Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 29, 20 July 1922 — Page 6

Page PDF (1.71 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no

NA PUUWAI ELUA

A I OLE

Ka Hewa o ka Wahine---He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi

Noonoo o ke Au o ka Manawa

 

            Ua apono aku o Mr. Ropa i kela hoakaka a ke kauka, nolaila iloko o kela mau pule i haawiia i wa no Kapena Leonada e hoomaha ai e lawe mau ana o Mr. Ropa i kona hoaloha. ma na wahi o na hana hoohauoli. Ma kela manawa a laua e hel mau ana i ka holoholo, me he mea la, i kekahi wa, e ike maoli ia aku ana ka nanaina hoihoi me ka hauoli ma ka helehelena kana e hoike mai ana, mamuli o ka lohe aku i kekahi mau mele, ame ka honi aku paha i ke ala o kekahi mau pua

            la laua ma kekahi po, maloko o ka halekeaka, kamailio ae la ua o Kapena Leonada ia Mr. Ropa : "Ke hoomanao nei au @ ko'u loaa ana i kekahi ma'i @ ikaika loa a ua hoopaa maoli ia au ma kekahi wahi, me he pio la aka nae, ua huli hoi mai au no ka aina hanau nei me kekahi hoaloha-auwe no ka hoi e ke palaka hou mai la ko'u noonoo! 'E lawe koke aku oe ia'u iwaho. aole mai la o'u hoihoi i ka noho hou maloko nei o keia hale!"

 

MOKUNA XXX

 

            E waiho iki kaua e ka makamaka heluhelu i ke Kapena opio, me kona hoaloha ma Ladana, a e huli hou ae kaua ihope, ma kela manawa a ka Haku Fanadale, o ka haale ana mai ia Bela Kalani ma Kanale Hale.

            Hakalia no ua haku nei, a kau maluna o kona lio, o ke kuupau aku la no ia i ka holo, me ka hookahahaia aku o ka manao ka poe e nana mai ana iaia, oiai o kela ka manawa mua loa a lakou i ike mai'ai i kela ano hana a ua haku nei.

            O ka poe keia e nanea ana maloko o ka hale hookipa o Dike, i ko lakou wa i lohe mai ai i ke pohapoha o na kapuai o ka ho o ka Haku Fanadale, holo mai la lakou iwaho e nana ai, me ke kuhikuhi ana ae o kekahi mea, i ua haku nei, e holo la me ka puahia nui.

            "Ua on a hoi ka Haku Fanadale, o kela ke ano o ka holo ana a ka poe hiki ole ia lakou ke hoomaopopo i kekahi mea. Ina o kela aku ana ko kakou haku, aole ana e nele ko kakou hooliloia mai, i mea paani wale ia no eia!"

            "Mai hopohopo oe nona, no ka mea aole on a manawa e noho mau iho ai ma keia wahi, aia wale no a nele kona mau pakeke i ke dala, alaila ikeia mai oia, nolaila he haku maikai loa kela no kakou aole e maaloalo mau mai imua o ko kakou mau maka, i pane mai ai hoi kekahi.

            Aia o Dike ke noke la i ka akaaka, no na olelo a kela mau kanaka, a o ia ka kekahi o laua'i huli mai ai, a pane mai la @

            "Aole au i ike i ke kumu o kou noke ana i ka akaaka e Dike. no ka mea e ike aku ana oe, i ka hoopauia o kou noho hoolimalima ana ma keia wahi, a no'u nei la, e mau aku ana no ko'u noho ana. me ka hoopii hou ia ae nae o ka uku hoolimalima o ko'u wahi."

            Noke hou ae la o Dike i ka akaaka, a ika hala ana o kekahi mau sekona me ka pau ana iho o kona kaaka ana ia wa oia i pane mai ai

            "Aole loa e hiki i kekahi mea e hoopau mai i ko'u hoolimalima, nolaila e noho ana no au ma keia wahi, ahiki i ko'u make ana. E hoopau ko kakou kamailio ana no keia mea, e komo ae kakou iloko nei, a na'u e hoohainu aku ia olua me ka rama maikai loa, ka mea a olua i inu ole ai mamua."

            Aohe he hoole ana mai a kela mau kanaka i keia kono a Dike, o ko lakou hoi hou aku la no ia noloko o ka hale hookipa, a pau aku la ka ike ana a ka mea kakau moolelo i u poe kanaka nei.

            Aia no ka Haku Fanadale ke holo la, o ia no oe o kekahi mea e heihei ana, a i ke kokoke ana aku ane i kahi i ku ai o ka hale o Ke@oni @ kaohi mai la oia i ka holo o kona lio, me ka lele ana iho nalo, a hoopaa aku la i ke kaula kaohi i kekahi kumulaau, o kona helewawae aku la no ia no kahi e ku mai ana o ka hale o kana ipo aloha.

            E hamama ana no ka puka o ka hale, nolaila aohe a @a nei kikeke ana aku, komo loa aku la no oia iloko o ka hale, a ika oili ana ae o Kakalina Guaina mailoko mai o kekahi rumi, iaia i lohe mai ai i ka nkeke, ua paa aku la oia i ka pulikiia, e ka Haku Fanadale, me ka i ana aku :

            "Ea, e honi kaua e kuu aloha, ua loihi maoli keia kaawale ana, me ka ike ole i kou helehelena nohea!"

            "Aole au e honi aku ana ia oe!" wahi a Kakalina, me ke pale ana aku i na lima o ka Haku Fanadale e puliki ana iaia. "Aole oe e kala i hoi mai ai ma ka po nei, aohe nae ou hoi pololei mai no kou hale, a hele mai paha e ike ia'u, aka hele mua ae la oe e ike i ko wahine hoopalau."

            "O wai ka mea nana i hoike aku ia oe, i kena mau mea au e kamailio mai nei?"

            "Aohe ou kuleana ma ia mea, a aole no au e hoike aku ana ia oe, i ka mea nana i kamailio mai ia'u nou."

            "Aole no au e hewa ke olelo ae, o kou makuakane ponoi no ka mea nana i hoi mai a hoike ia oe, aka auhea nae oe e Kakalina, he keu aku kou a ka makuakane lapuwale, aole e hiki iaia ke upo'i i kona mau lehelehe, a mamuli o kona kamailio hele, no kaua, ua aneane maoli e hookaawale loa ia kaua no ka manawa pau ole. Ea e honi hoi paha kaua!"

            Mamuli o kela mau olelo pelo a ka Haku Fanadale, ua ae mai la o Kakalina e honi, a ina paha no ka ike mai o Bela Kalani, i ka ipo aloha ana, i ka puliki i kela wahine okoa, me ka honi hoomaumau ana aku iaia, a ike pu mai hoi i ka hele o ka helehelena o ua ipo nei ana a ulumahiehie, e hoopiiia aku ana ka ikaika wela iloko o ua wahine nei, e hiki hou ole iho ai iaia ke noho malie, aka o ka hookau wale mai no i kekahi poino, maluna o ke kanaka ana i aloha mai ai me kona puuwai apau.

            "Auhea oe e Kakalina," i pane aku ai ka Haku Fanadale, me ka honoho ana iho i ke kaikamahine opio, maluna o kekahi noho ma kona aoao," ua lohe o Bela Kalani kela haku o Kanale Hale, ka mea i makemake e mare mai me a'u, i kekahi mea e pili ana ia oe ame a'u, no ia mea ana i lohe ai, ua piha maoli kela wahine i ka lili, a ua paa kona manao, e hookoia ka mare mawaena o maua iloko o elua pule mai keia manawa aku; a in a au e hoole ana, al@ila e haawi ana oia i ke kauoha i na kanaka o ke aupuni e hopu mai ia'u, a hoopaa aku maloko o ka halepaahao, no na kumu hoopii lehulehu."

            "Aole e hiki i kela wahine ke hoopilikia mai ia oe e Hale!"

            "Mai kuhihewa oe e Kakalina, ua hiki loa iaia ke hookomo ia'u iloko o ka poino; oiai ua hele maoli au a paa malalo on a ma na ano apau, e noho ai au maloko o ka halepaahao no na makahiki elua."

            "Ke hoike mai nei anei oe ia'u i ka mea oiaio loa e Hale?"

            "Ae, o keia ka mea oiaio loa, a ke hoohiki nei au imua ou, aole loa he hoopunipuni iki iloko olaila."

            "heaha kau mea i manao ai e hana aku, i wahi nou e pakele ai?"

            "Ua haawi aku au i ka'u hoohiki imua on a, e mare no au me ia ma ka la iwakalua-kumamalima o keia mahina, mamuli wale no keia o kuu ike ana, aohe o'u wahi e pakele ai; aka nae, o ka iini iloko o'u, o ia no ko'u hoolilo ana aku i ke ola ana o kela wahine i mea ehaeha. Ua hele maoli au a piha i ka hoowahawaha iaia."

            Ku ino ae la ka Haku Fanadale iluna, me kaholoholo ana iho maloko o ka rumi, a iaia i hoi mai ai a noho hou iho la maluna o kona noho, hoomau aku la i ke kmailio ana iho maloko o ka rumi, a iaia i hoi mai ai a noho hou iho la maluna o kona noho, hoomau aku la i ke kamailio ana:

            "He hookahi a'u mea i manao ai, o ia no ka pepehi ana aku i kela wahine a make, no kona hoao ana e hookaawale ia oe mai ia'u aku. Mamua nae o kuu hooko ana aku ia hana, e hookau aku ana au i na haawina hoehaeha he nui maluna on a, e lilo ai na hora apau o kona ola'ana, i manawa no ka ehaeha."

            "Pehea, he mea anei kekahi au i hoolala ai, no ka hiki ole e hookoia ka mare mawaena ou ame Bela Kalani?"

            "Ae, ua hoolala no au i kekahi mau mea lehulehu, a e hoolohe mai oe e Kakalina. Ua paa kuu manao, e ae aku, e hoikeia ae ko maua la e mareia ai maloko o na nupepa, a e hoikeike aku au imua o Bela, i ka nui maoli o ko'u hauoli, e lawe mai iaia i wahine mare na'u, he mau hana pulapu wale no nae kela, i kuhihewa mai ai oia, ua makemake i'o au oia ka'u wahine.

            "Mamuli o ko'u hoikeike aku imua on a, i ko'u hoihoi me ka makemake i'o e hookoia ka mare mawaena o maua, e ae mai ana oia e haawi i kekahi huina dala mahuahua ia'u, ma ke ahiahi mamua aku o ka la e hookooia ai ka mare, no ka uku ana aku i kekahi mau bila aie; a i ka hoea ana mai i ka la no maua e mare ai, aia kaua maluna o ka moana Akelanika kahi i holo ai, no ka hoea aku i na aina mamao.

            "I wahi e holopono ai keia mau hoolala ana, e holo pu kana no Ladana ma kekahila o keia pule, a malaila kaua e mareia ai, ma ke ano malu loa, me ka ike ole ia, pehea la ia i kou manao e Kakalina?"

            "Ina au e ae aku ana i kena manao ou, alaila pehea iho la ka pono o ko'u makuakane e noho ae ai mahope nei?"

            "Heaha kau mea e noonoo aku ai nona, iloko o keia manawa a kaua e hoolala nei, no ka hoohoka ana aku i ka makemake o kela wahine ino? E nana mai no hoi oe ia'u, no kuu aloha wale no ia oe, aole i kela wahine, ke haalele nei au i ka waiwai, ka hanohano ame ka inoa maikai mahope nei, a hoolilo ia'u iho, i mea auwana. owau kekahi o na kanaka e hoopuniia mai ana e na hoaloha, ka hanohano ame ka waiwai, in a au e lilo ana i kane na Bela Kalani, aole nae o'u nana ia mau mea apau, no kuu noonoo nui ia oe e Kakalina."

            Noke okoa ae la nae o Kakalina i ka akaaka, i ka lohe ana aku i na olelo hoakaka a ka Haku Fanadale, a o ia kana i pane aku ai:

            "Aole e hiki ia'u ke haawi koke aku i ko'u ae i keia manawa, e haawi mai oe i manawa nui kupono no'u e noonoo ai, oiai ke hoomaopopo aku nei au, o kau mau mea apau i hoike mai nei, he mau hana ia na kou puuwai, aole mai kou poo ae.

            "O kela manao ou, e mareia kaua ma ke ano malu, a holo aku no na aina mamao, e lilo ana kaua i mau mea makilo iloko o na mahina helu wale no; a e ike mai oe i ka hopena poino e kau mai ana maluna ou ame a'u, no keia mea la, ke manao nei au, he oi aku kuu ae ana, e mare oe ia Bela Kalani, a e noho no au me ka mare ole, a e kau aku kou inoa hanohano maluna o kela wahine."

            Ua hookahaha loa ia ka manao o ka Haku Fanadale, no kela pane a Kakalina, o kana i manao kuhihewa ai i kinohi, e ae koke aku ana o Kakalina i kona manao, eia ka aole, a o ia ka ua haku nei i kamailio mai ai:

            "Ua like loa no na wahine apau, aloe he kaokoa o kekahi mai kekahi mai, a ua like kou aloha, me he wahi mea liilii loa la, e hiki ole ai ia'u ke manaoio aku, he aloha oiaio kou. Nolaila e mare aku ana au ia Miss Kalani, a o ka hopena aku o ko'u ola ana, e ola aku ana au iloko o ka uhauha a e hoolilo aku hoi i kela wahine, i mea makilo ma na alanui," alaila ku ae la ka Haku Fanadale iluna, me ka anehe ana aku e hele no kahi o ka puka e hamama mai ana, ua paa mai la nae kekahi lima on a i ka hopuia e Kakalina, me kapane ana mai o ua kaikamahine nei.

            "Ua oi aku kuu aloha ia oe e ka Haku Fanadale, mamua o ka mea hiki ia'u ke hoakaka ae ma na huaolelo, a no ia aloha, i hiki ole ai ia'u ke ae aku, e lilo oe ame a'u i mau mea kuewa ma ka honua nei. Ua ike au i ka hopena o ka noho ilihune ana, he noho ana ia iloko o ka nomanawanui ame ka ehaeha; no ia kumu la, eia au ke ku nei, ma ka aoao e hoopakele ae ia oe, mai ka ike ana ia mau ehaeha.

            "Ina aia maluna ou kou aloha "elike me kau i hoikeike mai ai ma kou mau ano mawaho, alaila e mau aku no kou noho ana pela, a e waiho mai na'u e hoolala aku na mea apau e hooko ole ia ai ka mare mawaena ou ame Miss Kalani. O ka iini nui iloko o'u e noho aku nei, o ia no kou lilo mai he kane mare na'u, a e ikeia mai au ma keia hope aku ka Lede Fanadale, a o ka haku wahine hoi o kela kakela e ku mai la ou.

            "E hookuu aku i ka lede o Kanale Hale e hana i kana mau hoolala ana aku, me kou komo hokai ole aku, o ia mau hoolala ana nae apau, e haule pa-hu ana ia malalo o kona mau kapuaiwawae. Ua honoho kela wahine he mau kiu lehulehu no ka hakilo ana ia'u, ua hookaulana ae oia i na moolelo hoinoino ia'u, ma na wahi apau, me ka hoao ana e hapala i kuu inoa maikai, no keia mau ano o kela wahine, ua hele maoli au a piha i ka lili nona, elike me kona lili ia'u."

            "Ua hookahaha loa mai oe e Kakalina i ko'u manao, aole loa au i moeuhane ua loaa ia oe kekahi ano koa elike me ia a'u e ike aku nei."

            "Ae, he paio keia mawaena o ka wahine i ka wahine, a e hookahahaia aku ana ka manao o Miss Kalani, ma keia hope aku. O ka'u wale no e a'o aku nei ia oe e Hale e hookuu aku ia Miss Kalani, e hana i kana mau hoolala ana, no ko olua la e mareia ai, aka ke hoohiki nei au, aole loa ia e hokoia.

            "Na'u e hoopakele ae ana ia oe mai kela wahine mai, aole nae ia malalo o kekahi kumu okoa ae, aka no kuu makemake e lilo mai oe na'u. Ua lawa kou noho ana mai moaloko nei o kuu hale, ua lohe aku la no oe i ko'u manao, o laweia aku auanei ka lohe imua o Bela Kalani, o ke ala koke mai no ia o na hana hoopoino a ua wahine nei ia oe ame a'u."

            Ike aku la ka Haku Fanadale, i ka naauao o kela mau hoakaka a Kakalina, o kona ku ae la no ia, me ka lele ana aku e honi i kana ipo aloha, alaila huli hoi aku la no ka Fanadale Hale, me na manao hauoli, no ke komo ana mai o Kakalina e kokua, ma kahi e hiki ole ai e hookoia ka mare mawaena on a ame Bela Kalani.

            Ma kela pule aole i holo aku ua haku nei no Ladana elike me kana mea i hoolala mua ai, aka e hoohala ana oia i kona manawa o ke ao, ma Kanale Hale, imua o Bela, a ma na hora or ke ahiahi, e hoohala ana oia me, Kakalina, nolaila he elua ana mau ipo, e hoheno la iloko o kela mau la:

            "Ke hoomamao loa nei au ia'u iho mai ko'u mau hoaloha mai, no ka uluhua i ka lakou mau hana pahenehene ia'u," i kamailio aku ai ka Haku Fanadale ia Bela Kalani i kekahi la.

            "No na mea e pili ana i ko'u lole mare, ame kekahi mau paalole e ae a'u i kauoha ai, o kuu kauwa, ka mea nana e makaala aku ia mau mea, nolaila e ike mai oe, eia au ke kakali aku nei, i ka la e hooliloia ai kaua i hookahi."

            Oka mea oiaio no nae keia a ka Haku Fanadale e kamailio aku nei imua o Bela, a ua piha loa ua wahine opio nei i ka olioli, no ka ike mai i ka noho malie o kana aloha, me he mea la, aia i'o iloko o ka Haku Fanadale ka iini e hooliloia aku laua i hookahi ma ka mare.

            I ka hala ana o na la he umi mahope mai, ua piha na nupepa me na hoike e pili ana no ka mareia aku o ka Haku Fanadale me Miss Kalani, a o ka olelo nui iho la no ia ma ka waha o na kanaka, no ka hoea mai o kela la ano nui. Ua hoea mai la no hoi na makana like ole, o kela ame keia ano, no ka wahine a no ke kane kekahi, a aia hoi ka Haku Fanadale ke nooho la me ka manao @auki, oiai ke kau mau la kona manaolana no ka hooko ole ia o ka mare mawaena o laua.

(Aole i pau.)

 

 

He Moolelo no

PITA NIKOLA

A I OLE

Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana

Hanohano a Lawe Mai i ke

Kulana Makaainana

 

            "Owai hoi ia me a hiki ke hoomanawanui iho i ak hana a kela kanaka, a o kena no kau pane a'u i ike mua ai. Eia ke kanawai ame ka pono ma ko'u aoao, ke manao au e hoohana aku ia mau wea, aka nae he oi loa aku ko'u makemake, e loa ka pono ia'u, mamuli o ka hui kina ana o ke kanaka me ke kanaka, me ke ku ole imua o na aha hookolokolo, a puka ae na moolelo like ole maloko o na nupepa. Aole paha he pilikia o na moolelo maloko o na nupepa, no kekahi kanaka ilihune elike me a'u nei, aka e lilo ana nae ia i mea ano nui loa no Mr. Makuaia."

            "Ae, he mea oiaio kena au e kamailio mai la."

            "Ua maopopo ia Mr. Makuaia keia mea a'u e hoike aku nei ia oe, oiai aole he kahua ana e paio ku-e mai ai ia'u," alaila hooki iho la o Haka Kenede i kana kamailio ana mai, no ka hakilo pono ana i ko Nikola ano, in a e komo mai ana e kokua iaia, aole paha.

            Aia o Nikola ke kopekope la ia ka lehu o kona kikalika, me ka hoolohe malie ana mai hoi i na hoakaka a kona kokoolua, me kona akahele loa nae, aole he hoikeike wale mai ma kona helehelena i na mea iloko o kona noonoo, alaila hookamailio wale mai la no oia"

            "Pehea i maopopo ai ia oe, ua loli ae ko'u ano mai kela manawa mai au, i haalele iho ai i kuu hale nei?"

            "No keia kumu, ua ike au, he kanaka oe i makee mau e hanaia ka pono, a o ka hewa he hewa no ia pela no hoi ka pono, e loli ole ae ai i ka hewa."

            Ua hoike mua loa aku au ia oe e Haka Kenede, aole o'u makemake e owiliia aku iloko o keia ano hana au ame Mr. Makuaia."

            "Pela i'o no, aka nae, e hoololi ana oe i kou manao, ke pau ka'u hoakaka ana aku imua ou, i na mea apau."

            "Pela i'o anei?"

            "Aole o'u kanalua iki no ia mea, koe wale no, a he kanaka naaupo loa oe. Ua hakilo aku au i kou mau ano, a ua ike au, aole oe he kanaka, i makemake e noho paa makekahi kulana hookahi, a aole no hoi oe i makemake e lilo i kanaka ilihune i na wa apau, o keia no ka noonoo iloko o na kanaka apau a no ka hoolilo ana aku ia oe i kanaka waiwai, pela au e koi aku nei ia oe, e komo pu mai me a'u, maka hana a'u i hoolala ai no ko kaua pomaikai.

            "O ka mea oiaio loa, owau ke kuleana i ka hapalua o na dala apau a Mr. Makuaia e ai hookano mai nei, owau ka mea nana i kokua aku iaia, i loaa mai ai kela lua waiwai ma ke Komohana, o keia ka mea oiaio loa. Aole o'u manao maoli e hoopilikia aku i kela kanaka, aka ma ke ano maikai e konoia aku ai oia e haawi mai i ko'u mahele, o ka pau ae la no ia o ko'u hoopilikia ana aku iaia. Heaha auanei kela mau dala ana e haawimai ai na'u, no ko'u mahele, he mea liilii wale no ia iaia, iloko o ka makahiki hookahi a oi aku, ua hoi hou mai no kela mau dala iaia, no ka mea ua lohe nui au, no ka holomua, o kana lawelawe oihana ana. He mau ano nui ka'u i lohe mai ai, i loko o ko'u mau la o ka hele hoomaha ana aku nei e pili ana nona, a ke lohe oia i keia mau mea, okona ae koke mai no ia, e mahele i kona mau waiwai, no'u kekahi, a nona no hoi kekahi."

            "Heaha no hoi ke kumu o kou hele pololei ole ana aku imua on a, a koi aku i kou kuleana i na dala ana e paa mai nei?"

            "Aole au he kanaka hupo, e hookomo okoa aku ai ia'u i loko o ka poino. Ma ka manawa mua loa a'u e komo ai maloko o kona hale, e pani ana oia i na puka o kona hale a paa, alaila kauoha ae i kona poe kanaka e ki mai ia'u i ka pu a make; nolaila aole loa au e mauna aku i ko'u ola imua o kela kanaka. Me ka malia wale no keia hana e pono ai, aole o ka lawelawe aku ma kekahi ano, e kuekaaia ae ai kana mau hana limakoko i hana ai, he mea ia a hoopsilikia loa ia aku ai kana mau oihana maloko o Nu Ioka.

            "Me ke kulana maikai no nae o Mr. Makuaia i ka poe lawelawe oihana ma Nu Ioka, ua nui o ka'u mau mea i lohe at na kanaka e kamailio ana, no na freshman pohihihi hookalatupua ma Pohaku Eleele nei, nolaila he mea makehewa wale no ka hoao ana aku e hui kino me kela kanaka.

            "Ma ou hookahi wale la no , e holopono ai kaeia hana, no ka mea o oe ke kanaka i hilina'i loa ia e Mr. Makuaia, aole ana e nele kona maliu mai i kau mau mea apau e hoakaka aku ai imua on a, o ka holopono no ka hoi ia o keia hana nui."

            "Ina aole oia e maliu mai ana ia'u alaila pehea iho la ka pono?"

            "Ke maliu ole mai oia ea, alaila hookikina aku ma na ano apau, ahiki i kona pilipu ana i ka paia."

            "Ma ke ano hea kaua e hookikina aku ai iaia?"

            Upo'i iho la kekashi maka o Haka Kenede, me ka awihi ana aku o kekahi maka nana ia Nikola, alaila pane aku la. “E hoike aku ana au i ka hana i makemakeia, i ka wa pono, aka nae o ka mea mua, e pono au e lohe i kou manao, no kou hui pu mai a hui ole mai paha me a’u ma ke koi ana aku i ko’u kuleana i ko haku.”

            "Hoolalau hou iho la o Nikola ma ka lulu ana i ka lehu o kona kikalika, alaila pane ae la ma ke ano pahemaehma: "Aole he hana pono e ae a kela kanaka e lawelawe mai ai, o ka hooko wale no i ka mea pololei."

            "Ae, o kena ka mea pololei au e kamailio mai la, aka e hiki ana anei ia'u ke hilinai aku maluna ou, no kou kokua mai ia'u ma keia hana?"

            "Heaha kau hana i makemake ai na'u e hooko aku?" wahi a Nikola mahope o kona noho hamau ana no kekahi mau sekona.

            "O kena ke kamailio ana e Nikola, aka e hoomanawanui iho oe pela, aole o ka pupuahulu mai. Ua paa i'o anei kou manao e kokua mai ia'u?"

            "Heaha auanei, in a au e ike aku ana, he nui ka pomaik@ ma keia hana, alaila aole au e kanalua ana i ke kokua ana aku no ka holopono o kau mau mea apau i hoolala ai."

            "Pehea no hoi oe i hookahi haneri kaukani kou uku mai mai ia'u aku no keia hana nui?"

            "Ae, he huina dal mahuahua kela, aka nae aole o'u ike aku i ka hana i makemakeia ai na'u e hookoaku, o ia hoi ka hana, i hiki ole ai ia oe ke hooko ponoi aku."

            "Alaila, aia kekahi mau mea au i maopopo ole ai, no ka moolelo e pili ana i ka mea i hanaia, a malia aia a maopopo pono ia oe, ia wa auanei e ike maole iho ai no oe, i ka maalahi o ka hana i manaoia ai nau e hooko aku."

            "Ke hoolohe aku nei au i kena mau hoakaka au e Haka Kenede, heaha hou aku?" wahi a Nikola ma ke ano hoolalau.

            Imoimo iho la kekahi maka o Haka Kenede, me ka hakilo pono ana mai hoi ma ka helehelena o Nikola, a o ia ka ua kanaka nei o ka pane ana mai:

            "Ina ke hoao nei oe e pulapu ia'u e Nikola, e ike auanei oe, o ke koko o kou puuwai, ka uku panai no ia hana kolohe au, ke lohe mai la anei oe i kou manao?" wathi a Haka Kenede me ka leo kuoo.

            Noke okoa ae la o Nikola i ka akaaka, me he mea la, aole i lilo na olelo hooweliweli a Haka Kenede o ke kamailio ana aku iaia, i kumu nona e maka'u ai, me kona pane ana mai nae.

            "Aole i lilo kau mau olelo hooweliweli, i kumu no'u e maka'u ai, a in a ua manao oe, ua hiki no ia oe hookahi ke hooko aku i kau mau hana apau i hoolala ai, alaila e waiho malie mai no ia'u, me kou hookomo ole aku ia'u iloko o kekahi pilikia. Mai hoike hou mai ia'u i kekahi mau mea, oiai aole no o'u makemake e lohe i kau mau hana, a i kou moolelo paha o ke ola ana."

            Ua puni loa o Haka Kenede, no kela mau olelo pulapu a Nikola, no ka mea ua akakuu mai la kona ano uahoa, a o ia kana o ka pane ana aku:

            "Aole he kumu nui o ko'u hele ana mai nei e hui kino pu me oe, no ke ake no ia e hui pu mai kaua ma ka hana a'u i hoolala ai. No kou makemake, a makemake ole paha e kokua mai ia'u, e hoike aku ana au i ka mea oiaio loa imua ou."

            "Aia no ia i kau noonoo ana, no ka mea o oe no ka haku, ma kau mau mea apau e hana ai, ua lohe mua aku nei no oe i k@'u manao, o ia hoi, in a he hiki no ia oe ke hooko hookahi aka i kau mau mea apau i holala ai, alaila e waiho malie mai oe @a'a me ke kaualako ole aku iloko o kekahi hana e poino ai."

            Nana pono hou aku la o Haka Kenede maluna o Nikola, a i ka hala ana o kekahi mau sekona, lalau aku la i ka o nole wisake, a hoopiha iho la i kona kiaha, aia hoi o Nikola ke hana mai la, me kona noonoo ana iho, he oi aku ka pono, e on a k@ kanaka i ka waiona, malia o hiki i ua o Nikola ke huli aku @ kahi mau ike, e hoopuhiliia ai kela kanaka ma kana mau hana hoomaka'uka'u ia Mr. Makuaia.

            Ua kokoke loa e pau ka rama oloko o ka omole, nolaila ku ae la o Nikola iluna, a kii aku la he omole wisake hou, me ka lawe ana mai a kukulu iho la maluna o ke pakaukau, no kona lawe ana mai a kukulu iho la maluna o ke pakaukau, no kona makemake wale no, e on a o Haka Kenede, pela oia i kii hou ai i kela omole rama.

            "Ea, ua lako maoli oe e Nikola i ka rama maikai loa, pehea i loaa mai ai keia omole wisake ia oe?" i ninau aku ai o Haka Kenede.

            "He makana keia na Mr. Makuaia i haawi mai ia'u, aole nae au i wehe iki i kena omole, a nau e hoau mua nei."

            "Ina pela ea, alaila, ke hoomaikai e ae nei au i ko haku, no keia makana hiwahiwa ana i haawi mai ai nau; a ke noi nei au ia oe e Nikola, e inu kaua, a e hauoli, no ke kaa mai o na dala a Mr. Makuaia malalo o ko kaua malu," alaila kau ae la o Haka Kenede i kona kiaha, oiai hoi o Nikola, i ninini iho ai i kona kiaha, me kona inu ole nae, aka e hoomakaukau mua ana oia, i ole ai e hookikina aku o Haka Kenede iaia.

            I kela âme keia manawa maikai a Nikola e ike ai, e ninini ana oia i kona kiaha iloko o kekahi bola nui, mahope aku o ke pakaukau, me ka ike ole mai o Haka Kenede, i hana o Nikola pela, no kona makemake e on a oia, aka o kona kokoolua kan@ i ake ai e on a, i hiki ai iaia ke huli ialoko o kona mau lole.

            "Ua hoea mai la kaua i kahi a'u e hoike aku ana ie oe e Nikola, e pili ana ia'u ame Mr. Makuaia, o ia ke ano o ka lilo ana mai o ka lua waiwai ia maua. Aole nae keia he moolelo maikai, ua hoike mua aku no au i kekahi hapa o kela moolelo, oia nae ua huna au i ka mea oiaio loa. O Makuaia wale no ame @'u, na mea i ike i hanaia, a aole loa kela kanaka e aa ana @ hoike i ka mea oiaio, in a no e hookauia aku ana ka make maluna on a."

            "Alaila he hana kolohe ka paha ia a olua i lawelawe ai ea."

            "Ae, he kolohe haahaa loa, i oi aku mamua o kau mea i manao ai, a pehea e kapa aku anei oe ia Mr. Makuaia he mea pepehikanaka?"

            "He mea pepehikanaka i'o anei o Mr. Makuaia?"

            Kunokunou aku la o Haka Kenede i kona poo, e hooi aku ana, no ka lilo i'o ana o Mr. Makuaia he mea pepehikanaka, a pane aku la: "Ua kailiia e maua kela lua waiwai me kalima ikaika, a lawe aihue mai la mai ke kanaka mai i kuleana i kela waiwai. O Mr. Makuaia ka mea nana i pepehi iaia a make."

            "Pela i'o anei ka mea oiaio?"

            "O keia ka mea oiaio loa! O Makuaia ka mea nana i hou i kela kanaka me kana pahi ma ka iwiaoao, i ka manawa o nanea ana ua kanaka nei i ke kamailio me a'u. Heaha kou manao no kela hana a ko haku?"

            "Ea, he mea hookahaha maoli keia i ko'u manao, ka lilo an@ o Mr. Makuaia he mea pepehikanaka!"

            "O keia ka mea oiaio a'u e kamailio aku nei ia oe, nolaila e ike iho oe e Nikola i ke ano maoli o kou haku hana. Nolaila me keia mau mea au i lohe aku la, e ike iho ana no oe, i ke kumu o kona maka'u loa, i na manawa apau a'u e hoea mai ai; ua lilo oia he pio na'u, e hiki ole ai i ko haku, ke hoole mai i ko'u mau makemake apau."

            "E hiki ana anei ia oe ke hooiaio mai, no kona lilo ana i mea hana karaima?"

            Haha ae la kekahi lima o Haka Kenede ma kona auwao, me ka pane ana mai: "He hana maalahi loa ia a'u e hana ai aka aole nae o'u makemake e hoopilikia wale aku iaia, ke hooko mau mai no oia i ko'u mau makemake apau. He kumu no nae kekahi, e hiki ole ai iaia ke hoopilikia mai ia'u," alaila hoomaka aku la o Haka Kenede e kamailio, i ka moolelo o ko laua kakauinoa ana maluna o kekahi mau palapala elua, me kona hookau ana nae i na ahewa ana maluna o Mr. Makuaia.

            Ua lohe mua o Nikola i ka moolelo o ka hanaia ana o kela mau palapala, a ke ike la oia, he mau olelo hoopunipuni wale no ka Haka Kenede e hoike aku nei iaia; aia hoi ma na maka e ike la, aole i pili aku kekahi hewa maluna o Mr. Makuaia.

            Ua lohe mua o Nikola i ka moolelo o ka hanaia ana o kela mau palapala, a ke ike lya oia, he mau olelo hoopunipuni wale no ka Haka Kenede e hoike aku nei iaia; aia hoi ma na maka o ua kanaka nei, na hoailona maopopo loa no kona piha i ka hoopunipuni, a Nikola no e ike la, aole i pili aku kekahi hewa maluna o Mr. Makuaia.

            Ua hele maoli o Haka Kenede a kahi'ohi'o, me ka nohoalii ana o ka waiona maluna on a, nolaila aohe meahuna nele i ka hua'iia ae eia, a ke ike mai la hoi ua o Nikola, ua makaukau loa keia kanaka e hana aku ma na alahele apau, e loaa aku ai iaia he puu dala nui mai ia Mr. Makuaia aku, a in a no ka hooko ole ia o kona manao, alaila e hoao ana oia e kaualako aku ia Mr. Makuaia mai kona kulana hanohano mai, ahiki i ka haule ana ilalo loa, e hoohilahilaia mai ai oia e na kanaka.

            "Ua hokaka mai nei oe imua o'u aia he elua mau palapala i kakauinoaia e olua. Eia ihea kela mau palapala kahi i waiho ai?"

            "Eia no ka Mr. Makuaia palapala me ia ma Pohaku Eleele nei."

            "Pehea i maopopo ai ia oe ia mea?"

            "Aole ana wahi e ae e malama ai i kela palapala, maloko no ia o kona pauhao, me na palapala ano nui e ae."

            "Eia hoi ihea kau palapala kahi i waiho ai?" wahi a Nikola me kona noonoo, e haha iho ana la o Haka Kenede ma kekahi o kona mau pakeke, aole nae pela, aka lalau aku la ua kanaka nei i ka omole wisake, a ninini iho la iloko o ke kiaha, me ka nanakee ana aku ia Nikola.

            "Owau wale no ke kuleana i ka'u meahuna, e hiki ole ai ia'u ke hoike aku imua ou."

            "He keu no hoi, ua makemake mai oe ia'u e lilo i mea kokua aku, no ka holopono o kau hana, heaha iho la kou kumu o ka huna ana i kahi i waiho ai o kau palapala?"

            "Ua makemake i'o au ia oe e kokua mai ia'u, a o kau hana o ia no ka hoao ana e kaa mai kela palapala a Mr. Makuaia malalo o ko'u malu, o ko kaua mahele no ia i na dala a kela kanaka mawaena iho o kaua a elua, pehea ia i kou manao e Nikola?"

 

(Aole i pau)