Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 16, 21 April 1922 — Moolelo o ka Halawai Kumau 29 a ke Komisina o na Home Hawaii, Aperila 4, 1922 [ARTICLE]

Moolelo o ka Halawai Kumau 29 a ke Komisina o na Home Hawaii, Aperila 4, 1922

Ua aponoia ka moolelo o ka halawai iwakalua-kumamawalu a ke Komiaina me ka loaa ole o kekahi hoololi. Ua hookomoia mai ka olelo hooholo malalo iho nei e Mr. Duncan, a i kokuaia e ko Kamaliiwahino Kalanianaole, a ua hooholoia me ka lokahi e ke Komiaina: "Hooholoia, e koiia aku ke Komiaina Aina, e wehe ae mai ka hoolimalimaia ana o ka aina o Kalamaula, mai ka Hui Ameriean Sugar Co., Ltd., o kela aina apau makai mai o ka pai o ka ahahui i oleloia, i ikeia o "Kalamaula" koe nae ka ulunin i h<TolLmalimaia ia Chung Eong ome Chung Mung. "O keia aina o Kalamaula i weheia mai ka , hoolimalim.* ae no ka hohanaia ana no ia e ke Komisina Home aHwaii ma ke ano, he pa hanai holoholona hui ame kahua noho ame ka pono a pomaikai o ka poe e noho aku ana malaila . " A o keia weheia ana e hanaia no Apērila 30, 1522." Ua hoike mai o Mr. Duncan, o Chung Kong ame Chung Mung, na mea e paa nei i ka uluniu, he mau kanaka i hanauia ma Hawaii nei, he Hawaii piha ka makuahine a he Pake ka makuakane.

Ua hoiko mai o Cooke, ua n , i: oia, aolo he mea pono o keia uluniu mai ka hoolimHlim.i i keia manawa, oiai ke hoilioiia lri nei ka uku hoolimalima iloko 0 k a waihona o ke Kominina, & ao ) 0 hoi ke KomiBina i makemnko i k : 4 uluniu i keia manawa. Na Hoike Ua hoike mai o Cooko, ua 1.. ; , a i( Lymau ka lua waimapuna i hooh, naia e Kamehameha V, i i.apnm,* i ka ma'i ahulau fiva, aka, , manawa, ua hlik e ikeia kr knl,„ nui ana mai o ka wai. Ua heluheiu mai o Cookc h. ~a ; a . pala mai ia Mr. Lv.man mai, ~u loko o ia, e koi mai ana, e ku fliu i inau kao Toggcnburj:, kekahi he luna kupono. Ua hoike pu lni i hoi oia i ka nui o na hoolilo i naoia no ka hoomaemae ana i aina, a e koi mai ana e kukuluu i mau hale noho no ka poe limahan». Ua waiho mai o Mr. Dunc au ] lf manao, e kuai i mau kaa hnki ra lau Holt Trnctor, mai ka I'ualiko» Amerika mai, aka, ua hoike uiai k» lunahoomalu ua ninau oia no kru kumuhana, a ua ha'iia mai iaia. au keia mau mea apau iloko o n a haa wina laula o ke aupuni makua no na mokuaina a ua nele o Hawaii , keia mau pomaikai. Ua hoike pu mai no hoi ka lunaaoomalu ua *aiho aku oia i keia mea imua o k* elele a • lilo ana i kumuhana naua. Ka Pa'lhakahaka Palapalmol Ua hoike mai o Mr. Oooke ma k» halawai i hala, ua hooholoia o p« V ia na palapala noi ma ka «lelo tantf ame Hawaii, maluna o ka pn lapala hookahi, aka i kona monao ana, he hana hooliuikau koia, u* makemake oia e noi mai i ka an o ke Komiaina o pa'iia keia maluna o na palapala elua, hookaawale no ka olelo Beritania, a okoa no hoi ko W* olelo Hawaii, a e hoounaia aku ki? olelo Beritania ame Hawaii i k«i\ ame keia mea noi aina. Ma ke noi a ke Kamaliiwahiae Kalanianaole, i kokuaia >e Mr. Dun ean, ua kohoia e hoomana ana i k»> kakauolelo, e pa'iia keia mau pala pala ma na olelo a elua me ke kaa walo o ka olelo Beritania «nm ka Hawaii. Ka Hele Mai e Bhrood M«ad Ua hoike mai o Mr. Cooko, h»> pono e hoomaopopo lea ia ka hrl« mai o Dr. Elwood Miead. Ua ho ko mai no hoi o Mr. Cooke, oiai ho hou keia e lawelaweia nei e ke Ko misinn, malia paha he hana hoopn keīe ana mai keia i na hoolilo o keia mua aku, ke lawe inal kakou ii Elwood Mead i keia manaw*. H| hoike mnl o Mr. Dunoan i konn apo no i keia manao o ke kakauololn i hoopukaia eia i ka halawai i hnl«, 0 ia hoi "o keia hooi)ohoia ana o na kanaka ma Molokai, he moa i.i r alakai ana i ke ano o ka h<>nki: onoono home ana ma Hawaii noi no keia mua aku." A ina ma k» !* woia ana mai o Mead, e maopopo pono loa ai keia makemake, kr ma nao nei oia ho mea pono e keia laweia ana mai o Dr. Mo;i'l Ua noi mai o Mr. Duncan, « u* kokuaia mai o ko a hooholoia, e apono ke KomiMn.i i ke koi a Dr. Mcad, e helo mai i Hf. waii nei, i na maiama o Moi nmr iune no $1000 o ka mahina ame na hoolilo kaahele. Mahope o kekahi mau kuka nao ana maluna o na hana e lomuaia ai na hana ma Molokai. ua hoopaneeia ka halawai a hui h* < 1 Aperila 11, 1922, i ka hora 4 p i-•. GEO. ī\ CCKJKi:. Lunamanahooko amo K.ik.ii!"!' 1