Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 20, 18 May 1922 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

hoonipaa ana aku i ku kahi ka Ahahui Puuhounua o na lani ka ahahui i kukuluia ae, a me pulama ana i ka luahui Haona no ka hoopulapula hou ana e ikaika i keia lahui, kanaka hoolilo ana ia lakou i poe iho ilalo o ka lepa o ka honua ka iini o ke Keikialii Kamanaole i make, ka peresidena ka ahahui, ua hoopukaia ke palapala hoohui no kela aha ke aupuni, mamuli o ke ana ae a na lunanui hou o ka lahui Puuhonua, ka poe ī loaa ka manao makee, e hooko aku i na makemake ame na iini o ke Keikialii Kalanianaole.

O ka põe na lakou i noi ae i ke aupuni i palapala hoohui no ka Ahahui Puuhonua o na Hawaii, oia i Noa W. Aluli, Samuel Wilder King David K. Trask, C.S. Dwight a me John H. Wise, he mau lala kahiko no keia ahahui. Ma ka la e o ka mahina o Aperila aku nei i hala i kakauinoaia ai kela palapala hoohui, e ka Puuku A. Lewis a ka puuku o ke Teritore, a i ponoia hoe e Kiaaina Wallace R. Farrington.

O kekahi o na manao nui iloko o ka Ahahui Puuhonua o na Hapaii o ia no ka hoahu ana i kekahi waihona o $150,000, no ka hana hoopulapula i na Hawaii, a no ka hoonaauao ana i na opio, ma na hana e malo‘elo‘o ai ko lakou mau wawae po a e hiki ai ke haawi aku i na kokua ana, no ko lakou mau hoa Hawaii ma ka hoolilo ana ia lakou i lahui holomua ma keia mua.

O na Iuananui o ka ahahui no ka nee ana aku, oia o Noa W. Aluli, peresiden; Samuel W. King, poe peresiden, David K. Trask; kakauolelo; S. C. Dwight, puuku; John H. Wise, lunahooia.

I‘a noa keia ahahui i na Hawaii apau e komo mai ai ma ke ano i mau lala, a o na hookupono ana no ko lakou lilo i mau lala, aia kela ana iloko o ka papa kahuwaiwai o la ahahui.

O na Iunanui o ka Ahahui Puuhonua o na Hawaii, he poe lakou e hana ana me ka uku ole; o na dala apau e Ioaa ana i ka ahahui e hoopau wale ia no ia, no na hana hoopulapula, a hoolaupa‘i i ka lahui Hawaii, a no ke kokua ana aku na na alahele kupono apau e hoohonua ai keia lahui.

Ma ka Poaono, ka la 6 iho nei o ka mahina, i malama ae ai ka ahahui i kana halawai mua loa, ma hope o kona palapala hoohui, a apo i keia olelo hooholo mahope ae ka hoomanao ana i ke Keikikande i Kalanianaole, ka peresidena ma o ka ahahui:

Olelo Hooholo

Oiai, ua manaio o Kohna Kuhio Kalanianaole, ko kakou Alii i aloha ka mea i noho peresidena no ka ahahui, mailoko lilo mai o ka

puka o kona puuwai, no ka hoo@ ana i na keikikane ane @ kaikamahine, ma ka aina ma@ i wahi e halawai ai, me ke @ ana i hoakaka pinepine ae @no ka pono oi kelakela o keia @ aku," ame ka hooikaika ana @kuluia na kula a mau hale noho @ kahi kokoe i na mahiko, elike @ kaua i iini nui ai, i wale e @ naauaoia ai ko kakou poe keikane e law i na hana o @ Ahahui, ua hoakaka pinepine oia ko kakou alakai, hoa-hana @ he mea pono e hoahu kakou @ kahi waihona dala no ka ono'i @ aku i keia mau mea imua, pela @ ka malama pono ana i ka oiha@ no ke ao ana aku i ke kulana @; a,

@, ua apono o Kuhio i ka ma@ inni aku i wahi e loaa ai he @ kokua no ka hooko ana @ i keia mau manao, me ha olelo @ e kakali ahiki i ka pau ana keia oha maanei-aole he oluolu @ o ko'u ano-ua makemake @ hoomaka i keia waihona ma@ o ko'u lawe ana i kekahi aina a Molokai;" a,

Oiai, ua ili mai i hana laa"an a kumu hoopaa na kakou ka hooko @ aku, ame ka hoopau pono ana keia mau iini nui o ko kakou Alli, no ka mea aia oia me ko kakou mau kupuna; nolaila,

E hooholoia, e iini aku keia @ i wahi e loaa mai ai ma ka ulu ana a ka lehulehu amo ka @ kekahi waihona kokua @ hookahi haneri ame kaualiua ka@ dala ($150,00) a oi aku paha, a e ikeia ma ke ano "Ka Waihona Kokua Kuhio." e mahele like ia iloko o ekolu mau mahele, o ia hoi: Ka mahele mua-Kanalima kaukani dala a oi aku paha, o na loaa makahiki mailaila mai, e hoolifoa no ka hoonaauao kiekie ana i na keikane ame na kaikamahine kupono, (e hooholoia aku ana ka heluna ame ka huina o ka aie ame ke ana ukpanee), a mahope aku o ia manawa, i ka wa e hoihoi hous ia mai ai na dala iloko o ka waihona, a ua hiki hoi i na dala i hoihoi hou ia mai, ke nana aku no keia hana, e hoohana aku i ka loaa makahiki i oleloia, no ke kokua ana ma ka hoolako ana i mau home no na Hawaii kupono. Ka mahele elua-Kanalima Kaukani dala a oi aku paha, o na loaa makahiki mailaila mai no ka uku o ka poe malama a mau kumukula paha o ka home, hale noho, kula a aina mahiai no na keikikane Hawaii kupono, ka poe na lakou e uku ana i ka lakou meaai, a pela aku, aiai e hoohanaia ana ma na mahiko a ma kekahi ano e ae paha, e kukuluia ana ma kekahi wahi kokoe mai; a o ka mahele ekolu o kanalima kaukani dala a oi aku paha, e hoohana i ka loaa makahiki mailaila mai no ka hooholomua ana i na manao o keia ahahui, e laa ka hana manao o keia ahahui, e laa ka hana haiolelo, ke kakau nupepa, ke komo kauhale, a pela aku o keia ahahui;

E hooholo hou ia o na huina piha i hookaawaleia, me ka unuhi ole ia ae ma kekahi ano (aole e laweia ae na hoolilo, he hana ia i pili ponoi i na kahuwaiwai pakahi, a i ka poe-hana pu) e hookomo koke ia aku maloko o ke keena hoahu liihi o na banako aupuni ke teritore, a e unuhi wale ia no, mamuli o ka ae i kakuia e na kahuwaiwai apau o ka ahahui, no ka hana hoopukapuka wale no; a,

E hooholo hou ia, o ka hoopukapuka ana i ka waihona i oleloia ame na dala, e hana wale ia no ia e ame ke apono ana i kakauia e kekahi mau hui hoopukapuka o ekolu ka haahaa, e lawelawe oihana ana ma Honolulu nei.

Ma ka halwai no hoi i malamaia ma kela Poaono, a i kulike ai me na manao o ka ele lahui i make, ua aponoia na "Kanawai he Umi," e lilo ai i mau loina alakai no ka ahahui, no kona pili ana me ka lahui Hawaii, a he uwalo hoi ia i ka lahui, e kakoo i ka hana a ka Puuhonua

E hoolilo oe ia Hawaii i ano Amerika, a e kokua aku i ke ku mau ana o na oihana Amerika maloko o keia, kou aina kulaiwi.

Aia maluna ou ke ko'oko'i. E kipa mai ana a e hele aku ana kekahi mau lahui e ae a ua hoohikiwaweia mai ko lakou makemake no ko lakou mau aina kulaiwi, a no kekahi mau aina e aku mamuli o ko lakou holomua pili dala, ame ka nele i na kumu hoohoihoi ia lakou ma Hawaii nei; oiai nae, ua hanauia kakou no ke ola ana aku a make no maanei ne-aohe o kakkou mau maao uilani no kekahi mau wahi e ae.

E aloha aku oe i kou Lahui, a e aloha oe i kou aina. O ke aloha ole i kou Lahui ame ka aloha ole i kou aina e lilo ana oe i mea kuewa. He mea pono, e lilo ana oe  i Hawaii oiaio, mamua o kou lilo ana mai i Amerika oiaio.

E malama oe i na aina no kou Lahui a i pili loa aku i kau mamo. E lilo ana i mea kaumaha loa a ko ke ao nei e nana mai ai, in a e lilo ana kakou, na keiki hanau o ka lep, he poe kuewa, a ua nele i na wahi e hoomoe ai i ko kakou mau poo, maloko o ko kakou aina ponooi, a maloko o ka aina o kakou mau kupuna.

E kakoo oe i ke Komisina Home Hawaii ma ka hoolilo ana i hana holomua ka hoolaupai ana i ka lahui launa o ka aina o Hawaii nei. E loaa ia kakou na aina no ka hoopakele ana ae i ko kakou lahui, a no ka hooi ana ae i ka maikai o ka aina. E lilo kakou i poe kanaka Amerika mahiai, e hoolako ana ia Hawaii nei me na meakuai liilii no ke ola, a e lilo kakou i mau makua no na keiki ola kino maikai lehulehu e hiki ai ke hoolawa pono ia na makemake no na limahana.

E haawi aku oe i na kokua pili dala no ka hoonaauao ame ka hoonui ana ae i ka ike o kau mau keikikane ame na kaikamahine ma (E nana ma ka aoao Ewalu).

Lawe he Korea i Kona Ola me ka Pu Panapana

Loaa Kona Kino Make ma Koko Head i Kekahi Mau Kanaka Hawaii Elua.

Maopopo ole ke kumu o kela hana

Loaa Aku ka Pu Panapana ma ka Aoao o ke Kino me Kekahi Mau Poka Iloko

Mawaho ae nei o Koko Head, ma ke kakahiaka o ke Sabati aku la i hala, i loaa aku ai i ke kino make o kekahi mea, i hoomaopopoia he Korea, me kekahi puka poka makona poo, me ka manao wale ia, ua lawe ae no oia i kona ola iho, ma ke ki ana iaia me ka pu panapana.

Ma ka aoao o ke kino make, o kela mea, a e paa ana hoi iloko o kona lima akau, ka pu panapana; ua piha no kela pu i na poka a koe ka poka i kiia.

Ua loaa aku kela kino make ia Paul Kaauwai ame D. Kui, ia laua i hele aku ai ma kela kakahiaka i ka lawaia a mahope iho o ka ike ana ike kino make i hoike mai ai i ka lohe i ka halewai ma ke kelepona a o ka Makai Liwai me ekolu mau paahao ka i hoounaia aku no ka hoihoi ana mai i ke kino make.

Ma ka hoea ana aku nae o kela poe no kahi e waiho ana o ke kino make, ua ike koke aku o Henry Ulii, Jr. kekahi o na paahao he Korea ka mea i make a ua kamaaina oia iaia he koa noloko o ku pualikoa a o na koa helewawae hawaii i ka wa e kaua ana o Europa a o Henry Ulii Jr. hoi kekahi o na koa oloko o kela puali o ka mea apiki nae ua poina oia i ka inoa o kela Kore.

Aole he mau pepa maloko o na pakeke o ka lole o kela Korea e hiki ai ke maopopo kona inoa amea kona wahi i noho ai a ua koekoeia hoi na huahelo o kana pu panapana nlaila hele loa i kahi o ka pohihihi ka huli ana aku ahiki i ka maopop loa ana ae o na mea e pili ana no kela Korea.

Ua loaa aku nae he huihui ki maloko o kona lole a me ka hoakaka a ka Makaikiu McDuffe he manaoio kona in a no ka hookuuia o ke ki o ka pahuleka malia pela e oili ae ai kekahi ike no kona inoa.

Ua lao pu aku kekahi medala hoohanohano maloko o kona lole he medala e hoike ana no ke koa eia nae aole he inoa malua o kela medala a ua loaa pu aku no hoi me kekahi mau dala maloko o na pakeke o kona lole.

Ma ke ahiahi iho hoi o kela Sabati he wahina opio o Mrs. Agnes Kanoho ka i hoa ae e lawe i kona ola ma ka inu ana i ka laaumake eia nae aole i holopono kela hana naaupo ma kona aoao.

Ua hoihoi awiwi ia mai oia maloko o ka halemai o na poino ulia malaila kahi i laweweia aku ai na hana e hoopakelia aku ai na hana e hoopakeleia ae ai o kona ola a he mau hora kona o ka noho ana ma kela halemai i hoihoiia aku ai no kona home ma ke alanui Christey malolo o ka malu o kana kane me kona hoaka ole ae nae i na kumu o kona makemake ana e hoopokole i na la o kona ola ana.

Paa i ka Hopuia he Mau Ipuhao Puhi Lama

Ua nalo no kahi o ka hunaia ana aka nae ua nalo ole no i na maka o na kanaka hooko kanawai hookpu waiona. Ma ka auweina la o ka Poakahi nei i loaa aku ai i na akena o ka oihana hooko kanawai hookapu waiono elua mau ipuhao puhi lama nunui o 50 galani pakahi ame hookahi barela lama i hoawaawaia ua hunaia ka ipuhao puhi lama iloko o ka ulukuawa.

Ma ka manawa o ka loaa ana o na ipuhao puhi lama aohe kanaka hookahi ma ia wahi e maopopo ai nana ia waiwai a e hiki ai hoi ke hopu aku no ia kumu o na ipuhao puhi lama wale no ka i paa i ka hopuia ame ka barela lama i hoawawaia. Hookahi haneri kapuai ka mamao mai ka halehana aku o na limahana helu 37 ma Aiea i loaa aku ai keia mau ipuhao puhi lama. Ma ka hale hana ma waimanu ma ia mahiko no he kepani o Kuniehi ka inoa ka i paa ae i ka hopuia no ka loaa ana aku o hookahi galani okolehao ma kona wahi. He Kepani hou aku no o Iichi Yamaka kekahi i paa i ka hopuia no ka loaa ana aku o kekahi ipuhao lama keleawe me 10 galani lama i hoawaawaia ma kona wahi.

Makemakeia e Hopu i ka Poe Lawe i na Kaa

E pau Ana ka Holo Lealea Ana o na Luna Aupuni i na Kaa Otomobile.

Hoohanaia na kaa no  na hana ponoi

Lawe na Luna Aupuni me na Limahana i na Kaa no na Hale Kiionioni

Ma ke kakahiaka nui o ka Poalua nei i hoopuka ae ai ka Lunakanawai Larnach i kona manao he mea maikai loa ka hopuhopu ana i na luna aupuni ame na limahana apua o ke aupuni kalana ame teritore in a e keia ana e holo lealea ana maluna o na kaa o ke aupuni iloko o na hora hana a i ole ia mahope paha o ka pau ana o na hora hana.

Aole ka unakanawai i hoopuka wale no i kona manao elike ae la me ia maluna a malaila iho la no pau aka ua waiho loa aku oia i kela kumuhana imua o ke keena makai e koi ana e hopuhouia ka poe apau e hana ana malolo o ke aupuni e loaa pono aku ana ia lakou e holo lealea ana maluna o na kaa o ke aupuni make ano he poe lakou i manao e lawe i na kaa o ke aupuni no ka hana ana no ko lakou pono ponoi iho.

Wahi ana i hoike ae ai Eia na luna ame na limahan o ke aupuni ke holo lealea nei maluna o na kaa o ke aupuni me ko lakou ae ole ia e ke aupuni e hana pela nolaila ua pili ka hewa lawe hewa ia lakou.

Ke hoopaaia nei kekahi mau opio no ka lawe hewa ana i ka otomobile me ka ae ole o ka mea nona ke kaa a aole loa he hiki iau ke ike heaha la ke kumu e hopu ole ia ai na luna ame na limhana ole ia ai na luna ame na limahana o ke aupuni a hoopaiia lakou elike me kela poe opio i paa ai i ka hopuia a hoopaiia.

Ma kekahi wa pokole i hala ae nei ke hoomaopopo nei au i kekahi hihia o kekahi opio o ka lawe ana i ke kaa o kona hoaloha no ka holo lealea wale ana no a oiai oia ma kona alahele e hoihoi ana i kela kaa ua paa oia i ka hopuia a hoopaiia.

Ua kulike ka manao o Claus Lupua Roberts ka hope loio kalana ka mea iaia ka lawelawe ana i na hihia o ka aha apana me ko ka lunakanawai me kona koi ana i ka oihana makai e hoomaka koke ia ka lawelawe ana i kela hana i keia wa.

He nui na makaninana i keu mau ae no ko lakou ike ana i naluna aupuni e holo lealea ana maluna o no kaa otomobile o ke aupuni i kela ame keia po me ko lakou hoike pu ana aku wahi a laua i hoike ae ai eia ke pii mau nei ka auhau o na makaainana iluna oiai na luna aupuni e uhauha ana i ke dala o ke aupuni ma o ka holo lealea ana maluna o na kaa o ke aupuni nolail he mea pono e hopuia lakou apau.

Loaa HOu ka Wahine i Nalowale Ai

E hoakaka ana kekahi meahou o ka loaa ana ae mai Hilo mai ma ke kelekalapa uweaole e pili ana no kekahi wahine i manaoia ua walowale ma kekahi wahi kokoke aku i Kaluaopele oia nae ua loaa aku no oia maloko o kekahi halekea otomobile ma ke kakahiaka o ka Poakahi nei mahope o ka nalowale ana mai ke Sabati mai a po ahiki ia kakahika. Ma ka moolelo ua ala ae ka he hoopaapaa hahana loa mawena on a ame kana aliikane a mahope o kela hoopaapaa ana ua ulu ka makeu nui iloko on a e eha ana paha oia a hoomaka ka holo ana mai ke kane mai a oiai ka oia e hoi wawae mai ana ma ke alanui kaluaopele no ke kulanakauhale o HIlo ua loaa mai la oia i kekahi koa e holo mai ana maluna o ke kaa motokaikala a hookaua mai eia malua o ia kaa a laweia mai ahiki i ka hoea ana i HIlo. Ua waihoia ae ka hana i ka oihana makai o Hilo no ka huli ana i nei eia nae ua pokole ka hana no kona loaa koke ana aku.

Ke makemake ia nei na poe apau e hele mai i ke keena o ka Nupepa Ka Advertiser no ka lawe ana ae i buke no ka ohi ana i poe makemake mai ana i ka nupepa no 8 inoa o ka loaa no ia o ka mikini uwea ole ke holo moku nei ka lehulehu no ka hooikaika ana e loaa ia lakou kekahi mikini o keia ano

Ku i ka Poka o ka Pu ma ke Ano Ulia a Make Loa

Halawai he Kaikamahine Kepani me ka Poino mamuli o ka Hana Hemahema.

HE PILIPINO KA MEA I KI KA PU

Aole i Ike Mua ia he Poka Koloko o ka Pu Panapana i ka wa i Kiia ai.

Ma ka auwina la o ka Poakahi iho nei maloko o ka haukapila Moiwahine i make ai kekahi kaikamahine Kepani nona ka inoa o Miss Hatsuma Yamamoto mamuli o ke ku ana o kona opu i ka poka ma ke ano ulia ma ka auwina la Poaono aku nei i hala.

He kaikamahine o Hatsumo na kekahi Kepani kahi umiumi nona kekahi hale kahi umiumi e ku nei ma ke alanui Liliha a i ku i ka poka e loleloleia ana e Solodonia Susau he Pilipino hoaloha nona.

Wahi a Susau i hoike ae ai he mau la kakaikahi i hala ae nei ua hele pinepine aku oia no kela hale kahi umiumi a ua hoikeike mai o Miss Yamamoto iaia i kekahi pu panapana a kona makuakane. Aohe he poka oloko o ka pu i kela wa nolaila ua olelo aku oia i kela kaikamhine aia a hele hou mai oia alaila lawe mai oia i mau poka no ua pu nei.

Ma ka auwina la Poaono nei ua hele hou aku la oia nolaila me ka lawe pu ana aku i kekahi mau poka a i kona hoea ana aku ua haawi mai la o Miss Yamamoto i ka pu iaia no ka hoopiha ana. Me ka mau no o kela manao iloko on a aole i piha kela pu ua hoao aku la oia e kiki wale no. I kona kimua ana aohe he kaui i ka lua o ka manawa aohe no he kani a iloko o ia manao no on a aole he poka oloko o kela pu @ hoao hou iho la no oia no ke # o ka manawa a o ka wa ia i kani ae ai ua pu nei eia ka he poka no kekahi maloko o ke ku aku la no ia o Miss Yamamoto ma ka opu.

Ua hoihoiia ae ke kaikamahine poino ma ka haukapila o na ulia poino mailaila aku i hoihoi loa ia ai no ka Halemai Moiwahine kona wahi i make ai ma ka Poakahi nei.

Oiai kela kaikamahine e waiho ana maloko o ka haukapila ua hooiaio ae oia i ka moolelo a ka Pilipino i hoike ae ai no ka pili ole o ka hewa iaia nolaila aole i hopuia kela Pilipino.

Kinai Kokeia ke Ahi Iloko o ka Manawa Pokole

Aneane ma ka hora 6 o ka Poalua nei he ahi ka i puoho ae maloko o ka halekuai o makanani ma ke kihi o na alanui Papu ame Kalepa a mamuli o ka hiki koke ana ae o ke kaa kinaiahi i nui ole aku ai ka poino i hanaia e ia ahi. Ua manaoia mamulia o kekahi poomoku kikalika i kiolaia aku ma kahi e ahu ana o ka puu opala i hoomaka ae ai ia ahi e a. I hiki ai i na kanaka kinaiahi ke komo aku no kahii o ke ahi e a mai ana ua wawahiia e lakou kekahi wahi puka uuku me kekahi puka aniani ma ke alanui Kalepa aku. O ka Lukanela H. J. Campbell ka mea i mokumoku kona wawae i na aniani nahaha a ua pio no hoi ia ahi me ka liilii loa o na poino i hanaia e na ulaahi.

Hookomo o Peck i Kana Hoopii Hoohalahala

Ma ka Poaono aku la i hala ka hookomo ana ae o L. Tenney Peck ka peresidena o ka First national Bank i kana hoopii hoohalahala i ka olelo hooholo a ka papa kiure nana i hoahewa iaia ame ka hoopai a ka aha i kau aku ai maluna on a i ka aha kaapuni ma ka hihia a ke Teritore e kue ana iaia no ke kumuhoopii o ia kona ke ana i ke kanawai e pili ana i ka holo ana o na kaa he hihia hoi on a a ke kiure i ike ai ua pili ka hewa iaia. O ke kahua o kana hoohalahala o ka olelo hooholo a ka aha ame ka hoopai i kauia aku maluna on a ua kue loa i ke kanawai a i ke koikoi hoi o ka mea oiaio i hoikeia ma kona hihia. Ua hoohalahala pu oia i kekahi mau hoakaka a Huron Ashford ka hope loio kulanakauhale. Ua haawi mai ka aha ia Mr. Peck i ka manawa ahiki i Mei 17 e waiho ae ai i kana noi no ka hookolokolo hou ia o kona hihia maluna o ke kahua o ia ka loaa ana o kekahi mea oiaio hou e pili ana i keia hihia.

Kaheaia Ae na repubaliko no ka Ahaelele

Hoopuka ke Komite Repubalika i ke Kuahaua o ka Hoomakaukau.

HE KANAKOLU A OI AKU MAU ELELE HOU

Ma ka la 18 o Iulai e Noho ai ka Ahaelele Hana Kahuahana Kalaiaina.

Oiai ke hookokoke loa mai nei i ke kau wae moho ame ke koho baloka laula no na luna oihana no ka ahaolelo kuloko pela hoi ka elele lahui i Wakinekona ua hoopuka ae ke komite kuwaena Republika ma o Mr. L. M. Judd la ka lunahoomalu o ke komite ame Senatoa John H. Wise ke kakauolelo i ke kuahaua pili oihana ma ke kakahiaka o ka Poakahi iho nei e kauoha ana i na Republika e noho mai ana ka ahaelele teritore ma keia kulanakauhale ma ka la 18 o ka mahina ae nei o Iulai.

O ka manao nui o kela ahaelele teritore i makemakeia ai e noho mai no ka hoomakaukau ana no ia i kekahi kahuahana no na hana kalaiaina o ka mahina ae nei o Novemaba.

Ma kela kuahaua e pili ana i ka manawa e noho mai ai o ka ahaele teritore e kauoha ana ia i na kalapu Repubalika apuni keia teritore e wao ae i na elele ma ka Poaha ka la 1 o Une ae nei mawaena o ka hapalua o ka hora ehiku ame ka hora ewalu o ke ahiahi a e malamaia aku hoi ke koho maoli ana i kela mau elele no na mahele paonioni ma ka Poaha Une 8 he hookahi pule mahope mai mawaena o ka hapalua o ka hora ehiku ame ka hapalua o ka hora ewalu o ke ahiahi.

Mahope iho o ke kohoia ana o na elele o kela ame keia mahele koho ua makemakeia na kakauolelo o na kalapu e hoouna mai i ka papiuoa o na elele i kohoia i ke kakauolelo o ke komite kuwaena ma ke keena oihana o ke komite ma ka Hale Meintyre ma ka Rumi 11.

Mawaho ae o ka wae ame ke koho ana i na elele ua kauoha pu ia na kalapu e wae ae a e koho i na lunanui o kela mau kalapu no keia nee ana aku ma ka manawa hookahi no e malamaia ai ke koho ana i na elele.

Oiai ua hookahuaia ka heluna o na elele no ka ahaelele maluna o na baloka i kohoia no ka elele lahui e hoea aku ana ma kahi o ka 304 ka nui o na elele e noho mai ana ma kela ahaelele hana kahuahana oiai nae mamua aku nei he 273 wale no ka nui o na elele o kela aha. Ua like pu me 31 mau elele hou i loaa ma o ke koho baloka kuikawa aku la i hala.

No keia mau elel oi nao o 31 ua ikeia ua loaa hou ia Hawaii Hikina he 10 mau elel a ua emi iho hoi ko Hawaii Komohana he 1 ele ua loaa hou ia Maui he 19 elele he 5 hou mau elele i loaa i ka Apana Eba ua emi hoi ko ka Apana Elima he 12 a ua loaa hou ia Kauai he 10 elele.

O ka heluna o na elele mai kela ame keia apana koho baloka mai ma na mokupuni e ikeia no ia malalo iho nei penei

No Hawaii Hikina e apo ana i na apana o Puna Hilo Akau ame Hema ame Hamakua he 40 mau elele no Hawaii Komohana e apo ana i na apana koho o kau Kona Hema Kona Akau ame Kohala he 27 Maui Molokai ame Lanai 63 Apana Eha Mokupuni o Oahu 94 Apana Elima Mokupuni o Oahu 52 Kauai ame Niihau 28.

Loaa ka Ukuhoomau i Kekahi Mau Limahana

He ekolu poe i hoomahaia e ka papa ukuhoomau me ka loaa ana ia lakou o ia uku e hoomaka ana mai Inue 1 aku wahi a David Kalauokalani i hoike ae ai ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala mamuli o ko lakou hana loihi ana malalo o ke aupuni a i kulike ai me ka manao o kekahi kanawai i hooholoia no ia mea.

O ka põe i loaa keia pomaikai o ia no o H. A. Victor he limahana no ka hale kinaiahi a i noho iloko o ia oihana no na makahiki he 14 a oi L. Salmanaea he mea puhiohe no ka bana hawaii a i noho iloko o ia oihana no na makahiki he 32 a oi ame David Kaahanui he makai a e he 15 makahiki ka loihi o kona noho makai ana.

Inu He Kaikamahine i ka Laau Make no ke Kipakuia o ka Ipo

Koho Oia i ka Make no ka oi ae o ka Pono e Loaa Iaia Mamua o ka HOokaawaleia aku o Kana Ipo Pilipino Mai Iaia Aku.

No ke kipakuia ana aku o kana ipo aloha e hele mai ka hale aku me ke komo hou ole o kona poo maloko o ka hale i hooholo ai o Alice Oniha he oi au kona lawe ana i kona ola ma ka inu ana i ka laaumake mamua o ke kaawale ana aku o kana aloha mai iaia aku.

Ua hookoia kela hana naaupo e Alice Oniha he kaikamahine Hawaii o umikumaono makahiki ma ka po o ke Sabati nei ma kona home ma ke alanui ololi Austin a ua hoihoiia aku oia iloko o ke kulana kupilikii maloko o ka halemi Kepani me kona ae ole i na ao ana a na kauka e hoopakele ae i kona ola.

I kuliko ai me ka moolelo e pili ana i kela hana he kokoolua ko Alice Oniha o kela po Sabati o ka hele pu ana he keiki Pilipino o umikumamhiku makahiki a o kana ipo alaha hoi a no ke kipakuia ana o kela Pilipino opio e ke kaikunane o Alice mai ka hale aku o ke kumu iho la ia i hana naaupo ai kela kaikamahine ma ka inu ana i ka laaumake.

Ma kela ahiahi Sabti ua hele pu kela kaikamahine me kana ipo aloha i ka nana kiionioni a oiai laua e huli hoi ana mahope iho o ka pau ana o ke kiionioni no ka hale Alice ua halawai aku la laua me ke kaikunane o Alice me ko kamailio ole mai nae o ke kaikunane aia nae iloko on a ka huhu no kela hele pu o kona kaikuahine me ka Pilipino.

Ua hoi pololei kela kaikunane no ka hale a kakali mai la o ka hoea aku o kona kaikuahine. Ma ka manawa e haawi ana ka Pilipino i kona aloha i ko laua hoea ana aku i ka hale o ka wa ia o ke kaikunane o Alice i komo mai ai a hoike i kona manao hoihoi ole i kela Pilipino me ke kauoha okoa ana mai iaia aole loa on a makemake e hoea hou aku oia no ka hale a i ole hoopipili hou paha me kona kaikuahine.

Ua kupale o Alice no ka pono o kana ipo aloha me ka uwalo ana mai imua o kona kaikunane e ae aku no oia i kela Pilipino e hele mai aohe nae ho wahi mea a maliu aku o ke kaikunane i kela leo uwale aka kii okoa aku la oia e kipaku i ka Pilipino.

No keia hooleia ana aku o kona manao ua noke o Alice i ka uwe mo ke koi ana no i kona kaikunane aole e kaupale i kela Pilipino i ka hele ana mai e ike iaia a i kona ike ana i ka paakiki loa o ke kaikunane ua komo okoa aku la oia iloko o ka hale a kii aku la i kekahi laaumake a me kela laaumake i hele hou mai ai oia imua o kona kaikunane a koi aku la e aeia mai no oia e hele me kela Pilipino ua hoole loa mai la kona kaikunane o kona manawa no ia i inu ae ai i ka laaumake me ka olelo ana ua haulehia oia i ke aloha i ka Pilipino.

Ua hoihoiia kela kaikamahine maloko o ka halemai Kepani o ka mea apiki nae ua hoole loa oia i ka lawe ana mai i kekahi mau meaai e hawaiia mai ana iaia e ka poe o ka halemai me ka hoike okoa ana aku i kona manao o ia no kona aloha i kana ipo Pilipino a ua oi aku kona make ana mamua o kona pepaia mai aole e hele hou me kane ipo.

Aponoia e ke Kiaaina ka Rula A ka Papa Ululaau

Ma ka Poaono o ka pule aku la i hala i kakau ai ke Kiaaina W. R. Farrington i kona inoa e apono ana i na rula i hooholoia ai e ka papa Mahai ame Ululaau o ke Teritore he mau rula e hoakaka ana no ka hookapu ana i kekahi mau poowai ma na Awawa o Manoa ame Palolo ame ke ala eloli mai ka luapele o Palolo maluna aku o ka Mauna Olympus ahiki i na aina palahalahala o Pauoa.

Ma ka noho ana o ka halawai a ka papa Mahiai ame Ululaau ma ka Poaha ua hooholoia aole e hoololi i kana olelo hooholo o ka halawai o Dekemaba i hala mamuli o ka lawa ole o na mea oiaia e hiki ai ke hoololi ma ia manawa hooholo ka papa e waiho ae ia hana imua o ke kiaana no ka ke kiaaina apono ana ia mau rula i hooholoia ai.

Ma kekahi manawa kokoke aku nei i manawa ua noho ka halawai a ka Trail and Mountain Club a ma ia noho ana i hooholo ai ia a i hoopaaia hoi ma kona moolelo e kue loa ana i na rula a ka Papa Mahiai ame Ululaau i kau ai e hookapu ana i kapoe pii kuahiwi ma na wahi i hoakakaia ae la maluna.

E Kuai i Kau mau Meaai ma Kahi Emi

Ina he makemake oe e koe nui kau mau wahi kenikeni liilii maluna o na meaai he mea pono e kilohi ma na hoolaha e paka mau nei maloko o na nupepa. Aia maloko o na nupepa e hoolaha mau ia nei kekahi mau halekuai e kuai hoeminei i na meaai.

Eia maloko o koia pepa ke puka mau nei ka hoolaha a Baily Groceteria me ke  kumukuai o kekahi o kana mau meaai a in a e hoohalikeia me ke kumukuai o na meaai e kuaiia nei ma na halekuai o na meaai e ae e loaa ana ka ike he emimaoli no na meaai ma keia halekuai.

Eia ke kuaiia nei ke kope hina o Kona malaila no ke 30 keneka o ka paona o ke kopa Sapolio he 3 i ka hapaha kini aila palai Crisco he 25 30 a 70 keneka o ke kini hookahi he kumukuai i loaa ole i na halekuai e ae. Nolaila he mea pono no ke nana ma kahi emi malaila e hoolilo ai i ke dala a o ka hana ana pela o ka hookumu ana no ia i ka hoomakaulii.

Weheia na Koho No Ekolu Mau Hana Nui Hou

Ma ke awakea o ka Poalua nei i weheia mai ai no ka waiho ana aku i na koho no ka holako ana ae i na materia ame na limahana no ekolu mau hana nui hou ma ke keena o ke kakauolelo kulanakauhale ame kalana. No ka paipuwai ame na paipuwai nui o ke sua ame ka laina sua e hoomoeia ae ana ma ke alanui Moi mawaena o ke alanui Alapai ame ke alanui Punahou o keia malalo nei na inoa o ka poe i koho Grace Bros., Honolulu Iron Works American Factors Cattron Neill Co. Honolulu Welding Machine Co.

No ka wai âme na paipu sua nei no kela apana Paka Binamu o keia mau inoa malalo nei ka poe i koho  Grace Bros., Honolulu Iron Works American Factors Cattron Neill Co. Honolulu Welding Machine Co.

O na koho no ka hoomoe ana i laina paipu aue ma na alanui ololi Harbottle ame Kealoha ma kapalama na keia poe no lakou na inoa malalo nei J. L. Young Enginering J. L. Almeda R. S. Chase D. B. Cummins.

Ua waihoia aku keia mau koho apau i na komite like ole a ka papa ma ka po Poalua nei.

Ka Hoike a na Komisina Ma Kekahi Hoopii Aina

Ma ka hihia a James Armstong e kue ana ia L. L. McCandles ame Mrs. Elizabeth J. McCandles he hoopii no ka mahele ana i ka aina a no ka hooponopono ana i na dai i ohiia no na uku hoolimalima ame na loaa makahiki i loaa mai na aina mai i hoopaapaaia ua waiho ae na kimoisina i hookohuia ai no ka huli a noii pono ana i na mea apau e pili ana i na aina ame na loaa i ka lakou hoike imua o ka aha kanapuni m ka Poakahi nei. O na komisina i hookohuia ai no keia hana oia na keaonimana George M. Collins J. E. OConnor ame S. C. Huber. Ma ia hoike o ka nui o na eka i kohoia maloko o keia hoopii he 83.68 e waiho nei ma ka apana o ewa o keia mokupuni. He mau aina kanu laiki wale no keia apau a he mau aina waiwai nui aia maloko olaila he mau waipuna lehulehu. Ua apono ke komisina i ke noi a Armstong no ka mahele ana i ka aina elike me ia a Armstrong i hoi ai e pili ana ia mau apana aina elike me ia e maheleia ai mawaena o na soso elua ma kia hoapii.