Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 22, 1 June 1922 — Ke Kahua o na Hale Hoolaulea [ARTICLE]

Ke Kahua o na Hale Hoolaulea

Ua pono na Komisina e hofrmaie na kanalea Hawaii, no ko lakou manao ana e hookaawalo i kekahi mau l;ahua no na hale hoo laulea no na kanaka o keia mau aina ma Molokai. I koia mau la o na kiionioni, ame ke ake nui ana o na kanakn e loaa hc wahi e ai ko lakou noho kunaina ana, ua ikeia ka waiwai ame ka pomaikai o keia hoolawa ana, i mau wahi no lia kanaka, ame ko lakou mau ohana e hele mai ai, o na ahiahi amo na la kulaia. A mamuli o koia ike ana o kc Komisina, he mea keia e hōolawa ana i na me nu mea e haki ole ia ai ko l&kou manao, e hoi i ke kulanakaulmle, pela lakou i.manao ai c hoolawa i mau hale ame na w&hi o keii ano. Ua hookaawale ke i kahua no na paani liko ole, e ikeia nei i keia mau la; ke kini popo hopu ame pekupeku wawae; ko kahua kukini, ame kahi e kv. aku ai na halekula, na hale halawa: o na wakaainana, a rta keia mau | hale e hiki ai e loaa na kii onioni. E loaa pu ana no hoi kahua e kukuluia aku ai na h&lepule, o ua hoomana like ole i nele i na halo o keia ano.

Aole no paha e hewa ko oukou meakakau ko wanana e aku no, i na la e hiki mui ana, e iko aku ana oukou o na kanaka o Houolulu nei, 0 liiki mai ana na keiki Hawaii o Molokai, a o hoikeike mai ana i ko īakou iko au, iioo waapa, amo ua hookuku o ae i ka makaukau ame ka ikaika o na keikl lia waii o na oina hoopulapula o Mo lokai. I ua ia i*hala aku, he makehehiia na hana hooikaika kino. Ia mau la, aole kinipopo, aolo hoo waapu, aka, ho nui aku na haua e ikeia ai ka ikaika o na kanaka Hawnii o mau la. O Ha au, ame ka hoenalu, ua laweia i mau hana hookuku aka, 1 keia mau ln, aolc>i ilee na keiki i ka hookuku heenalu ana. Ma kahi o ka hoewaapa, he hoowaa ko iii mau la, ame ka heenalu wai ana. O ka ooihe paha ka hana oi aku o ia mau la ame ka lua. 0 ka lua, ua malamaia i inea kokua ia oe i ka munawa powa, a o ka oo'ho he mea kokua ia iloko • na kbhua kau- Iwaeun m: paani a kamalii, ua malamaia no keia mau paani npnu, a o ko kukini ka oi aku. Aolo nae o ke ku kini eliko me ko keia la, i mau i o v,-alc no ka loilii, aka, o ia mau la, nui ka ioiln o '.e kahua i na mile. Ua loaa nae l na kanaka o ia iuknawa, ka ikaika o ke kino nmo kn wiwoole ma na hana apau. Kc Ijoī ao mai nei lee-Komiaina i ko lal.ou v ake/na*t j, e loaa i na koiki «. Mo lokai na Kino ikai*a, no ka mrr. o ka mea nui ia o keia noho ana. E loaa na kahua o koia mau paani, n e loaa pu ana no hoi na hale halnwai no ka noonoo ana o na han;j I ui o ia mau la e hiki mai ana. 1 keia mau la, ke iko nei kakou i ke kiiia o na haoie laeoo o he! • mai e hokuku mo na koiki o Hawaii noi. I keia mau la aku niamua aku nei, o ike aku ana oukou i na keiki o Molokai, e helo mai ana e hookuku mo oukou. A ke hiki mai ia mau la, o hoomaopopo iho kakou, ua huli hou ke alo p Hawaii iluua. a e kokoke mai aaa na la e* oia ai o Hawaii lahui. I keia la, o ko Hiio wale no ka poe hele mai e hoewaapa me ko Honolulu nei poe laooo ma hana, a i kela mau la aku hoi, e helu pu ia iho ko Molokai mau keiki. E !oaa ana na luawai auau o na keiki 0 Molokai, a o ike aku ana kakou he keiki au kaulana hou kekahi o keia mua aku t E hala ana o Kahanamoku, o Kealoha ame na keiki Hawaii e noho poo inai nei ma keia liana he au,-a e loāa hou mai nna he poo panihakahaka no keia »au keiki. \ Ho lahui ko kakou i lilo mau ma ko poo o aa hana hoōikaika kino, a e hoomau aku no kakou na ha* nauna o keia mau. la eAnau kipaaia o ke poo o J;eia mau oihana hookuku i ka ikaika » k« kine, ame ka maka'n ole, e lawelawe 1 hr bana e ikeia mai ai kou &no o lte kanaka Hawaii. Ma ka helu knnaka o koia mau la, eia na kanaka Hawaii, ma ka helu haahaa loa, ua 01 aku no na lahui e aku, aka, „ma keia hana o ka au ame na hana Vooikaika kino, oia no na keiki Hawaii ke noho poo mai nei naalunno keia man Jahui i helu nui la. Aka, aolo kakou i ike aku i na keiki o keia mua aku, o ka hana ma ko kakou aoao, o ka hoolawa ana i na keiki me na niea e lilo io ai ko lakou mau kino i mea ikaika.

I koia mau la, ko ike nei kako i ka hoounaia mai o na keiki haoie o na kula o Amcrika, e hookuU me ka kakou mau keiki, ma kou. hana o ke kinipopo wawae, a i.. . na hookuku o keia ano, ke \ko r>.: tio kakou; o U. mau no ka pii o 1 keiki Hawaii, oiai no nae ,hc h:i| A uuku wale no o keio mau kci:,i i , Hawaii. Ma kela hoilioiia aun . na kanaka Hawaii walo no ma .M, lokai, ame ka loaa tna ia lakou o na kahua maikai e hooikaika kir,o bi, e lilo ann keia mau inea i nia mea e hapai ae ana i aa keiki H.\ >vaii iluna. £ kukuluia aku ana ho mau lia lekula, a xna keia inau halekuln, ike aku ana kakou he mau Uom Hsuvaii wale no. K lilo ana U 1 a kou noho ana ma ke ano o hkn., wale no i mea e hooikaika lon ; ,i ko lakou makemake, e loaa k« ika ika o ko lakou niau kino. Mn r» oihnna like ole, e liio ana kein hann i mea e mahuahua ao ni Va ikaika o na kino o keia mau keik; K lilo aku ana kakou i lahui m» hiai, a i keia mau la, o aoia aku noa ku kakou miu keiki i keia o; hana. He oihana keia e koi mu. nna i ka hoomnnawanui ame k» ik« ika o ke kino. ne lahui mahiai ko kakou i ka wa kahiko, a o ia ku Inna e hoi hou mai ana no i ka ka kou mau keiki o keia mua aku, ko lilo keia mau oihnna i moa hoomn» mnu ia e na keiki o keia li. Ma na ano apau, aole he in«n mea e hookuemi hope ia ai ka m* nno, a i ole hookunana iho paha nn knnaka no ko lakou pomaikai o ko iu mua aku. Elike mo ka piha nui ana mai o ka ainn i oa knu.i ka, pela no ka makemakeia ona r lo&a'mai na menai, e hiki ni e kela helu kanaka. Jla keia mnw mea apau, o lilo aku ana o Molo kui i kahua o hiki ai e hoolnwa niai ia Honolulu nei me na mea like ole.