Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 22, 1 June 1922 — He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa [ARTICLE]

He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa

"He mea pili paha o Kapena Sr. Leonada i ka ohana Mebure," i namunamu wale iho ai no ka ona oka hokele. No ka oili hou mai o kela keonimana, ke kanalua loa-nei au!" Ma kela kakahiaka no, i hoike aku ai oia i ka oihana makai, no kela leka, a hounaia mai la he makai no ka hui pu ana me ia. "He nuhou anei kekahi i loheia e pili ana ia Mr. Mebure ame kana keiki?" "Aole he nuhou i loaa mai i keia manawa. Ua hoounaia aku kekahi o ko makou mau makaikiu, no ka hakilo pono ana i ka makuahine ame kana kaikamahine, no ke ano o ka laua mau hana." I ka Haalele ana mai o ka makai i ka ona o ka hokele, ia wa i kamailio aku ai ua ona hokele nei, i ke kakauolelo, e hookomo aku i ka leka a Kapena Ivana, maloko o ka pahuhao, no ka malama ana no kekahi mau pule. Ika hala ana o kela mau pule, me ka hoea ole aku o Kapena Ivana, alaila e hoouna hou ia kela leka, iloko o ka haleleka i hookomoia ai kela leka. Ua hookomo i'o ia aku la ka leka maloko o ka pahuhao, o ka mea apiki nae, ua palaka loa ka noonoo o ke kakauolelo, no kela leka, mahope mai. Oiai nae kela mau hana e holalaia ana ma ka hokele, aia 0 Mrs. Bebure Kolakona m'e Ela ame ko laua wahine lawelawe, ke noho la maloko o ko lakou home hou, a i ka manawa hoi i hoea mai ai ko lakou mau ukana, a kauia ae la na pale puka aniani, ua lilo i mea kamailio nui ia e ka poe e noho kokoke mai ana ma kela wahi, no ka nui maoli o ko laua uei mau lako hale, i kupono ole no kela hale uuku, aka no kekahi hale nui, o ewalu rumi. I kinohi, aole i komQ iki mai kekahi noonoo iloko o Ela ame kona makuahine, no ka hiki ole e pau ko lakōu mau ukana maloko o kela hale, aka ia laua i ike aku ai, i ka hele a ku ke ahua o na pono hale, e hiki ole ai e loaa he wahi no lakou e waiho ai, ua lilo i haiia pohihihi loa, ka imi ana aku i wahi e waho ai kela mau ukana, aka nae ua hoomamaia ae ko Ela manao, i ka wa a ke keikamahine lawelawe, i olelo mai ai iaia, e kuai hoolilo aku i ke koena aku o na ukana i koe, a ma ke dala ka malama. I kinohi, ma ka manawa a Ela i hoakaka aku ai i kona manao imua o ka makuahine, no ke kuai hoolilo ana aku i kekahi mau lako hale o laua, iia ku-e ikaika loa mai ka makuahine, me ka hoopuka okoa ana mai i keia mau olelo: "Aole o'u makemake e hoohaahaa ia'u iho, ma ke kuai hoolilo ana aku i keia mau ukana. Heaha ana la ka Keaka mea e kamailio mai ai, ke hoi mai oia a ike, ua kuai aku kaua i kekahi mau pono hale? No'u iho, ua pau maoli ko'u hilinai 1 keia wa no Sr. Leonada, mamuli o keia haaleleia iho o kaua iloko o ke kulana pilikia. O kaua na mea na laua i malama aku iaia iloko o kona mau la o ka pilikia, o keia iho la nae, kana mea i panai mai ai." "E hoopau loa oe e mama, i ke kamailio ana mai i na olelo o kena ano," i kamailio mai ai o Ela. "E hoomanao oe e mama, he nui loa na lako hale e waiho mai nei, aole he waiwai ia kaua, e laa kela mau noho nunui owaho o ke kahua, ame na lako hale oloko o ka holo; ina no ke ki\ai hooliloia aku o kela mau mea apau, e loaa mai ana kekahi mau dala, no ke kokua ana ia kaua no kekahi manawa pokole, oiai he uuku loa ka kaua mau dala i koe o ka pau no ia." I ka lohe ana o ka makuahine, i kela manao o Ela, aole e hiki iaia ke uumi iho i kona mau waimaka, noke okoa iho la oia i ka uwe, me ka ehaeha maoli o ka manad, me ka nalu pu ana iho hoi iloko ona, no ka hoea ole ajia mai o na hoa hui o Keaka, e kokua ia laua, iloko o keia wa o ka pilikia. Ma ke ahiahi ana iho o kela la, hele aku la ke kaikamahine lawelawe, no ka huli ana i mea nana e kuai mai i na lako hale, i manaoia e hoolilo aku, a ua halawai po hoi oia me na na ulia pomaikai, mamuli o ka loaa ana aku o kekahi kanaka, he halekuai kona, o na waiwai o ka papa elua, a ma ke kukakuka maikai ana me keia kanaka, i hoike mai ai oia, e hele mai ana oia e nana i na lako hale, ma kekahi la ae. He oiaio, ma ka manawa a ua kanaka nei i hoike mai ai ia Ema, ke kaikamahine lawelawe, ua'hoea mai la oia ma kekahi la mai, a mahope o ka nana ana i na lako hale, apau, hoike mai la oia, no kona lawe i kela mau waiwai, no ke kumukuai o iwakalua paona, oiai nae, aia ma kahi o ka papakolu i kela iwakalua paona, ka waiwaiio o na waiwai ana i makemake ai e kuai mai. Ua ae aku la no o Ela, e lawe mai i kela mau dala, nolaila laweia aku la na lako hale i lilo aku la i kela kanaka, noloko 0 kona halekuai, aole no i mamao loa mai kahi i ku ai o ko laua nei hale, a i ka wa i uku mai ai o ua kanaka nei, i na paona he iwakalua, kamailio pu mai la i ksia mau olelo: "Aole i loihi ko olua noho ana e na lede ma «keia hale, e noho aie ai olua i ka uku hoolimalima; aka nae ina he manawa kekahi ma keia hope aku, i makemake ai e loaa na kokua ana ia olua, ma na mea pili dala, alaila ua makaukau au e kuai ma ke kuike, i keia mau lako o olua i koe," me ka haawi ana mai i kona pepa inoa. I ka manawa a ka poe e noho kokoke ana ma kela wahi, i ike mai ai i ke kanaka o ka halekuai o na lako hale, o ka papa elua, e lawe ana i na lako hale, o Ela ma no kona halekuai, ua komo aku ka manao hoohuoi iloko o lakou, aole laua nei he mau mea maikai; a ua hooiia aku hoi ko lakou manao hoowahawaha, i ka wa i kau ae ai ka papa hoolaha mawaho o ko laua nei home, me na huaolelo moakaka hoike ana, he kumukula ō Miss jEla Kolakona, no ke a'o ana i ka ike himeni, ke a'o ana i ka olelo Palani ame ka ike kahakii. Ma kela la hookahi no a Ela ame kona makualiine, i hoi ai e noho ma ko laua home hou, ua hele mua laua e hui pu me na hoa-hui o Keaka, a i ka lohe ana o Kalima, i kekahi o na hoahui, ua piha loa oia me na manao hoowahawaha no laua nei, me ka maliu ole mai, e hoolohe, 1 na hoakaka no ko laua nei kulana pilikia. Ma kona manao ua hoohilahila aku ka hui, ma o ke komo pu ana aku o Keaka Mebure, iloko o kela hui, a o ia kana o ka pane okoa ana ae ia Mr. Kapa, ka lua o kona hoa-hui. "Ua lawe mai oe i ke ko'iko'i maluna iho o kou mau poohiwi, 1 kou wa i ae aku ai e lawe mai i na dala a kela kanaka opio, a e hoolilo iaia, oia kekahi o na kanaka kuleana iloko o keia hui. Ma ko'u manao maoli, aole loa e hiki iaia ke hookikina mai ia kaua, e hana aku i* kekahi palapala kuai hoolilo no kona kuleana iloko nei o keia hui, a ina oia e hoea mai ana, e ku-e loa aku ana au i kona kuleana ana iloko o keia hui, 'ina no ia he kumu e laweia aku ai ka paio ana iloko o na aha hookolokolo. "O ka ae ana aku i ke keiki a kekahi kanaka, aihue, ua lawa ia no ka hoohilahila ana i ko kaua hui, a e hapala pu ia mai ana ko kaua inoa maikai. He oiaio e hoi hou mai no .H ' ( •;n.. ./•: : V/ i* .

oia, no ka ohi ana i ka puka o kana mau dala, o kela nae kekahi o na hana haahaa -loa, me kona ike no i kona kulana oiaio. Ua puni wale aku oe e Mr. Kapa i kana mau hana maalea, o ka ilina mai nae o na hoohilahilaia, maluna o kaua." Ua hookahaha loa ia aku ka manao o Mr. Kapa, i ka lohe ana i na hoakaka a koiia hoa-hui, a ke ike la oia, i ka hookahuaia ana o na manao hoohuoi o Mr. Kalima maluna o na kumu kupono, eia nae, ua kaokoa loa no kona manao, mai ko kela kanaka mai, me kona i ana aku: | "Aole i kulike ko'u manao me kou e Mr. Kalima. O ka nalowale honua ana o Mr. Mebure, me ka waiho ole iho mahope nei, i kekahi hoakaka, no kona wahi i hele aku ai, aole loa o'u kanalua iki, no ka hoea mai i ka manawa e hoopauia ae ai ko kaua pohihihi. i "Mai pupuahulu wale oe, ma ka hoahewa ana aku i kela ; kanaka opio, me ka lawe ole mai, a nōonoo no kana mau hana maikai i lawelawe ai no ka hui, a āole loa kekahi lunakanawai ame kekahi aha kiure, e hopili wale aku ana i na hoahewa ana maluna ona, no ka hewa a ka makuakane i hana ai. Ke ku nei au maluna o ko'u bona, me ka makaukau e hookipa mai ia Mrs. Mebure ame kana kaikamahine maloko o kuu keena, a e hoolohe aku hoi i ko laua manao." Aole no he maikai o ke ano o keia mau hoa-hui no kekahi manawa loihi, no ka mea, e ku-e mau ana o Mr. Kapa i na hoolala ana apau a Mr. Kalima. kanaka o Mr. Kalima, he mau keikikane lehulehu kana, a o ka makemake mau iloko o kela kanaka, o ia no ka noho hana mai o kana mau keikikane maloko o ka hui, e ku-e mau ana nae o Mr. Kapa, no kona makemake ole, a kaa aku la ka lawelawe ana o na hana o ka hui, malalo o kekahi ohana hookahi, oiai aole ana keiki ponoi, a aole no hoi ana wahine mare. Hookipaia aku la ka makuahine ame ke kaikamahine maloko o ke keena o Mr. Kapa, a i ka lohe ana i ko laua nei manao, ua apono mai la oia, no ka hololi ana o Mrs. Mebure i kona inoa me ka pane ana mai: "Ke hauoli loa nei au i kela manao ou, e waiho aku i ka inoa o kou makuakane, a e hoea aku ana no 'au ma keia hope aku no ka ike ana ia olua. Aole he mea e ae a na kanaka e kamailio nei no ka ohana Mebure, o na mea inoino wale no, a mamuli auanei o ka loli ana ae o ko olua inoa hope, he mea ia e nana mai ai na kanaka ia olua ma ke ano i kaokoa ae, mai ka lakou e nana mai nei i keia manawa. "Mai hookaumahaia ko olua manao no Mr. Keaka Mebure, e hoea mai ana no oia i kekahi la a kakou i maopopo ole ai, no ka mea ua paa loa ka manao o kekahi o na makaikiu kaulana, o Ladana nei, ua hala aku oia no ka hui pu ana me kona makuakane, ma kekahi wahi, no ke kokua ana aku iaia ma kana mau hana; o keia iho la ke kumu, i hunakele loa ai o Mebure opio, i kana wahi i hele ai." Ua lilo kela mau hoakaka a Mr. Kapa, i mea hoomama mai -i ka manao o na lede, o keia ka mua loa o ko laua lohe ana i kekahi mau hoakaka ku i ka naauao, me ka hoinoino ole .ma kekahi ano, no ko laua ohana, a hoomau hou mai la no o Mr. Kapa i kana kamailio ana: "Ma ka manawa mua loa e loaa ai ia'u ka ike no Keaka Mebure, a lohfe mai paha i kekahi meah6u e pili ana iaia,- e kakau koke aku no au ia olua, a i ole hoouna aku paha i kekahi kelekalapa, a ke hooia aku nei no hoi imua o olua, aole loa au e hoike aku ana imua o kekahi mea, i ko olua wahi i noho ai, ina e hele mai ana e ninau ia'u no olua," alaila huli mai la oia imua o Ela, a hoomau mai la i ke kamailio ana: "I noho olua, a komo iloko o ka pilikia ma keia mua aku, a ku ae ka manao e hele mai, mai kanalua, a hilahila ka hele pololei ana mrii imua o'u maloko nei o keia keena. E kala mai nae olua e na lede, no ke kaa ana aku la ma ko'u aoao ke kamailio ana no keia mea; aole nae ia malalo o kekahi kumu okoa ae, aka no ke ake wale no iloko o'u, e halawai ole olua me na pilikia o keia noho honua ana." No ka oluolu maoli o kela kanaka, pela hoi Ua maikai o kana mau olelo, halo'ilo'i okoa mai la na kulu waimaka mai na lihilihimaka mai o Ela, me ke kamailio ana ae: "Ua paa au malalo o kekahi hana, me na hui pa'i buke liilii, oia ke kaha ana i na kii no na buke moolelo. Ua loihi maoli ko'u lawelawe ana i keia ano hana, a mailaila mai no kekahi kokua nui no ko maua noho ana." <( Ae, ua lohe nui au no kou akamai loa ma kela ano hana, mai kou kaikunane mai aka nae, he hana kupono ole kela nau, e paa mau ai ka manawa i ka noho ana ma ka hale." "Pela i'o no, aka he mau hana e ae no kekahi a'u i hoolala ai, o ia ke a o ana aku i ka ike himeni rtie hookahi piano, pela hoi ke a'o ana i ka olelo Palani, ame ka ike kahakii, elike me ka mea e makemakeia ana, ina no ma ko maua home, a i ole, owau no ke hele kino aku no na home, o ka'u mau haumana." "Ke hauoli loa nei au no kena mau kalena kilakila i loaa ia oe e ka hoaloha, aole ana e nele kou holomua loa ma kau mau hana apau," alaila ku ae la o Mr. Kapa iluna, he hoailona e hoike aku ana i na lede, ua lawa ko lakou kamailio ana, o ko lakou holo mai la no hoi ia no kahi o ka paka o ke keena oihana, a oiai e lululima ana me kela keonimana oluolu, kulou mai la o Ela imua, a i mai la: "Ina he mau leka kekahi e loaa mai ana ia oe na maua, e oluolu oe e hoouna pololei ae ma ko maua wahi hou e noho aku ana, a ina hoi he mea kekahi e ninau mai ana ia oe, no ko maua wahi i noho ai, alaila he hookahi wale no au kanaka e hoike aku ai, oia o Sr. Leonada, he hoaloha pilipaa loa oia no kuu kaikunane." "E hilina'i mai oe e Miss Kalakona maluna o'u, no ka hookoia o kau mau mea apau i makemake ai.- Ua lohe mua au e pili ana ia Kapena Sr. Leona'da mai ia Mr. Mebure mai, o kela ke keonimana nana i kokua mai iaia i ke dala, no ke komo ana mai iloko nei o ka hui. Ma ko'u manaoio, o kela kekahi o na hoaloha oiaio loa, i loaa i kou kaikunane." Ma kela haalele ana aku o na lede i ke keena o Mr. Kapa, me he mea la ua hoauheeia aku kekahi haawe kaumaha mai ko laua mau poohiwi aku, a koho iho la ko laua manao, e hoolilo aku i ko laua noonoo apau, ma na hana e halawai ole ai laua me ka- piliki§ o ka noho ana. Mahope iho o ke kau ana i ka papa inoa me na hoakaka no kana hana ike, hookomo okoa aku Ia o Ela i ka hoolaha maloko o na nupepa, no kona makaukau e a'o aku i ka ike himeni ame kekahi mau ike e ae. No hookahi pule kela o ka noho ana o Ela ame kona makuahine ma ko laua home hou, hele aku la oia no ka hui a kona kaikunane i komo ai, no ke ake no e lohe i kekahi mau meahou e pili ana no Keaka Mebure a i ole ia no Kapena Ivana paha, 0 ka mea apiki nae, aole i loaa aku iaia o Mr. Kapa ma kona keena, no hoi kona hoa-hui, aka o ke kakauolelo poo ka i loaa aku iaia, me ka hoole ana mai o kela kanaka iaia nei, aole i hoea aku o Kapena Ivana Leonada ilaila, aole no hoi he leka 1 loaa aku. Aole he wahi hou ae a Ela e noonoo la no ka loaa mai iaia o kekahi ike e pili ana no kana aloha, aka iaia nae o ka hoi ana mai a hoea i ke alanui, akahi no oia a haupu ae, no ka Loio Malo, no ka mea ua kamailio mua aku o Ivana iaia, no kela loio, ame kahi i ku ai o kona keena oihana. He loihi loa kahi i ku ai o ke keena oihana o ka Loio Malo, mai keia wahi aku a Ela e hele nei, ina paha he nui kana dala, aole he olelo ana, ua hiki iaia ke kau maluna o kekahi kaa, a holo aku, e hoea ai iloko o ka manawa pokole wale no, o kona nana iho nae, he uuku Igina mau kenikeni, me ka hoomakaulii wale no e pono ai, nolaila hooholo iho la oiā e helewawae no a hoea i kela loio. (Aole i pau)