Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 23, 8 June 1922 — HE KOAUKA A HE KOAKAI. [ARTICLE]

HE KOAUKA A HE KOAKAI.

Ma ka noho lahui ana o keia mau ohana o Hawaii nei ,aia he elua wahi ano nui i hookahuaia e na kanaka; o ia no na aina awaena o ka moku ame na aina lihikai e hoopuni ana i ka moku, a kapaia iho la he mokupuni. Ma keia noho ana 0 na kanaka a kupa maluna o keia mau aina i hoakakaia, i kapaia aku ai ka poe noho waena aina he "Koauka," a o ka poe noho pili kahakai ho "Koakai." Aole loa e nalowale na hiohiona e hoike ana i kahi o ke kanaka i hoea mai ai ma kona amo, ame kana mau mea e paa-ana ma ka lima, a i 010 e kau ana ma ke kua paha; ma kana hana paha ka hooīnaopopo loa ana ae. Ma keia hiohiona e ike ai kekahi 1 kekahi mawaena o keia ano noho ana. I ka noho ana o ko Koauka a ono i ka i 'a, hoomakaukau iho la oia i mau mokuna ai, a pa'i iho ia mea me ka lau-i a komo iloko o na eke lauhala, a mawaho ao o keia, hookomo mai ke koko; ma keia wahi komo ka auamo a kau i ka a-i, iho no kahakai me ka manao

ana e halawai aku me kekahi o na Koakai no ka haawi aku i keia mau 010 ai me kela manao hoohoaloha. Aole no ke kuai aku no ka i'a, aole! Oiai nae pela ke ano. He meahuna ia iloko o ke kanaka, a he mea hilahila no ia i na kanaka o keia aina hemolele, i na la kahiko, 0 ke kuakuai. O ia hoi keia, o ke kali aku a loaa mai, alaila, haawi aku. Ano wale ae nei no keia mea o ke kuai. O ka noho ana ia o keia lahui kanaka mai kinohi mai i na la o na kupuna, o ka haawi aku mamua; aolo hoi, o ke kali a haawiia mai alaila haawi aku. Pela like no keia haawina i loaa i na Koakai. I ka pilikia ana o kekahi ika hoomakaukau ae la oia i mau kui i'a kupono, a pii aku no ka uka, no ka imi ana i hoaloha a makamaka, 1 loaa ka hale kipa, a pela aku. Ma keia ano la o ka noho ana o na kanaka ia mau la, i pipili mau ai o keia mea he haawi; no keia hana ke kumu kaulana o keia lahui e kaulana nei ma keia mea he lokomaikai a he aloha. A'ole no i nele ko kakou (na makua) lohe i keia wahi olelo, "Mai kali paha oe a noi mai, alaila haawi aku"; a eia hou, "E hea aku i-*a malihini, e paina ai." He mau olelo haule ole keia iwaena o na ohana like ole o keia aina. Ua helo keia olelo a i ka pepeiao 0 kela ame keia. Aole e hiki i kekahi ke hooie mai i ka oiaio o keia. Hoole mai no kekahi, o ke akaka no ia, mai ka ohana pi mai oia. 1 o keia ano la o kanaka V ano nalowale aku i keia iōau, la, p ke kuai aku a kual mai, he mea hiki anei ke hoala kou ia ae iwaena iho no o kakoul E pane aku no ka mea e palapala nei i keia, Ae, ala hou no! Aole nae mai na aina mawaho ae o na aina hoopulapula. Mai na ohana ae e noho ana ma na aina hoopulapula o keia mu» aku. Ho mea malihini ana ka pilikia i ka ai ame ka i'a iloko o ia mau la. I ka pilikia ana o ko Koauka i ka i'a, e kalaia ana ia pilikia e ko Koakai; a pela no hoi k<j Koakai pilikia i ka ai, e kalaia mai no ia e ko Koauka.

He nui na mea maikai e puka ae ana mai keia hoopulapula ana. Aole nae he mau mea hou ano hou ,aole. He mAU mea kahiko no i kumu i keia lahui i puka hou ae. Aole he hopokopo iloko o na lala o ke Komisina no ka holomua o keia hana. Ma ko lakou mahele hana he ikaika mau me ka hopo ole. 0 ka mahele wale no e ku nei o ka nioau, o ia ko kakou mahele, ka mahele o ka lehulehu. He ikaika hana paha, a he ikaika holohele pahal

Aole mea hiki ke pane i keia i keia wa. Na ko keia mua aku e pane. Ko mama loa ae nei na hana a" ke Komisina, ma ka aoao hooponopono i na aina no na ohana hoopulapula. O ka ko'iko'i loa i keia mau la o ia ka wao ana i na ohana kupono maiwaena ae o na ohana he lehulehu i waiho ae i na palapala noi; a wae ae ke Komisina la, e ike aku ana no kakou i ke ano o na ohana i hoakakaia mamua ao nei, ko Koauka ame ke Koakai. O na ohana Koauka ,e lilo ana ko lakou noonoo apau maluna o na hana mahiai wale no; a pela no lakou o hoolako ai i na meā hana kupono no ka mahinaai. 0 na ohana Koakai hoi, e 'helo like ana ko lakou mau manao maluna o na hana mahiai, i kulike me na %nnawai hoopulapula, ame ka lawai'a; pela auanei kakou e ike aku ai ia mau ohana, i ka lako i na pono mahiai ame pono lavai'a. O koia iho la no ke kahua o keia hoopulapula ana, a he mea maopopo ,ma ka nana aku no i na hiohiona o ria hana e' nee nei i keia mau la, aia i'o he hoakoakoa hou ana o keia. lahui kanaka maluna o ka aioa kulaiwi, a hoala hou ae i na hana maikai a ha kupuna i hala i ka po. 0 ka ninau ano nui wale no i koe o hoomaopopo pono ae i keia wa, o ia ka ninau kula Hawaii. A oni kakou a ku keia, mea, o ka pau pono ana ia o na hana hoopulapula. 0 ka hooko wale aku no i na hana 1 hookahuaia ko keia mua aku. 0 ke Akua no ka puhonua ame ka ikaika o kakou nei, he kokua kokoke Ia i ko kakou popiliia ana. _+++ Ke nana ae a hoomaopopo iho i na hiohiona o ka neemua ana o keia hooponopono a na Komisina Home Hawaii, e ikeia ana no kekahi mau alahele o ka ke Akua alaknA hana a hooponopono o na wa i hula, a kakou no i heluhelu mau ai ma Kana olelo. Eia no kekahi o ia mau hiohiona a meakakau e ike nei: .1, 0 na kiu he 12 i hoounaia ma ka aina o Kanaana e Mosc. Pela iho la no keia huakai aku nei a na kanaka ko 'iko 'i i hele iho nei flo Molokai. He moakaka loa keia ouli. Ua hoomaopopo kanaka ko'iko'i, aole paha. He nui ka poo i konoia o keia heluna nae ka i hiki ae. 2. O keia.ouli no e kau mai nei, e pili ana i ka heluna o na ohana e 'waeia ae ana no na aina o Molokai. Ua olelo ia >o Siia ana he 24 ohana e hoolawaia me na home o keia wae mua ana. Kupanaha keia hooponopono ana a kau pono i keia helu i 24. 0 ka heluna iho la no keia o !na ohana a lakobo he 12, ame na haumana a ka Haku he 12, huiia he 24. Mailoko aku o keia heluna e ! puka aku ai ka o 144,000 1 hoakakaia no ka hookipa ana mai I ke Keiki a ke Akua ma kona hoi ana mai no ka elua o ka manawa. Ho ano ku i ka hoopunipuni, he oiaiō no nae. Na ke Akua i'o no keia mau hooponopono ana i keia lah-ui i keia mau la o ko kaniuhu. Ina i'o kakou e hooiaio na ke Akua keia hoopu)apula ana ,aole loa e komo na mea hoopilikia mai. E hooponopono mai no Ia i na hana a na Komisina ma na alahele e holomua ai mo ke kuia ole; a ma ko kakou aoao e hoonani mau aku i ke Akua, no Kana mau kokua aloha i na lala 0 ke Komiaina Home Hookuonoono, ame ka lehulehu o Hawaii. He mea pono, ma keia mau manao kukulu hale kii'onioni a hoolaulea, e kukulu mua ae i hale no ke Aku#, ,a e waiho aku ia hale na ia mau ohana e hooponopono, a e hoomana.aku i ke Akua elike me ka lakou i manao ai he poao, mo ke komo' ole aku o kela ame keia ano hoomana a hookahua a alakai i na hana. E waiho aku na ia mau ohana e hooponopono no lakou iho ma ia mahele. He lehūlehu na mea pono a ke Komisina e hana ae ni, aka, o ke pookela nae, o ke kukulu i hale no ke Akua no keia mau ohana mamua ae o ke kukulu ana i na hale no ka le'ale'a. No ka le'ale'a iho nei hoi ko kakou pilikia ana ,a upu ae ka manao e hoi i kuaaina i kahi nele 1 .ka le'ale'a ,aka o ka hana, hana, hana mau.