Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 24, 15 June 1922 — Page 1

Page PDF (1.66 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Poho Wale na manaolana o ka Poe Hoopae Malu i ka Opiuma

-

Kiolaia he Ekolu mau Eke Opiuma Mailuna Akua o ka Mokuahi Oiai he Waapa Kepani e Ukali Ana i ka Mokuahi ma Makapuu

-

O ka manaolana o ka poe hoopae malu i ka opiuma no Honolulu nei, @@ poho wale ia, mamuli o ka holopono ole o ka lakou mau hana, ma o ka hoopaaia ana o ka holo o ka Mokuahi Cleveland, mawaho ae o Makapuu, i ka manawa i kiolaia aku ai he ekolu mau eke opiuma, me na boe hoolana iloko o ke kai. He hookahi nae o na eke opiuma i loaa mai i kekahi waapa Kepani me ka poe hoopae opiuma maluna o@a, a haaleleia he elua mau eke, mamuli o ka maka'u o ka poe maluna o kela waapa, o paa aku auanei lakou i ka hopuia. Ma ka Poaha aku nei, kela hana hoao e hoopae mai i ka opiuma no Honolulu nei, i ka manawa a ka mokuahi Cleveland e hookokoke mai ana i ka lae o Makapuu, ua hookokoke mai la he waapa  Kepani i ka mokuahi, me ka ukali pono ana mai mahope, ua uhiia ka inoa o kela waapa, i ole ai e ikeia aku, aka e kau ana nae kekahi hoailona, ke welu keokeo, me he mea la, e hoike mai ana i ka poe hoopae opiuma maluna o ka moku, no ke kiola aku i ka opiuma iloko o ke kai. He oiaio, ua hookoia aku ka makemake o ka poe maluna o ka waapa Kepani, ma o ke kiolaia ana aku o na eke opiuma ekolu, i hoopaaia me na boe hoolana. Ua ike aku ke kapena o ke Cleveland, i ka hoailona maluna o ka waapa Kepani oiai o ku ana oia maluna o kahi kuhoe, ua haawi koke aku la oia i ke kauoha i ka wiliki, e hoopaaia ka holo o ka moku, a iloko no hoi o ia manawa hookahi, i hoohuliia aku ai ka ihu o ka moku, no kahi o ka waapa Kepani o lana mai ana. I ka ike ana mai o ka poe maluna o kela waapa, i keia hoopaa ana @o ka mokuahi i ka holo, ua hoomaka aku la ua waapa nei e holo me ka haalele ana i na eke opiuma aku elua i koe iloko no o ke kai, he hookahi mea nui, o ia no ke kaawale aku i kahi e paa ole aku ai i ka hopuia. Loaa ka Opiuma i kekahi Waapa Okoa Iloko nae o kela manawa a ka waapa uuku, me ka poe hoopoe opiuma maluna, e holo la no kahi o ka palekana,, ua oili mai la he wapaa Kepani okoa aku; no ka manao o ke kapena o kela waapa, aia paha kekahi pilikia ano nui, i hoopaaia ai ka holo o ka mokupela i haalele aku ai kela waapa i kahi a ka poe maluna e lawai'a ana, a i ke kokoke ana mai i ka moku, ua ike mai la i ka lana @ kekahi eke opiuma iluna o ka ilikai, a hookauia ae la iluna o ka w@apa, a pela no hoi me ka lua o ke eke, me ka hoao ana mai o ke kapena o kela waapa, e hookau i na eke opiuma noluna o ka mokuahi, aole nae he hiki, no ka pokole o ke kaula. Me ka manao nae e kokua aku i ke aupuni, ua haawi mai la ke kapena o ka waapa Kepani lawai'a, nana i hookau ae i na eke opiuma iluna o kona waapa, i ka hoailona i ke kapena o ka mokuahi, e huli hoi loa mai ana oia no Honolulu nei i hoomaka mai ai ka mokuahi Cleveland e holo, a i ke kau ana aku

HAAWIIA HE MANAWA HOU I NA KALAPU REPUBALIKA

-

Ma ka halawai a ke komite kuwaena Repubalika o ka noho ana ma ka Poalua nei i loaa ai he olelo @@holo e haawi ana i na kalapu mahele o Hawaii Hikina mai Kalapana, Puna, ahiki i Waipio, Hamakua, he manawa hou e lawelawe ai @@na hana no ke koho ana i na luna @@@ o na kalapu ame ke koho ana i @@ elele e holo mai ai i ka ahaelele haku kahuahana a ka aoao kalaiaina e noho ana ma ka la 18 o @@lai e hiki mai ana. E malamaia ana ke koho baloka ana ma Hawaii Hikina a puni mai ka hora @ o ka auwina la ahiki i k hora 8:30 o ke ahiahi o keia la. Ma ka rula o ka aoao kalaiaina ua hoakakaia e hoomaka ke koho @na mai ka hora 7:30 ahiki i ka hora 8:30 a.m. o keia ahiahi, o ia hoi hookahi wale no hora. He noi ma ke kelekalapa uweaaolo ka i loaa ae i ka lunahoomalu o ke komite kuwaena L. M. Judd, e hooloihiia aku ka manawa no ke koho ana, o ke kumu ma kekahi mau kalapu ma Hawaii Hikina, o ka oi o na kanaka o ka oihana kukeawa maluna o ka mokuahi, mawaho ae nei o ke awa, ua hoikeia mai la kela hana hoao maluna o ka mokuahi, no ka hoopae malu ana mai i ka opiuma, ia wa i hoike loa'ia mai ai ka lohe i na kanaka kukeawa ouka nei o ka aina, a iloko no hoi o keia manawa hookahi aia ka waapa me na eke opiuma, ke hookoke mai la i ka uwapo. Loaa i'o ka Opiuma Ua lohi loa nae ka hoea ana aku o na kanaka o ka oihana kukeawa no ka mea ua pili e ae ka waapa Kepani i ka uwapo, aka e waiho ana nae iluna o ka oneki, he elua mau eke opiuma, elike no me no me ia a na kanaka oluna o ka mokuahi, i ike aku ai maluna o ka waapa Kepani, o ka mea apiki nae, ua lele mua aku ke kapena nouka nei o ka aina, a pela hoi me kona mau kanaka. I kinohi, ua kuhiheewa maoli na kanaka o ka oihana kukeawa, ua paa ia lakou ka poe hoopae opiuma, mamuli mai keia o ko lakou maopopo mua ole, i ke ano o ke kau ana o na eke opiuma maluna o kela waapa. O ke kumu o ka loaa ole ana aku o ke kapena o ka waapa Kepani ia lakou, ua hele oia e hui pu me ke kakauolelo o ka hui lawai'a, a oiai nae, aole kela kanaka maloko o kona keena, nolaila ua noho malie no kela Kepani e kakali, o kona manao maoli, o ia no ka hoike mai i na kanaka o ka oihana, kukeawa, e kii aku i ka opiuma. Hopuia e na Kanaka Kukeawa I ka manawa nae i hoi aku ai o kekahi poe Kepani noluna o ka waapa, ua paa lakou i ka hopuia, a laweia aku imua o ka Loio Amerika Huber, a mahope mai, i laweia aku ai ke kapena, no ko lakou ninaninauia mai. Ma ka hoakaka a kela poe Kepani, ma ka Poalua ko lakou holo ana i ka lawai'a, ma ka moku manu, aole nae i loaa iki ka lakou maunu, ahiki i ke kakahiaka o kela Poaha, nolaila hooholo nui iho la e holo mai no ka lae o Makapuu e lawai'a ai. Ia lakou e lawai'a ana, ike mai la lakou i ka hoopaa ana o ka mokuahi Cleveland i ka holo, me ka hoohuli hou ana aku o ka ihu ihope, a no ko lakou manao, aia paha kekahi poino ano nui loa, ua holo okoa mai la lakou, no ka haawi ana aku i na kokua ana, eia ka auanei he mau eke opiuma, i kiolaila iloko o ke kai. Ua kulike loa ka hoakaka a ke kapena o ke Cleveland, me na hoakaka a kela poe Kepani, nolaila ua hookuuia aku lakou apau, no ka mea, ma kahi o ko lakou lilo ana, i poe hoopae opiuma, o ka hooko i ke kanawai ka lakou mea i hana ai. He 150 ka nui o na kini opiuma, maloko o kela mau eke a elua, i hiki aku ka waiwaiio ma kahi o ka $12,000, elike me ke kumukuai o ka opiuma e kuaiia nei i keia manawa, a no ka nui o na kini opiuma maluna o ka waapa o ka poe hoopae malu, ua kohoia aku aia ma kahi o ke 75, a no lakou hoi ka waiwaiio o $6000 aku ma na apana o Waiakea ame Hilo, ua ko'iko'i loa ka @paio ana no na luna o ke kalapu ,apela me na elele, a ua manao pu ia no hoi e nui ana na Repubalika e hele ae ana e koho ma ia manawa. Nolaila e hoakaka ana ke noi ma ke kelekalapa o ka hora hookahi i hoakakaia maloko o ka rula aole ia i lawa, e hoomakaia ke koho ana ma ka hora 3 o ka auwina la a pau ma ka hora 8:30. Ua hooholo ke komite kuwaena Repubalika i keia noi e aeia aku me ke kauka'i ole i ka hoakaka a ka rula o ka aoao kalaiaina, he pono o haawiia ka pono ma na aoao elua o na mahele hakaku a o kekahi no hoi, ua hiki aku ma kahi o na haneri ka nui o na lala ae nui ka manawa e haawiia aku no ia hana e pono ai. Ua manaoia ma keia kau a noho mai ka ahaelele Repubalika e hoololiia ana kekahi mau rula i hiki ai e hoomahuahuaia aku ka manawa no ke koho ana mamua o ka hora hookahi wale no elike me ia i nei manawa. Ma ka mea oiaio ma ka hoakaka manao o kekahi mau hoa o ke komite he mea pono e hoololiia na rula o ke aoao mai ka mua a ka hope.

Kauoha ka Aha e Hookuuia ka Mea Hoopiiia

-

Pili Ole ka Hewa ia H. A. Truslow o Hilo ma na Kumu Hoopii Mua a ke Aupuni.

-

AOLE NAE I PAU NA HOOPII KU-E IAIA

-

Paa ka Manao o ka Loio Pale e Lanakila Ana Kona Haku ma na Hoopii Apau

-

Mahope iho o ka noho ana o na kiure, e hoolohe i ka hihia a ke aupuni, e ku-e ana ia Herbert A. Truslow, no kekahi mau la, i kauoha ae ai ka Lunakanawai James J. Bank, i na kiure, e haawi mai i ka lakou olelo hooholo, e hookuu ana i ka mea i hoopiiia, no kona pili ole i ka hewa. O mr. Herbert A. Truslow ka lunanui o ka Hui Security Trading Corporation o Hilo, ke kumu hoopii a ke aupuni e ku-e ana iaiao ia no ka lawe ana ma ke ano kolohe i kekahi mau mahele i onaia e William McCallum, ma o ka hoolilo ana aku i kela mau mahele ma ke kuai. Ua hala okoa he mau la, ma ka hoolohe ana i kela hihia, me ka lawe ana mai o ka aoao o ke aupuni i na hoike, no ka pili o ka mea i hoopiiia i ka hewa; eia nae, ua waiho ae, ka loio o ka mea i hoopiiia i kekahi palapala i ka kauinoaia e Mr. McCallum, ma ke ano, he palapala kela, e haawi ana i ka mana ame ke kuleana ia Mr. Truslow, e kuai hoolilo aku i na mahele i oleloia, i ka wa kupono ana e ike ana. ma ka manao o ka aha, aole i pili ka hewa i ka mea i hoopiiia, i kona hoolilo ana i na mahele i oleloia; a no na mea i hanaia aku i na dala i loaa mai, ma kela kuai hooliloia ana o na mahele, ua hoakaka hou ae ka aha, ma ka lawe ana mai i ka olelo hooholo, i hoopukaia no kekahi hihia, o keia ano e olelo ana: "Iua ua ku i ke kanawai, ka hana i lawelaweia, alaila aole he mea a ke kanawai e koi mai ana, no ka manao i hookoia aku ai ka hana." O ka Lunakanawai W. B. Lymer, ka loio o ka mea hoopiiia, oiai na la e hooloheia ana ka hihia o kona haku ua nui kona ku-e i kekahi mau ninau i alakaiia e ka Loio Kuhina Irwin, ma ka aoao o ke aupuni me ka hooleia nae o kana mau ku-e ana apau e ka aha, no ka makemake o ka Lunakanawai Banks, e lohe pono i ke ano o na mea i hanaia; aka nae, ma ka manawa i pau ai na hoakaka manao o na loio, no kela hihia, i noi aku ai ka Loio Lymer e hookuuia ka mea i hoopiiia. Ua haawi ka Lunakanawai Banks i manawa nona e noonoo pono ai i na kumu ma na aoao a elua, a o ka hopena o ia noonoo ana, o ia no kona hoopuka ana mai kana olelo hooholo ma ka Poakolu aku nei o ka pule i hala, e kauoha ana i na kiure, e haawi mai i ka lakou olelo hooholo, e hookuu i ka mea i hoopiiia. Aole nae, mamuli o ka lanakila ana ae la o ka mea i hoopiiia, ma kela hihia, o ka pau ae la ia o ka hana a ke aupuni maluna on a, aole pela, no ka mea he mau kumu hoopii lehulehu hou ae no kekahi e ku-e ana iaia, i like aku no me kela hoopii, i pakele mai ai oia ma ka apua. ma ka hoakaka a ka Loio Lymer ma ka manawa i hookuuia mai ai o ka mea i hoopiiia, ua manaoio mau no oia, o kela iho la ka hopena e oili mai ana o kela hihia, a malalo no o ia manaoio hookahi, aole no on a kanalua iki, no ka ukali aku o kela olelo hooholo, ma na hihia apau, e ku-e ana i ka mea hoopiiia.

-

APONOIA KEKAHI MAU BILA

A HAWAII NEI.

-

Ma ka lono kelekalapa o ka loaa ana ae i ka Nupepa Advertiser mai kona mea kakau mea hou mai ma Wakinekona e hoakaka ana ia lono i ke aponoia ana mai la o kekahi mau bila a Hawaii e ka ahaolelo lahui e like me ia malalo nei: WAKINEKONA, Iune 6.-Ua waihoia ae e ke komite o ka hale maluna o na hana no na teritore he hoike i keia la e kokua loa ana i ka bila e hoakaka ana no ka hoololiia ana ae o ka hale o na ma'i lepera a Amerika ma Molokai i ke teritore o hawaii; pela pu hoi me ka bila e hookupono ana i na wahine e @lo i elele i ka ahaolelo lahui mai Hawaii mai, a i senatoa a i lunamakaainana iloko o ka ahaolelo o ke teritore o Hawaii.

Hauoli ka Poe Makaikai i ka Nani o Molokai

-

Ma Kahi o ka Elua Haneri a Oi Poe o ka Holo Makaikai Ana i ka Moku o Hina

-

 MA KA POKIULAI AE NEI IA HUAKAI HOU

-

No ka Holopono o Keia Huakai i Manaoia ai e Hoomau i ka Huakai Makaikai

-

No ka manawa mua loa, ma ka moolelo o na huakai holo makaikai i loaa ai he manawa, na kekahi poe he 225, e ike ai i ka nani o Molokai, me ka lohe ana hoi i kekahi mau moolelo kahiko, ma ka huakai makaikai a ka mokuahi Kilauea ma ke Sabati aku la i hala a ua hoopihaia aku hoi lakou me na manao hauoli, no ka ike ana i na hiona nani o kela mokupuni , ka mea i loaa ole i ka lehulehu o ka poe e noho ana ma Hawaii nei. Mamuli o ka ikeia i ka holomua loa o kela huakai makaikai ia Molokai  ,e hoomauia aku ana ia, no ka la 4 ae nei o Iulai, a o ka poe i hiki ole ke holo makaikai ma kela huakai mua ,e loaa ana he manawa maikai loa ia lakou e holo ai, ma keia huakai elua. Ua hoolimalima ka hui mokuahi ia Mr. W. J. Coelho, i mea nana e kuhikuhi  , a e hoikeike mai i na wahi ano nui o Molokai, me ke kamailio ana i na moolelo i pili aku i kela ame keia wahi, i kaulana ai kela mokupuni, mai ka wa kahiko mai, ahiki no i keia la. Ua haalele iho ka mokuahi Kilauea i ka uwapo ma ka hora eiwa o kela kakahiaka Sabati, me ka hele a piha i na ohua, a ua kau pu aku hoi kekahi hui hookani pila, no ka hoonanea ana i kela huakai makaikai. I ka hookokoke ana aku o ke Kilauea no Molokai, ma ka aoao lulu o ka mokupuni, ua hoomaka mai la o Mr. Coelho e hoakaka i na mea ano nui o ka aina, me ko kamailio ana mai kekahi pu olelo mai, e lohe pono ai na mea apau, e kuhikuhi ana i ka aina hanai holoholona o ka ohana Cooke, pela hoi na aina, e hoi ak uai na kanaka Hawaii e noho. E hoike pu mai ana oia i na moolelo kahikio , elaa ke ano o ka noho ana o na kanaka, ka lakou mau hana ame kekahi mau wahi kaulana. i ka hoea ana o ke Kilauea no Kaunakakai, kuhihkuhi aku la o Mr. Coelho i ke awakumoku ano nui o Molokai, a o ke awakumoku hoi, a na kanaka hoopulapula e hoouna mai ai i ka lakou mau waiwai ma keia mua aku. Hala hope ae la o Kauna kakai, hoea aku la i Pukoo, ma kela wahi i hoakaka ae ai o Mr. Coelho i ka nui o na kanaka ma kela wahi i ke au kahiko  ,aia malaila kekahi luakini kahiko nui kukuluia, elike me ka nui o na kanaka a koe uuku loa i keia manawa, ma kahi o na haneri helu wale no. Ua hoomau ke Kilauea i ka holo ana ahiki i ke ku ana aku i Kalaupapa, no ke kii ana i ka Lunanui J D McVeigh, a malaila i paani mai ai ka bana o ke kahua ma'i, no ka hoohanohano ana i na malihini makaikai, a no ka hoohanohano pu ana hoi kekahi i ka la o Kamehameha.  O ka luna nui McVeigh ame kekahi o na vilikina, ka i kau mai no kela huakai makaikai, a hoomau aku la ke Kilauea no ke koena aku o ka mokupuni, a ma ka hoike pokole ana ae, ua piha na mea apau me ka hauoli  ,no ka loaa ana ia lakou he manawa maikai loa e ike ai, a e lohe ai i na wahi pana kaulana o Molokai; a no ia hauoli, me ka pau ole no o ka hoohihi i ka nani o Molokai, ua hooholo kekahi poe i ko lakou manao, e holo hou e makaikai, ma ka la 4 ae nei o Iulai.

________

HILO, Iune 12. - Ua aia e ke ahi ka waapa mahu Wainaku i onaia e C. Brewers & Co., mawaho ae o ka Uwapo Kuhio. Nui ka poino i hanaia, o na poho i kohoia $1,000. Na na kanaka oluna o ka moku Enterprise i kinai i ke ahi ahiki i ka pio ana@ Me ka awiwi loa ke kaa wai kinaiahi o Hilo o ka holo ana aku no kahi o ke ahi, eai nae ua pio mua ke ahi ma kona manawa i hoea aku ai, he ahi i puka mai ka enekini mai ke kumu o ka a ana ae.

Haule Kekahi Aliikoa Mai ka Hokele Mai

-

Na Kekahi Poe Maikai i Ike i ka Haule Ana Mailuna Mai o ka Hokele Iana…..

-

PAKELE WALE IHO NO KE OLA MA KA APUA

-

Aole he mau kumu Maopopo no ka Haule Ana o Kela Aliikoa Mai ka Hokele Mai

-

Aneane i ke aumoe o ka po Poalima aku nei i hala i hapaiia ae ai ka Lutanela Jona Charles Hyland, kekahi o na aliikoa o ka puali 64, i noho ai e hana ma ka Papu Kahauiki me ka puali ki pu mokuea, me ka pouli o ka noonoo mamuli o kona lele maoli ana paha mai ka puka aniani mai o ka papahele elima o ka Hokele Iana a i ole haule ana paha mailaila mai. Ua laweia aku oia me ka awiwi loa no ka halema'i o na poino ulia, a i ka nanaia ana e kekahi o na kanaka e hana nei ma ka po malalaila ua ikeia me he mea la ua naha kona iwipoo me ka nui pu o na poino i loaa iaia maloko o kona kino. Mahope iho o kela nanaia ana on a malaila aku a i ka halema'i o na koa ma ka Papu o Kahauiki, a ma ka lono i hoikeia mailaila mai ma na hora kakahiaka loa o ka Poaono mai, o ia mau no ke kamau o kona ola, eia nae, he kulana nawaliwali loa kona ma ka hoomaopopoia aku. Ekolu mau makai motokaikala o ke aupuni kulanakauhale ame kalana oiai lakou e ku hana ana ia manawa a e ku mai ana hoi ma kekahi kihi mai o ke alanui, i ike mai i kela haule ana o Hyland, o ia na makai M. G. Morse, Joe lii ame Robert Meyers; ma ka lakou hoakaka ma kela manawa a Hyland i haule iho ai ua kau oia iluna o na uwea uwila ame kekahi mau uwea e ae no kekahi manawa, ame he mea la o ia ke kumu o ka pakele ana o kona ola, in a ua make loa no oia ma kela haule ana, a mai kela mau uwea oia i haule iho ai akau pono iluna o ke alanui konakalika pakiki malalo iho. Ma ka hoakaka a ka makai Morse, ka mea i kamaaina ia Hyland no kekahi manawa, he haumana o Lutanela Hyland i komo a ipuka pono mai ke kula ao koa West Point mai iloko o ka manawa o ke kaua nui ma Europa, a ma kona manawa o ka hoea ana mai ianei ua hoonoho mua ia ae oia ma ka Papu Ruger ma Laeahi, a eia wale aku nei no ka la kona hoihoiia ana ae e hana ma ka Papu Kahauiki. Ma ka hoakaka hoi a F. C. Murphy, he makainana i noho hana ma Leilehua, ame Mrs. Murphy, a pela me G. C. Ross ame kana wahine, maloko lakou o ka holo mamua iki iho o kela lele ana o Hyland, a ua ike aku lakou ia Hyland, i ka hele ana aku maloko o ka holo a komo aku la iloko o ka rumi kahi ana i lele aku ai a i ole haule maoli paha mamuli o kana hana hemahema, koe aku nae ia aohe lakou i ike aku i kana mea o ka hana ana. Ma kela manawa a Hyland i hele aku ai maloko o ka holo a komo aku ai iloko o ka rumi, aohe lakou i ike aku i kekahi hiohiona pihoihoi a i ole hookaumahaia la hoi o kona noonoo ma kekahi ano, he nanaina maikai no kona i ka lakou nana aku, o kela haule ana nae on a ka mea i hoikeia aku ia lakou. He enemi anei kekahi ona maloko o ka rumi ana i komo aku ai, a na ia enemi i kiola iaia ma ka puka aniani

-

Ua LOAA MAI NA HUAAI OOPU RAINBOW.

-

Ma ka mokuahi Wilhelmina o ke ku ana mai ma ka Poalua nei i loaa mai ai ka mahele mua o 50,000 mau huai'a Oopu Rainbow, o ka hoounaia ana mai e ka Buro hoolaha i'a mai kona hale hoohanau i'a mai ma Springvill, Utah, i ke komoisina i'a ame manu o nei no ka hoolaha aku maloko o na kahawai lehulehu o keia mau mokupuni, elike me ia a H. L. Kelly, ke komisina i'a ame manu o ka hoike ana ae. mawaho ae o na kahawai ame na muliwai ma Kauai i hopiha mua ia aku me na huai'a Oopu Rainbow, e hoolaha aku ana ke komisina i keia ano i'a ma na kahawai o Wahiawa ame Makaha, ma Oahu nei; na kahwai o Waihanau ame Waikola ma Molokai, na kahawai o Honokohau, Honokawai, Eleile ame Wailuku, Maui, ame ke kahawai o Honolii ma Hawaii.

Aole e Holo Hou Ana Noloko o ka Ahaolelo Hoikeia Ae na Lono no ka Waiho o ka Mea Hanohano Holsteiin i ka Ahaolelo

-

MANAO KEKAHI POE E HOLO ANA NO OIA

-

Lohe Pu Ia Ae Kona Lilo i Lunanui no J. H. Wise no ke Kulana Elele Lahui

-

Oiai ka hakoko kalaiaina e hookokoke mau mai nei i kela ame keia la, no na hoa o ka ahaolelo kuloko, a no ka elele i ka ahaolelo lahui, he nui na mea oiliili ae nei i keia mau la, o kekahi oia mau mea, o ia no ka hoopau loa ana o ka Mea Hanohano H L Holstein o Kohala, i ka manao e holo hou i lunahoomalu no ka hale o na lunamakaainana. No na makahiki i aneane e piha ka iwakalua, i lawe mau ae ai ka Mea Hanohano H. L. Holstein i ka noho lunahoomalu ana no ka hale o na luna makaainana, a ua nanaia aku ke ano o kana rula ana i kela hale kaukanawai, ma ke ano oia ke Za o Hawaii nei, a ua mahalo nui ia hoi oia, no kona makaukau, a ike i na rula o ka hoomalu ana. Me kela manao nae, e hoopau i kona holo hou ana i hou noloko o ka hale o na lunamakaainana, ua oili pu ae kekahi lono, no kona lilo aku i lunanui no ka hakoko kalaiaina o John H Wise, no ke kulana olelo lahui i Wakinekona, ma ka aoao Repubalika. Me kela mau houpuupu ana nae, no ka holo hou ole mai o ka Mea Hanohano Holstein, i hoa no ka hale o na lunamakaainana, ua paa ka manao o kekahi mau alakai kalaiaina, e hoololi ana no oia i kona manao, ke hookikina aku na mana koho baloka o Hawaii Komohana, e holo hou no oia no ka ahaolelo kuloko, i keia kau, ma ke ano nae he senatoa, a o ka hoea mai i ka hookoia ana o kela manao, na keia mua ia e hoike mai. No ka holo moho o Senatoa John H Wise, no ke kulana elele lahui, ua maopopo loa kona alualu i kela kulana, ma ke koho baloka was moho e hoea mai ana, no ka mea, wahi ana, o ka hoike ana mai i ke Kuokoa nei ,oiai oia e makaukau ana e holo aku no Kauai, ma ka Poaha aku nei i hala, ua loaa mai na hooia ana iaia mai ka Elele Baldwin mai, e noho mai la ma Wakinekona, aole oia e holo moho hou ana ma keia kau,  ,malalo wale no o kela kumu, i hooholo ai oia i kona manao e lilo i moho elele. Ma hoakaka a Senatoa Wise, o ke kulana senatoa no kana i manao ai e alualu i keia makahiki, malalo nae o na hoomaopopo ana, e holo moho elele lahui hou ana ka Elele Baldwin; aka i ka loaa maoli ana mai o kana leka, e hoole loa mai ana no kona lilo he moho ma keia kau koho baloka wae moho ae pela oia i hoohole ai ,e alualu aku no kela kulana, elike me na mea i hoolala mua ia mawaena o luna. He mau pule ae nei i hala, ua oili okoa mai ka Mea Hanohano Norman K. Lyman iwaho, a kukala ae i ke akea, no kona lilo he moho e alualu ana i ke kulana elelo lahui i keia kau nolaila he elua mau moho Repubalika i maopopo loa i keia manawa, a na na mana koho e kau paona mai ia laua, owai ana la o laua ka mea oi aku o ka makemakeia. Mawaho ae nae o keia mau moho ae la, he nui no na moho e ae i waena o na Hawaii o ka aoao Repubalika e haha mai nei i ko lakou kulana ikaika, me ka hoike akea ole ae nae i ke akea i keia manawa, aka e ikeia aku ana no ko lakou mau inoa ma keia ua koke iho. Iwaena hoi o na haole, o na inoa o Lawrence Mr. Judd ame Clarence H. Cooke ka i houpuupula ae i moho elele na ka aoao Repubalika, in a nei no ka hoole paakiki loa o ka Elele Baldwin, aole e holo hou i keia kau; a i ka nana aku, o kekahi ana o kela mau haole, ke kua ae ana imua o ke kahua mokomoko, no ke alualu ana i ka hanohano o ke kulana elele lahui, ma ka aona Repubalika. Ke hamau loa mai nei na Demokarata no ka lakou mau moho  ,aka nae o ka poe i maa i ka honi mau ana i ka uwahi pauda o na hana hakoko kalaiaina  ,aole loa o lakou kanalua iki, no keku hou mai no o L. L. Mc Candless imua o ke kahua kaua, i mea paahae no kela ao ao kalaiaina. Mawaho ae hoi ona, aole ana no e nele ke alualu mai o kekahi mau moho e ae  iwaena o na haole Demokarata  , elike la me Kauka Raymond

Hopuia he Mau Keiki Kolohe no ka Aihue i Kekahi Otomobile

______

Lele Nae he Mau Keiki Mailuna Aku o ke

Kaa Mamua o ka Paa Ana Aku i ka Hopuia

e na Makai o ke Alualu Ana

ia Lakou

_____

Mawaho ae nei o Waikiki, ma ka po o ke Sabati aku la i hala, i pau ae ai he elua mau keiki opio i ka hopuia, no ka hwa aihue kaa otomobile, mahope iho o ke alualuia ana aku e ka Makai R. M. Kanealii, ka makai kaulio o ka apana o Waikiki, ame ka Makaikiu Swift. maluna o ke kaa otomobile o A. F. Vetlesen o ka hui aila Stadard, a holo aku nae kekahi poe keiki eha, mamua o ka hopuia ana o na keiki aku elua i koe maluna o ke kaa otomobile. O ka on a nona ke kaa otomobile o ka aihueia ana, oia o William C. Ching, ua hele oia ma kela po i ka nana kiionioni, me kona mau hoaloha, me ka waiho ana i kona kaa otomobile ma ke alanui Maunakea, i ka wa nae i pau ai ke kiionioni, a i ka hele ana aku no kahi o ke kaa i waihoia ai, aole he ku mai; nolaila hoike koke ia mai la ka lohe i ka halewai, no ka nalowale ana o kela kaa. I ka manawa hoi i loaa aku ai o ka ike i ka oihana makai, no ka nalowale ana o kela kaa otomobile, ua hoikeia ae la ka lohe i na makai apau, i hoonohoia ma ko lakou mau wahi kiai e makaala mai i kekahi kaa e oili aku ana malaila, me ka helu 6631. Aia hoi ma kela manawa o ka hoikeia ana aku o ka lohe i na makai apau, no ka aihueia ana o kekahi kaa otomobile, e ku ana ka Makai Kanealii, me Vetlesen, kamailio,, ma ka palena pau o ke alahao kaa uwila ma Waikiki, o kekahi o ka laua mau mea e kamailio ana, no ke kaa otomobile no ia i aihueia. He manawa pokole nae mahope mai, ua oili aku la kekahi kaa otomobile, ia manawa i kamailio hoopaani wale ae ai no o Vetlesen i kona kokoolua, o kela ke kaa i kauohaia mai ai e makaala, he oiaio i ke kaalo pono ana ae o ua kaa o Maui, ame kekeahi mau alaka ko'iko'i e ae iloko o ka aoao Demokarata  ,mamuli o na kulana ooloku e ikeia aku nei iwaena o na Demokarata.

______

HE MAU HOLOHOLONA HOU NO KAPIOLANI.

___

Ma ke ku ana mai a ka mokuahi lawe ukana West Henshaw ma ke kakahiaka Poalima aku nei o ka pule i hala, lehulehu na ano holoholona ame na manu maluna o ia moku, a ua laweia ae kekahi o ia mau holoholona ame na manu no ke Zoo ma Kapiolani Paka, a o kekahi mau holoholona ame kekahi mau ano manu ua lawe loa ia aku no Kapalakiko. He mau kamelo kekahi i manaoia e hoea mai ana ma keia moku mai la, eia nae, aohe mau holoholona o ia ano i hoea mai, mamuli keia o ka lilo i hana paakiki ke aloalo ana mai ia ano holoholona maluna o ka moku, elike me ia Joseph, ke kanaka nana i lawe mai ia mau holoholona, o na manu ame kekahi mau holoholona wawae eha e ae kana o ka lawe ana mai. He bea kekahi o ia lawe pu ia ana mai, he bea i hanauia maloko o kahi i hoopaaia ai o kona makuahine. He liona wahine kekahi a i laweia mai no ka hoopaa ana ae maloko o ke Zoo ma ka Paka Kapiolani i pani a i kokoolua hoi no ka liona kane e paa mai nei i nei manawa, oiai ka liona wahine i hoopaaia ai mamua maloko o kahi e hoopaaia nei o ka liona kane ua make ma kekahi manawa aku nei i hala. Ma ka manawa o ke ku ana mai o ka mokuahi West Henshaw o ka lunakiai Hollinger pu kekahi ma ka uwapo, ka "Makuakane o ke Zoo", malaila pu ae ka lunakiai Pachecco no ka nana ana ia mau holoholona. E loaa ae ana i ke Zo ma ka Paka Kapiolani he mau ohana hou no ka hoomahuahua ana ae i na mea makaikai na ka lehulehu.

____

ALA HE HAKAKA MAWAENA O EKOLU PILIPINO

____

Ma ka po o ke Sabati aku nei i hala i ala ao ai ho hoopaapaa mawaena o kekahi mau Pilipino ekolu, a o ka hopena o kela hoopaapaa, o ia no ka hahauia ana o kekahi me ka pauku hao, a paa hoi na mea na laua kela hana hoeha i ka hopuia. I kulike ai me ka moolelo e pili ana i kela hana, he hookahi o kela mau Pilipino, he mea kuai oia i ke nei, ua ike maopopoia aku la na  huahelu i ke kau mai, o ka helu o ke kaa i aiheia ai. Ua hoao ka Makai Kanealii, e kaohi i ka holo o kela kaa otomobile, aole nae he maliu ia mai o kana kauoha, ia wa i haawi aku ai o Vetlesen i kona kaa otomobile, ma ke ano e lilo kona kaa, i mea nana e alualu aku mahope o ke kaa a ka poe aihue e kau ana. Ua kau ka Makai Kanealii maluna o ke kaa otomobile o Vetlesen, a hoomaka mai la e holo ahiki i ka hoea ana no ka home o ka Makaikiu Swift, a ki ae la ka makai i ka pu panapana, ia wa i hemo mai ai ka Makaikiu Swift, a mahope iho o ka hoikeia ana aku iaia, o ka hana i makemakeia, ua kau mai la oia maluna o ke kaa otomobile o Vetlesen, o ka hoomaka no ia o ke alualu ana mahope o ka poe kolohe. Ua loaa koke ka ike i ka poe aihue, e alualuia aku ana lakou, no laila ua kuupau ka mea nana e hookele ana i ke kaa otomobile mamua, i ka holo o kela kaa, a i ka wa i ike ai o kekeahi poo keiki, aole lakou e pakele ana, ua lele aku la he eha o lakou ilalo, a hoomaka e holo, a koe wale no he elua o lakou iluna o ke ka ahiki wale no i ka paa ana i ka hopuia, ma ka manawa i ku ai ke kaa a laua o kau ana. Ua laweia mai kela mau keiki no ka hale wai, a ma ka ninaninauia ana aku, i kamailio ae ai laua, aole ka o laua na mea na laua i aihue maoli i kela kaa, aka he mau mea laua i kau aku maluna o ke kaa ; aole nae i lilo ia hoike a laua i kumu e hookuuia ai, aka ua paaia lawe, ahiki i ka hooleheia ana o ko laua hihia, me ka manaolana o na makai, e hoike ae ana lea mau keiki, i na inoa o ka laua mau hoa o ke komo pu ana ma kela hana aihue kaa.

kahi mau hana imi dala ma Aala Paka, a i ka manawa e hele ole aku ai kekahi mea e kuai, e hoohala ana oia i kona manawa, ma ka piliwaiwai ana. Ma kela po Sabati, ua hoea aku la he elua mau Pilipino imua on a, a olelo aku la, ua hiki ia laua ke haawi mai i wahine nana, in a e ae ana oia  , e uku ia laua i ellima dala, ua hoole aku la nae kela Pilipino, me kona unuhi ana ae he pauku hao mailoko ae o kona lole, a hahau aku la i na Pilipino elua, ua aumeumeu nae lakou  ,ahiki i ka lilo ana o ka pauku hao i na Pilipino elua. He kanakolu dala a ka Pilipino nana ka pauku hao, maloko o kona pakeke i kela manawa; a i kela wa o ke kaa ana aku o ka pauku hao, i kona mau hoa hoopaapaa, ua hahau mai la laua i ka pauku hao maluna o ka mea he kanakolu dala, a@(ki i kona eha loa ana, me ka lilo ana aku o na dala ia laua. Ua laweia ae ka Pilipino hoeha hoi, ua paa laua i ka hopula.

_____

NA HIHIA OKIMARE I AE IA E KA AHA

_____

Ma ka noho ana o ka aha a ka Lunakanawai John R. Desha ma ka Poalua nei e hoolohe i na hoopii okimare o keia malalo nei na hihia i aponoia ka hookaawale ana o ka poe hoopii mai ka poe mai i hoopiia: Aponoia ka hoopii a Mrs. Violet Dawe Kelii e hookaawaleia oia mai ia John Kelii mai no ka malama ole i ke ola ame ka haalele wahi moe. He kanaka Hawaii o Kelii i kaulana i ka heihei au, a i ka 1918 kona holo ana aku no Amerika aole nae i hoi hou mai. Aponoia ka hoopii a Mrs. Violet Dawe Kelii e hookaawaleia oia mai ia John Kelii mai no ka malama ole i ke ola ame ka haalele wahi moe. He kanaka Hawaii o Kelii i kaulana i ka heihei au, a i ka 1918 kona holo ana aku no Amerika aole nae i hoi hou mai. Aponoia ka hoopii a Mrs. Marie Elizabeth Diff e hookaawaleia oia mai ia John L. Diff mai no ka malama ole i ke ola, me ka haawi pu mai o ka aha e kapa hou ia oia ma kona inoa mua, Marie Elizabeth Bradley. O kekahi mau wahine o ne i aponoia mai ka laua hoopii oia o Mrs. Edith Nuole mai ia Beijamin Nuole mai no ka malama ole i ke ola, me ka papa hou ia o kona inoa mua Edith Wood, ame Rinta nakamura mai ia Kyono Nakamura mai no ka haalele loa ana.