Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 26, 29 June 1922 — KE ANO O KE KALAIAINA. [ARTICLE]

KE ANO O KE KALAIAINA.

(Kakauia e Z. P. K. Kawaikaumaiikamakaokaopua.) (Hoomauia mai) Pono no hoi i ke kanaka o Hawaii nei ke kanu i ke ko aole i ka hua palaoa. Alaila kuai kela mau kanaka. Penei hoi laua e kuai ai. Haawi ke kanaka 0 Amerika i ka mea i loaa iaia i ka makahiki hookahi he kanaha pahu palaoa ia. A e haawi aku hoi ke kanaka o Hawaii i ka mea i loaa iaia i ka makahiki hookahi, eha tona ko hoi ia. Eia paha ko }ce Akua manao i kona haawi ana mai i ka aini', ano okoa i kekahi kanaka, i launa 'iua kekahi i kekahi, a kuai aku, kuni j mai. Ina i ulu na mea apau loa ma Amerika i ulu maanei a loaa, na mea apau loa malaila, i loaal ia k&kou maaHei, alaila, aole loa e holo hou mai na moku Amerika e kuai maanei. Imi no lakou i kohola malaila, a imi i ka iliahi malaila, aole holo mai i keia aina. Aka,' no ka like 010 0 na mea olaila, me na mea oonei, nolaila ka holo ana o na moku, a nolaila hoi ko kakou launa pu ana. Ua imi ke Akua i mea e launa pu ai na kanaka kekahi i kekahi, a nolaila kana hana ana i na aina, ano e kekahi ano e kekahi, i pomaikai like I na kanaka i ka launa pu ana. Pauku Vn. | Ka pili ana o ka pono i ka hoonui waiwai. Ma kela mau mokuna, a ma kela mau pauku maluna, ua hoikeia mai na mea e nui ai ka waiwai. Aole nae e waiwai ke kanaka ma ia mau mea apau ke hoohemahema oia i kona noho ana. Pili no keia i ke kanaka hookahi, pili nui loa nae i ka lahui nui. Ua ikeia no ke kanaka hookahi ua waiwai oia ua hemahema nae kona noho ana. Aka, aole ikeia ka lahui nui, ua waiwai lakou, a ua malu, a ua pomaikai, ke hemahema ko lakou noho ana. Ke i mai nei o Numana. Ina manao kekahi aupuni e lilo ia i aupuni nui kaulana, pono e malama nui ia ko lakou noho ana. O ka ikaika 0 ke aupuni, o ia no ka ikaika 0 na kanaka hana i kft hana maloko o ia aupuni. Ka, aole loa e ikaikā ke kino 0 ke kanaka ke pono ole kona noho aua. Ikaika paha i kekahi mau la, aole e mau loa kona ikaika. 0 ka aipono, o ka inu pono, o ka noho pono, 0 ia no na mea nui e iknika ai ke kino 0 ke kanaka; a e mau ai hoi kona ikaika. Ua oleloia mai, 0 ka aina ma'i ole, o ia kekahi mea nui e waiwai ai ke kanaka. He eiaio no, ina pilopilo ka wai, ame ka makani, lilo ia i mea e ma'ima'i ai, a nawaliwali na kanaka. Aole e mahuahua nui ka waiwai o ia aina. Ua 01 loa aku nae ka hewa 0 ka niu rama me ka pakela ai. Aole na ka noonoo wale no keia olelo. Ke hoike mai nei no na moolelo no na aupuni. Ina e nāna aku kakou i ka poe i noho muh ina kekahi aina, he poe lakou i hooponopono i ka noho ana, he poe ikaika hoi. Nolaik hiki ia lakou na hana nui, a nui no hoi ka lakou keiki, a ili ka aina no lakou. Eia ka olelo a Kanaloaahokana. "0 ka pono o ke Akua, ame ka pono o ka noho ana, 0 ia wale no na koo e paa ai ka aina me ka nui o ka pomaikai." Aole pono e manao aku i ke kanaka, ua aloha 01'a i kona aina, ke imi oia e hemo i keia mau pou 0 ko na kanaka pomaikai, na kia paa loa hoi o ka pono o na kanaka, ame na keiki papa o ka aina. O ke kanaka i manao i ka pono 0 ka aina walo no, pono iaia e mahalo i aku, a e malama ia mau mea, elike I me ka mea haipule io. Aole e pau 1 ka haiia aku ma ka buke hookahi ka pili nui ana o ia mau mea i ka pomaikai o ka kaneka, ame ka aina Mai manao kakou e hiki ke hooponopono i ka noho ana, ke oiaio ole ka malama ana i ke Akua. Ua maopopo no ma ka noonoo ana, a jua maopopo hoi ma na mea a kakou i ike ai, aole e mau-ka noho pono ana, ke manao. ole ka naau i ke Akua. Ke olelo hou mai nei 0 Numana penei: "Ina manao kekahi aupuni e loaa ka pomaikai, ame ka ikaika, hookahi no mea e hiki ai, o ka malama i ka pono. Ua maopopo n0 k » hi ® pili pu ai ka pono me ka pomaikai. O na kanaka malama' 1 ka pono, aole lakou e palaualelo, e ikaika no lakou i ka hana. He olelo keia ma na aina apau. 0 ka palaualelo, o ka makua ia nana! e hanau i ka hewa." Eia no hoi kekahi. O ka hewa! he makua ia nana e hanau i ka I paulaualelo. Ina e imi kakou ma I na aina apau eia kekahi mea a ! kakou e ike nui ai, o na aina i ma- i lama 1 ka pono, ua ikaika lakou 1 1 ka hana. Ea, auhea oukou e ka) poe hookuonoono ame ka poe e hoi aku ana i na aina hoopulapula, e h cl«helu a malama i na a'o ana a ka buke kalaiaina. Ka buke e kuhikuhi ana ia oe i ka mea e loaa ai ia kakou ka waiwai. I

1. O ka pono o ke Akua, ame ka pono o ka noho ana. 2. E loaa ai ka pomaikai, amo ka ikaika e malama no i ka pono wahi a Numana, e kokua ana i ka Kanaloaaho* kana. 0 na kanaka malama i ka pono, aole palaualelo aole molowa, aole pelu iki ae, a moe iki ae. Aole hoi e mau ka malu ana, ame ke kuapapanui ana o ka aina, ke malama ole ia ka pono. O ka pono • na'lii, ame na kanaka, o ia wale no ke kumu e paa ai na kanawai, ame ke aupuni. Elike me ka makani, ame ka wai pilopilo, he mau mea e ma'ima'i ai na kanaka, pela no ka hewa, he mea ia e oma'ima'i ai ke aupuni. 0 ka makani maikai, he mau mea ia e ikaika ai ke kino o kanaka. Pela no ka pono ke malamaia. O ia ka mea e ikaika ai, a e mau ai ke aupuni. Eia kekahi; nole waiwai nui kekahi aupuni, ke naaupo kanaka. O ka naauao kekahi mea nui i ka imi waiwai ana o na kanaka. O na aina i oi ka nnauao ame ka pono, o ia na aina i oi ka waiwai. Olelo mai o Kanaloanhokana ma kana knuoha hope, ana i kauoha mai ai i na'lii o Amerika Huipuia. "E kokua nui oukou ina kula hoolaha ike. Ile kumu nui ia e paa ai ke aupuiū." Ua ike nui ia no hoi, mai o a o, e hiki no i ka poo naauao e hookauwa i ka poe naaupo. Aole ikaika ka naaupo imua o ka mea naauao. Ina naaupo kekahi a naauao kekahi, aole pono ko laua kuai ana. Poino ka mea naaupo i ka mea naauao. Aole loaa nui ka | waiwai i ka aina naaupo, a naauao, alaila, loaa. Nolaila, ma'na aina I waiwai apau, ua kokua nui ia na kula e ke aupuni. O na kula nui ka i kokua uui ia, a ua kokuaia no hoi na kula apau. He mea nui no na kula mua, kahi e a'o ai i ka lehulehu, ame ke kahakaha, ame ka helu. O ia ke kumu 0 ka ike apau. Aole hoi e pono ke olelo ua naauao kekahi lahui kanaka, aole hoi lakou e loaa ka pomaikai o ka naauao, a ike na kanaka ia mau mea ekolu. I ole lakou e iko 1 kela mau mea, e noho ana no lakou iloko o ka hupo. Aole hoi pono e waiho wale ia na wahine me ke a'o ole ia, no ka mea, o lakou no kfekahi mea 6 pomaikai ai ka aina ke naauao lakou. 0 lakou no na kumu mua, a i kekahi manawa o lakou wale no na kumu na ka haumana hou. v lna e manao ole na'lii i keia mau mea nui o ke a'o ana, he hewa pono ole io ke kalaia aku, no ka nui loa o na mea e hikiwawe ai i keia wa. Elike me keia manao o Kanaloaahokana, ame Lai, a pela no ka ma-

uao O na kalaiaina akamai mai 0 a o. Aole e waiwai ka aiua, a naauao e kanaka, alaila, hiki ia lakou ke imi waiwai. A ina loaa i ka poe naauao ka waiwai, hiki no ia lakou ke malama, aole hiki i ka mea naaupo. Mokana Ekolu. No ka pili ana o ka hooikaika me ke kumuwaiwai. Ma kela mau mokuna i hala, ua hoakakaia ke ano o ke kumuwai, wai, ame ke ano o ka hooikaika ana, 1 mea e waiwai ai. Aole nae i pau ka olelo i pili i kela mau mea. Ua nui wale na aina kahi i malama nui ia ke kuniuwaiwai, mo ka hoopili ole ia o ka hana. E ana no kekahi aina, aole i mahiia; a ua malamaia i mea e waiwai hou ai. Ma kekahi mau aina, ua hoopili pu ia ka hana mo ke kumuwaiwai, i mea e waiwal hou ai; a ua hooikaika loa malaila. Nolaila, ua mahuahua loa ka waiwai o kokahi aina, a ua mau ko kekalii ainh, aole i emi ka waiwai, aole hoi i oi; a ma kekahi aina hoi, ua omi nui loa. Aia no kekuhi mau aina momona maikai ma Europa, a ma Aaia no hoi; a i ka wa mamua oi aku ka maikai o ia mnu mahinaai mamua o ko ka honua nei apau. I keia nuinuwn, ua hookaumahaia kela mau aina e Turcke, a aneane ola ole na kanaka. Nolaila, pono ia kakou ke imi liou aku i mea e hoopiliia ai ka hana me ke kumuwaiwai, i mea o wniwai ai na kanaka npau. Pnuku 1. Kc nno o ko ke kanaka noho ana i pili i ka liooikaika ame ke kumuwaiwai. Henha ka mea i malama ote ia ai ke kumuwaiwai a ke Akua i haa- „ wi mai aif Heaha ka mea e ho«fe ikaika ole ai na kanaka 1 kn i mea e waiwai ait (Aolo i pau.) WAKINEKONA, lune 24.—Eia ka Peresidena amo Mrs. Hnrding ke hoohala uei i na la hope o ka pule ma ka homo kuaaina o Edward B. MeLean ma Lee«burg, Verginia.