Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 19, 11 May 1922 — He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa [ARTICLE]

He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa

Aohe ana awiwi ana aku e hoea i ka hale hoolulu kaaahi, he nui loa ka manawa i koe, alaila ku mai ke kaa; o ka mea apiki nae, i ua o lavana i noho iho ai ilalo, ua noho pu iho la kela kanaka, ma kahi he mau i-a helu wale no ke kaawale 0 kekahi mai kekahi aku. Aia wale no ka nana ana a kela kanaka maluna o Ivana, a no ka uluhua i kona nana pono mai, ku okoa ae la o Ivana iluna; f>o ka hoomau ana aku i ka hele ana, o ka wa nae ia 1 kahea mai ai kela kanaka i k pane ana mai: "Auwe, o Kapena Ivana anei oe?" wahi ana me kona ku okoa ana ae iluna. "Owai no keia o Dike Garahama, a mai huhu 'oe ia'u, i keia oili ana mai la imua ou. Aole oe i poina ia Dike, ka mea nana i a'o mau aku ia oe i ke ano o ke ku'iku'i puupuu ana, ame ke kau ana i ka lio." "Hauoll maoli au i ka ike hou ana ia oe e Dike! Owau no keia o Ivana, e hele mai oe e ike ia'ii!" Aohe hoohakalia ana aku, i kela lohe pono ana aku no o Dike o Kapena Ivana kela, o kona flolo mai la no ia imua, a iloko o na sekona helu wale no, aia hoi, ke puliki la oia i na lima o ke kanaka opio, me ka hiolo okba ana mai o kona mau waimaka. "Aole e hiki ia'u ke hoike aku ia oe me na huaolelo maopopo loa, no ka nui palena ole o ko'u hauoli, no keia hui hou ana o kaua. Aole e kala au i kakali aku nei o kou hoea mai, no ka mea ua loaa mua ka ike ia'u, aole oe i makemake, aka ke oia nei no oe me ke ola kino maikai. "Ua ike au i ke kaalo ana iho o kou kaa mamua o ko'u hale, a ina paha aole au i maopopo mua, e hoea mai ana oe, ina no aole au e koho aku o oe ka ohua a kela kaa e lawe ana, i kau a mea oka loli maoli no o kou mau ano. Na kena mau umiumi ou, i hoano-e loa ae i kou helehelena, a kaokoa mai kela ano mai o kou mau la opio." Ma kela wahi, i hookuu ae ai ka Dike paa ana i na lima o Ivana, holoi ae la i kona mau waimaka, a hoomau hou njai la i kana kamailio ana: "Ua no au e hele aku no Kanale Hale, e ike ai ia oe, aka no ko'u manao, aole oe i makemake e ike wale ia ae e ka poe e noho ana maanei nei, ua hoea mai oe, pela wale no au i kakali ai, ahiki i kou hoi ana mai, alaila hele okoa mai au e ike ia oe." hauoli loa fiei au no keia halawai hou ana o kaua e Dike,*' i pane aku ai o Kapena Ivana, me ka piha ohohia; "Me he mea la ua oi ae ka maikai o kou ola kino, mamua o ka'u ike hope ana ia oe. Ua makemake i'o au e noho me ka ike ole ia no hookahi, a i ole elua pule, a mai ninau mai oe ike kumu. He hookahi nae mea nana i hoopiha loa mai ia'u me ke kahaha, o ia no ka mea nana i hoike aku ia oe, aole au i make, a e hoea mai ana no ko'u home." "Na kekahi no o kou mau hoaloha i kamailio mai ia'u, eia nae ua hoohiki aku au imua ona, aole e kumakaia i kona inoa, ke ninau mai kekahi mea nona." "Me ka nana ole i kela hoohiki, ke koi aku au ia oe e Dike, e hoike mai ia'u, i ka inoa o ke kanaka nana i kamailio mai ia oe e pili ana no'u!" "Aole nō na' ka Wiea e ae, aka na kou hoalohā pilipaa no ia, na Keaka Mebure." "Kc hoopunipuni mai nei anei oe ia'u e Dike? Ua ike oe, aole i hoea hou mai kela kanaka opio no keia wahi, no kekahi mau makahiki loihi, nolaila pehea iho la e lilo ai, oia ka niea nana i kamailio mai ia oe, no ko'u make ole ana?" i'Auhea oe e Kapena Ivana, aole ka'u he mau olelo hoopuniptmi kamailio mua aku nei ia oe, aka oka mea oiaio maoli "no ia. Elike no me ia au e ike mai la i ko'u ku aku imua o kou alo, pela no au i ike aku ai ia Keaka Mebure i ke ku mai imua o'u, ma ka po o. ka Poakolu koke aku la no i hala. "Ma'kela hui pu ana o maua, i hoike mai ai oia, eia no oe ke ola mai nei, me ke ola kino maikai, aole hoi i make, elike me na mea i manaoia e ka lehulehu, no kou kiia ana i ka pu a makē, e na kanaka Paele. Wahi ana, aole he kumu nui o kona holo -awiwi ana mai ianei, no ka hooko ana no ia i kekahi hana ano nui no koii pono. Ua kamailio mai oia e pili ana no ka Hale Kahiko, a ma ia wahi i noke ae ai au i ka akaaka, no ka mea aole loa kekahi kanaka e ola nei e aa e hookokoke aku i kela hale i ka po, aia wale no i ka wa ao e hiki ai ke hele aku ilaila." < I ka lohe ana o Ivana i kela mau hoakaka a Dike, e pili ana ii*Mdbure kona hoaloha', haikea ae la kona helehelena, me kona piha i ka haalulu, a kunewa aku la ihope o kahi kiekie 0 ka manienie, a o ia kana i hooho mai ai me ka pihoihoi: "Mai lilo keia ano o'u au, e ike mai la i kumu e hoopihoihoiia aku ai kou noonoo. e Dike. Ua loohia au i kekahi ma'i ftva ikaika loa, no na mahina eono mamua o ko'u huli hoi ana mai no Enelani nēi, a o keia iho la ke ano mau i kau mai maluna.o'u, a o keia no hoi ke kumu, o ko'u makemake ole ana e hoike aku ia'u iho, imua ona poo oka oihana koa. Ua makemake au e loaa ke ola kino maikai, mamua o ko'u hoike an'a ae i ke akea. "He nani hoi ia, ua ike oe ia Mebure, ke makemake nei au e hoike mai oe i kana mau olelo apau i kamailio aku ai imua ou, ame ke ano o kona hoea ana mai no kou wahi. Aole he kumu nui ae o kuu makemake ana e maopopo na mea &pau e pili ana iaia, o keia wale no, aole oia i huli hoi ae imua o kona ohana. ahiki i keia wa a kaua e kamailio pu nei." Ma kela wahi, i hoike piha mai ai o Dike, i na kamailio apau mawaena ona ame Mebure ma kela po, i kona hooki ana iho, i mai la: "laia no ka maopopo o kona e haalele iho ai i ka hale hookipa, o kona oili aku la no ia iwaho, o ka hora eiwa kdla,aioi, me ka olelo ana mai, ō ka hora umi ponoi, kona maniwa e hoea ai ika Hale Kahiko. O kana i hooia mai ai, o ia na ka huli hoi hou mai, no ka hale hookipa ma ka hora umī-kumamakahi T ua kakali nae au iaia ahiki i ka hora elua o ka wanaao, aole oia i hoi hou mai, aole hoi i lohe mai i kek;ri*r mea e pili ana iaia." . T?o leekahi manawa, aole e hiki ia Ivana ke kamailio mai, aia na noonoo like ole iloko o kona poo kahi i hana ai, a ilo kona noho mumule loa hoi, kamailio okoa mai la o Dike, i ka 1 ana rfiai: . . - "E hou aku ana no nei oe no Ladana i keia po e kuu haku?" "Ae, e hoi aku ana no au, o ka hapalua keia o ka hora eono, a ma ka hora ehikii e ku mai ai ke kaaahi i ka hale Hooluhi, nolaila o-ke no kotr e Dike, he loa okoa no.keia e hele akii' ai' 'ahiki i ka halehoolulii." "Aole anei he mea inaikai ko'u hele pu ana aku me oe e kuu haleu? 1 . . ; J -

"Aole no keia maftawa, o lilo auanei HBu hele pu ana mai me a'u, i wahi e hoohuAtoai ai na kanaka no'u, aka e hoomanawanui iki kauaf|he manawa pokole wale no e kakali ai, alaila hoi mai au a noho ma ko'u aina. Eia na mea apau iloko o ka lima o ko'u loio. oe e.noho ae nei?" "Aole he maikai, elike me ka manawa e ola ana o kcru makuakane; aka nae ua hoomamaia ae ko'u manao, i ka maopopo ana, e hoi hou mai ana oe a noho pu kakou. Ina e haule oe i ke kaaahi o ka hora ehiku ea, aole he kaa hpu e loaa ia oe ahiki i ka hora umi-kumamalua, ua ike no oe i ko'u home, hoi pololei ae no iiaila, ke manao oe e hoaumoe iho ianei, ahiki i ka la apopo." Me he mea la nae, aole i lohe aku o Ivana, i kela olelo hope a Dike, no ka mea ke awiwi la kana hele ana, a huli mai la no hoi o Dike hoi ma ke alanui e hoea aku ai no kona home! He mau kaina wawae helu wale no nae kela a Dike o ka hele ana mai, huli hou aku la oia ihope e nana ia Ivana, aole ona ike aku, a o ia kana i namunamu iho ai: "Malia paha aole he pilikia e loaa ana iaia aka nae, e hele aku ana no au no ka hale hoolulu kaaahi, no ka nana ana, ina e kau i'o ana oia ma ke kaaahi o ka hora ehiku," o ka awiwi aku la no ia o ka hele ana a Dike, a hoea i ke alanui akea, aia ka pahuhopu no ka hale hoolulu, me kona hele ana aku a noho ma kekahi wahi, e hiki pono ai iaia ke ike mai, i ke kau o na ohua iluna o ke kaaahi. Ua hoea mua oia no ka hale hoolulu mamua o ke ku ana mai o ke kaa, a i ka wa hoi i ku mai ai ke kaaahi, aia wale no kona mau maka ma kahi o ke keena kuai kikiki, ame kahi o na ohua e kau ae\ai iluna o ke kaa, o ka mea apiki nae, aole oia i ike iki ia Ivana, ahiki i ka haalele ana iho o ke kaaahi, a he elua wale no mau ohua o ke kau ana, mai kela wahi mai, aole nae o Kapena Ivana kekahi. MOKUNA XXI. I kela kaawale ana aku no o Ivana ma kahi e h'iki ai ia Dike ke ike ole aku iaia, o kona komo ae la no ia iloko o ka ululaau, e pili kokoke ana me ka paka, ua makemake loa oia e hoea ma kekahi wahi mehameha, i hiki ai iaia ke noonoo me ke akahele i kana mea pono e hana aku ai. Ua palaka pu maoli no kona noonoo no Mebure, aka i kela lohe ana mai ia Dike mai, ua hoea mai ua hoaloha nei ona, no ke ake ana e hoēa i ka Hale Kahiko, a hui pu iho me kela nalowale honua ana, me ka ike ole ia, ua lawa ia e hoehaeha aku ai i kona noonoo. laia i noho iho ai ilalo, ma kekahi wahi e ike ole ia mai ai oia e ka poe e maalo ae ana, o ka mea mua loa o ka oili ae i kona noonoo, o ia no kana mau moeuhane kupaianaha, me he mea la, e ike okoa aku ana no oia i ka helehelena o Mebure, me ka puka ma kona lae. Ua hoohaluaia anei ke ola 0 kona hoaloha e kekahi kanaka powa? Ua kiia anei oia i ka pu, a ku kona lae i ka poka? Hoomanao mai la oia i ka laua mau olelo hope i kamailio ai maloko o ka haleaina, me ka olelo ana mai o Keaka Mebure iaia, e hoi koke no kona keena oihana, eia ka auanei, he hana okoa loa lu. ua hoaloha nei ona i noonoo ai. Ua hua'i pau aku oia ®na mea apau imua o Mebure, elike me kana i hooia aku ai imua o Ela, e hooko no oia, elike me na Keaka e a'o mai ne^ Ma kela kamailio pu ana o laua, i hoike okoa aku ai o Keaka 1 kona makemake ole i ua o Ivana, e hele aku e hooko elike me ka makemake o Miss Kalani iaia, me kona olelo ana mai, aia ka hoohuoi iloko ona, e hanaia mai ana kekahi mau hoopilikia ana maluna oia nei, i wahi e lilo holookoa aky ai ka waiwai i kela kaikamahinē. "Ua komo ka hoohuoi iloko o Keaka, aia ka manao pepehikanaka iloko o Miss Kalani, a i ole o kana kane hoopalau paha," i namunamu liilii iho ai oia. "Nokeaha no hoi oia, i hoike ole mai ai i kona manao maoli imua o'u. Aole he manao iki iloko o Keaka e hoi hou aku no kona keena, iaia i kamailio mai ai, e hoi ana oia ika hana. O ka mea oiaio loa, ua hele pololei aku oia no ke keena kelekalapa, a hoouna mai la i kelekalapa ia Miss Kalani, me ka hoololi ana i ka manawa i hooholo mua ia ai, a hele kino okoa mai la oia e hui pu me kela wahine, no kona hoao ana e hoopakele ae ia'u mai ko'u mau enemi mai. "Ina i hoike mua mai o Keaka i kona mau manao ia'u, ame kana mea e hana aku ai; malia ua ike aku au i ka naauao ame ka naaupo paha o ka hooko ana i kekahi hana, aka i kona hunakele loa ana i kona mau manao, aohe a'u mea maopopo aku, koe wale no, ko'u ku ana ma ka aoao o Miss Kalani, no ka mea ua nana aku au iaia, elike no me ka'u i hoomaopopo mau ai i kona ano kahiko, a no ko'u nana aku no hoi, i kona kulana nele, oiai aohe he mahele maopopo loa o na waiwai i hookaawaleia ae nona. Heaha nae ka hopena i kau aku maluna o Keaka Mebure?" No kekahi manawa loihi ka noho malie ana o Ivana ma kela wahi, aia wale no kona mau maka, ke nana la ilalo, me he mea la nae, aole ona ike ak\i i karta mea e nana ana. Ua napoo aku la ka la ma kela aoao o ka poepoe honua, ua uhi mai la ka poeleele maluna o ka aina, aia no ua o Ivana ke noho la. Ke ke'uke'u mai la ka leo ona manu, aia hoi ka mahina ke oili ae la maluna o ka welelau o na laau loloa, aole no ona hoomaopopo aku ia mau mea, ke noho malie la no oia, me ke kuloy ana o kona poo ilalo. Na ke kani ana mai o ka uwakji o ka halepule, o ka hora eiwa ia o ka po akahi no oia a hikilele ae, aea pono mai la kona poo iluna, o kona ku ae la no ia, a hooholo iho la e huli hoi pololei aku ihope o Kanale Hale. - "Ina no ko'u huli hoi hou aku no Ladana i keia po, e hoea ana au ilaila ma na hora o ka wanaao, a e lilo ana ia, i kumu e hoopiolokeia ai ka manao o Ela kuu aloha. Aole nae i maoi popo ko'u hoea i Ladana 1 keia po, no ka mea eia ka'u hana nui ma keia wahi, aia a maopopo ia'u ka hopena o kuu hoaloha, alaila huli hot aku au imua o kona ohana. "Ua nui ka'u mau mea maikai ole i lohe ai no ka Haku Fanadale, a ke ole au e kuhihewa, ua hele kela kanaka a piha i ka lili me ka hoowahawaha ia'u, no ko'u oili ana mai iloko o ka manawa ana i moeuhane mua ole ai, a kaili ae i ka waiwai āna i manao kuhihewa ai, e lilo ana nana e ai hookano ame kana wahine. He oiaio anei, ua hooliloia kela home i haia-muia e ka maluhia, kela home aloha a'u i luakaha ai iloko o ko'u mau la kamalii, i 'punana no na hana ohumu pepehikanaka?" Me na kaina wawae mama, i hoomaka aku ai o Ivana e hele ahiki i kona hoea ana i kekahi alanui, i hele a kamaaina iaia 1 na la kamalii, alaila hele pololei aku la oia a hoea no ka halekaa, ua apuapu mai la kekahi ilio nui iaia, aka nae, iaia i kahea aku ai ma ka inoa o kela ilio, oiai ua kamaaina no kela ilio iaia, a pela hoi ka ilio iaia nei, i kela lohe ana mai no a ka ilio, i kona inoa, pau iho la kona hae ana mai, a hele mai la imua, me ka lele ana iluna o kona haku opio. "O oe wale no e Tiga ko'u hoaloha hookahi i koe, ua pau aku ka nui i ka hele eia ka e lilo ana au i malihini ma ko'u home ponoi; ua hiki nae hoi, e hoomanawanui e Tiga, aole he' nui o na la i koe, e hoi mai no au, a noho paa ma ka home aloha o kakou." Haalele aku la oia i kahi i hoopaaia ai o ka ilio, me ka hele ana ae a mamua mai o ka hale, a i kona kau ana aku iluna o ka lanai, hookani aku la i ka bele kahea, a6le no hoi i loihi iho, weheia mai la ka puka, e kela kauwa.mua no nana i hookipa aku iaia i ka wa ao. (Aole i pau) -:J" x