Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 23, 8 June 1922 — HE KUPANAHA KEIA MEA O KA ONO A KA PUU [ARTICLE]

HE KUPANAHA KEIA MEA O KA ONO A KA PUU

Aole e ono ana ka puu i na meaai kokoke mai, aia ka ono i na mea mamao i kahi e. E nana ae kakou i ka moolelo o Kamehameha I. Aia ma Kohala Hema ame Kona Akau kekahi o na Tokoi'a nunui maoli i piha i na i'a maikai ,o ia hoi o Kalahuipuaa, Wainanalii, a no keia loko a ke alii i hana ai, oia o Kaloko ,o Aiopio, Kapuai, Kumuniu ame Alanaio. Ma 'ka mokuna aina o Hilo na loko i'a ono a kaulana ,oia o Waiakea, Mohouli, Kalepolepo ame Waiahole; a ku kaawale mai o Hoakimau. Aia no keia mau loko apau ma Waiakea. O ke kupanaha nae i ikeia o keia mea o ka ono :ina e noho ana ko alii ma Kailua ,aole e ono ae % ana i na i'a o na loko o Kailua. Kau mai la ka ono i ka puu i na i'a o na loko o Hilo, o ia o Waiakea a i ole o Mohouli ;a pela no hoi ke hoi ke alii a noho i Waiakea, ono ae la i na i'a o na loko o Kohala a i ole 0 Kona, o ia o Aiopio ame Kaloko. Pehea la ke uuu o keia ono a Ike aliif He ono imi hana paha na na kukini ona, aole paha, Eia na6 he ala mau keia ano i ke alii. Ina o keia ano ono o ke alii a i keia mau la, ea, nui maoli ka hoolilo no ka ai * hookahi ana. i E pomaikai ana ko Molokai poe ' noho aina o keia hoi ana aku, a no ! ka mea, i ke ala ana ae o keia mea o ka ono ,aole e mamao aku ko kii ana. Aia no i ka puka liale, ka i'a peku wawae ono- o Molokai. Eia aku ka i'a o na aina o Panaewa me Keaukaha. Ku ae ka ono i ka anae, e loa ana ko kii ana mai i na i'a o Waiakea, e na uoho aina aku olaila o keia mua iho.

A i ku ae ka jno i na i'a o na loko o Kona, hele loa i ka apiki. B olelo ao ana paha kekahi, Nohea ae ia ano ono o keia wal Ka! No ka hookauhua ole ihor o kau wahine i aloha nui ia, ia mau i'a ono, e mama ai oe i ka holo i kahi e loaa ai. Malia he ono hookauhua paha kekahi' o te"ia alii, a i ole « na -wahine paha i hoouna ai oia i na kukini e holo i i'a i kahi mamao. Elike ho me ka hookauhua ana o kona makuahine i ka maka o ka Niuhi, i'a no ka hohonu. Ma ka hoomaopopo i'o ana iho no i keia mea o ka ono, he ku i'o no i ka apiki, aia i na mea paakiki o ka imi ana, a mamao mai ka loaa ana aku i ka lima; aole hoi o na mea e ku iho ana i ke alo e loaa koke ao ai. 0 ka hooko nae i ka makemake o ka puu ka oi loa aku o ka maikai. Nolaila mai ke ola kino maikai Pela au e olelo ae nei, i ke ola i'o e loaa ana i na ohana e hoi aku ana no na aina hoopulapula. Ono ae no, aia i ke alo. Aohe uumi ana iho i ka ono, no kau mea o ka pilikia, elike me ka noho ana o ke kaona nei. Ua uumiia ka ono a ka puu -i ka hapanui o ua wa, mamuh o ka uuku o kahi loaa, pela ke kumu o ka uumi ana. Ma keia mua aku ,aole ana e ikeia ia mea he uumi i ka ono. E lako ana na noho aina ikaika hana maluna o keia mau aina hoopulapula, a mailaila e piika mai ai na kanaka u'i, ikaika a kaulana ma na hana o keia mui aku.