Arthur McDuffle, John R. Kellett, M. B. Bairos, David K. Bent, Senatoa John H. Wise, William Hoopai, D. K. Sherwood, J. L Horner, H. R. Jordan, G. D. Bell ame A. Kahele.

KU KE KENERALA SUMMERALL E LULULIMA

         Ma ka Poakolu o ka pule aku la i hala oiai ka Mekia-Kenerala C.P. Summerall ma ke kaona nei, ua ku iho la kona kaa e kau ana oiai ka ua e helelei liilii iho ana, a haawi mai la i kona aloha ma o ka lululima ana me ka Makai David B. Haumea, kekahi o na makai kahiko loa iloko o ka oihana makai, no kona haawi ana mai i kana hoomaikai no ka piha ana iaia o na makahiki he 52 o ke ola ana ma keia ao ma ia la. Aole oia ana ma keia ao ma ia la. Aole oia wale ka mea i haawi ae i kana hoomaikai ame kona aloha i ka Makai Haumea, he wahine haole kekahi i hanau ma ka la 12 o Aperila, a i kona ike ana maloko o ka nupepa no ka piha ana ia Haumea o ke 52 o kona mau makahiki ma ia la, oiai o kona la hanau pu no ia, pela oia i hele ae ai e hoomaikai i ka mea nona ka la hanau i like loa me kona, koe wale no ka like ole mawaena o laua, ua aku kona mau makahiki mamua o ko Haumea.

E Hoomanaoia Ana ka La Hanau o Pres. Grant

         Mawaho Ae Nei o ka Paka Memorials na Hana Hoomanao e Malamaia Aku Ana

         HE HOOMANAO KEIA NO 100 MAKAHIKI

         E Malamaia Ana he Hookahakaha o na Pualikoa Aina me na Pualikoa Moana

         Mawaho ae nei o ka Paka Memorial @, ma ka hora 4 o ka auwina la, o keia Poaha ae, Aperila 27, e malama @ia ae ai kekahi halawai makaain ana nui, no ka hoomanao ana i ka piha ana haneri makahiki mai kor@ hansuia ana mai.

         O kekahi keia o na Peresidena o Am @rika Huipuia, i ikeia kana mau han@ kaulana, i kona wa e noho peresi@ lena ana, no keia kumu, i manao ai na poo o ke aupuni Teritore he @iea pono i ko Hawaii nei poe e hoomanao i kela la, me kekahi ma@ hana i kupono no na la o keia ano.

         E like no me na la kulaia aupuni, am@ na la hanau o na Peresidena o Am @rika Huipuia, ka malamaia o na hoo kahakaha o na pualikoa, mai ko ka oihana kaua moana, a ka oihana koa, pela ana no na hana ma kela la, eia nae, aole i maopopo ka papa kuh ikuhi o na hana i keia manawa, aia kela hana iloko o ka lima o ke kor@i@e.

         Ma ke kukakuka ana o Kiaaina Farrington me ke Kahukula Nui Ma@Caughey, ma ka Poalua aku la i ha@a, i lokahi ai ko laua manao, he han@ hiki ole loa ke hoomaha na kul@ he hapa la ma kela la; o ka mea i hooholoia, o ia no ka malama ana aku o na kula aupuni i kekahi mau hana hoomanao elike me ke kupono e ikeia ana, maloko o na kul@ lehulehu.

         Ua hanauia ka Peresidena U. S. Grant ma ka la 27 o Aperila, 1822. Ua manaia aku kona makuakane n@a ke ano oia kekahi kauaka koa a ma @a'u ole e kona mau hoaloha. Ma ka aoao hoi o kona makuahine, oia kekahi o na wahine noho malie; o na ano maikai apau i loaa aku i ka Persesidena Grant, mamuli mai no ia o kona mau makua.

         U@ komo aku oia iloko o ke kula a'o @koa ma West Point, ma ka la 1o I@lai, 1939, i kona manawa he 17 makahiki wale no, a ua hookuu pono @ mai oia, iloko o ka la 30 o Iune, 1843. Ua haawiia aku iaia ka hoomalu ana i ka pualikoa helewa@wae 4, a hoounai aku no Mekiko, ma @ke ano he lukanela elua, malalo o Kenerala Taylor, iloko o ka 1846; ua komo iloko o kana hoouka kaua mua @ loa i ka la 6 o Mei, 1846, a iloko @o o na la elima o kela kaua ana, he elua on a manawa i hookiekieia ae ai, @ia na kulana kiekie.

         Ma ka la 22 o Augate, 1848, i maro ai @ia i ka wahine, oia o Miss Julia B. Dent, ua hoi laua a noho ma Kalep@ iloko o ka makahiki 1852, a wai @o koa i ka 1854. Ua noho oia ma @Kaleponi, ma ke ano he kanaka kua @ lanahu, he akena kuai i na wai @ waipaa, a he hana mahiai no hoi.

         I ka makahiki 1859, i huli hoi hou ai oia ame kona ohana no Nu Ioka, a noho hana ma ke ano he kak@ uolelo no ka oihana hale kuai ili @ kona makukanae.

         @ko o Aperila, 1861, ua lilo oia i k@ kauolelo maloko o ke keena o ke @kiaaina ma Springfield, Illinoi, ua @o i konela @o ka pualikoa 21 o Illinoi i Iune, 1861, lilo i kenerala iloko o Iuali, 1861; kohoia i Pereside @ a na Amerika Huipuia, iloko o Novemaba, o ka 1868, a pela no iloko o Novemaba mai o ka 1872; a ma @a la 23 Iulai o ka 1885, i moe aku ai oia no ke komo ana aku i kela aupuni ma-0.

         COLUMBUS, Ky., Apr. 18--Ua law e kekahi wahine opulepule o Mr. @ Arnold Holt ka inoa i ke ola o e lua o kana mau keiki ma kona hon @e me ka hoao ana e lawe i ke ola o ke kolu o kana mau keiki alai la, hoopaa aku la oia i ke ko'i maluna o kekahi pa-pine me ka hooh huli ana i kahi oi iaia; nee mai la oia ihope no 20 kapuai alaila holo aku la me ka puahia ahiki i @ hooku'i. Ma ka ike a na kau ka aole e ola ana kela wahine.

         WASHINGTON, Apr. 17.--Ua hoea mai Kakinekona nei ka elele i koh@pia mai ke Teritore mai o Hawaii, H. A. Baldwin, i ukaliia, mai e Mrs. Baldwin. Ma ka la apopo e law e ai oia i ka hoohiki oihana.

         E Hookoia Aku Ana ke Kanawai Lole Auau Kai

Lawe ka Pihana Makai i na Keehina Wikani no ka Malamaia o Kela Kanawai

NUI KA POE IKEIA I KE KU-E I KA KANAWAI

E Hopuhopuia Ana ka Poe Hele me na Lole Auaukai ma na Alanui

         Elike me ia e hookoia nei, maluna o ka poe holonui i ka lakou mau kaa otomobile, maluna o na alanui aupuni, me ka noonoo ole i ko ha'i pono, pela no e hookoia aku ai ke kanawai a Senatoa Desha, e pili ana i ke ano e komo ai i na lole auaukai.

         Iloko o kekahi mau manawa lehulehu ae nei i hala, i hoomaopopoia ma Waikiki, aohe he hookoia o kela kanawai e ka poe auaukai, ma ko lakou manawa e hele ana ma na alanui, e hoca aku ai no kahakai, o ia ko lakou komo ana i na lole auau ma ko lakou home, me ke komo ole iho i kekahi lole loihi, e ahuwale ole ai ko lakou kino olohelohe.

         Mamuli iho la o kela ano i ikeia, i lawe ae ai ka oihana makai, i na keehina wikani, e hookoia aku ai ke kanawai, i ole ai e hele olohelohe na wahine ame na kane, iloko o ko lokou mau lole auau ma na alanui.

         Ua hoakaka maopopo loa ke kanawai, i ka hele ana o ka poe auaukai ma na alanui, e pono lakou mau lole auau, i kekahi koloka loihi, e uhi ana i ke kino ahiki malalo aku o ke kuli, ua pili keia i ka poe nunui ahiki aku i na keiki, i oi aku na makahiki i ka 12.

         I ka hoca ana nae i kahakai malaila iho la, ua hiki i kela ame keia mea ke ha@a aku elike me kona makemake, ma ka wehe ana ae i kela mau koloka loloa, a hele aku e auau, a e holoholo paha me ko lakou mau kinbo olohelohe, i komo i na lole auaukai.

         I wahi nae e hiki pono ai ke hookoia kela kanawai, ua hoonohoia na makai, ma ke alanui kalakaua, e piil ana i na hokele, i ka wa e ikeia ai kekahi poe e hele ana me ko lakou mau lole auaukai wale uo, ma na alanui, e kipakuia ana lakou e hoi, e komo i na lole loloa mawaho ae, a i ole, e hopuia aku ana, no ke kue i ke kanawai.

         O ka hoopa'i i hoakakaia ma ke kanawai, no ka poe e ahewaia ana, no ke kue i ke kanawai, he umi dala, no ka hewa mua, a o ka lunakanawai aku hoi, ka mana e hoomahuahua ae ai i ka hopa'i, no ka hewa elua, elike me kana i ike ai he pono.

         Ma ka manawa i laweia mai ai ka bila kanawai, iloko o ka ahaolelo aku nei i hala, o hookapu ana i ka hele olohelohe ana o ka poe auau ma na alanui, me ka uhi paa ole ia ana o ko lakou mau kino, e Senatoa Desha, ua lilo kela bila i mea paheneheneia, i lilo ai ka bila i kanawai, no ka mea, ua ike na hoa oloko o ka ahaolelo, he hana ku i ka hoohilahila, a i ke ano pekana, ka ae ana e hoomauia ka hele olohelohe ana o na kanaka ma na alanui.

         Eha Mau Kepani i Hoole i ka Pili o ka Hewa ia Lakou

         Eha o na kepani eiwa i hoopii hoahewara ae ai e ke kiure kiekie Teritore ma kekahi manawa kokoke aku nei i bala no ka hewa ohumu, ma ke degere ekahi ma ka hibia e pili ana i ka hoolala ana e hoopahu i ka hale o kekahi Kepani limahana ma Ewa, iloko o ka manawa i ala ae ai o ka olohani ma na mahiko i ka 1920, i waihe ae i ka lakou mau pane imua o ka lunakanawai Andrade ma ka Poaha aku nei o ka pule i hala, e hoole ana i ka pili o ka hewa ia lakou, a hoopaneeia aku ko lakou hookolokoloia ana no kekahi manawa ma nei mua aku.

         O na kepani i waiho ae i ka lakou pane e hoole ana i ka pili o ka hewa ia lakou pane e hoole ana i ka pili o ka hewa ia lakou oia keia: Y. Matsumoto, E. Koorogi, S. Tomoda ame K. Takizawa. No na kepani e ae hoi elima he elua o lakou i loli ae i mau hoike no ke aupuni, elua aia i Iapana a hookahi i make.

         O ka @ihia lawe i ka waiwai i h@awiia e malama a i hoopiia ae ai o Herman Meles no ia hewa ua hoopau wale ia e ka aoao hoopii ma ia Poalua no, no ke kumu, o ka hoike e kue ana ia Herman, ua make ma kekahi manawa kokoke i hala aku nei ma Kapalakiko.

Hookauia ka Hoopa'i e Noho a Pau Kona Ola

Pili ka Hewa Pepehikanaka ma ka Degere 2 i Kekahi Korea Hana Karaima

PEPEHIIA KEKAHI WAHINE NO KA LILI

Auamo Nae i na Haawina Ehaeha no ka Hopena o Kana Karaima o ka Hana Ana

         Ma ka Poaha aku nei ka hoomaka ana o Yee Chong Min, he Korea elemakule e hana i kona hoopa'i paahao, a in a no ke aloha ole aku o ke kiaaina iaia ma o ka hoemi ana mai i kona hoopa'i, e noho mau aku ana oia maloko o ka halepaahao a pau kona ola. O keai ko Korea i pepehi ai ia Mrs. Yoshi Fujikawa ma ka la 22 o Maraki i hala ma Waialua, o keia mokupuni, mamuli o kona lili a i hooko aku ai hoi i kona manao lili ma o ka hou ana aku ia wahine me ka pahi a make, a i hoopiiia ae ai hoi e ke kiure kiekie territore imua o ka aha ma ka la 29 o Maraki.

         Mamuli o kekahi aelike i hanaia mawaena o Stafford, ka hope loio kukulanakauhale ame kalana ame Francis M. Brooks, ka loio a ka aha i koho ae ai no ke kupale ana ia Yee Chong Min, i aeia ai ka pane a Yee Min e ka aha e hooiaio ana i ka pili o ka hewa iaia ma ke degere elua, mamuli o ia kumu i pakele ai kona kania i i ke kaula a ke kanaka likanaka, a no ka mea, in a no kona hookolokoloia no ka hewa pepehikanaka ma ke degere ekahi, in a ua hiki ole i ka aha ke hoololi i kana olelohooholo o ke kau wale mai no i ka hoopa'i make maluna on a no ka hewa koikoi loa ana i hana ai.

         Ua ninauia mai oia e ka aha in a he manao kona e pane aku ai mamua o ke kau ia ana mai o ka hoopai maluna ona, aohe ana pane kulou kona poo ilalo no ka maopopo no o kona hewa, no ia pane ole aku on a i pane okoa mai ai kona loio imua o ka aha aohe pane a Yee Chong Min, nolaila ua kau mai la ka aha i ka hoopa'i paahao maluna on a e noho oia maloko o ka halepaahao a pau na la o ke ola ana.

         I kulike me ka hoakaka a ka makai o Waialua imua o ka aha ma ka manawa e hooloheia ana o keia hihia, ua hoea ae o Yee Chong Min i ka hale o ka wahine ma Waialuea aneane ma ka hora 9 o ke ahiahi o ka la 22 o Maraki, i ka manawa o ke kane a ka wahine i kaawale aku ai no kekahi wahi okoa. Iaia i hoea aku ai, ua kipaku mai kela wahine iaia, a no ka piha inaina o Yee Chong Min no kona kipakuia ana mai, hoomaka aku la e houhou i ka wahine mahope o ka a@ me ka pahi no na manawa lehulehu.

         Ia hoi ana mai o Fujikawa loaa iho la kana wahine iaia e waiho ana iluna o ka papahele a e kaheawai ana ke koko mai kona mau wahi aku o ka houia ana, me ke kulana nawaliwali loa. Mamua iki iho o ka lele loa ana ae o ke aho o ka wahine aneane ma ka hora 3 o ka wanaao o ka la 23 o Maraki, in manawa oia i hoike ae ai i ka mea nana oia i pepehi. Ua huli koke ia aku o Yee a hopuia oia e ka makai, a i kona manawa i ninauia aku ai in a nana i pepehi ia Mrs. Fujikawa ua hoike ae oia nana no i i pepehi.

         "Ua make kuu mea i aloha ai i nei manawa," wahi ana i ka makai, "nolaila ke makemake nei au e make pu me ia."

He $190,000 ka Nui o ka Auhau Oto i Ohiia

         O ka huina nui o na dala i ohiia e ka puuku o ke aupuni kulanakauhale ame kalana no na auhau o na kaa otomobile mai ka la 1 mai o Ianuari, he $190,000. Ma na apana elike me ia mala@ nei: Honolulu. $138,316; Ewa. $17,332.20; Waianae, $1044.28; Waialua @5668.30; Koolauloa, $2636.45; Koolaupoko, $2580.55; Wahiawa, @14,220.40; huina i ohiia ahiki i ka la 31 o Maraki, he $181,798.19. No na la mua he 15 o Aperila, aneane i ka $9000 i ohiia.

         Ua koho wale ia e hiki aku ana i ka $200,000 e ohiia ana no na auhau o na kaa oto ma ka la hope o ka mahina o Dekemaba. O ke dala i loaa mai no keia auhau ua hooliloia aku no ka hana ana i na alanui o na apena kahi o ia mau dala i ohiia mai ai.

         I ka 1921 o ka huina nui o na dala i ohiia mai na apana like ole mai no na auhau kaa oto he $173,1@0.55. O ka huina nui o na kaa i hoopaaia na helu ma ka buke a ka puuku he 7143 a he 339 mau kaa motokaikala.

Halawai me ka Make ma Kekahi Ulia Kaaahi

Hooku'iia he Kaa Otomobile e ke Kaaahi Mauka ae Nei o Kalihi a Loaa ka Poino

HOOKAHI I MAKE A PAKELE MAI KA NUI

O Mrs. Mary Andrade ka Mea i Make ma kela Ulia Poino ma ka Poakolu Nei

         Mahope koke iho o ka hora elima o ka auwina la o ka Poakolu aku la i hala, i halawai ae ai o Mrs. Mary Fernandes Andrade, me ka make ulia, mamali o ka hooku'iia ana aku o ke kaa otomobile ana e kau ana, e ke kaaahi, mauka ae nei o Kalihi, ma kahi e kokoke ana i ka halepaahao hou.

         Ua halawai kela wahine me ka make, i ka manawa pokole loa, ma hope o ka loaa ana i kela ulia, a pakele aku hoi ke ola o ka nui ae o ka poe maluna o kela kaa otomobile, me ka loaa no nae he mau palapu maluna o ko lakou mau kino.

         Mahope iho o ka loaa ana o kela ulia poino, ua huli hoi hou mai la ke kaaahi no Honolulu nei, me ke kino o ka mea poino, a mai ka hale hoolulu kanahi aku i hoihoiia ai no ka halema'i, a mailaila loa ae no kahi waiho kino kupapau o Mr. Williams.

         O ka mea i make, oia ka wahine a Manuel Andrade, ka hope luna auhau, a o Mr. Andrade ponoi no ka mea nana e hookele ana i ka kaa otomobile, a mawaho ae o laua, he elua mau mea okoa, oia o Mrs. J. Freitas, ka hoahanau o Mrs. Andrade ame George Freitas, o elua makahiki.

         Ua lilo ka pakele ana o kela poe ekolu iho i koe i mea hookahaha i ka manao o ka lehulehu, no ka mea ua nahaha ke ka aotomobile a lakou e kau ana, a ua laweia aku hoi no kahi he ekolu han@i kapuai ka mamao.

         Ua hoihoiia aku kela poe ekolu no ka lapaauia mai maloko o ka halema'i o na poino ulia, a mailaila ae i hoihoi loa ia aku ai no ko lakou mau home.

         Ma ka oleloia, no ke kumu o ka loaa ana o kela ulia poino, ua kuhihewa o Mr. Andrade, i ka wa i @ala mai ai ke kaaahi o Wahiawa no Honolulu nei, o ke kaa wale no ia o kela manawa, nolaila hoomau aku la no oia, i ka holo ana o kona kaa otomobile, ma ke alanui o Puuhale.

         I ka hoea ana nae o ke kaa otomobile nowaena o ke alahao kaaahi, o ke wa ia i oili aku ai ke kaaahi o Kahuku, mai Honolulu aku nei, a hooku'i aku la i ke kaa otomobile, me ka laweia ana aku no kekahi mau kapuai manao, mamua o ka paa ana o ka holo o ke kaaahi.

Waihoa ae he Hoopii no Miles Imua o ka Aha

         No na kumuhoopii kukaawale eha no ka lawe ana i ka waiwai i haawiia e malama i hoopiiia ae ai o W. E. Miles, ka mea malama buke moowaiwai mua o ka makeke o ke aupuni kulanakauhale ame kalana imua o ka aha ma ka Poakolu nei. O na manawa o ka lawe liiliiia ana o ke dala me na huina i laweia i kela ame keia manawa e ka limahana mua o ke aupuni kulanakauhale ma ka makeke ua hoakakaia maloko o na palpal hoopii like ole elike me ia malalo nei: Dekemaba 30, 1921, $300; Ianuari 10, 1922, $173.33; Feberuari 21, 1922 $210; Feberuari 27, 1922, $118.09; o ka huina o na dala i laweia e ka mea i hoopiiia ae elike me ka hoakaka a ke aupuni he $801.42.

         Ma ka olelo hoopii a ke kiure kiekie o ka waiho ana ae imua o ka aha o ka huina o na dala i laweia he waiwai ia no ke aupuni kulanakauhale ame kalana i haawiia aku ia Mr. Miles ma ke ano hilinai, ma ke ano he limahana oia no ke aupuni kulanakauhale e hana ana ma ka makeke kulanakauhale.

         Ma ka manawa o ka waihoia ana ae o ka hoopii imua o ka waihoia ana ae o ka hoopii imua o ka aha maloko o Miles o ka aha ia manawa me kona loio A. M. Brown. He $2000 la hona a ka aha o ke kau ana mai no ua o Miles, a ua waiho kokeia aku e ka mea i hoopiiia, me Choy Chin, kona hope, a aponoia e ka aha.

         Ma ka hora 2 o ka auwina la o nehinei i waihoia ae ai ka hoopii no ua o Miles imua o ka aha kaapuni a ka Lunakanawai Andrade, a oiai aole i maopopo kana pane no ka hewa a hewa ole paha imua o ka aha ma ka manawa i pa'iia ai ke Kuokoa ua manaoia nae e pane ae ana oia ma ka hoole i loaa ka hana a ka loio e paio ai no konga hibis.

         MANILA, Apr. 18.--Aia ma kahi o 1000 a oi mau Pilipino i hooneleia me ka home, mamuli o kekahi pauahi i holapu ae ianei i keia la, a he hookahi koa i make mamuli o kona hihia ana i kekahi uwea uwila.

Ikeia ke Kulana Pilikia o ka Poe Hookuonoono o Waiakea

Komo ka Poe Hookuonoono Apau Iloko o ka Aie ma kahi o na Kaukani Eike me ka Hoike i Waihoia ae Imua o ke Kiaaina

         Ua waiho ae nei ke komite i kohoia e ke kiaaina, no ka noii a huli pono ana i ke kulana o ke poe noho hookuonoono o Waiakea, Hilo, Hawaii, i kana hoike imua o Kiaaina Farrington, ma ia hoike, i ikeia ai ka pilikia maoli o ka poe hookuonoono, me ke komo iloko o ka poino.

         Ma kela hoike, he hookahi wale @ mea, i lanakila mai ka aie mai, oia o W. S. Wise o Hilo, Hawaii, o ka hapanui ae o ka poe hookuonoono, aia wale no iloko o ka aie, ma kahi o na kaukani dala, i ka mahiko, ame ka uku o ko lakou mau aina i ke aupuni.

         Oiai nae, ua aie no o W. S. Wise i ke aupuni, ma kahi o $218.85 eia nae ua noho aie ka mhiko o Waiakea iaia, no kana oo ko, ma kahi o ka $672.93; a ma kekahi olelo ana ae hoi, ua kaawale loa oia mai na aie @ ole mai o na ano apau, ke hoolaweia ae ke koena dala i koe o kona aina, i hookaa ole ia i ke aupuni, mailoko mai o na dala e loaa aku ana iaia, no kana ko, mai ka mahiko aku.

         He 220 ka nui o ka poe i lawe i na aina hookuonoono o Waiakea, mailoko mai nae o kela heluna ae la, he 12 wale no i hookaa pau i ko lakou mau aina i ke aupuni, aka nae, ua komo pu no keia poe ae la he 12, me ke koena iho i koe o ka poe hookuonoono, o 207, i uku pau ole i ko lakou mau aina, iloko o ka pilikia, ma ka noho aie ana i ka mahiko, i ka papa aie dala o ke aupuni, i na banako, a i kokahi mau wahi hoaie dala e ae.

         No ka hoohuihui ana i ke oo ko o keia makahiki 1922, he 107 mau apana i kanuia o ia hoi, he 64 mau apana i kanuia e ka mahiko ma ke ano holookoa, a kana hapa ia, he 13 i kanuia e ka mahiko, ame ka poc aelike, eia nae, ua pii mahuahua ae ke koena aie ahiki i ka $507546; no kela huina ae la nae, he $405,417 i hoolakoia aku e ka mahiko, no ke kanu ana i ke ko ame na lako a o ka huina pokole no ke oo ko, aia ma kahi i ka $322,691.

Laweia Ana ke Kuleana

         O ka mea maopopo loa i ka hoomaopopo aku ma ka manao o ke Kiaaina, e kailiia ana na aina hookuonoono o ka poe, i kuhohonu ko lakou mau aie, e laa ka uku ole i ka mahele hookaa liilii, i ke kumukuai o ka aina i ke aupuni, a pela hoi ko lakou mau aie okoa ae.

         Ua ikeia no ke kulana pilikia maoli o kekahi poe hookuonoono, i na manawa ae nei i hala, aka nae ua hoomanawanui no ke aupuni, ma ke kakali ana, e haawi ana i kekahi manawa nui kupono e uku ae ai i ke kumukuai o ki lakou mau aina, i ka wa e oo ai ke ko.

         Ma ke manawa i wehe mua ia ai na aina ma Waiakea, no ka hookuinoono ana, ma ka la 15 o ka mahina o Novemaba, 1919 he 15 poe i hooneleia ko lakou kuleana e noho ma ko lakou mau aina, no ka hiki ole ia lakou ke uku i ke kumukuai o ko lakou mau apana, a no ka haawipio okoa ana mai no hoi kekahi, i kela mau aina, a no kekahi poe, ua hoolilo aku i ko lakou mau apana aina, ia ha'i, no ka hiki ole ke hoomau aku ma ka noho hana ana, a no kekahi mau kumu okoa ae no hoi kekahi.

Ke Kumu o ka Pilikia

         He nui na kumu o ka pilikia, ame ka holomua ole o ka poe hookuonoono ma Waiakea, elike me ka hoike a ke komite.

         O ka mua, ma ka manawa o ka hoi ana aku o ka poe hookuonoono e noho maluna o ko lakou mau aina, ua piha loa i ka nahelehele, nolaila me ka nui wale no o na hoolilo, i hiki ai ke hoomaemaeia kela mau aina, ahiki i ka ulu ana mai o ke ko me ke maikai.

         O ka noho mamo o ka poe hookuonoono, mai ka lakou mau mala ko mai, ka loaa ole o na alanui maikai, o kekahi kumu ia e hiki pono ole ai ke lawelaweia na hana o na malako, me ka holopono.

         O ka makaukau ole o ka hapanui o ka poe hookuonoono, i ke kanu ana i ke ko, o ka nele no hoi i ke dala, no ka hoohana ana aku, kekahi kumu o ka pilikia i loaa mai i ka hapanui loa o ka poe hookuonoono.

         O kekahi põe, ma na mea i hoomaopopoia, aia wale no ko lakou makemake, ma na pahale e ku ai ko lakou mau home, ua ikeia keia, mamuli o ka maikai maoli o ka malamaia ana o na home, ame na pa, ua hoolilo nui kekahi poe hookuonoono i ko lakou manawa, ame ko lakou manao, ma ka hana ana i wahi @ maikai ai ko lakou mau home, @ hoohemahema aku la i na aina kaau ko, na ha'i e hana mai, pela i komo ai iloko o ka pilikia.

         O kekahi pilikia i ikeia, o ia no ka lokahi ole o ka poe hookuonoono me ka mahiko, ma na mea apau, oiai o ka mahiko, ka mea nana e kokua mai i ke dala, ame na limahana. E lilo ana na mea apau a ka mahiko e hana ai, i mea ku e ia aku e ka poe hookuonoono ma keia ano iho la, e hapa mai ana ka holomua o na hana ma na aina o ke poe hookuonoono mamua o na hana ma na aina ponoi iho o ka mahiko.

         Ma ke ano nui ke olelo ae, ina no e okiia ana ke oo ko o keia makahiki, aole no ia he kumu e hoopauia ae ai ka aie o ka poe hookuonoono a e komo aku ana iloko o na oo ko, i ka 1923 ame 1924, me ka maopopo ole no nae, oiaf e pil mahuahua mau ana no ka huina hoolilo i kela ame keia manawa, a hui pu iho me ke emi o ke kopaa, hele loa i kahi o ka pakalaki.

He Kanakolu la e Noho ai ma ka Halepaahao

         Ma ka noho ana o ka aha hoomalu e hoolohe i ka hihia o Dan Bush, kekahi o na opio HAwaii kalaiwa kaa otomobile ma ke kakahiaka o ka pule aku la i hala, a mahope o kona ahewa ia ana, he kanakolu la kona hoopa'i e noho ai ma ka @alepaahao, no ka holonui me ka @ana ole i ko hai pono, a o ke kalaiwa @ loa i hookoia aku ai o ke kanawai e hookapu loa ana i ka poe holonui me ka nana ole i ko @ pono.

         I kulike me ka hoakaka ma ka aoao hoopii he mau lehulehu aku nei i hala ua holonui o Bush i kona kaa otomobile ma ke alanui Ala Moana ma ka manwa i hooku'i aku ai ia J. Maderia, he Pukiki elemakule, oiai oia e hele ana maluna o ke alanui. Ma ka hoakaka a Madeira e helewawae ana oia maluna o ke alanui ma ke manawa i hooku'iia aku ai, aole oia i lohe i ka halulu o ke kaa mahope aku on a o kona hooku'iia ana aku kana mea i ike, o ka manawa mua loa o kona ike ana no kela ulia o ia kona ala ana ae a hoomaopopo @ia ka oia maloko o ka haloma'i Moiwhine.

         Ma ke hoakaka hoi a kekahi mau hoike ma ka aoao o ke aupuni, e holo ana ko Bush kaa na kela manawa o ka hooku'i ana ma kahi he kanaha mile i ka hora. No kekahi mau la lehulehu ka noho ana o ka mea i eha maloko o ka halama'i Moiwahine, mamuli o na eha i loaa iaia o ia ka moku ana o kona ili@ ame ka haki ana o kona kipoohiwi ame kekahi mau palapu e ae ma kekahi mau wahi e ae o kona kino.

         He huina o $97 ka i ohiia maloko o ka aha hoomalu ma ke kakahiaka Poalima aku nei no na hoopai ame na dala bela i lilo wale i ke aupuni mai na kalaiwa kaa aku i hoopiiia ae no ka holonui a me ka kalaiwa me ka laikini ole, a no ka holo ana ae ma ka aoao o ke kaa uwila oia@ ke kaa @wila e ju ana a e lele aku ana na ohua.

         O keia malalo nei kekahi o ka poe i hopuia a i hoopiiia ole i ko hai pono a no ke kalaiwai ana me ka laikini ole, a  no ka hoomau aku i ka holo ana o na kaa otomobile oiai ke kaa uwila e ku ana a e lele ana hoi na ohua.

         Ae o L. K. Lee @ kona hewa o hoopiiia ae ai he holonui a kauia mai ka hoopa'i o $10 me na koina o ka aha maluna on a, o keia kona hihia mua o keia ano: No ka hoea ole ana ae o J. N. Ross, J. H. Ward M. a. Hatch, Massao O@ito ame S. Yamada imua o ka aha e pane no ka hihia o lakou i hopuia ae a@ he holonui ua lilo wale ka lakou mau dala bela o $10 pakahi i ke aupuni.

         Elua kumuhoopii e kue ana ia Charles S. Cole, ka mua, no kona holonui me ke kue i ke kanawai ame kona kalaiwa me ka laikini ole.Ua ahewaia oia ma ke kumuhoopii mua a hoopaiia mai he $15 me na kina o ka aha, no ka hihia elua ua hoopaiia mai oia ke $10 me na koina o ka aha. Ua hopuia oia mahope iho o kona haalele ana mai ka rumi hookolokolo a hopa'iia ae no kona hoomau aku i ka holo ana o kona kaa oia@ no ke kaa @ o ku ana a e hoolele ana i na ohua.