Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 27, 6 July 1922 — He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa [ARTICLE]

He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa

Ke olu la ka Lede Kalala no kela mau hoakaka, no ka mea o ka iini no ia o kona puuwai e noho aku la, o kona mare koke aku me Sr. Kimo, a ua aloha no hoi oia i kela aoo ,o kekahi kumu paha hoi, no ka nui o kona mau waiwai, a ma ka aoao no hoi o Sr. Kimo, ua no oia i ka Lede Kalala, i makuahine, no kana mau kaikamahine. "O oe kekahi wahine laki loa e ka Lede Kalala," i pane mai \ *ai ka Haku Fanadale i kona kaikuahine, me ka hoihoi ole nae iloko ona. "He kanaka maikai o Sr. Kimo, o kona pilikia wale no. o ia ka hiki ole iaia ke paani pahupahu." Pau no kela mau olelo a ka Haku Fanadale i ke kamailioia ! mai, o kona ku ae la no ia, aohe mea hiki iaia ke hana ku-e ana i ko Bela mau makemake. Ma na ano apau, he kanaka hupo haalele maoli oia, ke hoomanao la no oia i kona kakau- | inoa ana i kekahi mau palapala lehuTehu, o ka mea apiki nae, aohe he. maopopo iki iaia o kela mau palapala ana i. kakau ai, o kana- mea nui wale no, o ia ka loaa mai o ke dala me ka maalahi, pela hoi kona kaawale ana mai ka poino mai, ka mea i kau nui aku ai kona weli, i na manawa aku i hala. "Ile oi aku ka pono, ina no malalo o ka Loio Malo kahi i waiho ai o ko'u mau waiwai ina ka moraki, mamua o ke kaa ana mai malalo o ka malu o Bela," i nalu wale iho ai no ua haku opio nei iloko ona, no ka hiki ole iaia ke ku aku a paio :r,e Bela ka wahine ana i niakemake Ole loa ai e mare. "Inā n.t hoi paha aole kela makuakane ino lapuwale o Kakalina - e ' kamailio, ina ua hiki -ia'u ke hoaano aku imua o Bela,' aole o ka hana a kela kanaka, ua like pu au me kekahi bebe imua o Be)a, a o ka mea oi loa aku o ka pilikia a'u e ike nei, o ia no j ka paio aku o kekahi wahme \ kekahi, e hoea mai ai i ka wa c hooko maoli ia ai he karaima pepehikanaka." "Ua hiki nae hoi, ina e hooko i'o ia ana keia mare mawaena o'u ame Bela, e ike ana kela wahine, e hoolilo aku ana au iaia % wahine makilo ma na alanui. E hooliloia aku ana kana mau dala apau e a'u loko o na hana uhauha like ole, ahiki ole, ahiki i kona mihi ana iho no ka la, ana i- hauhoa mai ai ia'u a paa i ke kaulk o ka mare." Ma kela. wahi ,nae. o kana mau mea e noonoo la, huli ino mai la ka Hakn Fanadale, a i kona ike ana mai i ka noho aku o kona kaikuahine, ame Bela, wikiwiki mai la oia i ke kamailio ana. "E noi aku ana au i kau mau huikala ana mai ia'u e ka Lede Kalala ame Miss Kalani: Heaha la hoi kau mea i kamailio mua mai nei?" "O ka'u mea i kamailio aku nei, no ka nui no ia o ko Bela lokomaikai, ma ke kokua ana mai, ma ke kuai ana i ko'u lole mare, no k2t:mfift_ke hoomanao nei no oe, ka'u dala, a e loaa ai kekahi lole kupono." "Aohe maopopo ia'u o na mea pili i na lole, nolaila mai " hoouluhua wale mai i ko'u noonoo no ia mea, o oykou no paha k na wahine, ka i ike i ko oukou mau lole. No na rAea e pili ana i kela mare, he oi ae ko'u apono loa, ina ma ke ano ma-lu e malamaia ai ka mare, ma Ladana a i ole ma kekahi wahi okoa ae, e hooholo like ia ana. Aole o'u wahi lihi hoihoi iki, i ke kani o ka bele, ina maloko o ka halepule e malarriaia ai ka mare, a o kekalii o ka'u mau mea hoihoi ole, o ia ke kieei mai o na poo, 6 na kauwa, e loihi ai ka a-i i ka nana ma o a maanei." "Auhea oe e Hale, pehea la oe, i kamailio mai ai i na manao o kena ano? No oukou e na kane, aole oukou i ike i ka. manao o na wahine, no ko lakou mau la mare, o kekahi ia o na la ano nui iloko o ko iakou ola ana. E Bela, ke manao nei au, ua huhu mai nei, oe i ka Haku Fanadale, pela i ano e loa ai kona noonoo, aole hoi elike me kona ano mau," wahi a ka Lede Kalala o ka pane ana mai, a i kela manawa hookahi nae, i ku ae ai. ka haku opio iluna, fne kona hele a hoonaukiuki maoli i kela mau wahine, me he mea la, o ka laua mau olelo, ame ke ano o ka laua nana ana mai iaia nei, e hpopahenehene okoa mai ana iaia me ka pane ana mai: 'Aole o'u waiwai e noho hou iho ai me olua, e hoi ana au no kou home," me ke ku okoa ana ae o ua haku opio nei iluna, a hookau ae la i kona papale kaleponi maluna o kona poo. "Ua hiki hoi paha, ua hookoia kou makemake, a ke lana nei ko u manao, aole au mea e mihi ai ma keia hope aku." "Owau kekahi i makemake e hele pu aku me oe," wahi a Bela o ka pane ana mai," a maluna aku kaua o ke kaa, he makemake nui ko'u e ikfc i na hana e lawelaweia mai nei no Far.adale Hale." Nana pono loa aku la ka Haku Fanadale ma na maka o Bela, aia hoi ka hoowahawaha iloko ona, no ka hele pu mai o kela wahine me ia, a o ia kana o ka pane ana aku: "Aole i pau na hemahema o kela hale i ka hanaia i keia manawa, a aole no o'u makemake e hele pu mai oe me a u, aia wale no ā lilo au he pio malalo ou! Aole au i like me kekahi poe kanaka, ka hoopepe wale a&u malalo o kekahi wāhine, iaia ka huipa e paa ana, no ka hahau ana mai ia'u. Aole au e hoi hou aku ana i Ladana, no ka hoopaheneheneia mai e ko u mau hoaloha, a ina aole he mau kumu ake ake a ma keia mua iho, alaila malia e hookoia no ka mare mawaena o kaua, elike me kau i hoolala ai e Bela." "He mea oiaio no ia, ina paha e oili ole ae ana kekahi mea! 4wahi a Bela ma ke ano hoohaehae i ka Haku Fanadale. "Ina o ka manao o kena mau olelo au, no na mea no ia e pili ana i ko'u uhauha wale i kau mau dala maluila o kekahi wahine mawaho ae ou, alaila ke hoike aku nēi aū . i ka mea oiaio loa, he keu oe a ka hpopunipuni; aka aole no nae au e hoole aku ana, no ka nui o na wahine huapala a'u i hoohihi aku ai i ko lakou mau ano." "Aole o'u makemake e Hale, e kamailio kaua maluna o keia mea. Ua hele maoli no au a piha i ka inaina, a o na kanaka o kela ano, ua konoia aku lakou, e kamailio i na olelo kupono ole, e mihi ai lakou mahope mai, i ka wa e ike ai i ka hewa o ka lakou*hana." -Ke hauoli loa nei au no kena mau hoakaka au e Bela," wahi a ka Haku Fanadale, me ka noke okoa ana ae i ka akaaka, me ka hookomo ana iho i kona mau maloko o na pakeke 0 kona lolewawae, a nana aku la iluna o ka papahele. •'He nani hoi ia, ua lokahi ae la ko kaua manao, nolaila ke makemake nei au e ae mai oe, e kokua ia'u." .V N eenee loa mai la o Bela a kokoke ia Hale, alaila pane aku la mai ia'u, me ka oluolu loa, a e hoopau oe i kou ano pikanana kohu ole. Ina ua nui ino loa ko'u huhu, a ua hopuka aku hoi au i na olelo kupono ole, alaila aole ia malalo o, kekahi mau iiimu okoa ae, aka no ka makee wale aku no ia no kou pono: a ina ua lili au ia oe, mamuli wale mai no ia o ka nui o kuu aloha nou, ka mea i loaa ole i kekahi wahine okoa aku, mawaho o'u.' "Ea, heaha keia kumu koi ikaika loa ou ia'u, e haawi aku i ka huina dala au o ka aie ana'e kuu aloha? Aole loa e hiki 1 keia kanaka ke hoopii ia oe, no kela aie, aia wale no ahiki ole ia oe ke uku hou aku i kana roat* dala, a ina hoi na ka uku

koke ia aku, alaila ua nele lōa oia i na kumu kupono, e hoopilikia mai ai ia oe ma kekahi ano/' "O, aole he pilikia, koe wale no kou hookomo ana aku ia'u iloko o kekahi lua. Ahife:i mai i keia ; minuke, aole loa au i hoohuoi iki, he wahi hewa kekahi ma ko'u aoao, o ka aie ana aku he mau kaukani dala, ma ke ano maamau nei; aka o ke ka naka nana na dala a'u o ka aie ana aku, oia kekahi o na kanaka piha maalea loa ma Ladana. Ina no ke koi mai o kela kanaka e uku hou aku au i ko'u aie iaia, ua maopopo loa oloko 0 ka halepaahao ko'u wahi e noho ai. E haawi anei oe i ka huina dala elike me ia a'u i aie ai, no ka uku ana aku i kela kanaka, iloko o keia manawa?" "Eia no ke kumu o ko'u makemake loa e uku koke aku i ko'u mau aie, i kaawale ae aLka noonoo nui ana no ia mea, mai ko'u ae. Ke hooko ole mai oe i keia manao o'u, e kono okoa ia mai ana au e hookomo hou aku ia'u iho iloko o ka pilikia ma ka aie ana aku i kekahi mea nui o ke dala, no ka hookaa ana i ko'u aie mua. Nolaila ina he aloha i'o kou e Bela ia'u, alaila e haawi mai oe i ke dala i keia wa, no ka hoopau ana ae i keia pilikia mai ia'u aku." 1 "Aole he manawa e ae a'u i ike ai i kou kuio maoli e Hale | elike me keia au e noi mai nei e haawi aku au i ka huina dala au i makemake ai. Nolaila e ae aku ana au i kou manao, aole nae no ka loaa koke o ke dala ia oe i keia manawa, aka ma ke ahiahi e hooliloia ai kaua i hookahi iloko o ka berita o ka mare, E hoopau i kou mau manao maikai ole apau, a e honi mai oe e Hale ia'u e kuu aloha." Aohe hoohakalia ana iho, ua olu aku la kona manao, ua ae i mai la o Bela e haawi iaia i kekahi huina dala mafcuahua, a o ia ] ka ua haku nei i pane mai ai. j "Aole a'u mea e hoouluhua hou aku ai ia oe e Bela, no ka mea, ke. manaoio loa nei au, e hooko ana oe i na olelo apau, i puka mai nei, mai kou waha mai. Ua haawipio aku au ia oe e Bela j ma na mea apau, nolaila aole au e hoea mai ana iloko o ka pule hookahi, no ka mea he manawa ia no'u e hoomakaukau ai i ( ko'u lole mare, a ke hui hou kaua, ua pau loa ko'u manao huhu a pikanana ia oe." I Hopu mai la ua o Hale, me ka honi hoom&umau ana iho, alaila ku ae la, a hele aku la no ka halelio, no ke kii ana i kona lio, ana o ka waiho ana maloko olaila. "Ua puni maoli o Bela ia'u, me ka manao kuhihewa e maliu aku ana au i kona makemāke, e hookoia ka mare mawaena o maua," i nalu wale iho ai no ua o Hale iloko ona. "Pehea la au e hoike aku ai i keia mea imua o Kakalina? E holo pololei aku ania au no ka ike. ana iaia, mamua b ko'u hoi loa ana ae no ko'u home." I kela hala ana aku hoi o ka Haku Fanadale, hoi pololei loa aku la o Bela noloko o kona rumi moe, me ka piha hoihoi, no ka maliu ana mai o kana ipo aloha, e hookoia ka mare mawaena o laua; no ia hoihoi loa, hookani okoa aku la i ka bele kahea, no kana kauwa, hoi i emo iho, hoea mai la ka wahine kauwa, a o ia ka ua o Bela o ka pane ana mai: "Ua pono na mea apau i hoolalaia, me ka nui no nae o ka hana; a pehea, he oiaio no anei kau mau mea i lohe ai i ke kamailioia no ka Haku Fanadale ame Kakalina, o ka inoa pololei anei ia o kela kaikamahine?" f "Ae, o kona inoa pololei ia, a ua ike no oe, he punihei wale ka noonoo o na kanaka opio, i na wahine huapala e maalo ae ana imua. o lakou." * "Ke iiiahalo aku nei au no kena hoakaka au, a pehea, he kaikamahine huapala i'o anei kela kaikamahine, a ke kanaka malama holohlona?" "Ae, a me he mea la, \ia nana aku na kanaka opio iaia, me nk manao hoōhie, i kau a mea o ka u'i ame ka maemae maoli o kona helehelena, a nawai no e ole e hoohihi ka Haku Fanadale i kela kaikamahine, i ka huapala maoli no." "Ua lawa ae la no ka'u mau mea i makemake ai e niele aku ia oe, a ma kau mau pane apau, aole a'u hopohopo ana i koe, oiai ua hoike okoa mai nei ka Haku ; Fanadale i kona mau manao apau, a e hooko i'o ia ana ka mare mawaena o maua, ma ka Ia 25 o keia mahina. I kinohi ua paakiki loa mai no oia aole maua e mareia, aka nae mahope mai, akahi no oia a ae; a nou na hoomaikai he nui, no kou haawi ana mai i na kokua ana no ko'u hauoli, a ke lana nei ko'u manao, aole oe e haalele mai ana iau." "Aole o'u makemake e haalele ia oe, a nau paha e kipaku okoa mai ia'u, pela wale no kaua e kaawale ai,' i pane aku ai ka wahine lawelawe me ka ha'uha'u uwe ana iho. ' "Ma kou mau ano apau a'u i nana aku ai, me he mea la, aia kekahi mau mea ano nui, i pili aku i kou ola ana." Aea ae la ke poo o ka wahine lawelawe iluna, me ka hele 0 kona mau maka a piha i ka waimaka, a o ia kana o ka pane ana aku: ' « "He oiaio ua piha na la apau o ko'u ola ana me na popilkia he nui, aka nae o ka manaolana hookahi wale no. iloko o'u, o ia ka loaa o ka maha i kuu uhane." Akaaka okoa ae la o Bela, no kela pane a kana kauwa, a i mai la: "Aole au i manao mua, e loli ae ana kou mau ano; o ka'u wale no.e hoike aku nei imua ou, e malama aku no oe i kou manaoio hoomana; no'u nei la aole o'u manaoio a mea, he mea hoowahawaha loa na'u na hoomana." Ua hookahaha loa ia ka manao o ka wahine kauwa, no kela pane, a i aku la: "E huikala mai oe ia'u, no ke ano o ka'u mau olelo o ke kamailio ana aku nei imua ou. * ae mai ana anei oe e pane mai i ka'u ninau?" "Heaha auanei ka mea e hoole aku ai, ina no hoi he ninau njaikai kau, nolaila e'ninau mai ia'u, a na'u no hoi e noonoo, no ka'u pane kupono." "Ma kekahi manawa ae nei i hala, ua kamailiō mai oe ia'u, no ko'u hoomaopopo ana i kou moolelo, a no ia mea la ke makemake nei au e hoike mai oe i kau mau mea i ike, e kuhihewa ana ka hoi au, aole la lie poe i maopopo no'u ?" Minoaka iho la o Bela, a i aku la: "Ma kou helehelena au 1 ike aku ai i kekahi māu ano o kou ola ana, o ia no ka piha i jia haawina hoehaeha; a no kou manao ana mai, he mea kekahi a'u i ike no kou moolelo, ke hoole aku nei au me ka oiaio loa, koe wale no, a nau ponoi no e hoike mai ia mea ia'u, ina he hilinai kekahi ou maluna o'u." Akahi no a maha iho la ka noonoo o kela wahine kauwa, i ka lohe pono ana aku, aole ka i ike o Belā i kona moolelo, a o ia kana o ka i ana aku: "He moolelo ehaeha loa ko'u, a i kekahi la, e hoopihaia ana oe me ka hauoli, ame ka ehaeha pu, ke lohe aku ia mea, aole nae oe e lohē ana i ua moolelo nei i keia Wa, he hookahi nae mea a'u i moeuhane mua ole ai, o ia no keia hauoli a'u e ike nei, mamuli o ko'u noho. pu ana me oe. la'u e nana aku nei iamua, me he mea la he pouliuli wale no, a ke nana aku hoi ihope, me he mea la, ua like pu no," alaila hooki honua iho la oia i kana kamailio ana, i kau a mea o ka haka pono loa o ka Bela nana ana mai iaia. "Ua lawa ae la no ka'u mau mea i makemake ai ia oe, e' hele aku oe no ke kokua ana i ka Lede Kalala, no ka holopono o na mea apau i hoolalaia. Ma ko'u la e hoohuiia ai ma ka mare, me ka Haku Fanadale, e loaa no ia oe kekahi makana mai i&'u aku, he hoike, no ka nui o ko'u hoomaikai ia oe, no kau mau mea i hana mai ai no ko'u pono." I kela hala ana mai o ka wahine lawelawe, noho hookahi aku la o Bela maloko o kona rumi, me ka nui o na noonoo, o ka oiliili ana ae iloko o kona poo, o ka hapanui nae o kona mau noonoo, no ke kumu o kona makemake loa i kana wahine kauwa. Ma ka po ana iho o kela la, haalele iho la ua wahine opio nei i kona rumi, a hele ku 1 no ka Hale Kahiko, aole oi i huli

hoi koke mai ahiki i na hora o ke aumoe, me ka mokumoku nae o kona mau lima, a e kahe ana hoi ke koko, a o kona lole keia ana e komo ana, ua nahaehae. MAKUNA XXVIII. Ma keia wahi e ka makamaka heluhelu, he mea pono i ka mea kakau moolelo, ke hoakaka pokole akuY ka moolelo o ka Hale Kahiko, kela hale o ka nalowale ana o Kapena Ivana, mamuli o na hana piha maalea a Miss Kalani, elike me ia i hoakakaia ma kekahi mokuna aku nei i hala. j Iloko o na la opio o ka makuakane o Kapena Leonada, he elua mau manawa i pau ai o Kanale Hale i ke ahi, no kekahi mau kumu i maopopo ole, a ua lilo i hana nui ke kinai ana i ke ( ahi, oiai aole he wai kokoke ma keia home, a o ke kiwai kokoke loa, he mau mile ka mamao, a hoea mai i ka hale. No kela kumu, ua eliia kekahi luawai nui, maloko o ka Hale Kahiko, he hale keia i hanaia me na paia 'pohaku; ua hoolako pu ia he ame na pauma, o ka apiki nae, aole i pau hou ka home o ua kanaka nei i ke ahi, o ke kaawai keia ame na iliwai, ua pau i ka popopo. E uuku loa ana no o Kapena Leonada i kela manawa; a ma kekahi manawa mahope mai, oiai kekahi o "na kanaka nana e malama ana i kela Hale Kahiko e noho ana maloko o ua hale nei, ua hanee iho la kekahi paia, a make oia, nolaila hoohoio I iho la o Sr. Leonada e pani i ka puka o kela hale; eia nae ua ' nui na moolelo i kamailioia ae, no ka piha o kela hale i na I akua lapu, a e loheia aku ana ka na ieo auwe o ka poe i loaa ! i na poino. Aole nae i maopopo iki ia Kapena Ljeonada keia mau moolelo, oiai oia e kaawale ana maloko o na aina mmo, m ke ano o kana oihana; nolaila ma kela po ana o ke komo ana maloko o ua Hale Kahiko nei, me Bela, aia mau no kona noonoo, no kana mau mea i kamaaina ai maloko o kela hale i kona mau la kamalii. Iloko nae o kona nanea i ka hele, ua hahauia mai la kona poo e kekahi mea ana i ike ole aku ai iloko o ka pouli, o kona hina aku la no ia imua, a liaule aku la ilalo, ma kahi he umikumainalima kapuai ke kiekie, a waiho 1010 iho la kona kino ma ka'e o ka luawai nui; a ina no kona haule aku iloko o keia luawai, o ka make wale no ka hopena e kau mai ana maluna ona. No kekahi mau hora ka waiho malie ana o Kapena Leonada me ka onioni ole, a i ka wa i hoi pono mai ai o kona noonoo maikai, ike iho la oia i ka hele o kona kino a hu'i, o ka mea apiki nae, aole ona hoomaopopo iki i ke ano o ka poino i loaa iaia. Ua lilo kela haule ana ona ilalo o kela wahi, i kumu e pilikia ai ka 1010 o kona poo, a me he mea la, o kana wale- no e hoomanao la, o 'ia na hiona o na kahua kaua, ame kona paapio ana i na Paele ma Aferika. Ke hu'i mai la kekahi o kona mau poohiwi, na kela eha i hoike mai iaia, ua kapeke ka iwi o kona poohiwi, a iaia e nana ae ai ma o a maanei iloko o ka pouli, me he mea la, o kana mau mea e ike aku ana, o ia no kona mau enemi, na kanaka Paele o Aferika.

Me ka hoomanawanui, i hooikaika ae ai oia c noho iluna, alaila hoomaka aku la e kokolo, me ka haha ana o na lima ame na wawae', aia ka pono o kona kaawale aku no kekahi wahi e palekana ai oia, mai kona mau enemi mai, ana e manao la, aia no oia ma Aferika, he pio na na Paele. "Ina eia me a'u ka'u pu raifela ame ke kaei poka, ua makaukau loa au e ku aku a paio me ko'u mau enemi," i kamailio wale ae ai no oia iaia iho. No kona lohe ole aku nae i ka nakeke mai o na kanaka Paele, elike me kana e manao kuhihewa la, ua hooikaika loa ia mai la kona manao, e imi aku i kahi nona e kaawale ai mailoko aku o kela hale, o kahi nae o kona laki, ua loaa aku la iaia he alapii ma kekahi paia, a hoomaka aku la oia e pii iluna me ka malie loa, ana no nae e noonoo la, he alapii kela e hoea aku ai no kekahi keena paahao, a kona mau enemi i hana ai nona. Ua ma-u no kela pii ana aku ana, aia hoi, ua oili aku la oia i kekahi wahi a ka makani hu'ihu'i o ka po, e pa mai ana, ua lilo keia i mea hooikaika mai iaia, a ma kona hoomau ana aku i ka pii, ma kela alapii, i hoea aku ai no kekahi panipuka nui, aole no i paa kela puka i ke kiia, a iloko o na minuke helu wale no, aia keia iwaho o ke kahua paa. Ke lohe la oia i ka hu o ka makani, i ke kuku mai hoi o na kumulaau, eia nae, iloko o kona noonoo, he Paele wale no kela e hoopuni ana iaia, o ka mea nae nana i hoolana mai i kona manao, no kona paiekana, o ia no ka hele ole mai o kona mau enemi e hopu iaia. Aohe ana hoohakalia hou ana iho, pono hele wale aku la no oia iloko o kela pouli, me ka hoomanawanui i ka hu'i o kona poohiwi, ame ke poniuniu o kona poo, aia hoi ka hou ke hiolo la ma kona mau papalina, a o kana mea e ha'oha'o loa la, aole ona alualuia mai e kona mau enemi. No kona maluhiluhi loa nae, i hui pu ia me ka nui o ka eha 0 na wahi o kona kino i poino, ua noho okoa iho la oia ilalo, me ka hiamoe hoololo ana e hoomanawanui ana i ka eha, ahiki 1 ke ao ana ae ma kekahi kakahiaka mai. Nana aku la oia i ke ano o ka aina, eia ka aole oia ma Afenka, aka aia oia maluna o kona aina hanau, a o na hiona ana e ike aku ana, he mau hiona ia i hele a kamaina loa i kona mau maka. Anai ae la kekahi o kona lima i kona lae, a i kona nana ana iho, ua hele a hauaka'e i ke koko, a hooho ae la oia i keia mau olelo: "E na Lani e kokua mai ia'u iloko o keia mau eha eha! Ma ka po nei, maloko au o Aferika, ma ke poo o ko'u pualikoa, ua hoouka aku makou i kekahi kaua hahana loa me na enemi, ua lilo nae au he pio na lakou. O ko'u uhane anei keia e hele auwana ana ma na. wahi i kamaaina ia'u, i ko'u mau la kamalii?" * Me kela mau olelo, ku ae la oia iluna, a hoomau aku la i ka hele ana imua, aole nae i loihi kela hele ana aku, ike aku la oia, i' ka waiho mai o kekahi mau kauhale, a ke hoomaopopo la oia, ua kamaaina wale no kela mau kauhale iaia, eia nae aole, ona ike aku i ka maaloalo mai o na kanaka, oiai he wa kakaikaaka nui loa kela. Ke ike la oia i ke ku mai o ka hale o Dike Garahama, hele pololei aku la oia a kikeke aku la mawaho o ka puka, me kela ano nawaliwali no ona, eia nae, ua nui no ia, e lohe mai ai ka poe oloko, kiei koke mai la o Dike ma ka puka aniani, a ike mai la ia Kapena Leonada e ku aku ana, i hele a hauka'e i ke koko, aole hoi he papale ma kona poo. Maopopo koke iho la no ia Dike, lia halawai ker kapena opio me ka poino, o konā ala ae la no ia, a iho awiwi mai la no ka hale malalo, no ka wehe aan aku i ka puka, a i k& ike ana mai o Kapena Leonada ia Dike Garahama, pane aku la. "E hoomaikaiia ke Akua, i Kona alakai ana mai ia'u imua ou e Dike; aole ka he moeuhane ka'u mau mea i ike ai! E paa mai oe ia'u, a e haawi mai i kekahi halani, ua hele au a nui ka eha ma kuu kino. Ua hooukaia he kaua hahana loa e makou ma ka po i hala, me na koa Paele, ua auhee nae na enemi, a o kuu poohiwi ka i hele a eha loa." Kokua aku la o Dike, ma ke alakai ana aku ia Kapena Leonada no kekahi noho paipai nui, āia hoi na waimaka o ua kanaka nei, ke hiolo makawalu la ma kona mau papalina, no ka ( ike ana mai i kela kūlana manaonao o kona haku opio; alaila kii awiwi aku la i kiaha halani, a lawe mai la e haawi i ke kanaka poino, me ka hakilo pono ana mai i ka helehelena o Kapena Leonada, a o ia kana o ka ninau ana mai:

"Owai ka mea nana i hookau mai i keia mau haawina hoomaewaewa maluna ou?" "Owai auanei, o kela poe Nika o Aferika. Ua alakai aku au i ko'u pualikoa, me ka luku ana ia lakou, a olai he mau kaukani ka nui o kela poe Nika, e pee ana iloko o ka ululaau, ua hiki ole e loaa ka lanakila ma ko makou aoao, ahiki wale no i ko'u paapio ana. Ea pehea au i hoea mai ai no keia wahi e Dike? Pehea ana la kuu makuakane, ke lohe aku i keia poino?" "Ua hehenaia kuu hakuT i oamunamu liilii wale iho ai no o Dike iaia. "Ua hoomaopopo aku no au i kpna ano ma nehinei, ma ke ano o kana kamailio ana, a i hewa no ia'u, i ko'u ukali ole ana aku mahope ona." Ke namunamu wale la no o Kapena Leonada, me ka hiki ole ia Dike ke hoomaopopo i kc ano o kana mea e kamailio ana, a i ka hala ana o kekahi mau minuke mahope mai, pane aku la oia i ke kapena opio. -"E hoihoi aku au ia oe no ka hale maluna, c loaa ia oe he hooluolu ana, no ka mea aole paha oē i hiamoe i ka po nei ahiki i kou hoea ana mai la no ko'u hale nei." "Ae, e hoihoi i'o aku oe ia'u, no kekahi wahi kupono, e hiamoe ai, ua liele maoli au a makehiamoe, me ka nui pu o ka hu'i o kuu poohiwi. O ka'u kauoha wale no ia oe, aole 6 kamailio i liookahi huaolelo no keia poino i loaa ia'u, o lohe aku auanei kuu makuakane, aole ana e nele ka hookaumaha loa ia o kona noonoo." "Ua pono kela e ku ae oe iluna, a hilinai mai ia'u, e pii malie aku kaua ahiki i ka hoea ana noloko o ka rumi moe, aia hoi oe a hiamoe aku me ka maikai, alaila hele aku au e kii i kekahi kauka, no ka hele ana mai e nana i kou mau wahi i poino." Hoomanawanui aku la o Dike ahiki i ka hoea ana o Kapena Leonada noloko o ka rumi moe, wehewehe ae la i kona mau lole owaho, me ka holoi ana aku i na wahi o ka helehelena i hele a hauka'e ike koko; me kona hoike ole aku i kela mea i kana wahine, no kona hopohopo, o lilo auanei kana wahine, i mea kamailio wale ae, no ka loaa āna o ke kanaka opio i kekahi poino. Ua maopopo no nae i ka wahine, ua poino kekahi mea, a aia kana kane ke kokua la iaia, aole nae oia i ike, o l£apena Leonada kela mea i eha. I ka hoomoe ana aku o Dike i kona haku opio maluna o kahi moe, ia wa i pane mai ai o Kapena Leonada: "Ke manao nei au, aole ana e hiki ia oe e Dike, ke hoomalamalama mai i ko'u pohihihi, no ke ano o ko'u hoea ana mai i Pelekane nei mai Aferika mai iloko oka po hookahi. Ke hoomanao nei au ika moolelo kaao a'u i heluhelu ai e pili ana ia Aladina. i ka hiki ana iaia ke lele iluna o ka lewa no na mile he mau kaukani iloko o na hora kakaikahi wale no, mamuli o ka mana o kekahi kupua, pela paha hoi keia lioea hikiwawe ana mai o'u no Pelekane nei." "Ke kamailio mai nei no oe ia'u i kena mau mea, mamuli o ke olalau o kou noonoo. Ma nehnei koke aku la no, kuu ike ana ia oe me kuu mau maka ponoi, ia oe e hele ana no ka hale hoolulu kaaahi, mahope iho o kou hele ana aku e ike ia Miss Kalani ma Kanale Hale.

"Aole au i maopopo iki i kena mau mea au e kimailio m»i nei e Dike. O ka mea oiai, aole au i hoea i Kanale Hale, a no na mek e pifi ana ia Miss Kalani, malia paha e lawe mai ana au iaia i wahine mare na'u, no ka hooluolu ana aku i ka manao o kuu makuakane. He ano maikai ole maoli keia o ko'u hoea ana mai nei, e hoomanawanui oe ahiki i ka hooponoponoia ana o na iwi i haki o kuu poohiwi, a pela hoi ke auhee ana aku o ke poniuniu o kuu poo, malia o hiki ia'u ke hoakaka pono aku ia oe i «a mea apau." Upo'i iho la na maka o Kapena Leonada, mamuli o ka nui 0 kofia ehaeha, me ka hoopilikia pu ia hoi o kona poo, iaia e noonoo ae ai no kekahi mea. "E haalele au ia oe e Ivana e hiamoe, a e kii ae au i ke kauka, no ka hele ana mai e nana i na wahi i poino o kou kino, M i pane iho ai o Dike, me ka haawi ana mai hoi o ke-kanaka opio 1 kona apono, ma ke kunou ana mai o kona poo, o ke pani mai la no ia o Dike i ka puka o ka rumi, a oili aku la iwaho, no ka hele ana e kii i kekahi kauka. Ma ka hale malalo, i loaa aku ai kana wahine iaia, a imua ona, i hoike aku ai ua o Dike i na mea apau e pili ana no ka loaa ana o ka poino ia Kapena Leonada. "Aole au i ike i kekahi poino pohihihi loa, i loaa i ktkahi mea, elike la me ka poino i kau aku maluna o ka haku opio o kaua, oia no o Kapena Leonada," wahi ana me ka hiolo o na waimaka ma na papalina. "O ka'u kauoha wale no ia oe, aole e kamailio iki no ka hoea ana mai o ka haku o kaua, a oki loa aku hoi, no na mea e pili ana i ka poino i kau aku maluna ona. Ua hele kona noonoō a uluahewa, a ua haki hoi kekahi o kona mau lima, nolaila aole i maopopo ia'u ka mea e hana aku ai no kona pono." "Ua komo pu mai la ka wahine a Dike iloko o ke kaumaha, mamuli o na hoakaka a kana kane, a o ia ka ua wahine nei o ke kamailio ana mai: "Heaha kou kumu i hoouna ole aku ai i kekahi o na kauwa e kii ia Ropa? Ina no kona hoea mai, aole ana e nele kona ike, i ka mea pono e hana aku ai no Kapena Leonada, no ka mea ua ike no oe e Dike, he mau hoaloha pilipaa loa laua. £ ike ana kela wah-ine hookano, aole e mau aku ana kona noho hookohukohu ana he haku 110 Kanale Hale, ua hoea mai la no ka haku oiaio loa." Aole i ulu mua ae ka noonoo iloko o Dike, e kii ia Ropa, aka i ka wa a ka wahine i hoakaka mai ai i kona noonoo, ua apono koke aku la oia, me ka lalau ana aku i kona papale, alaila haalele iho la i ka hale, no ke kii ana i ke kakauolelo mua a Sr. Leonada makua. O ka ka holo, ku ana keia mawaho o ka puka, o ka home o Ropa, a kikeke aku la me ka ikaika, ka mea hoi nana i hoala aku i kela kanaka, a iho mai la no ka hale olalo, me kona lole moepo wale no, a i ka hui ana ae o laua i kahi hookahi, i koi ikaika aku ai o Dike, e hele koke no laua no kona hale, me ke kauka'i ole aku e hoi e komo mai i kekahi lole ku» pono. Ao*fe i kani ae ka hora elima, o ke ka£ahiaka i kela manawa a ke nalu la o Ropa no ka hana nui i makemake loa ia mai ai oia e hele koke aku no ka hale o Dike. "He poino nui loa keia, aia mawaena o ke ola afne ka make, me ka hiki ole ia'u ke hoopuka i hookahi huaolelo maanei nei, no ke ano o ka piiikia, o lohe wale ia mai auanei ka kaua ma« oīelo. He hookahi nae a'u mea e hoike aku ia oe, aole he nui o na la a kakou e kakali aku ai, e hoea mai no he mau loli ano nui maluna o keia mau wahi a kakou e noho nei." No ka paakiki maoli o Dike, ua hiki ole ia Ropa ke hookololohe aku, a i ole hele aku paha e komo i mau lole kupono, nolaila me hookahi wale no kamaa o ka wawae, a me ka palule hoi, i huli oloko iwaho, i haaiele iho ai o Ropa i kona home, a ukali mai la mahope o Dike, me kp laua piha me ka pupuahulu. Aia hoi ka wahine a Dike ke hakilo mai la o ko laua nei hoea aku, hakalia,no a ku ana o Dike mawaho, o ka puka, o ka hamama ae la no ia, me ke ku ana aku o ka wahine maloko mai, a o ia ka Dike i ninau mai ai; "Pehea ka mea ma'i a kaua?" ' "Aole he pilikia o ko'u hoi koke ana mai la no ia ma! ka hoolohe ana mawaho o ka rumi, aole he loheia aku o kekahi >walaau, me he mea la, aia oia ke moe mai la me ka maikai." "Ea, ke makemake nei au e Dike, e hoike mai oe i ke ano o ka pilikia maloko nei o kou hale. Ua hana anei oe i kekahi karaima pepehikanaka?" (Aole i pau)