Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 25, 22 June 1922 — KA NINAU ELELE LAHUI E HOOUNA AI NO WAKINEKONA [ARTICLE]

KA NINAU ELELE LAHUI E HOOUNA AI NO WAKINEKONA

5. He kanaka, ua ikeia aku kana hana i hana mai ai no kakou, i na wa i hala, i pomaikai ai kakoo, oiai, o ia iho Ja ke po'iwai hoomaemae mua loa, e ikeia ai ke |rapono o ke kanaka no ke kulana, o ka hoike mua loa no ke kanaka kupono, a i kulike ai me ka olelo: *'Ma ka hua e ikeia ai ke ano o ka laau, a ma ka hana hoi i hahiaia, ai e ke kanaka, e maopopo pi kona ano oiaio a kupono. 6. He kanaka i homaopopo i na aao a na eheu o ka manawa, e kaikai mai ana; i ka hana pono e hana •i o poino; a e pomaikai ai o ka lahui; a o ke kanaka me nei mau ano la; oia ke kanaka kupono e hoouna ai kakou i nei Kau i Elele lahui na Hawaii nei i Amerika. Pela iho la e uwaloia aku nei ka poe i loaa na inana koho baloka mai Hawaii a Niiha'; ona kane ame »a wahine, e ku iho a e noonoo pono xne ke akahele i ke kanaka kupono j elele lahui na Hawaii nei i nei Kau i Wakinekona, i pomaikai ai «»e nme ko kou hale; i oia muu loa ai o Hawaii lahui, a i noho mau loa ai ka hanohano ma ko kakou eei aina. Awihi aku la au ma ka hoike a ka Hoku o Hawaii o Mei 11 nei, n ike lihi aku la au i ka hoopake'oSa ana ae o ka inoa o kuu hoahaiuii J. H. Wise, oia ka elele ohohiaia ma aa wahi a ka Lunahooponopono i hele iho nei. Anoai pela io; he <ffiohia paha ia i ka poe i lohe na J. H. Wise ka Bila Hoopulapula, a i maopopo ole nae i na okupe o ua bila la, a i ku p. biia hoi i pahonohonoia. I oni nae hoi nei mahele i ka nonenone o ua lunahooponopono la i ka niea nana i ku-e i ua Bila Hoopulapula la; a o ka Hon. Norman |CL Lyman hoi. Pehea la nae ka noonoo o ia pohai ina « maopopo aku ana iloko o ?a oho)ua nui, na ano oiaio elike me kau e Mr. Lunahooponopono o ko Kuokoa ame ka'u i hoakaka aku ai; aole ia pomaikai hoopulp.pula no kela ame keia; aka, na ka mea (lali ia i makaukau mua. Aolo hoi no ka poe i maa i k.i noho hanohano ana iluna o na nelio hooluli ma na lanai; aole hoi ne na }ima lahilahi i maa i ka paa ana i aa huila hooni o na kaa otomobile; aole hoi he pono noi aku a ae wale ia mai; aka, aia i ka mea e alaia m&' ana e ke Komisina; a e noho hoomanawanui aku i na alakai ame na inea no ka inanawa i maopopo ole:

Ile mea oiaio, o kuu hoahanau J. H. WiBe io ka mea nana i hooleomo ae ua bila la i ka hale oluna o ko kakou ahaolelo kuloko nei; me Jta hemahema nui; a o ka Hon. Nor*nan Iv. Lyman ka mea nana ka liapanui o na hooponopono ana i ku a bila Hoopulapnla aif me ka pau pono ole o na hemahema a hooholo pupuahuluia no;-a no ia kapoluia ana o ua bila la e ku nei pela, i ku-e ai ka Hon Norman K. Lynran; me ka manao mau 0 ka mea hanohano Lvman, e lilo ke kanawai Hoine Hawaii i Kanawai hoopilikia ole i ka poe noho i ua mau aina la; a ka poe nae na lakou i apono ua kanawai la, e milii nei kahi o ia poe, ia apono ana o lakou xne ka pupuahulu; elike la me ka aoihi o ku poe na lakou i ku-e ia aaakemake mua o ua Hon. Norinan X. Lyman la, e hoihoi i ka HaleWili o "Waiakea nia Hawaii i ke aepuni i loaa kahi e wili ai o ke ko S ka poe lawe aina hookuonoono me ka hoopilikia 010 ia. Elike la me ka pilikia o ua poe 1* o Waiakea, e ikeia aku nei, a J»a i hooloheia ka Lyman mau e'o; ina aole e lilo ia poe Hawaii i mea paani lealeaia e na pilikia e ike maopopo ia aku nei i nei maa ]a. a lakou e hoomanawanui mai ptL - •' -!!;••• n l'ela iho Ia no i ku-e ai o Lyman a i ua kanawai Home Hawaii la « J. H. Wise; oiai, na ike o Lyman aole ia he kanawai no ka pono 0 ka poe nele; a o ka papa haahaa hoi o ka lahui, oiai, ua ike o Lyman, e i& ka papa oi aku o ka pono ma Ipela ninau aina e haawiia no kalt<m ia ana, i nana ole ia aku nae • keia kaaawai: Oiaif aia no he mau hemahema a liyman i ike ai, aole i paa pono i ka kooponoponoia o ua Kanawai la « ku nei; a o I>yman ka i ike; aole o J- H. Wise; a eia kekahi o ia aian hemahema; a he nui aku koe «ole i pau pono; a ua lilo nae keia % kanawai i nei wa. Ma ka bila i hookomoia mai ai e J. H. Wise; ua hooneleia ke Kalana o Hawaii i ka aina hoopulapula; a i ka manawa i kelekalapa ia mai ai ia Lyman e ko Hawaii poe, i aina o ia ano no ]akou; au se la ua mea hanohano la o Ha* waii he aina kupono no ka makes»ake o kona mau haku na lakou oia i hoohanohano ia Waiakea-kai; Keaukaha ame Waimanu; he eleu, mikimiki, makaala, a makaukau ia o Lyjnan; a pela iho la i loaa ai ko Hawaii mau aina hoopulapula. Ua makemake pu o Lyman e kojno o Kekaha ma Waimea, Kauai, ao ko Kauai poe, ame Waimanalo no ko Oahu poe; ua ku-eia e ka Lunahoomalu Holstein o ka hale olaJo, pela i haule ai. He hana hewa anei ia a ka Hon. !Norman K. Lyman i hana ai, no keia Teritore, ia ane mikimiki; ma-

kaala a eleu hana e Mr. Lunahooponopono o ka Hoku o Hawaii? I Aole nae o ka Hon. N. K. Lyman! wale ka i ku-e i nei hemahema o ! J. 11. Wise i ka hana kanawai, aka, 0 ka halē holookoa olalo, i ala* kaiia e ko lakpu noonoo maikai. He ewalu poe na lakou i pahonohono i ua bila la, a na ka hale i apono; a eia ka poe i ku-e nei bila a i hooponopono no ka hemahema; ka Hon. Norman K. Lyman, J. H. Lyman ame Muller o Hawaii; ka Hon. Hoopale o Kauai, ka Hon. Goodnpss o Maui, ka Hon. Jeflses Uluihi, Jarrett ame Cooke o Oahu. Mai keia poe mai he 3 mau hooponopono, mai ka Hon. Hoopale mai; he 2 mai ka Hon. J. H. Lyman ma.i; 2 mai ka Hon. Goodness mai; pakahi i na hoa e ae; a he 20 mai ka l£on. Norman K. Lyman mai; he 18 i aponoia e ka hale o nei mau hooponopono a Lyman; a ua aponoia keia mau hooponopono e ka hale, o nei hemahema o ke Senatoa J. H. Wise, a pela i kaa ai o ka Hon. Norman K. Lyman ka eleu; mikimiki; makaala; ame ka m£fkaukau i ka hooponopono ana i nei bila hoopulapula i ku a bila hoopulapula ai, a pela iho la i kaa ai ia Lyman ka helu kiekio ma ke kupono i Elele Lahui iwaena o ka poe e houpuupuia mai nei no ke kulana elele lahui i nei kau: I ka hoomaikeike ana ae; aole ka Hon. Norman K. Lyman i ku-e i nei bila no ka manao lili, huahua, ku-e 1 ka Senatoa J. H. Wise, aka, he hemahema maoli, a o ua heinahema la; he kuleana koi kupono ko ka lahui no ia hemahema hana kanawai o ke Senatoa . Nolaila, a i makemake kakou e na Hawaii e hoike imua o ke ao holookoa i ko na Hawaii loea hana kanawai a kilo aupuni ma ka ninau kalaiaina; alaila, aole o ka mea hemahema i ka hana kanawai ka kakou e hookau aku ai i ke kulana elele lahui, aka, o ka Hon. Norman K. Lyman o lakou nei; o ka mea i lawa me ka makaukau hana kanawai; ka mea i maopopo i ka manao o ka huaolelo Kanawai; oiai, aia iloleo o ka huaolelo ano ole i nianaoia o ka mea maopopo kanawai ole, e lilo ai ia i huaolelo e hoopilikia ai i ka lahui; a e lilo ai ia kanawai ino i maikai, a o ka maikai i ino: Pela i akeia ai ka elele i mea makaukau hana kanawai, aka, o oukou nae e ka lehulehu ke kuleana ma keia ninau, na oukou e kaupaona nei mau Hawaii a elua; aia imua o oukou ka mea hemahema ame makaukau hana kanawai:

0 ke kulana Elele, aole ia he kulana kahunapule e kupono ai ia J. H. Wiae; aka he kanawai ke alahele o ka Elele lahui, a i kanaka makaukau i ka hana kanawai, elike me ia i haiia ae nei ke kanaka kupono, a o ua kanaka la iwaena o nei poe o ka Hoa. Normau K. Lyman no ia. O ka nana ana a Mr. Lunahooponopono o ka Hoku o Hawaii, no ka hiki ae o ka Hon. Norman K. Lyman i Molokai ma ke kono a ke Kakauolelo a ke Komiaina, o na Home Hawaii, he hana hiki ia Lyman ke alo ae, elike me ka hiki ole i ka pahikaua kila a ka Emepera Napoliona ke puka ma kekahi aoao o ka papaahao. Nolaila, o kona hiki ae i Molokai ma ia kono, he hoike ana aku ia ano, ke pulama mau nei no oia i ka hanohano ana e paa nei he lunahoomalu no ke komite o na aina aupuni no ka hale o ko kakou ahaolelo kuloko. O ka hoomau ana i na nana ana he hooia e hoi ae ana ke mau nei 110 ia ano nonohua, o. pono ai e hoopau e Mr. Lunahooponopono o ka Hoku o Hawaii, a e hoihoi mai a iloko o ka lokahi, a e iho ! iluna o keia ninau e na Hawaii. "Owai la. ke kanaka Hawaii kupono i Elele lahui na Hawaii nei i nei kaul" O keia ka ninau nana « hooinalule, a hooiokahi i ka ninau aoao kaiaiaina, a ma keia ninau e pono ai e holoiia ka ninau aoao kalaiaina Demokarata ma Hawaii nei ina o Lyman la ka Elele lahui. (Aole i pau).