Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 27, 6 July 1922 — Page 5

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no

NA PUUWAI ELUA

A I OLE

Ka Hewa o ka Wahine---He Moolelo i

Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi

Noonoo o ke Au o ka Manawa

 

Ke olu la ka Lede Kalala no kela mau hoakaka, no ka mea o ka iini no ia o kona puuwai e noho aku la, o kona mare koke aku me Sr. Kimo, a ua aloha no hoi oia i kela kanaka aoo@, o kekahi kumu paha hoi, no ka nui o kona mau waiwai, a ma ka aoao no hoi o Sr. Kimo, ua makemake no oia i ka Lede Kalala, i makuahine, no kana mau kaikamahine.

 

"O oe kekahi wahine laki loa e ka Lede Kalala," i pane mai ai ka Haku Fanadale i kona kaikuahine, me ka hoihoi ole nae iloko on a. "He kanaka maikai o Sr. Kimo, o kona pilikia wale no, o ia ka hiki ole iaia ke paani pahupahu."

 

Pau no kela mau olelo a ka Haku Fanadale i ke kamailioia mai, o kona ku ae la no ia, aohe mea hiki iaia ke hana ku-e ana i ko Bela mau makemake. Ma na ano apau, he kanaka hupo haalele maoli oia, ke hoomanao la no oia i kona kakauinoa ana i kekahi mau palapala lehulehu, o ka mea apiki nae, aohe he maopopo iki iaia o kela mau palapala ana i kakau ai, o kana mea nui wale no, o ia ka loaa mai o ke dala me ka maalahi, pela hoi kona kaawale ana mai ka poino ma, ka mea i kau nui aku ai kona weli, i na manawa aku i hala.

 

"He oi aku ka pono, in a no mahalo o ka Loio Malo kahi i waiho ai o ko'u mau waiwai ma ka moraki, mamua o ke kaa ana mai malalo o ka malu o Bela," i nalu wale iho ai no ua haku opio nei iloko on a, no ka hiki ole iaia ke ku aku a paio me Bela ka wahine ana i makemake ole loa ai e mare. "Ina no hoi paha aole kela makuakane ino lapuwale o Kakalina e kamailio, in a ua hiki ia'u ke hoaano aku imua o Bela, aole o ka hana a kela kanaka, ua like pu au me kekahi bebe imua o Bela, a o ka mea oi loa aku o ka pilikia a'u e ike nei, o ia no ka paio aku o kekahi wahine i kekahi, e hoea mai ai i ka wa e hooko maoli ia ai he karaima pepehikanaka."

 

"Ua hiki nae hoi, in a e hooko i'o ia ana keia mare mawaena o'u ame Bela, e ike ana kela wahine, e hoolilo aku ana au iaia @ wahine makilo ma na alanui. E hooliloia aku ana kana mau dala apau e a'u loko o na hana uhauha like ole, ahiki ole, ahiki i kona ihi ana iho no ka la ana i hauhoa mai ai ia'u a paa i ke kaula o ka mare."

 

Ma kela wahi nae o kana mau mea enoonoo la, huli ino mai la ka Haku Fanadale, a i kona ike ana mai i ka noho aku o kona kaikuahine, ame Bela, wikiwiki mai la oia i ke kamailio ana.

 

"E noi aku ana au i kau mau huikala ana mai ia'u e ka Lede Kalala ame Miss Kalani: Heaha la hoi kau mea i kamailio mua mai nei?"

 

"O ka'u mea i kamailio aku nei, no ka nui no ia o ko Bela lokomaikai, ma ke kokua ana mai, ma ke kuai ana i ko'u lole mare, no ka mea ke hoomanao nei no oe, aole he nui o ka'u dala, a e loaa ai kekahi lole kupono."

 

"Aohe maopopo ia'u o na mea pili i na lole, nolaila mai hoouluhua wale mai i ko'u noonoo no ia mea, o oukou no paha @ na wahine, ka i ike i ko oukou mau lole. No na mea e pili ana i kela mare, he oi ae ko'u apono loa, in a ma ke ano ma-lu e malamaia ai ka mare, ma Ladana a i ole ma kekahi wahi okoa ae, e hooholo like ia ana. Aole o'u wahi lihi hoihoi iki, i ke kani o ka bele, in a maloko o ka halepule e malamaia ai ka mare, a o kekahi o ka'u mau mea hoihoi ole, o ia ke kieei mai o no poo, o na kauwa, e loihi ai ka a-i i ka nana ma o a maanei."

 

"Auhea oe e Hale, pehea la oe, i kamailio mai ai i na manao o kena ano? No oukou e na kane, aole oukou i ike i ka manao o na wahine, no ko lakou mau la mare, o kekahi ia o na la ano nui loa; iloko o ko lakou ola ana. E Bela, ke manao nei au, ua huhu mai nei, oe i ka Haku Fanadale, pela i ano e loa ai kona noonoo, aole hoi elike me kona ano mau," wahi a ka Lede Kalala o ka pane ana mai, a i kela manawa hookahi nae, i ku ae ai ka haku opio iluna, me kona hele a hoonaukiuki maoli i kela mau wahine, me he mea la, o ka laua mau olelo, ame ke ano o ka laua nana ana mai iaia nei, e hoopahenehene okoa mai ana iaia me ka pane ana mai:

 

'Aole o'u waiwai e noho hou iho ai me olua, e hoi ana au no kou home," me ke ku okoa ana ae o ua haku opio nei iluna, a hookau ae la i kona papale kaleponi maluna o kona poo. "Ua hiki hoi paha, ua hookoia kou makemake, a ke lana nei ko'u manao, aole au mea e mihi ai ma keia hope aku."

 

"Owau kekahi i makemake e hele pu aku me oe," wahi a Bela o ka pane ana mai," a maluna aku kaua o ke kaa, he makemake nui ko'u e ike i na hana e lawelaweia mai nei no Fanadale Hale."

 

Nana pono loa aku la ka Haku Fanadale ma na maka o Bela, aia hoi ka hoowahawaha iloko on a, no ka hele pu mai o kela wahine me ia, a o ia kana o ka pane ana aku:

 

"Aole i pau na hemahema o kela hale i ka hanaia i keia manawa, a aole no o'u makemake e hele pu mai oe me a'u, aia wale no a lilo au he pio mahalo ou. Aole au i like me kekahi poe kanaka, ka hoopepe wale aku malalo o kekahi wahine, iaia ka huipa e paa ana, no ka hahau ana mai ia'u. Aole au e hoi hou aku ana i Ladana, no ka hoopahenaheneia mai e ko'u mau hoaloha, a in a aole he mau kumu ake'ake'a ma keia mua iho, alaila malia e hookoia no ka mare mawaena o kaua, elike me kau i hoolala ai e Bela."

 

"He mea oiaio no ia, in a paha e oili ole ae ana kekahi mea!" @wahi a Bela ma ke ano hoohaehae i ka Haku Fanadale.

 

"Ina o ka manao o kena mau olelo au, no na mea no ia e pili ana i ko'u uhauha wale i kau mau dala maluna o kekahi wahine mawaho ae ou, alaila ke hoike aku nei au i ka mea oiaio loa, he keu oe a ka hoopunipuni; aka aole no nae au e hoole aku ana, no ka nui o na wahine huapala a'u i hoohihi aku ai i ko lakou mau ano."

 

"Aole o'u makemake e Hale, e kamailio kaua maluna o keia mea. Ua hele maoli no au a piha i ka inaina, a o na kanaka o kela ano, ua konoia aku lakou, e kamailio i na olelo kupono ole, e mihi ai lakou mahope mai, i ka wa e ike ai i ka hewa o ka lakou hana."

 

"Ke hauoli loa nei au no kena mau hoakaka au e bEla," wahi a ka Haku Fanadale, me ka noke okoa ana ae i ka akaaka, me ka hookomo ana iho i kona mau lima maloko o na pakeke o kona lolewawae, a nana aku la iluna o ka papahele.

 

"He nani hoi ia, ua lokahi ae la ko kaua manao, nolaila ke makemake nei au e ae mai oe, e kokua ia'u."

 

Neenee loa mai la o Bela a kokoke ia Hale, alaila pane aku la mai ia'u, me ka oluolu loa, a e hoopau oe i kou ano pikanana kohu ole. Ina ua nui ino loa ko'u huhu, a ua hopuka aku hoi au i na olelo kupono ole, alaila aole ia malalo o kekahi mau kumu okoa ae, aka no ka makee wale aku no ia no kou pono: a in a ua lili au ia oe, mamuli wale mai no ia o ka nui o kuu aloha nou, ka mea i loaa ole i kekahi wahine okoa aku, mawaho o'u.

 

"Ea, heaha keia kumu koi ikaika loa ou ia'u, e haawi aku i ka huina dala au o ka aie ana e kuu aloha? Aole loa e hiki i keia kanaka ke hoopii ia oe, no kela aie, aia wale no ahiki ole ia oe ke uku hou aku i kana mau dala, a in a hoi na ka uku koke ia aku, alaila ua nele loa oia i na kumu kupono, e hoopilikia mai ai ia oe ma kekahi ano."

 

"O, aole he pilikia, koe wale no kou hookomo ana aku ia'u iloko o kekahi lua. Ahiki mai i keia minuke, aole loa au i hoohuoi iki, he wahi hewa kekahi ma ko'u aoao, o ka aie ana aku he mau kaukani dala, ma ke ano maamau nei: aka o ke ka naka nana na dala a'u o ka aie ana aku, oia kekahi o na kanaka piha maalea loa ma Ladana. Ina no ke koi mai o kela kanaka e uku hou aku au i ko'u aie iaia, ua maopopo loa oloko o ka halepaahao ko'u wahi e noho ai. E haawi mai ana anei oe i ka huina dala elike me ia a'u i aie ai, no ka uku ana aku i kela kanaka, iloko o keia manawa?"

 

"Eia no ke kumu o ko'u makemake loa e uku koke aku i ko'u mau aie, i kaawale ae ai ka noonoo nui ana no ia mea, mai ko'u ae. Ke hooko ole mai oe i keia manao o'u, alaila e kono okoa ia mai ana au e hookomo hou aku ia'u iho iloko o ka pilikia ma ka aie ana aku i kekahi mea nui o ke dala, no ka hookaa ana i ko'u aie mua. Nolaila in a he aloha i'o kou e Bela ia'u, alaila e haawi mai oe i ka dla i keia wa, no ka hoopau ana ae i keia pilikia mai ia'u aku."

 

Aohe hoohakalia ana iho, ua olu aku la kona manao, ua ae mai la o Bela e haawi iaia i kekahi huina dala mahuahua, a o ia ka ua haku nei i pane mai ai.

 

"Aole a'u mea e hoouluhua hou aku ai ia oe e Bela, no ka mea ke manaoio loa nei au, e hooko ana oe i na olelo apau, i puka mai nei, mai kou waha mai. Ua haawipio aku au ia oe e Bela ma na mea apau, nolaila aole au e hoea mai ana iloko o ka pule hookahi, no ka mea he manawa ia no'u e hoomakaukau ai i ko'u lole mare, a ke hui hou kaua, ua pau loa ko'u manao huhu a pikanana ia oe."

 

Hopu mai la ua o Hale, me ka honi hoomaumau ana iho, alaila ku ae la, a hele aku la no ka halelio, no ke kii ana i kona lio, ana o ka waiho ana maloko olaila.

 

"Ua puni maoli o Bela ia'u, me ka manao kuhihewa e maliu aku ana au i kona makemake, e hookoia ka mare mawaena o maua," i nalu wale iho ai no ua o Hale iloko on a. "Pehea la au e hoike aku ai i keia mea imua o Kakalina? E holo pololei aku ana au no ka ike ana iaia, mamua o ko'u hoi loa ana ae no ko'u home."

 

I kela hala ana aku hoi o ka Haku Fanadale, hoi pololei loa aku la o Bela noloko o kona rumi moe, me ka piha hoihoi, no ka maliu ana mai o kana ipo aloha, e hookoia ka mare mawaena o laua; no ia hoihoi loa, hookani okoa aku la i ka bele kahea, no kana kauwa, aole no hoi i emo iho, hoea mai la ka wahine kauwa, a o ia ka ua o Bela o ka pane ana mai:

 

"Ua pono na mea apau i hoolalaia, me ka nui no nae o ka hana; a pehea, he oiaio no anei kau mau mea i lohe ai i ke kamailioia no ka Haku Fanadale ame Kakalina, o ka inoa pololei anei ia o kela kaikamahine?"

 

"Ae, o kona inoa pololei ia, a ua ike no oe, he punihei wale ka noonoo o na kanaka opio, i na wahine huapala e maalo ae ana imua o lakou."

 

"Ke mahalo aku nei au no kena hoakaka au, a pehea, he kaikamahine huapala i'o anei kela kaikamahine, a ke kanaka malama holoholona?"

 

"Ae, a me he mea la, ua nana aku na kanaka opio iaia, me na manao hoohie, i kau amea o ka u'i ame ka maemae maoli o kona helehelna, a nawai no e ole e hoohihi ka Haku Fanadale i kela kaikamahine, i ka huapala maoli no."

 

"Ua lawa ae la no ka'u mau mea i makemake ai e niele aku ia oe, a ma kau mau pane apau, aole a'u hopohop ana i koe, oiai ua hoike okoa mai nei ka Haku Fanadale i kona mau manao apau, a e hooko i'o ia ana ka mare mawaena o maua, ma ka la 25 o keia mahina. I kinohi ua paakiki loa mai no oia aole maua e mareia, aka nae mahope mai, akahi no oia a ae; a nou na hoomaikai he nui, no kou haawi ana mai i na kokua ana no ko'u hauoli, a ke lana nei ko'u manao, aole oe e haalele mai ana iau."

 

"Aole o'u makemake e haalele ia oe, a nau paha e kipaku okoa mai ia'u pela wale no kaua e kaawale ai,' i pane aku ai ka wahine lawelawe me ka ha'uha'u uwe ana iho.

 

"Ma kou mau ano apau a'u i nana aku ai, me he mea la, aia kekahi mau mea ano nui, i pili aku i kou ola ana."

 

Aea ae la ke poo o ka wahine lawelawe iluna, me ka hele o kona mau maka a piha i ka waimaka, a o ia kana o ka pane ana aku:

 

"He oiaio ua piha na la apau o ko'u ola ana me na popilikia he nui, aka nae o ka manaolana hookahi wale no iloko o'u, o ia kaa loaa o ka maha i kuu uhane."

 

Akaaka okoa ae la oBela, no kela pane a kana kauwa, a i mai la: "Aole au i manao mua, e loli ae ana kou mau ano; o ka'u wale no e hoike aku nei imua ou, e malama aku no oe i kou manaoio hoomana; no'u nei la aole o'u manaoio a mea, he mea hoowahawaha loa na'u na hoomana."

 

Ua hookahaha loa ia ka manao o ka wahine kauwa, no kela pane, a i aku la: "E huikala mai oe ia'u, no ke ano o ka'u mau olelo o ke kamailio ana aku nei imua ou. @ ae mai ana anei oe e pane mai i ka'u ninau?"

 

"Heaha auanei ka mea e hoole aku ai, in a no hoi he ninau maikai kau, nolaila e ninau mai ia'u, a na'u no hoi e noonoo, no ka'u pane kupono."

 

"Ma kekahi manawa ae nei i hala, ua kamailio mai oe ia'u, no ko'u hoomaopopo ana i kou moolelo, a no ia mea la ke makemake nei au e hoike mai oe i kau mau mea i ike, e kuhihewa ana ka hoi au, aole la he poe i maopopo no'u?"

 

Minoaka iho la o Bela, a i aku la: "Ma kou helehelena au i ike aku ai i kekahi mau ano o kou ola ana, o ia no ka piha i na haawina hoehaeha; a no kou manao ana mai, he mea kekahi a'u i ike no kou moolele, ke hoole aku nei au me ka oiaio loa, koe wale no, a nau ponoi no e hoike mai ia mea ia'u, ina he hilinai kekahi ou maluna o'u."

 

Akahi no a maha iho la ka noonoo o kela wahine kauwa, i ka lohe pono ana aku, aole ka i ike o bela i kona moolel, a o ia kana o ka i ana aku:

 

"He moolelo ehaeha loa ko'u, a i kekahi la, e hoopihaia ana oe me ka hauoli, ame ka ehaeha pu, ke lohe aku ia mea, aole nae oe e lohe ana i ua moolelo nei i keia wa, he hookahi nae mea a'u i moeuhane mua ole ai, o ia no keia hauoli a'u e ike nei, mamuli o ko'u noho pu ana me oe. Ia'u e nana aku nei iamua, me he mea la he pouliuli wale no, a ke nana aku hoi ihope, me he mea la, ua like pu no," alaila hooki honua iho la oia i kana kamailio ana, i kau a mea o ka haka pono loa o ka Bela nana ana mai iaia.

 

"Ua lawa ae la no ka'u mau mea i makemake ai ia oe, e hele aku oe no ke kokua ana i ka Lede Kalala, no ka holopono o na mea apau i hoolalaia. Ma ko'u la e hoohuiia ai ma ka mare, me ka Haku Fanadale, e loaa no ia oe kekahi makana mai ia'u aku, he hoike, no ka nui o ko'u hoomaikai ia oe, no kau mau mea i hana mai ai no ko'u pono."

 

I kela hala ana mai o ka wahine lawelawe, noho hookahi aku la o Bela maloko o kona rumi, me ka nui o na noonoo, o ka oiliili ana ae iloko o kona poo, o ka hapanui nae o kona mau noonoo, no ke kumu o kona makemake loa i kana wahine kauwa.

 

Ma ka po ana iho o kela la, haalele iho la ua wahine opio nei i kona rumi, a hele ku i no ka Hale Kahiko, aole oi i huli hoi koke mai 'ahiki i na hora o ke aumoe, me ka mokumoku nae o kona mau lima, a e kahe ana hoi ke koko, a o kona lole keia ana e komo ana, ua nahaehae.

 

MAKUNA XXVIII.

 

Ma keia wahi e ka makamaka heluhelu, he mea pono i ka mea kakau moolelo, ke hoakaka pokole aku i ka moolelo o ka Hale Kahiko, kela hale o ka nalowale ana o Kapena Ivana, mamuli o na hana piha maalea a Miss Kalani, elike me ia i hoakakaia ma kekahi mokuna aku nei i hala.

 

Iloko o na la opio o ka makuakane o Kapena Leonada, he elua mau manawa i pau ai o Kanale Hale i ke ahi, no kekahi mau kumu i maopopo ole, a ua lilo i hana nui ke kinai ana i ke ahi, oiai aole he wai kokoke ma kela home, a o ke kiwai kokoke loa, he mau mile ka mamao, a hoea mai i ka hale.

 

No kela kumu, ua eliia kekahi luawai nui, maloko o ka Hale Kahiko, he hale keia i hanaia me na paia pohaku; ua hoolako pu ia he kaawai, ame na pauma, o ka mea apiki nae, aole i pau hou ka home o ua kanaka nei i ke ahi, o ke kaawai keia ame na iliwai, ua pau i ka popopo.

 

E uuku loa ana no o Kapena Leonada i kela manawa; a ma kekahi manwa mahope mai, oiai kekahi o na kanaka nana e malama ana i kela Hale Kahiko e noho ana maloko o ua hale nei ua hanee iho la kekahi paia, a make oia, nolaila hooholo iho la o Sr. Leonada e pani i ka puka o kela hale; eia nae ua nui na moolelo i kamailioia ae, no ka piha o kela hale i na akua lapu, a e loheia aku ana ka na leo auwe o ka poe i loaa i na poino.

 

Aole nae i maopopo iki ia Kapena Leonada keia mau moolelo, oiai oia e kaawale ana maloko o na aina @, @ ke ano o kana oihana; nolaila ma kela po ana o ke komo ana maloko o ua Hale Kahiko nei, me Bela, aia mau no kona noonoo, no kana mau mea i kamaaina ai maloko o kela hale i kona mau la kamalii.

 

Iloko nae o kona nanea i ka hele, ua hahauia mai la kona poo e kekahi mea na i ike ole aku ai iloko o ka pouli, o kona hina aku la no ia imua, a haule aku la ilalo, ma kahi he umikumamalima kapuai ke kiekie, a waiho lolo iho la kona kino ma ka'e o ka luawai nui; a in a no kona haule aku iloko o keia luawai, o ka make wale no ka hopena e kau mai ana maluna ona.

 

No kekahi mau hora ka waiho malie ana o Kapena Leonada me ka onioni ole, a i ka wa i hoi pono mai ai o kona noonoo maikai, ike iho la oia i ka hele o kona kino a hu'i, o ka mea apiki nae, aole on a hoomaopopo iki i ke ano o ka poino i loaa iaia. Ua lilo keala haule ana on a ilalo a kela wahi, i kumu e pilikia ai ka lolo o kona poo, a me he mea la, o kana wale no e hoomanao la, o ia na hiona o na kahua kaua, ame kona paapio ana i na Paele ma Aferika.

 

Ke hu'i mai la kekahi o kona mau poohiwi, na kela eha i hoike mai iaia, ua kapeke ka iwi o kona poohiwi, a iaia e nana ae ai ma o a maanei iloko o ka pouli, me he mea la, o kana mau mea e ike aku ana, o ia no kona mau enemi, na kanaka Paele o Aferika.

 

Me ka hoomanawanui, i hooikaika ae ai oia e noho iluna, alaila hoomaka aku la e kokolo, me ka haha ana o na lima ame na wawae, aia ka pono o kona kaawale aku no kekahi wahi e palekana ai oia, mai kona mau enemi mai, ana e manao la, aia no oia ma Aferika, he pio na na Paele.

 

"Ina eia me a'u ka'u pu raifela âme ke kaei poka, ua makaukau loa au e ku aku a paio me ko'u mau enemi," i kamailio wale ae ai no oia iaia iho.

 

No kona lohe ole aku nae i ka nakeke mai o na kanaka Paele, elike me kana e manao kuhihewa la, ua hooikaika loa ia mai la kona manao, e imi aku i kahi nona e kaawale ai mailoko aku o kela hale, o kahi nae o kona laki, ua loaa aku la iaia he alapii ma kekahi paia, a hoomaka aku la oia e pii iluna me ka malie loa, ana no nae e noonoo la, he alapii kela e hoea aku ai no kekahi keena paahao, a kona mau enemi i hana ai nona.

 

Ua ma-u no kela pii ana aku ana, aia hoi, ua oili aku la oia i kekahi wahi a ka makani hu'ihu'i o ka po, e pa mai ana, ua lilo keia i mea hooikaika mai iaia, a ma kona hoomau ana aku i ka pii, ma kela alapii, i hoea aku ai no kekahi panipuka nui, aole no i paa kela puka i ke kiia, a iloko o na minuke helu wale no, aia keia iwaho o ke kahua paa.

 

Ke lohe la oia i ka hu o ka makani, i ke kuku mai hoi o na kumulaau, eia nae, iloko o kona noonoo, he Paele wale no kela e hoopuni ana iaia, o ka mea nae nana i hoolana mai i kona manao, no kona paiekana, o ia no ka hele ole mai o kona mau enemi e hopu iaia.

 

Aohe ana hoohakalia hou ana iho, pono hele wale aku la no oia iloko o kela pouli, me ka hoomanawanui i ka hu'i o kona poohiwi, ame ke poniuniu o kona poo aia hoi ka hou ke hiolo la ma kona mau papalina, a o kana mea e ha'oha'o loa la, aole on a alualuia mai e kona mau enemi.

 

No kona maluhiluhi loa nae, i hui pu ia me ka nui o ka eha o na wahi o kona kino i poino, ua noho okoa iho la oia ilalo, me ka hiamoe hoololo ana e hoomanawanui ana i ka eha, ahiki i ke ao ana ae ma kekahi kakahiaka mai.

 

Nana aku la oia i ke ano o ka aina, eia ka aole oia ma Aferika, aka aia oia maluna o kona aina hanau, a o na hiona ana e ike aku ana, he mau hiona ia i hele a kamaina loa i kona mau maka.

 

Anai ae la kekahi o kona lima i kona lae, a i kona nana ana iho, ua hele a hauaka'e i ke koko, a hooho ae la oia i keia mau olelo: "E na Lani e kokua mai ia'u iloko o keia mau eha eha! Ma ka po nei, maloko au o Aferika, ma ke poo o ko'u pualikoa, ua hoouka aku makou i kekahi kaua hahana loa me na enemi, ua lilo nae au he pio na lakou. O ko'u uhane anei keia e hele auwana ana ma na wahi i kamaaina ia'u, i ko'u mau la kamalii?"

 

Me kela mau olel, ku ae la oia iluna, a hoomau aku la i ka hele ana imua, aole nae i loihi kela hele ana aku, i ke aku la oia, i ka waiho mai o kekahi mau kauhale, a ke hoomaopopo la oia, ua kamaaina wale n kela mau kauhale iaia, eia nae aole ona ike aku i ka maaloalo mai o na kanaka, oiai he wa kakaikaaka nui loa kela.

 

Ke ike la oia i ke ku mai o ka hale o Dike Garahama, hele pololei aku la oia a kikeke aku la mawaho o ka puka, me kela ano nawaliwali no on a, eia nae, ua nui no ia, e lohe mai ai ka poe oloko, kiei koke mai la o Dike ma ka puka aniani, a ike mai la ia Kapena Leonada e ku aku ana, i hele a hauka'e i ke koko, aole hoi he papale ma kona poo.

 

Maopopo koke iho la no ia Dike, ua halawai ke kapena opio me ka poino, o kona ala ae la no ia, a iho awiwi mai la no ka hale malalo, no ka wehe @ aku i ka puka, a i ka ike ana mai o Kapena Leonada ia Dike Garahama, pane aku la.

 

"E hoomaikaiia ke Akua, i Kona alakai ana mai ia'u imua ou e Dike; aole ka he moeuhane ka'u mau mea i ike ai! E paa mai oe ia'u, a e haawi mai i kekahi kiaha balani, ua hele au a nui ka eha ma kuu kino. Ua hooukaia he kaua hahana au a nui ka eha ma kuu kino. Ua hooukaia he kaua hahana loa e makou ma ka po i hala, me na koa Paele, ua auhee nae na enemi, a o kuu poohiwi ka i hele a eha loa."

 

Kokua aku la o Dike, ma ke alakai ana aku ia Kapena Leonada no kekahi noho paipai nui, aia hoi na waimaka o ua kanaka nei, ke hiolo makawalu la ma kona mau papalina, no ka ike ana mai i kela kulana manaonao o kona haku opio; alaila kii awiawi aku la i kiaha balani, a lawe mai la e haawi i ke kanaka poino, me ka hakilo pono ana mai i ka helehelena o Kapena Leonada, a o ia kana o ka ninau ana mai:

 

"Owai ka mea nana i hookau mai i keia mau haawina hoomaewaewa maluna ou?"

 

"Owai auanei, o kela poe Nika o Aferika. Ua alakai aku au i ko'u pulikoa, me ka luku ana ia lakou, a oiai he mau kaukani ka nui o kela poe Nika, e pee ana iloko o ka ululaau, hua hiki ole e loaa ka lanakila ma ko makou ao ao, ahiki wale no i ko'u paapio ana. Ea pehea au i hoea mai ai no keia wahi e Dike? Pehea ana la kuu makuakane, ke lohe aku i keia poino?"

 

"Ua hehenaia kuu haku!" i namunamu liilii wale iho ai no o Dike iaia. "Ua hoomaopopo aku no au i kona ano e ma nehinei, ma ke ano o kana kamailio ana, a i hewa no ia'u, i ko'u ukali ole ana aku mahope on a."

 

Ke namunamu wale la no o Kapena Leonada, me ka hiki ole ia Dike ke hoomaopopo i ke ano o kana mea e kamailio ana, a i ka hala ana o kekahi mau minuke mahope mai, pane aku la oia i ke kapena opio.

 

"E hoihi aku au ia oe no ka hale  maluna, e loaa ia oe he hooluolu ana, no ka mea aole paha oe i hiamoe i ka po nei ahiki i kou hoea ana mai la no ko'u hale nei."

 

"Ae, e hoihoi i'o aku oe ia'u, no kekahi wahi kupono, e hiamoe ai, ua hele maoli au a makehiamoe, me ka nui pu o ka hu'i o kuu poohiwi. O ka'u kauoha wale no ia oe, aole e kamailio i hookahi huaolelo no keia poino i loaa ia'u, o lohe aku auanei kuu makuakane, aole ana e nele ka hookaumaha loa ia o kona noonoo."

 

"Ua pono kela e ku ae oe iluna, a hilinai mai ia'u, e pii malie aku kaua ahiki i ka hoea ana noloko o ka rumi moe, aia hoi oe a hiamoe aku me ka maikai, alaila hele aku au e kii i kekahi kauka, no ka hele ana mai e nana i kou mau wahi poino."

 

Hoomanawanui aku la o Dike ahiki i ka hoea ana o Kapena Leonada noloko o ka rumi moe, wehewehe ae la i kona mau lole owaho, me ka holoi ana aku i na wahi o ka helehelena i hele a hauka'e i ke koko; me kona hoike ole aku i kela mea i kana wahine, no kona hopohopo, o lilo auanei kana wahine, i mea kamailio wale ae, no ka loaa ana o ke kanaka opio i kekahi poino.

 

Ua maopopo no nae i ka wahine, ua poino kekahi mea, a aia kana kane ke kokua la iaia, aole nae oia i ike, o Kapena Leonada kela mea i eha.

 

I ka hoomoe ana aku o Dike i kona haku opio maluna o kahi moe, ia wa i pane mai ai o Kapena Leonada: "Ke manao nei au, aole ana e hiki ia oe e Dike, ke hoomalamalama mai i ko'u pohihihi, no ke ano o ko'u hoea ana mai i Pelekane nei mai Aferika mai iloko o ka po hookahi. Ke hoomanao nei au i ka moolelo kaao a'u i heluhelu ai e pili ana ia Aladina i ka hiki ana iaia ke lele iluna o ka lewa no na mile he mau kaukani iloko o na hora kakaikahi wale no, mamuli o ka mana o kekahi kupua, pela paha hoi keia hoea hikiwawe ana mai o'u no Pelekane nei."

 

"Ke kamailio wai@ mai nei no oe ia'u i kena mau mea, mamuli o ke olalau o kou noonoo. Ma nehnei koke aku la no, kuu ike ana ia oe me kuu mau maka ponoi, ia oe e hele ana no ka hale hooluu kaaahi, mahope iho o kou hele ana aku e ike ia Miss Kalani ma Kanale Hale.

 

"Aole au i maopopo iki i kena mau mea au e kamailio mai nei e Dike. O ka mea oiai, aole au i hoea i Kanale Hale, a no na mea e pili ana ia Miss Kalani, malia paha e lawe mai ana au iaia i wahine mare na'u no ka hooluolu ana aku i ka manao o kuu makuakane. He ano maikai ole maoli keia o ko'u hoea ana mai nei, e hoomanawanui oe ahiki i ka hooponoponoia ana o na iwi i haki o kuu poohiwi, a pela hoi ke auhee ana aku o ke poniuniu o kuu poo, malia o hiki ia'u ke hoakaka pono aku ia oe i na mea apau."

 

Upo'i iho la na maka o Kapena Leonada, mamuli o ka nui o kona ehaeha, me ka hoopilikia pu ia hoi o kona poo, iaia e noonoo ae ai no kekahi mea.

 

"E haalele au ia oe e Ivana e hiamoe, a e kii ae au i ke kauka, no ka hele ana mai e nana i na wahi i poino o kou kino," i pane iho ai o Dike, me ka haawi ana mai hoi o ke kanaka opio i kona apono, ma ke kunou ana mai o kona poo, o ke pani mai la no ia o Dike i ka puka o ka rumi, a oili aku la iwaho, no ka hele ana e kii i kekahi kauka.

 

Ma ka hale malalo, i loaa aku ai kana wahine iaia, a imua on a, i hoike aku ai ua o Dike i na mea apau e pili ana no ka loaa ana o ka poino ia Kapena Leonada.

 

"Aole au i ike i kekahi poino pohihihi loa, i loaa i kekahi mea, elike la me ka poino i kau aku maluna o ka haku opio o kauia, oia no o Kapena Leonada," wahi ana me ka hiolo o na waimaka ma na papalina. "O ka'u kauoha wale no ia oe, aole e kamailio iki no ka hoea ana mai o ka haku o kaua, a oki loa aku hoi, no na mea e pili ana i ka poino i kau aku maluna ona. Ua hele kona noonoo a uluahewa, a ua haki hoi kekahi o kona mau lima, nolaila aole i maopopo ia'u ka mea e hana aku ai no kona pono."

 

"Ua koto pu mai la ka wahine a Dike iloko o ke kaumaha, mamuli o na hoakaka a kana kane, a oia ka ua wahine nei o ke kamailio ana mai:

 

"Heaha kou kumu i hoouna ole aku ai i kekahi o na kauwa e kii ia Ropa? Ina no kona hoea mai, aole ana e nele kona ike, i ka mea pono e hana aku ai no Kapena Leonada, no ka mea ua ike no oe e Dike, he mau hoaloha pilipaa loa laua. E ike ana kela wahine hookano, aole e mau aku ana kona noho hookohukohu ana he haku no Kanale Hale, ua hoea mai la no ka haku oiaio loa."

 

Aole i ulu mua ae ka noonoo iloko o Dike, e kii ia Ropa, aka i ka wa a ka wahine i hoakaka mai ai i kona noonoo, ua apono koke aku la oia, me ka lalau ana aku i kona papale, alaila haalele iho la i ka hale, no ke kii ana i ke kakauolelo mua a Sr. Leonada makua.

 

O ka hele, o ka holo, ku ana keia mawaho o ka puka, o ka home o Ropa, a kikeke aku la me ka ikaika, ka mea hoi nana i hoala aku i kela kanaka, a iho mai la no ka hale olalo, me kona lole moepo wale no, a i ka hui ana ae o laua i kahi hookahi, i koi ikaika aku ai o Dike, e hele koke no laua no kona hale, me ke kauka'i ole aku e hoi e komo mai i kekahi lole kupono.

 

Aole i kani ae ka hora elima, o ke kakahiaka i kela manawa a ke nalu la o Ropa no ka hana nui i makemake loa ia mai ai oia e hele koke aku no ka hale hookipa o Dike.

 

"He poino nui loa keia, aia mawaena o ke ola ame ka make, me ka hiki ole ia'u ke hoopuka i hookahi huaolelo maanei nei, no ke ano o ka pilikia, o lohe wale ia mai auanei ka kaua ma@ olelo. He hookahi nae a'u mea e hoke aku ia oe, aole he nui o na la a kakou e kakali aku ai, e hoea mai no he mau loli ano nui maluna o keia mau wahi a kakou e noho nei."

 

No ka paakiki maoli o Dike, ua hiki ole ia Ropa ke hookololohe aku, a i ole hele aku paha e komo i mau lole kupono, nolaila me hookahi wale no kamaa o ka wawae, a me ka palule hoi, i huli oloko iwaho, i haalele iho ai o Ropa i kona home, a ukali mai la mahope o Dike, me ko laua piha me ka pupuahulu.

 

Aia hoi ka wahine a Dike ke hakilo mai la o ko laua nei hoea aku, hakalia no a ku ana o Dike manawaho, o ka puka, o ka hamama ae la no ia, me ke ku ana aku o ka wahine maloko mai, a o ia ka Dike i ninau mai ai:

 

"Pehea ka mea ma'i a kaua?"

 

"Aole he pilikia o ko'u hoi koke ana mai la no ia mai ka hoolohe ana mawaho o ka rumi, aole he loheia aku o kekahi walaau, me he mea la, aia oia ke moe mai la me ka maikai."

 

"Ea, ke makemake nei au e Dike, e hoike mai oe i ke ano o ka pilikia maloko nei o kou hale. Ua hana anei oe i kekahi karaima pepehikanaka?"

 

(Aole i pau)