Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 17, 28 April 1922 — He Wahi Mamalaolelo Kahiko, "E Ai Maikai i ka Ai, Mai Kolohe." [ARTICLE]

He Wahi Mamalaolelo Kahiko, "E Ai Maikai i ka Ai, Mai Kolohe."

Me he mea la ua holo like aku ka ikaika ame ka mana o keia wahi olelo iloko o na lahui kanaka apau o -ka honua. Ke nana aku ina' ka olelo, aia he mea i hahauia no ka nele i ka ai; a na ia nele ana i huli aku i kona noonoo ihope a hoonohonoho i kana mau ai Ino a kalohe ana i ka ai, i puka ae ai o keia wahi mamalaolelo maluna ae. E olelo ana i na keiki, i ka ohana, i na haumana a i ka lahui holookoa mai o a o o ka aina. Iwaena o na Pake o Kina, he mea kapu loa ka ai ana i ka laiki, a haule iho kekahi ma ke pakaukau ai, me ke kii ole iho a hookomo ho\i ae ma ke pola ai, me ka nana ole, ina no hookahi hua laiki, ua kauna paha. Wahi a ka hoakaka a kekahi Pake, o ke kumu o keia hoppaa ana ia rula, mamuli no ia o ka nui hewahewa o ka lahui ai laiki; a o ka laiki i loaa ae mai na aina mahi mai, ua hiki ke hoolawa kupono i ka

lehulehu no ke kau, me ka ai maikai ana mo ke kalohe ole.

Aka, ina o, ka ai ana o kela ame keia Pake, he ai a hoohelelei kekalii, he mea maopopo e pilikia a nele ana kekahi hapa o ka aina i ka ai mamua o ka pau ana o ke kau. Me keia ka hoomaopopo ana, wahi a ua Pake nei, he aneane makou o na Pake ma kahi o 400,000,000 ka heluna. £ olelo a'e i kela ame keia ai ana o ekolu manawa i ka la', e ai a e hoohelelei ana kela ame keia i elua wale no kauua hua laiki, i ka hoonui ana ia 400,000,000 me 8, e loaa ana he 3,200,000,000 hua laiki. Aia ma kahi o 550 hua laiki i ka iniha paa; he 144 iniha paa i ke kapuai paa; hoonui aku ia 550 hua laiki me 114, e loaa ho 79,200 hua laiki i ke kapuai paa. Puunaue ae ia 3,200,000,00 hua laiki me 79,200, e loaa ana he 4,264 kapuai paa i piha i ka hua laiki i hooheleleiia. £ olelo ae £ia he 4 kapuai paa o ke eke laiki o 100 paona; puunaue ae ia 4264 me 4 e loaa ana ka heluna o 1066 eke laiki i ka ai hookahi ana; a i ka pau ana o ka aina hope, 0 ia no hoi ka ekolu o ka papa aina, alaila o loaa ana ka huina o 3198 eke laiki i poho wale i ka la # hookahi mamuli o ka ai ino ana. E hoonui liou aku i keia heluna o 3198 eke i ka la hookahi, me na la he 30 o ka malama, e loaa ana ka heluna o 95,940 eke laiki i helelei wale; a ma keia heluna e ike kaua 1 ka pilikia maoli e hiki mai ana maluna o kekahi hapa o ka aina, mamuli o ka ai me ka noonoo ole; aoho olelo ana no ka poe waiwai! Mamuli o keia a'o a kela amo keia makua i ka ohana i hoomamaia mai ai kekahi mau wa pilikia o ka aina i ka ai—koe "wale no a he hoopa'i mai ke Akua mai, e laa ka ua a waikahe, a pela aku nana e hoopiiikia i na aina mahi. E kuu mea heluhelu, na keia mea i hoala nui ae i ko'u noonoo, no ka kakou ai, o ia ka poi. Ua imi aku la au i na puka liu i pokole ai ]?akou i ka ni, me ka hookuku ana mo ka na kupuna lawelawe hana ana. Ma na home o na kupuna i hala, he nieā makaala loa ia na uVneko ai. I ka ai ana o ka ohana a lawa, e kahiia ana ka umeke a maemae me ka hoihoi ana iho i kā ai ilaio o ka umeke, i ole e papaa nui. O keia papaa nui o ka umeke i hoomaopopo ole ia, he mau miki ai ia i poho wale.

: Oia mea nae, ua ike kumaka kakou. E nana ma na mokuahi pili aina o kakou nei, aia ka ai ana a kekahi me ka hoomaopopo ole ao i ka pala o ka barcla. E nana i ke kiekie o ia barcla ame kona anapuni ame ka manoanoa o ka pala M, he lehulehu na miki ai i poho wale; o hoohuihui ae i keia me kekahi mau hana hoomaopopo ole a kakou i ka kakou ai, e ike lea*maoli ia aku no ke kumu o ka pii o ka ai i neia mau la, oiai he 30,000 wale no ko kakou heluna a keu. E nana aku i keia heluna o 400,000 a oi, i ka wa o Kamehameha, ua lawa pono no na kanaka i ka ai. Ua kanu no lakou a ua ai anaikai i ka ai. Eia kekahi mea hoopilikia, o ia na keiki i ka wa hoolele lupe; hana nui iho la i na laau amana,—o ka lopi humuhumu ka lioi ia mea pilikia, —a loaa ka $epa, hol(#no ina umeke ai i poi hoopipili; aia ke lilo la o ia mau miki ai. Eia hou no keia kumu o ka pilikia, he kumu kupono e papaia keia mea, ina ho hiki, ao ia keia: Eia ko kuai uei na wahine Kepani i ka poi no ka lakou mau hana ma kahi 0 ka pia lole, i pia no na lole holoi a lakou. No keaha la i kii ole aku ai i ka pia lole maoli! Eia no, le maalahi loa ka hana ana o keia pia, no ka wai huihui wale no a hehee a pau i ko kanana a maemae. Aolo he ho-a ahi ana. E hoohuihui ao i keia mau hana uhauha i ka kakou ai, e, ahu walo auanei ia oo ke kumu o ka pipii o ka ai a owala kau namu me ka ikaika, e Hawaii ai poi. He mea pono no e hoomaopopo kakou i neia mau mea; aolo no ka nui hewahewa ana o k&u ai, he mea ia nou e ai ino ai; a eia keia, aole no ka lilo ana na ka hui o hoolako mai ia oe i ka ai, he mea ia nou e ai ino aif E ai maikai kakou i ka ai me ka nana ole i kahi o ia ai o ka hiki ana mai, ame ka mea nana ia ai ame ko ano o ka loaa ana. E ai maikai i kela wa a i keia wa 1 loaa hou ia mau miki ai. I noi mai kekahi ia oe i poi no kekahi hana kapili pepa, pia lole, a pela aku, mai haawi aku. He hookahi no wahi i makemakeia no keia mea o ka poi, e hoopipili ai, a nolaila, no ia mea i manaoia, o ia ka waihona ai maloko t> ka opu. KAPALAKIKO, Apr. 18.—Ma keia la i hookomo ae ai ka Loio Apana Matthew Brady he noi i ke Kiaaina W. D. Stcphens e huikalaia a T. J. Mooney ame W. K. Bill- j ings, he mau mea i hoopa'iia ma ka hoopaahao'apau ke ola, no ka plli ana ia laua o ka hewa pepehikatfaka ma o kekahi mau hana hoopahu i hanaia iloko o ka makahiki