Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 22, 1 June 1922 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Aole o H.A. Baldwin e Holo Moho Elele Lahui Hou Ana

-

Hoikeia Mai ka Lohe I Honolulu Nei no ka Paa

Loa o Kona Manao e Waiho I Kela Hanohano

I Kekahi Repubalika Kupono e Ae

 

Malaio nei e ikeia ana kekahi ma@ I hoounaia mai e Sam B Trissel, @ @hooponopono mua o ka Advertiser ma ke kelekalapa, I ka Advertiser no @ hoike ana aku o @ Harry A. Baldwin I kona @ hope loa iaia e hoike ana i @ lilo hou ana I elele na Hawaii @ I ka ahaolelo lahui ,a e hoakaka @ penei:

WAKINEKONA, Mei 24- Ua ha@ aku nei ka Ele Harry A. Baldwin I ka Advertiser I ka mana @ ne ma kea kea aole oia e @ ana I moho no ke kulana @ malalo o kekahi ano. O keia @ hooholo, wahi a ka Elele Baldwin, o ia kona manao hope loa ahiki @ ke @ nou ia.

Ma kekahi Manawa aku nei I @ hoea mai he lono meahou I Hawaii nei mai Wakinekona mai aole e @ hou ana ka Elele Baldwin no @ @ ina ka aoao Repubalika ma Hawaii nei e hoihoi ana I ke kikowaena  kana hooholo ana maluna o ekahi moho no ke pani ana iaia. Ma ia Manawa ua waiho mai o Mr. Baldwin ia manao no ka @ ana ina e lilo ana ia I mea @ a hiki ole ke hooleia e hoao @ oia e holo no ke koho hou ia ana @ keia haulelau.

Eia nae, I kulike me ka lono kelekalapa uweaole o ka hoounaia ana @ I ka Advertiser ma ka Poakolu aku nei I hala, mahope iki iho o ke @ ua hooholo mai la ka Elele Baldwin I kona manao hope me ka maopopo loa aole oia e illo hou ana I @. He olelo hooholo keia a ka @ e hoike maopopo mai ana I na mea apau a I na Repubalika hoi apau ma Hawaii nei e hooholo koke lakou I ko lakou manao maluna o ke kahi kanaka hookahi a lakou e koho ai a e hiki ai hoi ke kohoia a lanakila, e loaa ole ai he Manawa no L L McCandless e komo aku ai I ka ahaolelo ma Wakinekona, a e lilo mau ai no hoi ke kulana elele I ka aoao Repubalika.

            Mamuli o keia hoikeia ana mai la o ka Baldwin olelo hooholo hope loa ahiki ole hoi ke hoololi hou la, wahi a ka elele, he Manawa keia no na Repubalika e ake ana e loaa ke kulana elele e holo aku ai I Wakinekona o noonoo a e hooholo ai no ke kanaka e loaa ke kulana kupono e lilo I pani ma ko Baldwin wahi. He akea ke kahua no na mea apau o makemake ana e holo, no ka mea o ke koho baloka wae moho e waheia ana ma ka la 7 o Okatoba. E hiki mai ana ua noa ia I na mea apau no no Repubalika a no na Demokarata pu.

            He nui a lehulehu na kanaka kupono no ke kulana elele oia o John H wise, Norman K. Lyman, C. H. Cooke, Senator L. H. Judd, Samuel Kauhane, S. E. Kalama, Henry L. Holstein, Rev. Akaiko Akana, C. E. King, C. A. Rice, C. F. Chillingworth, W. F. Dillingham, C. D. Lufkin, H. B. Penhallow ame Senatoa Harold W. Rice.

            O Senatoa John H. Wise ame Norman K. Lyman na kanaka I hoike ae I ko laua mau manao ma kea kea, no na Manawa lehulehu, no ko laua manao e holo no ke kulana elele, a oiai ua hoike mai la o H. A. Baldwin I kona manao hope loa, he wehe ana mai la kela I ke kahua akea no keia mau kanaka ame kakahi poe e ae e makemake ana e holo.           

 

HAAWILA HE MAU KIAHA MAKANA

            Ma ka hookuku paikau makahiki @ ke kula a’o kou, Honolulu Military Academy, o ka malamaia ana @ ka Poalua o ka pule aku I hala, @ lilo I ka Pali A, o ia kula ke kiaha makana. I ka 1919 ua lilo @ ka makana I ka Puali A, aka @ mai ia Manawa mai ua kaa @ malalo o ka puali B, ka malana ana.

            Malalo o ka ke Kapena Tuttle ka hoomalu ana I ka Puali A, ka puali I lilo ai ke kiaha makana, a malalo hoi o ka ke Kapena Duvacuchelle hoomalu ana ka puali B. O na aliikoa na laua i nana I ka paikau ana a keia mau puali oia ke Col. Adna Clarke ame ka Lukanela Aarona. I ka manawa I hoopuka mai ai na lunakanawai I ka lakou olelo hooholo a I hookahuaia @ maluna mamuli o ka like ame ka maikai o ke kulana o na haumana, ke ano o ka lawelawe ana I na pu a pela aku, na Mrs. E. F. Eahlgren i haawi ae i ke kiaha dala i ke Kapena Tuttle.

            Eula mau kiaha dala I haawi makanaia ne I ke kula a’o koa. Hookahi kiaha I haawiia ae e George Audus ma kea no he makana I ka hui heihei au o ka papa ekolu, a e waiho mau ia ana ia kiaha me ke kula malalo o ka malama ana a ka papakula e eo ai ma kela ame keia @awa e hookuku ai.

            O kekahi kiaha dala na Mrs. @ Abrams I haawi ae I ko kula a e haawiia aku ia kiaha I ka mea e kaa ai ke eo ma na hookuku apau e malamaia ana mawaena o na haumana opiopio iho.

 

E HOOKOHULA AE ANA O SOARES I LUNAKANAWAI

            Ma ke kakahiaka Poaha aku nei, @ ae ai ka Lunakanawai Kie@ Peters, mahope koke iho o ka @ ana o keia mahina ae, e hoo@ aku ana oia ia O. P. Soares i @kanawai no ka Aha Apana, ma kahi o ka Lunakanawai Lightoot I @ elike me ka mea a ke Komite Kuwaena o ka Aoao Repubalika @ ka Papa loio Hawaii o ka @holo ana ma ka lakou halawai I @ ae nei.

            Ma kela makahiki aku nei I hala, @ kakoo ae ke Komite Kuwaena @ ka noao Repubalika e noho lunahoomalu ia ana e Lorrin Andrews, @ I kokua Loio no ka Aha Hookolekolo Federala, a o ka hua o ia akoo ana a ka aoao kalaiaina Repubalika iaia, ua hookohuia oia ma @ kulana, he kulana ana e paa nei @ I keia wa.

            O O. P. Soares kekahi o na loio opiopio loa o keia kulanakauhale, @ keiki I hanau no ka aina nei, a oia kekahi o na loio opio makaukau loa ma ka lawelawe ana I na mea pili kanawai.

 

HOOKU’I IA KAA OTO ME KE KALAKA

            Ma ka hora 2:30 p.m., o ke Sabati iho nei I hooku’I ae ai he kaa otomobile e kalaiwaia ana e D. L. Crawford me kekahi kaa kalaka e kalaiwaia ana e Masao Muraoka o ka Hui U. S. M. ma ke kihi b na alanui Waila ame Punahou. E holo mai ana ke kaa otomobile ma ke alanui Punahou no ke kaona, a e holo mai ana hoi ke kaa kalaka ma ke alanui Waila a I ka hoea ana ma ke kihi o na alanui Punahou ame Waila, a no ka hiki ole ke hoalo ae mai ka hooku’I ana o ia mau kaa, ua hooku’I ae la nae a o ka hopena poino I ikeia o ia ka naha ana o ka puka ame ka papa e pii aku ai noluna o ke kaa oto a pela me kekahi o na kukuna o ka huila mua o ke kaa oto, no ke kaa kalaka hoi, hookahi ona kukuna o ka huila akau hope I haki. O kahi I laki ai aole hookahi o na kalaiwa I manuheu. Ina I kui ka hele a ka naau haahaa aole e halawai iki ana me ka poino, aka I ka haakei ana o ka manao o ia wale no ka mea I kuleana I ke alanui o keia ae la ka poino I loaa.

 

KA HALAWAI A KA AHAHUI CIVIC CLUB.

            He halawai paina awakea ka I konoia e ke kakauolelo James A. Goo o ke Kalapu Civic a na Hawaii no ka akoakoa ana aku o ekolu maul ala mai kela a mai keia ahahui Hawaii aku e ku nei maloko o Honolulu ma ka Poalima, Iune 2, o ia ke awakea o ka la apopo. O ka manao nui am eke kumuhana a ia ahahui I makemake ai no ia halawai o ia no ka hoolala ana I ke kahi mau hana a no ka waiho ana mai hoi a ia ahahui I na kumuhana I aponoia ma ka halawai a ia kalapu o ka noho ana ma ka la 21 o Maraku I hala, o ia hoi ka wae ana I kekahi kahua a kukulu aku I kekahi hale maluna iho a e lilo ia I hale halawai no na ahahui Hawaii oiaio apau o keia kulanakau hale.

            I ka Manawa e paa ai o ia hale e hoolaaia ana ia ma kea no he kiahoomanao no ke keikialii Kuhi Kalanianaole, ka mea I haawi nui I kona noono no ka pono o na ahahui Hawaii. O na lilo o ia hale e kukuluia aku ana na na ahahui lehulehu like ole e auamo ma o ke alu like ana e lulu no na hoolilo o ia hale.      

            Ma ka halawai a ke Kalapu Civic o ka noho ana ma ka mahina o Maraki I hala ua kohoia e ka Peresidena Eben P. Low he komite o ekolu lala, oia na keonimana John H. Wise, ka Lunakanawai John R. Desha ame Claus Rovert no ka hana ana ma ka aoao o ka Hawaiian Civic ma ka ahakukukuka e malamaia ana me na komite ma ka aoao o na ahahui Hawaii. Ekolu lala o ko komite e kohoia mai kela a mai keia ahahui Hawaii mai, o ka Poalima, Iune 2, ka la I hooholoia no ia ahakuka.

 

Lawe ke Kumu o Kamehameha I Kona Ola Iho

Me Kana Pu Ponoi I Ki Ai o E. G. Barlett iaia a Make ma ka Poakahi Nei

MAOPOPO OLE KE KUMU O KELA HANA

Koho Wale Ia Aku nae no ka Wili Mau o ka Ma’I me ke Poho o Kana Mau Dala

            Maloko o kona keena hana, ma ke Kula Kamehameha o na keikikani, I lawe okoa ae ai o E. G. Bartlett, ke kumupoo o kela kula, I kona ola I ho, ma ka hapalua o ka hora elima o ke kakahiaka o ka Poakahi nei, mamuli o kona ki ana iaia me ka pu panapana a make.

            Aole he mau kumu maopopo loa I ikeia, no kela lawe okoa ana ae o keia kumu I kona ola iho, koe wale no ke koho wale ana aku, ua hoea mai kela hana, mamuli o ka maikai ole o kona ola kino, ke poho o kana mau dala, I hookomo nui aku ai iloko o na hui aila ame laholio, a pela hoi, kona kauohaia ana aku e hoomaha no hookahi makahiki.

            Ua hoi aku kela haole e hiamoe ma ka po o ke Sabati, ma kona Manawa maamau, me ka loaa ole o na hoohuoi ana I kana wahine ame ka aua mau keiki, o kela ko lakou Manawa hope loa e hiamoe loa ai, ma kea no he ohana. Ma ka hora elima o kela kakahiaka, ua puoho ae a oia, me ka ike mai o kana wahine.

            Ua hoomakaukau oia iaia iho ma ke komo ana I kona maul ole, a haalle iho la ialoko o ka rumi moe, me ka hele ana aku noloko o kona keena hana; a I ka Manawa I hele aku ai ka mea pulumi hale, ma ka hora eono ae, ua loaa aku la kona kino make, e waiho mai ana ma kona pakaukau, e kalele ana ke poo maluna o kona mau lima, a ma kona aoao hoi e waiho ana kana pu panapana.

            Ua hoikeia ae la kela lohe I na kumu e ae e ke kula, a hoike loa ia mai la no hoi ka lohe I ka oihana makai.

            Ua waiho iho kela kumukula I kana wahine ame ka laua mau kaikamahine elua mahope nei, iloko o na haawina o ke kumaha, no keia hoopokoleia ana mai la o kona mau la e ola ai ma keia honua.

            Ma kahi o ke 38 ka nui o kona mau makahiki, ma kona Manawa I make aku la, a ua hoea mai oia no Hawaii nei iloko o ka makahiki 1908, ma kea no he kumukula no ke kula Kamehameha o na Keikikane, mai ia Manawa mai kona noho kumu ana no kela kula, ahiki wao no I kona lawe okoa ana ae la I kona ola iho.

            Ma kekahi Manawa ae nei I hala ua haawi aku ka papa kahuwaiwai o na Kula Kamehameha iaia, e hele hoomaha oia no hookahi makahiki, a ua waeia ae hoi o Mr. W. E. Givens, ke kumu mua o ke Kula McKinley, I pani ma kona wahi, a no ka hooko ana aku I kela manao o na kahuwaiwai, ua hoolala oia I kana papahana, no ka holo aku me kona ohana I amerika, eia nae aole I holopono ia mau hoolala ana, ma o keia lawe okoa ana ae I kona ola, e hoopokole ana I kona mau auwe, ma keia ao.

            Ma ka auwina la ae o ka Poalua I malamaia ai kona anaina hoolewa, me ka malama pu ia ana o kekahi anaina haipule maloko o ka halepule o ke kula, kahi I akoakoa ne ai na kumu amen a haumana, no ke komo pu ana iloko o na hana o kela anaina.

 

MAKE HE KOA MA KE KA’IHUAKA’I

            He Kopala no ka Puali B o ka Papu Kamehameha nona ka inoa o Mack Hungate ka I make ma ka hora 10:05 o ke kakahiaka Poalua nei mamuli o ka ma’I puuwai ma ke kihi o na alanui Judd ame Nuuanu mahope iki iho o ke kau ana iluna o ke kaa lawe poe ma’I no ka lawe ana ae iaia no ka halema’I o na ulia poino. Ua laweia aku kona kino no ka halema’I o na koa ma Kahauiki mahope iho.

            O keia kopala kekahi o na koa e hele pu ana me ka huaka’I ma ka Poalua nei, I ka Manawa e aneane ana kona puali e huli ae ma ke alanui Judd, o ia kona maawa I loaa ai I ka ma’I a o ka make ka I ukali mai mahope o ia haawina.

            Ma ka oleloia he kanaka oia I makemake nui ia maloko o kona puali a no na mahina wale no he 14 kona hana ana maloko o kona puali. He 32 ona mau makahiki. Aia kona onehanau ma ka apana o Walla Walla, Wakinekona, a iaia I make aku la ua haalele iho oia ma keia ao he wahinekanemake me hookahi keiki, a he makuahine aia no ma Walla Walla e ola mai la. E hoounaia aku ana kona kino make I kona home ma ka mokuahi mua loa e holo aku ana no amerika.

 

Manaoia Eia ka Opiuma ke Komo Nui Nei

Ua Hoomaopopoia Keia Mamuli o ke Emi o ka Opiuma e Kuaiia Nei I Keia Wa

HULIIA OLOKO O KE KAI AOHE NAE LOAA

Manao na Luna Oihana ua Hoopaeia Mai ka Opiuma ma ke Ano Maalahi Loa

            He oiaio anei, he 300 mau kini opiuma I hoopaeia mai I Honolulu nei, no lakou ka waiwaiio o $210,000.00, I kela pule aku nei.

            O keia ka ninau nui e ninau ma ia nei e na mea apau I keia mau la e nee nei.

            E hoomaka ana mai kela pule aku nei, ua wawaia ae keia lohe makai o na uwapo, no kekahi mau la lehulehu, a oiai na luna aupuni federala e noii ana no ka oiaio o kela hauwawa me ka makemake ole o hoike moakaka mai no ka hoolaha ana ae, I ka poaha aku nei o ka pule hala I hoike ae ai lakou.  @ no he mau kumu kupono e hooiaio ana I ka pololei o kela mau lono no ka nui o ka opiuma o ka hoopaeia ana mai ma keia kulanakauhale, ma o ke kiola@a ana paha ma ka aoao Ewa o ka Uwapo 7, a I ole ia, lawe maoli ia mai no iuka nei o ka aina mailuna mai o ka Mokuahi Siberia Maru I ka po, i kona wa I komo mai ai no keia awa ma ka Poakolu o ka pule aku nei I hale.

            “Ae, ua lohe au, ua hoopaeia mai ka opiuma ma keia kulanakauhale I kela pule aku nei,” wahi a William D. Allen, ke poo o ke keena kilo opiuma federala ma Honolulu nei, o ka hoike ana ae. “Ua laweia mai ka hoike imua o’u he mau la lehulehu I hala ae nei.  Aka aole i maopopo ia’u ka nui o ka opiuma o ka hoopaeia ana mai, aka nae, ua hiki no ke homaopopoia, me he mea la he nui maoli no ka opiuma o ke komo ana mai iloko nei o ke kulanakauhale, no ka mea, ua haule ino loa ke kuai o ka opiuma ilalo loa.  Ua laweia mai ka lohe ia’u, na ka poe auau i hoopae mai I ka opiuma iuka nei.”

            “Heaha ke kuai o ka opiuma i keia wai” i ninauia aku ai o Allen.

            “He 50 a 60 dala o ke kini hookahi.  O keia ke kuai haahaa loa no ka opiuma i ikeia ma keia kulanakauhale, no kekahi mau mahina lehulehu I hala ae nei.”

            “Eia na luna aupuni ke ku nana wale nei no i keia wa,” wahi hou a Allen i hoomau mai ai.  “Eia na hale i maa i ka pipili mau ia e ka poe puhi opiuma, ke makaala loa ia nei me ka waiho nui ole i ka opiuma maloko olaila, elike me na manawa i hala ae nei.  He kuai wale no lakou ma ka mea kupono o lawa ai na mea eono.”

            “Mamuli o ka makaala mau o na kanaka o ke aupuni i keia poe, eia ka poe puhi opiuma apau loa ke holo pee nei me ka huna loa ana i ka opiuma.  He manawa pokole wale no i hala ae nei, ua loaa aku ia makou he eono mau owili opiuma iloko o kekahi pahu ahi noilaila, he hoike oiaio loa ia no ka makaala loa o kela poe I kia wa, a e paakiki ai ka ike koke ana ia mea.”

            “Me he mea la, ua pau loan a ipupaka puhi opiuma maikai loa i ka laweia e makou ma na manawa a makou e hopuhopu mau ana ma na la i hala ae nei.  O na ipupaka emi loa, o ia wale no ka mea e ikeia nei i keia wa.  He mau la pokole wale no i hala ae nei, ua loaa aku la kekahi Pake ia makou e puhi opiuma ana me kekahi ipupaka hao.  I keia wa, eia kekahi mau wahi ke puhi nei me hookahi wale no ipupaka no na mea apau, aole elike me na la i aui ae nei, he hookahi ipupaka no kela ame keia mea puhi opiuma.

            “Ua hoike ae kekahi luna aupuni ma ka Poaha nei, aole loa he hiki iaia ke ike heaha la ka nui o ka loaa e loaa ana i ka mea hoopae opiuma, no ka mea emi loa ke kumukuai o ka opiuma i keia wa.

            “He 33.00 ke kuai o ka opiuma ma Macao, Kino, $2.00 no ka luna ana iluna o ka moku a he $15.00 no ka lawe ana iuka nei o ka aina i ka wa e komo mai ai, ualike ia me $52.00 o ke kini opiuma hookahi mai Kina mai a hoea i Honolulu nei, aole emi mai.  Eia ka opiuma ke kuaaia nei maanei no ke kanaono dala o ke kini hookahi, a ina e ‘haule hou io ke kuai ilalo, e nui maoli ana ke poho ka mea hoopae @”

 

Ke Ikeia Nei ka Nui o na Hana Piliwaiwai

Ikeia ka Piha Maalea me ke Akamai o ka Poe Piliwaiwai I Wahi e Nalo Ai

NUI NO NAE KA POE I PAA I KA HOPUIA

Manao na Luna Oihana Kalana Ina e Nui na Makaikiu e Emi Ana ka Piliwaiwai

            Aole loa e hiki ke hoopauia na hana piliwaiwai ma ke kulana kauhale nei, o ia ka manao o ka Lunakanawai Larnach, ka lunakanawai elua o ka aha apana o ke kulanakauhale nei, a i puka maoli ae hoi mai kona waha ae, mamuli o ka nui loa o na lahui e o ka hikina mai, a mamuli o ka holomoku loa o keia mau lahui i ke kulanakauhale nei, ua hiki ole ka oihana makai ke hooko poo i ka hana mamuli o ka uuku loa o na makai i keia wa.

            Ua kulike ka manao o ke Kapena Makaikiu McDuffie me ko ka lunakanawai, me kona hoike ana ae, aole e hiki iaia ke makaala mau i keia poe, mamuli o ka uuku loa o na kanaka malalo on a, oiai ua paa lakou ma kekahi mau hana e ae.

            "Ina e loaa ana ia'u he eono mau kanaka," wahi a McDuffie i hoike ae ai," he poe e hiki ai ia'u ke hoouna no ka hopuhopu ana i ka poe piliwaiwai wale no, he mea oiaio, ua hiki loa ia makou ke hoemi mai i ka huina o ka poe piliwaiwai wale no, he mea oiaio, ua hiki loa ia makou ke hooemi mai i ka huina o ka poe piliwaiwai me ka malama pu ia o kekahi mau hana e ae."

            Ua hoike pu ae no hoi oia he nui na hale piliwaiwai i pau ia lakou i ka hopuhopuia me ka nui o na bela i ohiia mamuli o ka hoea ole ana ae o kekahi poe ma ka manawa e hookolokoloia ai. I paa keia mau hale piliwaiwai ia lakou, mamuli o kekahi mau hoike i laweia mai imua on a, a o kekahi, mamuli o ka hoohuoi i loaa ia lakou, no kekahi mau hale.

            "Elike me ka nui o keia mau lahui me kakou nei, he hana paakiki ka lele ana aku o na hana piliwaiwai mai keia wahi aku," a ka Lunakanawai Larnach i hoike mai ai. "O na Pake ka poe oi loa aku o ka piliwaiwai e ike mau ia nei. He mea oiaio, eia pu na hana piliwaiwai ke lawelaweia nei ma kekahi mau wahi e ae, aole wale no ma na kauhale o na Pake, a elike me ka ae ana o na ilikea e lilo kekahi o ka lakou mau keneka ma ka paani pepa ana, pehea kakou o manao aku ai e lilo na Pake i poe hoolohe i ka mana o ke kanawai. Ua aeia na paina inu ti e paani liilii no kekahi mau mea e loaa mai ana, nolaila, ua manao no na Pake he mea pono e ae pu ia lakou me ka lakou ano paani ana elike me ke kipa.

            "Aka nae, ma kekahi ano, ua hiki loa ke hooemiia mai na hana piliwaiwai ma keia kulanakauhale, in a e haawiia i ka oihana makai he mau kanaka hou no ka lawelawe ana maluna wale no o ia hna. Aole he nui o na kanaka malalo o ka Makaikiu McDuffie, e hiki ai iaia ke hoouna no ka hele ana e hopuhopu i ka poe piliwaiwai. He nui maoli ka hana ame ka manawa e hoohalaia ai ma kela hana, mamua o ka loaa ana o na ike maopopo loa e hiki aw ke hoopaiia kela poe ka paa."

            Ua hiki aku maluna o ka haneri pakeneka ka oi aku o na hana piliwaiwai iloko o na makahiki ekolu.

            Elike me ka pii mahuahua mau o keia kulanakauhale, pela no e pii mahuahua mau ai ka hiki pono ole i na makai ke hooemi mai i ka nui o ka poe piliwaiwai. Ua lilo na hale hou e kukuluia nei ma keia kulanakauhale, i mau wahi maikai loa no ka poe piliwaiwai i keia wa, oiai ma na papahele elua, a ekolu ka poe piliwaiwai i keia wa, oiai ma na papahele elua, a ekolu ka poe piliwaiwai e hana ai i ka lakou hana, me ka hoonoho ana i kekahi mau kiai ilalo loa i ke alanui.

            Wahi a kekahi luna aupuni i hoike ae ai, eia ke pii mahuahua mau nei na hana piliwaiwai maloko o keia kulanakauhale i kela ame keia wa. I na makahiki i hala ae nei, aole he hana nui ka hopu ana aku i ka poe piliwaiwai, me ka loaa pu o na ike ma ka aoao o ke aupuni aka, i keia wa, he hana paakiki loa ka loaa ana o kekahi mau ike kupono e hiki ai lakou ke hoopaiia. Mamua, ke komo aku oe maloko o na hale piliwaiwai e hopu ai, e loaa.

(E nana ma ka aoao Eha)

 

Hooloheia ka Hihia o Lauahi e na Komisina

Like ole ka Ike a na Hoike no ka Lakou Mau Mea i Ike Ai no Kela Hihia

HOOLE O LAUAHI I KA PILI I KA HEWA

Kaohi ke Komisina i ka Olelo Hooholo a Loaa ka Manawa e Noonoo Pono Ai

            Ma ka po Poaha o ka pule aku la i hala, i hooloheia ae ai ka hihia o Ben Lauahi, ka makai i kapaeia ai e ka Hope Makai Nui Julius Asch, imua o na komisina makai.

            Ma kekahi manawa ma kela pule aku nei, ua kapaeia ae keia makai e kona poo ma ka oihana mamuli o kekahi mau hoohalahala i waihoia aku imua o Julius Asch, no kekahi mau hana a Lauahi i hana ai, me ka waiho pu ia ana aku o kekahi mau hoike e hooiaio ana no ia mau hoohalahala ana.

            Ma na mea i hoikeia ae, mu kekahi manawa i hala ae nei, ua lawe ae o Ben Lauahi i kekahi mau kini opiuma mailoko mai o kekahi kaa otomobile e kalaiwaia ana e George Wong Chow, oiai oia ma kona alahele huli hoi no ka halewai, mai ka halepupule mai me Mrs. Poaha, ka makai wahine o ka halewai, i ukali pu ia e Henry Ulii, ka paa hao o ka halewai.

            Ua hoea ae o Mrs. Poaha Ulii, Wong Chow ame Ben Lauahi ma kela halawai, no ka hoike ana ae i ka lakou mau ike pakahi no kela mau mea a ma ka lakou mau olelo, ike, ua ano kaokoa ka kekahi mai ka kekahi mai.

            Ua hoike ae o Mrs. Poaha, ma kona manawa i ninaninauia ai e ke komisina ma ka la 12 o keia mahina nei, ua kau aku oia maluna o ke kaa makai no ka halepupule, me kekahi mau ma'i no ka hoopaa ana malaila. O ka poe i kau like aku me ia, oia no A. Kalana, ke kalaiwa kaa, Henry Ulii, ame Ben Lauahi. Oiai ko lakou kaa i oili mai ai mailoko mai o ka pa papule, ua ike mai la lakou ua alaiia ko lakou alanui e oili mai ai, e kekahi mau kaa otomobile elua, a ma kekahi wahi kokoke i kekahi o kela mau kaa, e ku ana kekahi mau mea elua me ka hamumu walaau ana.

            O kela mau kanaka ma kana hoomaopopo, he Pake me ka hapa Hawaii; i ka ike ana mai o ke kanaka hapa-Hawaii ia lakou i ka oili ana aku, ua kau ae la oia maluna o kona kaa a haalele mai la i kela wahi, oiai ke kaa makai i ku iho ai malaila. Ua lele iho la o Kalana, Lauahi ame Ulii ilalo, a hele aku la no ke kaa i koe iho, me ka nana ialoko o ua kaa nei, aole wale o ia, aka, hapai ae la i ka noho ohope o ke kaa. Oia pu kekahi i kiei aku iloko o ke kaa, eia nae aohe ana mea o ka ike ana maloko olaila. I kela wa, ua kau ae la o Kalana maluna o ke kaa makai a haalele mai la ia lakou malaila.

            Ua kau mai la lakou maluna o ka otomobile i koe iho, he kaa e kalaiwaia ana e kekahi Pake, me Ulii mamua me ke kiakaa. Ma ko lakou alahele huli hoi no ke kaona, ua haawi mai la ka Pake i kekahi mau kini ia Lauahi, he mea hoi na Lauahi i huna iho ai maloko o kona kuka, a ma kekahi manawa mahope iho, ua haawi mai la oia iaia i kekahi mau kini, me ka olelo ana mai iaia penei: "Eia no hoi kau." Ua hoole loa aku oia. i ka lawe ana mai ia mau kini, a he manawa pokole mahope iho o keia, ua lele aku la oia mailuna aku o ke kaa i ko lakou kokoke ana aku i kona home.

            Ua hoike pu ae oia imua o ke komisina, he manawa mahope mai oiai oia ma ke halewai, ua haawi aku la o Lauahi iaia he $$25.00, me ka olelo ana aku," he wahi makana ia"

            Wahi hou a Mrs. Poaha i hoike ae ai, ua olelo aku o Lauahi iaia, in a e hoea mai i ka wa e ninaninauia ai oia, (Lauahi) no kela mea, e hoole loa ana oia i ka ike ana i kekahi mea e pili ana i a mea, a mahope mai ua hele aku loa oia e a'o ia Ulii e hoike oia i ka mea pololei in a oia e ninauia.

            O ka hoike hoi a Ulii, ua ano kulike no ia me ka Mrs. Poaha mau mea o ka hoike ana ae, eia nae, ma kahi o kona ike ana i ka haawi ana aku o ka Pake i kekahi mau kini ia Lauahi ua hoole loa ae oia, aka, ua hoike ae oia, ua ike oia i kekahi mau kini palapalaia me na huapake mawaho o ke kini maluna o ka uha o ka makai.

(E nana ma ka aoao Eha)

 

Hoomakaukau Na Repubalika No ka Ahaelele e Noho Mai Ana

Ma Keia Ahiahi e Noho Ae Ai na Kalapu pubalika Apuni ke teritore no ka Wae Ana i na Lunanui Hou ame na Elele

            Oiai ke hookokoke mau mai nei ka manawa no ke koo baloka wae moho iloko ae ne o ka mahina o Okatoba, a pela hoi me ke koho baloka laula, iloko aku o ka mahina o Novemaba, eia @ Repubalika a puni ke Teritore, ke liuliu hoomakaukau mai nei iloko o keia mau la, no ke ku aku imua o ke kahua kalaiaina me ko lakou mau hoa paio, na Demokarata, no na oa o ka ahaolelo kuloko, ame ke kulana elelo lahui i Wakinekona.

            Ma ka la 18 o ka mahina he nei o Iulai, e noho mai ai ka ahaelele Repubalika, no ka hoomakaukau kulike ai me ke kuahaua pili oihana a ke komite kuwaena Teritore, a ma ke ahiahi hoi o keia Poaha, e malamaia ai na halawai a na kalapu Repubalika, apuni ke Teritore, no ka wae aan ae i na lunanui hou o na kalapu, a no ka wae ana ae i na inoa o na elele, e hele ae ai iloko o ka ahaelelo haua kahuahana.

            E noho ana ka halawai a na kalapu Repubalika apau ma ka hora 7:30, pua ma ka hora 8 p. m., o keia Poaha, no ka waiho ana ae i na inoa o na lunanui hou o na kalapu, no keia mau makahiki elua. e nee aku nei, a iloko no hoi o ia manawa hookahi, e waiho ae ai i na inon o na elele, no ka ahaelele e noho mai ana i ka mahina o Iulai, ma keia kulanakauhale.

            Ma ke ahiahi aku o ka Poaha, ka la 8 no o keia mahina, e noho hou ae ai ka halawai a keia mau kalapu, no ke koho maoli ana i na lunanui, ame na elele; ua pili nae keia, i na kalapu, he mau paonioni kekahi ma kahai o na lunanui ame na elele, aka no na kalapu paonioni ole, aole he noho hou ana mai o ka halawai, ma ke ahiahi o ka la 8; aka na ke kakauolelo e hookomo i 1 baloka, ma ke ahiahi o keia la, ka manawa i waihoia ae ai na inoa o na lunanui, ame na elele.

            He 304 ka nui o na elele e noho mai ana iloko o ka ahaelele Repubalika o ka mahina ae nei o Iulai, ua hookahuaia keia, maluna o ke heluna baloka i loaa ia Harry A. Baldwin, ma ke koho baloka kuikawa aku nei i hala, oiai nae, he 273 ka heluna o na elele, mamua aku o kela manawa.

            No Hawaii Hiikina, e komo ana na apana o Puna, Hilo, Akau ame Hilo Hema, he 40 mau elele, he 10 ka oi ae, mamua o ka heluna o na elele mua; no Hawaii Komohana hoi, e koma ana na apana o Kau, Kona Akau ame Kona Hema Kohala Akau ame Kohala Hema, he 27 elele, he hookahi iho ke emi i ka heluna elele mua.

            No Maui, Molokai âme Lanai, he 63 elele, oiai nae he 44 ka huina elele mamua; no ka apana eha, Mekupuni o Oahu nei, he 94 elele; he 89 ka huina elele mamua; no ka apana Elima, he 52 elele, mamua he 64 mau elele; no Kauai ame Niihau, he 28 elele, mamua he 18 wale no elele, a ke hulia keia mau huina elele hou o na mokupuni apau, e hiki aku ana i ka 304.

            Aole he mau noonoo ana e pili ana, i ka ninau moho elele lahui, no Wakinekona, ma ka ahaelele e noho mai ana, o ka ninau elele lahui, na na mana koho baloka ia e hooholo ma ke koho baloka wae moho iloko o ka mahina ae nei o Okatoba, a iloko aku no hoi o ka mahina o Novemaba, ma ke koho baloka laula.

 

LOAA AKU KA PAHUHAO I AIHUE IA AI

            O ka pahuhao waiho dala i aihueia ai a i laweia ai hoi mai ka hale aku o ke Tsuboya Tea Garden a na kepani e kekahi mau kanaka powa elima i paa na maka i ka uhiia ma ka auwina la o ka Poaono o ka pule aku la i hala ma ke kapakai o ke Kaikuono o Hanauma ma kela huli hikina o ka mokupuni o Oahu i loaa aku ai i kekahi mau Pukiki ekolu o holo ana e lawai'a ilails, a hoihoiia mai i ka halewai. Ma ka manawa o ka powa ia ana o ka hale Tsuboya a na Kepani o ku nei ma ke alanui Kuakini he nui na dala e waiho ana maloko o ka pahuhao. Ma ka manawa nae o ka loaa ana aku o kela pahuhao o na mea wale no e waiho ana maloko he mau pepa aohe i huliia. Eia ka hana o ka huli ana aku i ka poe na lakou i aihue i kela pahuhao me na dala maloko iloko o na lima o ka oihana makaikiu ame na makai kulanakauhale, a ua manaolanaia he la no e hiki mai ana e loaa aku ana no ka poe na lakou i aihue i kela pahuhao.

 

            E HOE MAI ANA NO KA HOLO MAKAIKAI ANA

            Mamuli o ka poloai a George P. Cooke, ka lunahoomalu mana hooke o ke Komisina o na Home Hawaii. he huakai o ka hapanui he mau hoa no ka ahaolelo Teritore ka i holo aku i Molokai ma ka Poalua iho nei, no ka makaikai ana i na aina e noho ia aku ana e na Hawaii ma Molokai, na aina i haawaiia mai n oka mahi ana aku malalo o ke kanawai home. Iloko o kela huakai o ka holo ana aku no Molokai he mau keonimana kiekie ke kahi mai ka Mokupuni mai o Hawaii; ma ke kakahiaka Poaono aku la i hala ka hoea ana mai o ka Lunamakaainana Norman K. Lyman mai Maui mai maluna o ka mokuahi Mauna Kea, Julian R. Yates, kekahi hoa o ka papa o na Iunakiai o Hawaii a he hoa mua hoi no ka ahaolelo kuloko mai Hawaii Komohana mai; ka Lunamakaainana Emil M. Muller o Hawaii Komohana ame Samuel K. Pua, ka makai nui o ko Kalana o Hawaii ame kekahi poe e ae.

 

            Ma ka Poalima o keia pule ae, Iune 9, a ma ka Poalua aku, Iune 13, e himeni ae ana o Tandy Mackanzie, kekahi o na keiki Hawaii puukani e kaulana nei hoi ka hawaiian Caruso, maloko ka Halekeaka Liberty, e hoomaka ana ma ka hora 8:15 p. m., a ma ke ao o ka Poaono, Iuna 10, ma ka hora 2:30 p. m.

 

HOOKOLOKOLOIA O HERBERT A. TRUSLOW

            Ma ka Poakahi iho nei ka manawa i manaoia no ke hoomaka ana a ke kiure o ka mahele o ka aha kaapuni a ka Lunakanawai Banks e hookolokolo i kekahi o na hihia o H. A. Truslow, ka hope-persidena o ka Banako o ka Lehulehu a hope persidena a lunahoohana hoi o ke Security Trust Co. o Hilo, i hoopiiia ae ai e ke kiure kiekie teritore o Hawaii Hikina ma kekahi mau pule lehulehu aku nei i hala no ka hewa lawe i ka waiwai i haawiia nana e malama.

            Na ka Loio Kuhina Harry irwin ame kona hope Jos. Lightfoot i lawelawe i ka hihia ma ka aoao hoopii, a ma ka aoao o ka mea i hoopiiia o ka Lunakanawai W. B. Lymer ke kokua.

            Mahope iho o ka hoopii hoahewaia ana o Truslow e ke kiure kiekie teritore o Hilo ua loaa mai ke aponoia ana e ka aha e hoololi i ka hoekolokoloia ana o Truslow maloko o kekahi o na aha kaapuna ma Honolulu nei, ma ia ana i hoololiia mai ai na ka aha kaapuni a L@na kanawai Banks e hookolokolo i kona mau hihia lehulehu.

            Ua kanalunia ka loaa o ka papa kiure piha nana e hookookolo ia Truslow ma ka Poakahi nei a e ohi hou ia aku ana kekahi poe hou no ka hoopiha ana ae i ka papa kiure, a oiai hoi he la kulaia ka Poalua nei, aole no i manaoia e hoomakaia ana ka hookolokolo ana ia hihia ma ka la i nehinei a aole ana no peha ma keia la, aia wale no ka hiki e hookolokoloia a piha pono na kiure.

            Lehulehu na hoike i kauohaia aku e holo mai i Honolulu nei mai Hilo mai e ka aoao hoopii a e ka aoao pale. O kekahi o na hoike i hoea mua mai ma ka Matsonia o ke Sabati iho nei oia Mrs. JArret T. Lewis, ka Loio Fred Patterson, G. H. Vicars ame Wm. McCullum.

            O ka papa kiure @ ka mahele o ka aha kaapuni a ka Lunakanawai Banks ua kauohaia mai lakou e akoakoa aku maloko o ka rumi hookolokolo ma ka hora 9 o ke kakahisa Poakahi nei no ka pane ana i ko lakou mau inoa ma ka manawa a kaheaia ai na inoa.

 

            NU IOKA, May. 23.- Ma keia la iho la i hahau aku ai o Kenneth William o ka Hui Kinipopo St Louis a o ke kanaka kiai hoi o waho loa, i ka 12 o kana aipuni ma keia kau. Elua mau kanaka e ku ana ma na pahu i kona manawa i hahau ai i ka pope a i loaa ai ka 12 o kana mau ai pu (home run).