Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 28, 13 July 1922 — He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana [ARTICLE]

He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana

I ka nana aku ia Nikola, ua lilo maoli oia i kanaka hauoli; mahope o ka hooia ana mai o Mr. Makuaia, e hoihoi mai ana oia i na dala apau i kuleana ai o Beka Kamerona, nolaila he hookahi hana nui a ua o Nikola e hooko aku ai, o ia no ka hoao ana aku ma na ano apau, e hoohoka ia Haka Kenede. He elua mau kumu hoohoihoi e kau mai la imua o ka noonoo o Ni-j kola, no ke kaa o ka lanakila ma kona aoao, o ka mua, o ia no ka loaa mai o ka miliona dala ia Beka, a o ka lua, o ia no ka lilo mai o kela kaikamahine i wdhine mare nana. Me kela mau manao hauoli, e lalapa la iloko o ka houpo o ke kanaka opio, hoomakaukau iho la oia iaia, e haalele i kona hale, j 110 ka hooko ana aku i kekahi kono, no kona hui pu aku mej Beka ame kona makuahine, ma ka paina ahiahi, ma ko lauaj homē. | I ka hoea ana aku nae o Nikola, aole kekahi o Mrs. Bekena, ua hiki ole i kela wahine ke haalele aku i ka home o Mr. Makuaia, mamuli o ka hoea ana mai o na malihini a kona haku mai Nu loka mai, nolaila ua lawe maoli ae o Beka, i na ko'iko'i 0 ka hoomakaukau ana i na meaai kupono, no ka paina ahiahi. Aole i makaukau na meaai iluna o ke pakaukau ma ka manawa i hoea aku ai o Nikola, aia hoi o Beka, me kona epane nui, e kuke ana, a ke nana aku i ua kaikamahine nei, he lamalama hoi ia o kona helehelena, a ma kahi o kona lilo i puukani himeni, o ke kuke kekahi o kana mau kalena, no ka mea he keu aku ka wainui o ko Nikola waha, iaia e honi aku la i ka moani o ke ea o na meaai, me he mea la e kono okoa mai ana iaia nei, e hele aku e haupa ia mau meaai ono. I ka makaukau ana ae o na meaai maluna o ke pakaukau, 1 haliiia me kekahi pale keokeo, nee aku Ia o Nikola ma ka aoao o ke pakaukau, aia hoi o Beka ma ke poo, o laua wale iho la no na mea maloko o kela home, me ka hoohalaia o kekahi mau minuke lehulehu e laua iloko o na hookaau olelo ana, ame ka ai ana no hoi i ko laua aina ahiahi. O ko laua ai hoi ia ahiki i ka maona ana, ia wa i koi okoa aku ai o Nikola ia Beka, e ae mai, oia pu kekahi e kokua, ma ka hoihoi ana i na ukana ma ko lakou mau wahi, me kona koi pu ana aku no hoi, o laua like no ke holoi i na pa lepo i haukau i ka pilipili o na meaai. Ua hoole loa mai nae o Beka, 1 ke komo pu ana aku o NiI kola e kokua iaia, oiai aia ka menemene iloko ona, no ka nahaha o na kiaha ame na pa, oia wale no kana i hilinai ai no ka palekana o na pa a kona makuahine aole hoi o kekahi mea, i maa ole kona mau lima, i ka lawelawe ana i kela mau mea nihinihi loa. Ua ae mai nae o Beka, e nohō aku o Nikola maloko o ka halekuke, i kona wa e holoi ana i na pa, a e noke mau ana no hoi laua i ke kamailio, a i kela ame keia manawa, e hele mai ana o Beka, a hohi aku la i kana aloha, he mau mea hauoli wale iho la no ia i kela mau ipo. 0 ka hele hoi ia a pau na pa ame na pola, i ka hoonohonohoia ma ko lakou wahi iho, hoi mai la laua no kekahi koki, maloko o ka rumi hookipa, malaila ua mau ipo nei, i noke ai i ke kamailio no ko laua mau hauoli iho, me ka hua'i pau ana aku no hoi o Nikola i ke ano o kana mea i kamailio pu ai me Mr. Makuaia. Iloko nae o kela mau kamailio apau, aole loa o Nikola i kamailio akū he hookahi huaolelo no kona kulana alii kiekie; o ke kumu, ua makemake oia e hookahaha aku ia Beka, i ka wa e hookoia ai ka mare mawaena o laua. Ma ko Beka aoao nae, aole ona nana ia Nikola, ma kona kulana, aka ua hoohihi mai oia i ke kino o kela kanaka, nolaila aole ana nana nui, no ka ohana o Nikola, o ka hauoli wale no kana e hiipoi la, no kona kuleana maoli ia Nikola, aole. hoi elike me keia manawa, ke kuleana ole aku o kekahi i kekahi. 1 ka holopono ana o na kaniailio apau e pili ana no laua iho, unuhi ae la o Nikola i ka palapala a Haka Kenede mailoko ae o ka pakeke o kona kuka, a haawi aku la ia Beka e heluhelu nona iho. Hoike mai la ua o Nikola, no kona hui kamakamailio pu ana me Mr. Makuaia, ahiki i ka hooia ana mai 0 Mr. Makuaia he kuleana ko ke kaikamahine a Beni Kamerona, i kekahi huina dala mahuahua. ! "I ka nana aku, o oe aku ana kekahi. o na wahine waiwai loa je Beka," wahi a Nikola o ke kamailio ana aku me ka minoaka ma kona mau papalina. "Ke lana nei ko'u manao e Nikola, aole e lilo ka loaa nui ana mai o ke dala ia'u, i kumu e pahola mai ai kekahi haawina maikai ole mawaena o kaua." "Ea, heaha auanei ka mea nana e hookaumaha mai i ko kaua noonoo, mamuli o ak nui o ke dala e loaa aku ana ia oe?" "Pela i'o no, aka nae, me he mea la ma ka'u nana aku, o ka poe nui o ke dala, e makemake mau ana lakou e loaa kela ame j keia mea me ka lawa ole no o ko lakou mau iini, malia paha pela aku ana ko'u ano." | Noke okoa ae la o Nikola i ka akaaka no kela mau olelo a Beka iaia, a o ia kana o ka pane ana aku: "O ka loaa nui ana o ke dala i kekahi mea, o ka hookoia ana ia, o kana mau mea apau e makemake ai, heaha iho la auanei ke kumu, e hookaumahaia ai kou noonoo e-Beka?" ! "Ae, ina e loaa ana ia'ūhe miliona dala, e uhauha aku ana au 1 kela mau dala ma ke kuai ana a oi aku mamua o ka'u mau t mea i makemake ai; a malia e like aku ana ko'u ano me Pege Makuaia; ina pela, alaila he oi aku ko'u hauoli i ka nohona | ilihune ana mamua o ka like aku me na ano o kela kaikamahine." "Ua hakilo au i kou mau ano, ua kaokoa loa oe mai ia Pege Makuaia mai, nolaila me ka nana ole ae i ka nui o kau mau dala aole ia he kumu e loli ae ai kou mau ano, ua kaokoa loa kela kaikamahine mai ia oe ae ma na ano apau." "E hoomanao hcy paha oe e Nikola, he nui ko'u makemake e loaa ia'u kekahi uhimaka, o na waihooluu.like ole." "Heaha auanei hoi ka pilikia o ia mea, e loaa aku ana ia oe kela uhimaka, pela no me kekahi mau uhimaka hou ae, ke makemake oe. Ua konoia mai au, e hakilo pono me ka makaala loa, i kou wa e hele ai i ke kulanakauhale." "Aole o'u makemake i kou kamailio mai ia'u i na olelo o kena ano." "Heaha iho la hoi ke kumu? Malia paha i kou hele ana i ke kulanakauhale, a ike aku ana oe i kekahi kanaka okoa, o koui hoopōina no ia i kau aloha mua." j "Ina he manawa kekahi ma keia hope &ku, e konoia mai ai au e wae ae i ipo aloha na'u, alaila o oe wale no e Nikola ka'u mea e koho ai, aole o kekahi kanaka okoa loa." "Alaila ua koho mua no ka paha oe e Beka ia'u ea ?" wahi a Nikola me ka minoaka ana aku. , "Ae, ua koho kahiko loa au ia oe, i aloha na'u ma kela manawa a'u o ka ike mua ana ia oe, ma kou la i hoea malihini mai ai no keia wahi." "Pela i'o anei ka mea oiaio loa e Beka." "Aē, ua hoohihi maoli au i kou helehelena, a i kou wa e mi-

noaka mai ai, aole ia he minoakā no kekahi kanaka hookaniani, a i koil manawa i haawi mai ai i ke kunou ana ike iho la au, he keonimana oe ma na ano apau, no ka mea aole |f c hana o ka hapanui o na kanaka pela, i ka poe a lakou i , na . lihini loa ai; no ia kumu la i koho iho ai au iloko ua k u . pono maoli oe i kane na'u." "Ea, ke hoohenehene mai nei oe īa u e Beka, ma Ke ano o kena mau hoakaka au." "Aole keia he hoohenehene, aka o ka mea o\aio maoli ia; a i ko kaua wa i hookamaaina pono mai ai kekahi i kekal-,; ua ' hooiaio loa ia mai ka'u mau mea i manao mua ai nou. ht keonimana maoli no oe ma na ano apau. "Ke lana nei ko'u manao e Beka f e hoomau aku ai)a au i a ano o'u, au i hakilo mai ai, a e lilo hoi ko kaua ola ama aki:, i ola ana iloko o ka hauoli." * "Aole loa o'u wahi kanalua iki no kou mau ano, ao ka inea nana i hoohauoli loa mai ia'u, o ia no kou aloha mua ana v.v. x [ ia'u, a mahope ae nei ka ikeia ana o na mea e pili ana j dala a kuu makuakane. "Alaila ua maopopo mua no ka paha ia oe, aole au e k.-.!* i haulehia ai i ke aloha ia oe e Beka ea? "Aole au e kala i hoomaopopo aku ai ia niea, aka ua lieie nae au a piha loa i ke kuaki, no kou houlolohi i ka okoa ana mai i kau meahuna ia'u, a 1 kela manawa mua nj hoi o kou hoao ana mai e hoike, aole ou kamailio mai ma na huaolelo maopopo loa, aka hoolalau wale mai la no oe, nvd ka hopu okoa ana mai ia'u, me kou makemake e honi mai. a no ia hana au la, i ano kuha'u hou mai ai au, me ka hilahila ke hoike ae, owau kekahi i haulehia i ke aloha ia oe." Ua hele maoli o Nikola a piha i ka hilahila, no ke ahuwale 0 kona mau ano imua o Beka, a me he mea la, o kela na minuke maikai ole loa i loaa i kona noonoo. O kela hunahuna ole iho o Beka i kona mau manao, aka huai i kana niau mea apau i ike ai no ia nei, ua hiki ole loa i ua o Nikola, ke hoakaka aku i ke kumu nui, o kona hoolalau wale ana no, nie ka hoike mua ole aku no kona aloha i kela kaikamahine. Ke ike la o Nikola, o kela mau ano iloko o Beka, aole ia 1 : nana aku no ke kulana kiekie a hanohano o kana o ka pana ana 1 aku. ! "Ke maopopo loa nei au, aole paha i kupono e lilo aku au i kane nau, ua oi loa ae kou mau ano maikai imua o ko'u." Papani mai la kekahi mau manamanalima o Beka, ma ka Iwaha o Nikola, a i ka honi ana iho o ua kanaka opio nei i ka lima o kana aloha, huki okoa aku la o Beka, a haawi mai 1& i |kona ihu, kahi kupono wale no e-honiia aku, e ka mea ana i aloha ai, me ka pane ana mai hoi o ua kaikamahine nei: "Aohe a'tl kauka'i hou ana 'aku i kokoolua no'u, aka ua lawa 1 iho Ia no au ia oe, o ka mea nui wale no, o ia ka hoea mai i ka la, e olelo iho ai au, owau ke kapena o kena moku." 4 f Ma ke ano nui ke olelo ae, ua hoopiha maoli ia o Nikola me ka hauoli ma kela ahiahi, a me ia haawina hauoli no, i haalele iho ai oia ia Beka, a huli hoi aku la no kona hale, maloko 0 ka ululiaaU, ua lilo hoi ka pouli, i ole loa iaia, no ka mea ua hookoia ka iini a kona puuwai. Aohe noonoo hou ana ae no kona lahui kanaka ame ka la» kou mau hana maluna ona, ua hoea mai oia i ka loaa ana o kona kokoolua, e ola aku ai ma keia ao, a iloko o na la kakaikahi wale no i koe, e lawe mai ai ia Beka, i wahine mare nana ina no paha he manawa kekahi mahope mai, e hookauia aku ai kekahi inoa hanohano maluna o Beka, nia ke ano ke Dukewahine Nikola, he mea liilii loa ia i kona noonoo, he hookihi mea nui, o ia no kela mau ano oiaio, na ano niaemae a kilakila iloko o kela kaikamahine o na kuaaina. Ke hoi awiwi la oia no kona hale, me ka piha hoihoi, aia hoi ke koko ke holo la iloko, aia kekahi inea hookahaha i kona noonoo ke kakali mai la ma kona home, no ka mea i kona kokoke ana aku i ka hale, e a mai ana ka ipukukui, a e noha ana hoi ma ka aoao o ke pakaukau, o Haka Kenede, a e ku ana maluna o ke pakaukau kekahi omole wisake. MOKUNA XVII. * tfele pololei aku la ua o Nikola, a ku iho la ma ka puka o ka hale, me ka nana ana aku maluna o ke kanaka komoliewa, e noho hoola'i mai la, me he mea la, oia ka haku nona kela home, oiai nae he mau kamailio hahana ka laua, mamua iho o kela kaawale ana aku o liaka Kenede, mai ka hale aku o N'ikola, a no kela ano o Haka Kenede e noho mai ia, ua hele o Nikola, a piha maoli i ka huhu ka mea wale no nana i kaohi mai 1 ka hoopuka ana aku i na olelo e kipaku ana i kela kanaka, o ia |ke kauka'i n ku o Nikola, malia e loaa ana ma o kela I hoea ana mai la o Kenede, kana mau mea i makemake loa ai, no ka hoea mai i ka wa e holo pololei mai ai na dala apau a Makuaia ia Beka Kamerona. I kela ike ana mai hoi a Haka Kenede ia Nikola, ku mai oia iluna; me ka haawi ana mai i kona lima, me ka pane pu ana mai no hoi: "Ua hookahaha loa ia aku paha kou manao e Nikola, no keia hoea ana mai la o'u no kou hale nei, me ka maopopo mua ole. 0 ka mea oiaio no ea, ua uluhua loa au i ka nui o ka poe hoo* pipili loa mai ia'u; a o kekahi kumu, i holo okoa mai nei au, no ka pauaka o kekahi wahine a'u o ka noho pu' ana mai nei, eia ka auanei, he ipo aloha hou aku no kekahi ana. O kekahi kumu e Nikola, o ia no ko'u makemake e hookokoke mai i kahi o ka'u hana nui, elike me ia a'u i hoike mua aku ai ia oe, pela iho la au i hele pololei mai la e hui pu kaua. a kuka no na mea e holopono ai." Ua taaa mai kau leka ia'u, aka aole nae o'u manawa e part aku ai,' wahi a Nikola, i pane aku ai ma ke ano hoolalau. "Ae, upa kakali i'o mai au i kau pane, a no ka loaa koke ole ae, manao iho la au, malia, he oi loa aku ka pono, o ka hele ana mai e hui kino pu kaua." 00 ' m ®°P°P° k a ' u mea e hana aku ai, elike me kau leka ī kakau mai ai, a ke noonoo nei no au, i ka'u niea e hana ai." "Ua pono kela, a ke hooholo oe i kou manao, e hoomaikai auanei oe, i ka la a Kimo Koka, o ka oili ana mai imua ou." # "Me he mea la ka hoi, ua inaopopo mua ia oe, e ae aku ana au i kou manao, i puka koke mai la kena mau olelo au, no ko'ft hoomaikai, no kou la o ka hookamaaina ana mai me a u. O ka mea oiaio maoli no ia, aole oe e hoole mai ana; no ka mea ma kela po a ko haku i ki mai ai i ka pu ia'u, a pakele ai kuu ola, ina aole kela ano maikai iloko ou, aole oe e l n, °' pakele ae i kuu ola, a e hana ma| hoi i na mea apau a palekana ai au, m$ ko'u hoihoi okoa ana mai ia'u maloko nei o kou hale E kamau wahi kiaha kaua, he omole misake maikai loa a u o ka lawe ana mai net, a ma ka pepa mawaho e ike ai he umi makahiki, ka waiho ana o keia wisake." Haawi aku la o Nikola i kona ae, ma ke kunou ana aku kona poo, o ka lalau aku la no ia i ka omole, a ninini iho U 1 ka wisake iloko o ke kiaha, pela no hoi me Haka KenHe, o ko laua inu ae la no ia, me ka noho like ana iho o ua ma» kanaka nei maluna o na noho, a kaa e mai la no ke kamailio ana īa Haka Kenede: "He nani hoi ia ua hui pu iho la kaua, heaha ana kau pane no kela manao a'u i kakau mai ai ia oe? Ke hoomanao nei r.» au, he mau olelo ikaika no kau, ma kela manawa a'u i hnaMe iho ai īa oe; aka nae aole o'u manao, e hoole mai ana oe i k| hana ana i kekahi mea ku i ka pono a pololei. Ua m,p" iau kou mau ano, he makee oe i ka pololei ame ka hoopon - a pehea la kou manao, ina e hanaia aku oe e Mr. Makuaia, eiike me kana i hana mai ai ia'u?" "Aole o'u makemake i kela ano hana'" (Aole * pau)