Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 22, 1 June 1922 — He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana [ARTICLE]

He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana

I kela aea ana ae o Nikola mai kana honi ana aku ia Beka, pane iho la me ka leo oluolu, o ke kanaka, i haulehia i ke aloha: "Iloko o keia mau pule lehulehu o kou hoea mau ana ae imua o'u, ua hooikaika au ma na ano apau, e hiki ana ia'u, i wahi e kaawale loa ai ko'u mau lima, mai ka hopu ana aku ia oe, aka i keia ahiahi, ua hiki ole i ka mana o ke kanaka ke kaohi iho, i ka iini nui hookahi iloko o*u nou. Aole anei oe i hoohuoi, i ke kumu nui o ko'u makemake ana e a'o aku ia oe, i na hana apau i makemakeia ai na wahine? "No keia wale no au e ilJe mai la ia'u, e v puliki aku nei ia oe, nolaila wale mai no i makemake mau ai au ia oe e pili ma kuu aoao, iloko o kela mau pule. Manao anei oe, aole au i ike i kou helehelena nohea, a nele hoi ka haulehia ana i ka hoohihi ame ka makemake ia oe? Pehea, ua komo aku anei ka manao hoohuoi iloko ou, he mea makemake ole au i ka wahine, a ua like aku ko'u ano me ko na anela? Aole loa! He kanaka no au elike me oe, a ina aole ou aloha ia'u, e ae mai na'u e a'o aku ia mea maikai a maemae ia oe, ahiki i ko olelo ana ae, ua komo aku oe i ke aupuni o ka lani." "O, e hookuu koke ae oe ia'u e hoil' i kauoha hou ae ai o Beka. "Aole o'u aloha ia oe, a aole no au e ae aku ana e a'o mai oe ia'u ia mea he aloha. E hookuu oe ia'u e hoi no ko'u hale!" "E ae mai oe e a'o aku au ia mea he aloha, ahiki i kou maopopo ana!' "Aole! E hookuu mai oe ia'u, ina oe e paakiki ana, e loli ae auanei ko'u mau manao mahalo nou, ahiki i. kuu hoowahawaha ana aku ia oe." "O, e Beka, pehea la oe i maliu ole mai ai i ka'u mau olelo uwalo imua ou?" "Aole e hiki ia'u, e hookuu mai oe ia'u." No kela mau olelo a Beka," hiki hou ole iho la ia Nikola ke hoomau i kana paa ana i kela kaikamahine, he hookahi no pale ana o kona lima akau, o ke kaawale ae la no ia mai ka puliki ana aku a Nikola, a ku aku la ua o Beka i kahi e, me ka hele o ka hanu a pinapina'i, alaila pane mai la: "Aole e hiki ia'u ke hoike aku imua ou e Nikola, i ka nui maoli o kuu hoowahawaha ia oe, no ke ano o kau mau hana i keia ahiahi/' "E hoopau koke oe e Beka, i na olelo o kena ano, a e lilo kaua i mau hoaloha maikai loa K me he mea la, aole kekahi hana, nana i hoala mai i kena ano noonoo iloko ou no'u." "Aole e hiki ia'u ke hoihoi hou mai 1 na huaolelo apau i puka ae mai kuu waha aku, o ko'u manao maoli no ia," wahi a Beka, me ka nana ana aku i kahi o kana pepa leo mele e waiho mai ana iluna o ka honua i hele a nahaehae. Ke ike la o Kikola, i ka manao o kela nana ana aku o Beka i ka pepa leomele, a me he mea la aia iloko o ke kaikamahine opio ka manao minamina, a no ka pane hou ole mai o Beka, pane okoa aku la o Nikola: "Nau no e Beka ka mua, o kou hoohaehae ana ae ia'u, pela iho la i liiki ole ai ia'u, ke noho malie iho, nolaila mai hooili wale mai oe i na ahewa ana maluna o'u, ina ua hoehaeha aku au i kou manao ma kekahi ano." "Alaila, o keia iho la anei ke ano au e hookau mai ai i ka hoopa'i maluna o'u?" alaila hilinai aku la ua o Beka ma ke kumulaau, palulu ae la i kona mau lima ma na maka hoomaka aku la e uwe. "O e Beka, e hoopau koke oe i kou uwe ana," i pane aku ai o Nikola, me ka hamohamo ana aku ma kekahi poohiwi o Beka. "E waiho malie mai oe ia'u me ka hoouluhua ole, a e hoi aku oe no kou wahi." "Aole e hiki ia'u ke haalele iho ia oe, me keia ano maikai ole ou. Ha aloha au ia oe e Beka, na ia aloha, i kono mai ia'u, e puili mai ia oe iloko o kuu poli, elike me ka'u mea i hana aku ai maluna ou." "O keia iho la anei ka hopena o kau mau mea i a'o mai ai?" wahi a Beka me ka holoi ana ae i kona mau waimaka, a nana mai la ia Nikola. "O keia iho la anei"ka manao, o na olelo au i hoike mai ai, no kou auamo i na hoolilo o ka hoonaauao ana ia'u, i ka ike himeni ma Nu Ioka? O, pehea la oe i hookau mai ai i ka hoohilahila ia maluna o'u? E oluolu oe, e haalele hookahi mai ia'u!" "E nonoi aku ana au i kou oluolu e Beka, mai kipaku mai oe ia'u," i hoomalielie mai ai no o Nikola. "Ua kuhihewa loa oe i ko'u manao maoli, aole elike me ia au i kamailio mai nei. He hookahi mea oiaio loa, o ia no ko'u haulehia ana i ke aloha ia oe e Beka." Ke hooikaika mau la o Beka, e uumi i kona mau waimaka, me kona pane ana» mai hoi: "Naii i hoala mai i keia pilikia. Nau i mawehe ae i keia launa oluolu ana; ua la'i hoi ka walea ana, eia ka e oki pu ia ae anal" • Ike koke iho la o Nikola, i ka hewa o kona pupuahulu ana, ma ke kamailio ana mai imua o Beka, i na olelo e pili ana i ka nui i kona aloha, a pela hoi me kana hana limanui maluna o kela kaikamahine, aohe mai la he maopopo iki iaia o kana mea e kamailio mai ai. Aia ka makemake a nui iloko ona, e hoopa hon mai iaia, a e puili aku hoi ia Beka imua o kona alo, aka paleia mai la nae ia manao ona e ka hilahila, no kana mau olelo i kamailio mua aku ai iaia, a ke noke la hoi ua o Beka i ka uwe me ka ehaeha maoli, mamuli paha o ka nahaehae ana o kana pepa leo mele, ka mea nui loa iaia elike me kekahi keiki uuku, i minamina mua, i kana meapaani. He mea maikai ole nae kona.noho malie, a nana aku i ka uwe mai o Beka, nolaila hoopa malie aku la ua o Nikola i ka manamanalima o Beka, a pane aku la me ka leo oluolu: "E hoopoina loa oe i na mea au i ike ai i keia po, aole he mea nana e hoololi ae i ko kaua kulana, aka e hoomau aku no kaua elike me mamua, no ka mea ua no oe, o ke kaawale ana o kekahi mai kekahi aku, aole ia he mea uuku, o ka ehaeha e loaa ana ia oe, o ia haawina hookahi no ke ana maluna o'u." "E hookuu mai oe ia'u e hoi hookahi no ko'u home, a e haawi mai i manaw r a no'u e noonoo ai," wahi a Beka, me ke ku ana ae iluna, a hoomaka aku la e hele me ka nana hou ole mai ia Nikola, a i ole, lalau iho paha i kana pepa leo niele. Aole o Nikola i au'a hou mai ia Beka, hookuu aku la no oia iaia e hoi, a ke noho aku la no hoi oia nana, ahiki i ka nalowale ana aku o Beka iloko o ka ululaau, akahi no oia a lalau aku i ka pepa leo mele, ope'a ae la malalo o kona poae ae, o kona huli hoi mai la no ia no kona hale, me ka naau kaumaha. MOKUNA XIV. , Ma kela po iho, aole e hiki ia Nikola ke hiamoe maikai, aia na noonoo like ole ke hana la iloko o kona poo. Me he mea iloko o na la apau o kona ola ana, aole oia i ike i ka ehaeha maoli o kona lunaikehala elike me keia. Ma kona ano, he duke no Rusia, he hana kohu ole loa \iona ka haulehia ana i ke

aloha me kekahi kaikamahine kuaaina, o ke kulana luiah. k 4 like ole aku me kona; heaha nae ia niea he kulana iaia u k. t a wale no i nana iho ai, he kanaka no oia elike me na kun , e ae, a ua kupono 110 iaia ke lawe mai ia Beka, i wahine ke manao oia e hana pela, me ka nanf ole, ika mea aīu > naka e kamailio mai ai nona. Iloko o kela mau hora loloa o ka po, ke noke la oi;i • _ noonoo, i ke kumu nui loa o ka piena me ka hoowahawu! JBeka iaia. Ina he»poe wahine okoa aku kela, aole an,i k. e huhu mai, o ka olu ia o kekahi poe wahine, ina aia ka ; nao hoohihi i'o iloko o lakou no ia nei, aka no Beka ikic. ku a pohihihi maoli kona noonoo, no kela kaikamahine, nae iaia i hoala mai ai i kona hoomanao ana no koiia mua ana nle Beka ahiki wale i kela po, akahi 110 a ma< •}» ; , iaia, ke kumu oiaio loa o ka piena ana o kela kaikamalm ia no keia: Iloko o na pule aku i hala, ua hoikeike aku oia i kona kv. ... na keonimana oiaio, ua kamailio aku oia i na olelo ohu>l A waipa-he, ua hana hoi ina mea apau, i kaokoa ae mai ka h . mai a na kanaka i kamaaina ia Beka, aka iaia i hoololi a . i kela ano ona, a kamailio mai i na olelo kalakala, a 1.-, mai hoi ma ke ano limanui, e aumeume maoli ai i walii e ai iaia ke honi aku ia Beka, ua lawa kela mau hana ma k : aoao, i kumu e hoowahawahaia ai oia. O ka mea nana i hooi aku i kona hilahila no kana mau li oiano ko Beka manao ana mai, o kela mau niea ana i , 1 aku ai, ua ake aku oia, e ukuia mai kona luhi, oka haawi .1 aku i kona ike himeni ia Beka, a pela hoi kona hoonna a . i kela kaikamahine e hoonaauaoia ma Nu loka, malaLo o k> a mau hoolilo ponoi, nolaila aole he kumu maikai ana i il< 1 ma kona aoao, e hiki iaia ke pakele mai ke kau ana mui . hoahewa ana a kela kaikamahine maluna ona. Ua hoopilikia inaoli ia aku kona noonoo ma na ano a nolaila ma kekahi kakahiaka ana ae, hele mai la oia n.. 1 home o*Beka, e hamama ana no ka puka o ka hale »• l .■ l.i kaikamahine, he mea maa no nae ia i na hale apau, ka hnm.u , 1 kela ame keia manawa, aole nae o Beka oloko o ka l a,< ; ke noke la oia i ke kahea, aole 110 he paneia mai ahiki Aau--110 i kona ninau okoa ana aku i kekahi poe e noho k* »k. k - mai ana i ka hale o Beka, ina paha ua ike lakou i kahi t> koi.i kaikamahine i hele ai ma ia kakahiaka, a hoikeia mai 1a 1.11.1. ua ike lakoū i kona hele ana iloko o ka ululaau ma kela kakahiaka nui. Maopopo koke iho la no ia Nikola, aia no iloko o kela kaikamahine ka manao makee ame ka hoohihi iaia, no ka nua ina aole, alaila e noho malie ana no oia i ka hale. Ma kela la, kole i hoea aku o Beka 110 ka hale o Nikola. ke a'o ana i ka ike himeni, ua hele hou no o Nikola, no ka lini pu ana me Beka, e a'o i kana mau haawina. Ua hala: maoli kekahi mau la a Nikola o ka huli ana i kela aikamahine, me ka loaa ole iaia i ka hale, a 110 ka maikai ole o kona noonoo, no kela ano mawaena o laua, kakau okoa iho la oia i kekahi leka na Beka, maloko o kela leka, e noi aku ana oia i na huikala ana mai a kela kaikamahine iaia, no kana mau olelo maikai ole, a pela pu hoi kona hookau ana a4cu i kona mati linia maluna ona. Lawe maoli aku la no o Nikola i kela leka, a waiho aku U ma kekahi wahi e loaa ai ia Beka me ka maalahi loa, ke lioi mai oia no kona hale. lie maikai maoli na manao i kakauia maloko o kela leka, a o na wahine o ke kulana kiekie a hano hano, e heluhelu iho ana i na manao i kakauia e Nikola, aolo ana e nele ko lakou haawi koke mai i na huikala ana i keia kanaka opio, a hele mai 110 hoi e hui pu me ia, no ka hoopoina ana i na mea o ka wa i hala. 1 No Beka nae, i kona heluhelu ana i na manao i kakauii maloko o ka leka a Nikola iaia, aole oia i hooko aku elike nie ke noi a Nikola iaia, e hele aleu no kona hale, aka ua kapaeia aku kela leka eia, ma kekahi wahi kuono. O ke kumu oka maliu ole ana aku o Beka i ka leo uwalo o Nikola, no kona makem&ke, e haawi aku i kekahi haawina ao kupono loa i kela kanaka opio, he mea pono e malama mau oia i kona kulana keonimana, a e nana mai hoi iaia nei, ma ke ano he lede oiaio, aole elike me na kaikamahine o na kuaaina. Ma kela la, ua hoohalaia he hora a oi aku e Nikola, ma ke kakali ana mai ia Beka, me kona manao e hele aku ana Ia li<>i kela kaikamahine, no ka hoomau ana aku i kana mau haawina, o ka ike himeni, ua kakali nae oia ahiki i ka poeleele ana, aohe wahi mea a oili aku o Beka. Ma kela la, he elua mau leka o ka loaa ana mai na ua o Nikola, ma ka lima kakau, ame ke kuni mawaho o ka wa-hi. ike iho la oia mai Ladana mai, na kekahi mea ana e hoohu<>i la, he mea oia i kamaaina loa iaia. O ka lua hoi o ka leka. ua kakauia e kekahi lima kane, aole nae o ke ano kakaulimA s maikai, aka o ka limakakau, o ke kanaka 1 maa ole i ke kakaii pinepine, a i nui ole hoi kona hoonaauaoia ana. Wehe ae Ia oia i ka leka mua e nana, a ma ka inoa malalo loa, i ike iho ai oia mai ke Kamaliiwahine Galikini mai. ke kahi o na kamaliiwahine ana i kamaaina ai,~a penei na manao maloko o kela leka: "E Pita Nikola: E hookahahaia aku ana paha kou munna no keia kakau ana aku a'u i leka nau, mai kahi mama<> aku. a o ka mea hookahaha loa i kou noonoo, o ia no ka loaa a:i.' ia'u o ka ike no kou wahi e noho mai nei ma na kuaain.i 1 Aole no ia he hana paakiki, no ka mea, ia oe e noho niai li nia A'merika me ka manao, ua kaawale loa oe mai kou man onomi aku, ua hoopuniia oe e na kiu i hoounaia mahop/e o kou nnMieu. e ka poe na lakou e hookele nei i ke aupuni i keia manawn. "Ua loaa mai kekahi ike ia'u, mai kekahi mai o na kiu noho hana nei malalo o makou, oia pu no kekahi i kom<> ikiloko o na hana hoomakakiu ma ka aoao o ke aupuni. M . na kiu mai e hoopuni la ia oe. i hoikeia mai ai ka lohe 1 n; poo ma Rusia, a mailaila mai i loaa ai ka ike i keia kiu. n «•' oia "e noho hana ana malalo o kuu makuakane, ua hoikv »n.. la oia i na mea apau e pili ana ia oe. "Ma keia manawa a'u e kakau nei, ua maopopo l<\n ' aole au hopohopo ana no ka make, aka nae, aole i maopi . 1 makou e noho nei ma Ladana nei, ka manawa e hoounai.n ai o ke kauoha, no ka hookau ana aku i ka make malui, I ka nana aku, ua loaa ka manao hopohopo ame ka m i ka poe e hookele nei i ke aupuni i keia manawa, o kou 1 kaawale ana aku. i kahi mamao, e hoea mai ana no i ka 1 e huli hou mai ai, a hoala mai i kekahi kaua kipi i ke av.p : no ke koi ana i kou kuleana i ka nohoalii. "No kou mau ame kou mau hoahanau, a ! hopohopo ana o ka poe e paa nei i ke aupuni -i keia ma"no lakou, no ka mea ua hoi aku lakou a noho ma Kuik ame kekahi mau wahi e ae, i maopopo loa ke ano o ko l noho ana. "Ua ike no au, aole loa oe e hoopoina ana i ke kulana hrr ' - lele o Rusia, ua kukuni paa ia aku ia iloko o ka puuwai « kanaka Rukini oiaio apau, a ke pule nei au i ke Akua, r h mai ka la e hiolo ai na hana a keia poe kaili-ku. O ka'u no e kauoha aku nei ia oe, e noho mau me ka makaala 1 ■ wa apau, a e hoololiloli i kou wahi e noho ai, i loaa ai ka nor • hauoli ana ia oe, a e palekana ai no hoi mai ka hoopilikia wai' ia aku e ka poe i hoonohoia he mau kiu no ke kiai ana i Ji E hoomanao nae, eia ma Ladana nei kekahi mea nona ka pu:.wai e pana kapalili mai nei no na hoomanao ana, no kela nv. l la i kaahope aku. "He maikai maoli ka noho ana o Ladana nei i keia manaw he oluolu na mea apau ia makou, eia nae ke hoomanao ar ua like pu keia ola ana, me ke ola ana i nele i ka hauoli. (Aole i Daui ... ~/:L ' . -»1. -V ... ■. »4jC. * -J * - '