Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 29, 20 July 1922 — MAI HOOHALA WALE I KOU MANAWA A NO KA MEA KE POKOLE LOA IA. [ARTICLE]

MAI HOOHALA WALE I KOU MANAWA A NO KA MEA KE POKOLE LOA IA.

Ma kela mau aku la o na kupuna, i ike nui ia ai ka poe ola' loihi, mai ke kanahlku, kanawalu a pii iluna na makahiki. Oielo te la na kanaka u *i, ua loihi na makahiki 0 ka hana ana i na hana ma keia o"la ana. He oiaio pahn keia, a aole pahaf E imi aku nae kakou i ka oiaio o ia manao. E lawe ae kaua e kuu mea heluhelu a hookupono i ka kaua mau hana noii maluna o ke kanaka e ola ana he kanahiku makahiki, a hoonohonoho aku i na la hana o kona ola ana anje kona waiwai i'o, ina he mea hiki. Aia he iwakalua-kumamaha hora o ka la. Hoko o keia mau hora, he ewalu i lilo wale aku i ka puahiohio; ma kekahi olelo ana, aia oe 1 ka aina e hali hele ai (iloko o ka nioeuhane). O ia no paha na hora awelike no ke kanaka e hiamoe ai iloko o ka iwakalua-kumamaha hora o ka la. Ina pela, e koe iho ana k« koena o umi-kumamaono hora ku i ka waiwai io. A nolaila, inq, he ewalu i'o hora hiamoe o keia kanaka i ka la, a piha iaia he kanahiku makahiki; alaila ua m&opopobahe akao kiia mau makahiki, he kanahiku ,o hoolawe ae, he iwa-kalua-kumamakolu makahiki me eha malama ia, a e koe ana ke koena o kanaha-kumamaono makahiki me oono mahina. Iloko o keia mau makahiki i koe iho o na la o ke ola ana o ua kanaka nei, aole i nele ka loaa hou o ka kaua alahele e pa 'ipa 'i ae' ai i na waiwai ole, i loaa aku ia kaua na la hana oiaio a waiwai maoli o ke ola ana keia kanaka nona na ttiakhiki he kanahiku. I ko kaua hoolawe ana he akohi hapa-kolu koe, he elua hapa-kolu e nana ae kaua i nn la o kona hanauia ana, ahiki i ka piha ana o korta mau makahiki i ka iwakalua-kumama* kahi. He mau makahiki waiWai ole no ia, a no ka mea, he mau la hi-o wale no ia o ke ola ana o ko kanaka io aia nei. Aole hoi i onipaa ka manao hana e ikeia ae ai e ko ke ao. Nolaila, mailoko ae o ke koena o elua hapa-kolu e hoolawe ae i keia mau la o ka noho opiopio he iwakalua-kumamakahi, a e loaa ana ke koena o iwakalua-kumama-linia makahiki ame ewalu malama. O keia na makahiki maoli o ua kanaka nei i hoohanaia me ka oiaio, a o ia wale no na la waiwai i keia ao. Koe wale no a hoolawe hou ae kaua, e kuu mea heluhelu, i na la i nohoia no ka niolowa, ma'i a i ka lealea paha, e olelo ae ma ka huahelu ano nui e apo ana i keia mau epa ana, he elima ia makahiki me ewalu malama; alaila, e loaa ana ke koena o iwakalua makahiki. O keia mau makahiki na makahiki. oiaio maoli a ua kanaka nei i hana mAoli no ka ukuia niai. O keia ola ana a piha na makahiki ho kanahiku he opala wale no ka hapanui. Ina e hookuku kela kanaka keia kanaka iaia iho me keia mau huahelu a manao maluna ae, e ike ana no kela ame keia i kona kuhihewa ana, ua liana oia i na hora apau o kona ola ana, maluna o kekahi oihana ana e paa ana. E nana i keia kanaka i ola he kanahiku na makahiki, he kanalima makahiki i lilo aku i ka puahiohio; he iwakalua makahiki wale no kona v/ahi waiwaiio. Ma keia mau hookuku ana e ike ai kaua e kuu mea heluhelu, i ka loaa ole ia kaua he mnnawa e moLowa ai. Hookahi wale no o ka hana, hana, hana mau a po ka la, ma na mea oiaio a ku i ka pono. Luhi no ke kino i ka hana, hoi hooluolu, a ala no, hana, hana mau. Owai ka mea i hoomanao i keia a noonoo? Nolaila no ka ke kumu 0 ka Solomona paipai ana i ka lehulehu o kona aina, ma ka buke o Kekahuna, mok. 12, pauku 1< "E hoomanao oe i kou mea nana i hana, 1 na la o kou noho opiopio «na." He olelo oiaio keia, a he wahi olelo a'o no i lohe mau ia mai na kumu a'o mai, a pela no hoi mai na makua mai. E hana o i opiopio, wahi a ka olelo a na makua. Aia ma ka pauku 13 keia olelo, "E hoolohe oe ika hope o keia mau mea apau. E maka'u i ke Akua, a e malama i kona mau kanawai, no ka mea, o ia ka ke kanaka (pono) a paa." E kala illo ka, ka ikeia ana o ka pokole loa o kou mau la hana e ke kanaka; a i kou hana ana, e haua mo ka pono i ka pono, me ka ponopono mau i loaa ka uīiu nui ma-o no keia mau la hana pokole. Ma kekahi olelo a na kanaka, he doublo pay, a i ole he overtime. Aole loa he manawa a ke kanaka e hoolilo 'ai no ka hew*. Ke ike ae la no kaua e kuu mea heluhelu. E nana aku kaua i ke ola |na o ke Alii Kalanianaole. Ua pokole mai kona mau la, mai ke kanahiku a i ke kanalima. Eia n§e, mamuli o kona hoomaka ana i kana mau hana pono i kona mau la opio, ua piha pono no kona manawa hana i ka iwakalua makahiki; oiai uae, lie kanalima wale no ona mau makahiki o ke ola ana

Aia "ka ui ame ka pono maoli 0 ka hana i ka wa opio; i ka hiki ana mai 0 na la ino, ua oluolu ia mau mea iaia, a no ka mea, ua pau kana hana. He iwakalua makahiki 0 ka noho ana ma ke kulana Elele no Haawii. sia no hoi na makahiki hana 0 ke kanaka ma ka kaua hoonohonoho i kulike me ka hapa hope 0 ka p&uku 1 o ka huke o ke Kahuna, mok. 12: "0 i Mkl ole mai na la ine, a hookokoke ole ia mai na »»• kahiki, au ē olelo ai, aole o'u oluelu 1 keia mau mea." No ke alii, e ike kaua, i ke kokoke ana mai o na makahiki ame ka la ino, ua nana ae oia Lkan*. Mu hana a olelo ae, "Ua oluohi keia mau mea. He wahi olelo a '0 kupono keia no kaken apau keia lahui kanaka; a oi wale aku hoi i ka poe e hei aku aaa rj 9» aina hoepulapula. E loaa ana kou m*nawa hana; a i ka hana wale no aole hoi i ka lalau kekahi; a no ka mea, aolo he alahele no na mea hoohihia e komo ae ai, elike me ko ke alii ola ana. Aia ke kumu alakāi no kakou apau; a heaha ana ka kakou hana e kukulu ae ai i kiahoomanao ,eliko me ka ke alii? Eia no, e mahi aku i ka aina a kanu aku i na mea apau e pono ai no ke oJa 0 ka ohana, a oi aku. E lilo kou kihapai i kihapai nani « waiwai nui, e hiki ai ke hoolawa ae i na makeke maauaua. Ma ia hana nna, ua kukulu ae 00 i kekahi hana i pilipu aku i ka ke Alii. O kana ke kii ana i ka aina a haawi mai ,a 0 kau hoi, 0 ka mahi a kanu aku me na mea e pono ai keia ola honua ana. Ke pili koke ao la no oe me ka ke alii. O ka mea nui wale no, 0 ka hoomau i ke hana, a piha ponO ka manawa he iwakalua makahiki. O keia wale no na mea ano nui i ko keia ola ana 0 l a nui 0 na hora hana. No ia kumu i hoolilo ai kekahi poo i na hora "iiiamoe i mau hora hana e mahuahua ae kahi uku; a no ia oie»> kapa aku ke kanaka ia Wēs, hO Overtime. Oka ke Akua 'hoi ia kakou he hookahi no ano—He strai£ht time.