Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 29, 20 July 1922 — He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana [ARTICLE]

He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana

"Owai hoi ia mea hiki kc hoomanawanui iho i ak hana a kela kaiiaka, a o kena no kau pane a'u i ike mua ai. Eia kc kanawai ame ka pono ma ko'u aoao, ke manao au e hoohana aku ia mau mea, aka nae he oi loa aku ko'u makem.ike, e loaa ka pono ia'u, mamuli o ka hui kino ana o ke kanaka me ke kanaka, me ke ku ole imua o na aha hookolokolo, a puka ae na moolelo like ole maloko ona nupepa. Aole paha he pilikia ona moolelo maloko o na nupepa, no kekahi kanaka ilihune elike me ā'u nei, aka e lilo ana nae ia i mea ano nui loa no Mr. Makuaia." "Ae, he mea oiaio kena au e kamailio mai la." "Ua maopopo ia Mr. Makilaia keia mea a'u e hoike aku nei ia oe, oiai aole he kahua ana e paio ku-e mai ai ia'u," alaila hooki iho la o Haka Kenede i kana kamailio ana mai, no ka hakilo pono ana i ko Nikola ano, ina e |como mai ana e kokua iaia, aole paha. Aia o Nikola ke kopekope la i ka lehu o kona kikalika, me ka hoolohe malie ana mai hoi i na hoakaka a kona kokoolua, me kona akahele loa nae, aole h.e hoikeike wale mai ma kona helehelena i na mea iloko.o kona noonoo, alaila hookamailio wale mai Ia no oia: "Pehea i maopopo ai ia oe, ua loli ae ko'u ano mai kela manawa mai au, i haalele iho ai i kuu hale nei?" ; "No keia kumu, ua ike au, he kanaka oe i makee mau e banaia ka pono, a o ka hewa he hewa pela no hoi ka pono, e loli ole ae ai i ka hewa." "Ua hoike mua loa aku au ia oe e Haka Kenede, aole o'u makemake e owiliia aku iloko o keia ano hana au ame Mr. Makuaia." "B«la i'o no, aka nae, e hoololi ana oc i kou manao, ke pavi ka'u hoakaka ana aku imua ou, i na mea apau." "Pela i'o anei,?" "Aole o'u kanalua iki no ia mea, koe wale no, a he kanaka naaupo loa oe. Ua hakilo aku au i kou mau ano, a ua ike au, aole oe he kanaka, i makemake e noho paa ma kekahi kulana hookahi, a aole no hoi oe i makemake e lilo i kanaka ilihune i na wa apau, o keia no ka noonoo iloko o na kanaka apau, a no ka hoolilo ana aku ia oe i kanaka waiwai, pela au e koi aku nei ia oe, e konlo pu mai me a'u, ma ka hana a'u i hoolala ai no ko kaua pomaikai. "O ka mea oiaio loa, owau ke kuleana i ka hapalua o na dala apau a Mr. Makuaia e ai hōokano mai nei, owau ka mea nana i kokua aku iaia, i loaa mai ai kela lua waiwai ma ke Komohana, o keia ka mea oiaio loa. Aole o'u manao maoli e hoopilikia aku i kela kanaka, aka ma ke ano maikai e konoia aku ai oia e haawi mai i ko'u mahele, o ka pau ae la no ia o ko'u hoopilikia ana aku iaia. Heaha auanei kela mau dala ana e haawi mai ai na'u, no ko'u mahele, he mea liilii wale no ia iaia, iloko o ka makahiki a oi aku, ua hoi hou mai no kela mau dala iaia, no ka mēa ua lohe nui au, no ka holomua, o kana lawelawe oihana ana. He mau ano nui ka'u i lohe mai ai, iloko o ko'u mau la o ka hele hoomaha ana aku nei, e pili ana nona, a ke lohe oia i kela mau mea, p kona ae koke mai no ia, e mahele i kona mau waiwai, no'u kekahi, a nona no hoi kekahi." "Heaha no hoi ke kumu o kou hele pololei ole ana aku imua ona, a koi aku i kou kuleana i na dala ana e paa mai nei?" "Aole au he kanaka hupo, e hookomo okoa aku ai ia'u iloko 0 ka poino. Ma ka manawa mua loa a'u e komo ai maloko o kona hale, e pani ana oia i na puka o kona hale a paa, alaila kauoha ae i kona poe kanaka e ki mai ia'u i ka pu a make; nolaila aole loa au e mauna aku i ko'u ola imua o kela kanaka. Me ka malia wale no keia hana e pono ai, aole o ka lawelawe aku kekahi ano, e kuekaaia ae ai kana mau hana limakoko 1 hana ai, he mea ia e hoopilikia loa ia aku ai kana mau oihana maloko o Nu loka. "Me ke kulana maikai no nae o Mr. Makuaia i ka poe lawelawe oihana ma Nu loka, ua jiui no ka'u mau mea i lohe ai \ na kaqaka e kamailio ana, no na ftieahuna pohihihi hookalakupua ma Pohaku Eleele nei, nolaila he mea makehewa wale no ka hoao ana aku e hui kino me kela kanaka. "Ma ou hookahi wale la no, e holopono ai keia hana, no ka mea o oe ke kanaka i hilina'i loa ia e Mr. Makuaia, aole ana e nele kona maliu mai i kau mau mea apau e hoakak» aku ai imua ona, o ka holopono no ka hoi ia o keia hana nui." "Ina aole oiia e maliu .mai ana ia'u, alaila pehea iho la ka pono?" "Ke maliu ole mai oia. ea, alaila hookikina aku ma na ano apau, ahiki i kona pilipu ana i ka paia." "Ma ke anō hea kaua e hookikina aku ai iaia?" Upo'i iho la kekahi maka o Haka Kenede, me ka awihi ana aku o kekahi māka nana ia Nikola, alaila pane aku la. "E hoike aku aiia au i ka hana 1 makemakeia, i ka wa pono, aka nae o ka mea mua, e'pono au e lohe i kou manao, no kou hui pu mai a hui ole mai paha ,me a'u ma ke. koi ana aku i ko'u kuleana i ko haku." Hoolalau hou iho la o Nikola, ma ka lulu ana i ka lehu o kona kikalika, alaila pane ae la ma ke ano pahemahema: "Aole he hana pono e ae a kela kanaka e lawelawe mai ai, o ka hooko wale no i ka mea pololei." "Ae, o kena ka mea pololei au e kamailio mai la, aka e hirci ana anei ia'u ke hilinai aku maluna ou, no kou kokua mai ia'u ma keia hana?" "Heaha kaū hana i makemake ai na'u e. hooko aku ?" wahi a Nikola mahope o kona noho hamau ana no kekahi mau sekona. "O kena ke kamailio ana e Nikola, aka e hoomanawanui iho oe pela, aole oka pupuahulu mai. Ua paa i'o anei kou manao e kokua mai ia'u?" "Heaha aiianei, ina au e ike aku ana, he nui ka pomaika? ma keia hana, alaila aole au e kanalua ana i ke kokua ana aku no ka holopono o kau mau mea apau i hoolala ai." "Pehea no hoi oe i hookahi haneri kaukani kou uku mai ia'u aku no keia hana nui?" "Ae, he huina dala mahuahua kela, aka nae aole o'u ike aku i ka hana i niakemakeia ai na'u e hooko aku, o ia hoi ka hana, i hiki ole ai ia oe ke hooko ponoi aku." "Alaila, aia kekahi mau mea au i maopopo ole ai, no ka mooielo e pili ana i ka mea i hanaia, a malia aia a maopopo pono ia oe, ia wa auanei e ike maoli iho ai no oe, i ka maalahi o ka hana i manaoia ai nau e hooko aku." "Ke hoolohe aku nei au i kena m'au hoakaka au e Haka Kenede, heaha hou aku?" >vahi a Nikōla ma ke ano hoolalau. Imoimo iho la kekahi maka o Haka Kenede, me ka hakilo pono ana mai hoi ma ka helehelena o Nikola, a o ia ka ua kaiiaka nei o ka pane ana mai: "Ina ke hoao nei oe e pulapu Nikola, e ike auanei oe, o ke koko o kou puuw'ai, ka uku pSai no ia hana kolohe au, ke lohe mai la anei oe 1 ko'u mahao?" wahi a Haka Kenede me ka leo kuoo.

Noke okoa ae la o Nikola i ka akaaka, me he mea la, aole i lilo na olelo hopweliweli a Haka Kenede o ke kamailio aua aku iaia, i kumu nona e maka'u ai, me kona pane ana nuii nae. "Aole i lilo kau mau olelo hooweliweli, i kumu no'u e maka'u ai, a ina ua manao oe, ua hiki no ia oe hookahi ke hnukn aku i kau hiau hana apau i hoolala ai, alaila, e waiho malie mai no ia'u, me kou hookomo ole aku ia'u iloko o kekahi pil;kia. Mai hoike hou mai ia'u i kekahi mau mea, oiai aole no u makemake e lohe i kau mau hana, a i kou moolelo paha o ke ola ana." Ua puni loa o Haka Kenede, no kela mau olelo (uilapu a Nikola, no uifa ua akakuu mai la kona ano uahoa, ao ia kana o ka pane ana aku: "Aole he kumu nui o ko'u hele ana mai nei e hui kino pu <nc be, no ke ake no ia e hui pu mai kaua ma ka hana a'u i hoolala ai. No kou makemake, a makemake ole paha e kokua mai ia'u, e hoike aku ana au i ka mea oiaio loa imua ou." "Aia 110 ia i kau noonoo ana, no ka mea o oe no ka haku. r,-,a kau mau mea apau e hana ai, ua lohe mua aku nei no oe i Wu manao, o ia hoi, ina he-hiki no ia oe ke hooko hookahi aki kau mau mea apau i holala ai, alaila e waiho m&1?e mai oe la'.i me ke kaualako ole aku iloko o kekahi hana e poino ai." Nana pono hou aku la o Haka Kenede maluna o Nikola, a i ka hala ana o kekahi mau sekoha, lalau aku la i ! a wisake, e. hoopiha iho la i kona kiaha, aia hoi o Nikoh ke iu.na mai la, me kona noonoo ana iho, he oi aku fca pono, e ona kr.a kanaka i ka waiona, malia o hiki i ua o Nikola ke huli aku i ■ • - kahi mau ike, e hoopuhiliia ai kela kanaka ma kana mau haiu hoomaka'uka'u ia Mr. Makuaia. Ua kokoke loa e pau ka rama oloko o ka omole, nolaila ku ae la o Nikola iluna, a kii aku la he omole wisake liou, me ka lawe ana mai a kukulu iho la maluna o ke pakaukau, no kniu makemake wale no, e ona o Haka Kenede, pela oia i kii h<ai ai i kela omole rama. "Ea, ua lako'maoli oe e Nikola i ka rama maikai loa, pehea i loaa mai ai keia omole wisake ia oe?" i ninau aku ai o Ilaka Kenede. "He makana keia na Mr. Makuaia i haawi mai ia'u, aole nae au i wehe iki i kena omole, a nau e hoau mua nei." "Ina pela ea, alaila, ke hoomaikai e ae nei au i ko haku, n-» keia makana hiwahiwa ana i haawi mai ai nau; a' ke noi nei au ia oe e Nikola, e inu kaua, a e haOoli, no ke kaa mai o na dala a Mr. Makuaia malalo o ko kaua malu," alaila kau ae la o Haka Kenede i kona kiaha, oiai hoi p Nikola, i ninini iho ai i konu me kona inu ole nae, aka e hoomakaukau mua ana oia, i ole ai e hookikina aku o Haka Kenede iaia. I kela ame keia manawa maikai a Nikola e ike ai, e niniui ana oia i kona kiaha iloko o kekahi bola nui, mahope aku o ke pakaukau, me ka ike ole mai o Haka Kenede, i hana o Nikola pela, no' kona makeriiake e ona oia, aka o kona kokoolua kana)| r ake ai e ona, i hiki ai iaia ke huli ialoko o kona mau lole. "Ua hoea mai Ia kaua i kahi a'u e hoike aku ana ie oe e Nikola, e pili ana ia'u ame Mr. Makuaia, o ia ke ano o ka lilo ana mai o ka lua waiwai ia maua. Aole nae keia he moolelo maikai, ua hoike mua aku no au i kekahi hapa o kefe moolelo, eia nāe ua huna au i ka mea oiaio loa. O Makuaia wale no ame e'u, na mea i ike i hanaia, a aole loa kela kanaka e aa ana e hoike i ka mea oiaio, ina no e hookauia aku ana ka make maluna ona." "Alaila he hana kolohe ka paha ia a olua i lawelawe ai ea:" "Ae, he kolohe haahaa loa, i oi aku mamua o kau mea i manao ai, a pehea e kapa aku anei oe ia Mr. Makuaia he mea pepehikanaka?" "He mea pepehikanaka i'o anei o Mr. Makuaia?" Kunokunou aku la o Haka Kenede i ,kona poo, e hooia aku ana, no ka lilo i'o ana o Mr. Makuaia he mea pepehikanaka, a pane aku la: "Ua kailiia e maua kela lua waiwai me ka lima4 ikaika, a lawe aihue mai la mai ke kaViaKa mai i kuleana i kela waiwai. O Mr. Makuaia ka mea nana i pepehi iaia a make." "Pela i'o anei ka mea oiaio?" "O keia ka mea oiaio loa! O Makuaia ka mea nana i h"u i kela kanaka me kana pahi ma ka iwiaoao, i ka manawa e nanea ana ua kanaka nei i ke kamailio me a'u. Heaha kou manao 110 kela liana a ko haku?" "Ea, he mea hookahaha maoli keia i ko'u manao, ka lilo am 0 Mr. Makuaia he mea pepehikanaka!" "O keia ka mea oiaio a'u e kamailio aku nei ia oe, nolail;. e ike iho oe e Nikola ike ano maoli o kou haku hana. Nolaii i me keia mau mea au i lohe aku la, e ike iho ana no oe, i ke ku mu o kona maka'u loa, i na manawa apau a'u e hoea mai ai; ua lilo oia Tie pio na'n, e hiki ole ai i ko haku, ke hoole niai 1 ko'u mau makemake apau." "E hiki ana anei ia oe ke hooiaio mai, 110 kona lilo ana i mea hana karaima?" Haha ae la kekahi lima o Haka Kenede ma kona auwae, me ka pane dlia mai: "He hana maalahi loa ia a'u e hana aka aole nae o'u makemake e hoopilikia wale aku iaia, ke booko mau mai no oia i ko'u mau makemake apau. He kumu n<» nae kekahi, e hiki ole ai iaia ke hoopilikia mai ia'u," alaila hoomaka aku la o Haka Kenede e kamailio, i ka moolelo o ko laua kakauinoa ana maluna o kekahi mau palapala elua, me kona hookau ana nae i na ahewa ana maluna o Mr. Makuaia. Ua lohe mua o Nikola i ka inoolelo o ka hanaia ana o kela mau palapala, a ke ike la oia, he mau olelo hoopunipuni wale no ka Haka Kenede e hoike aku nei iaia; aia hoi ma na niaka e ike la, aole i pili aku kekahi hewa maluna o Mr. Makiiaia. Ua lohe mua o Nikola i ka moolelo o ka hanaia ana o kel.i mau palapala, a ke ike lya oia, he mau olelo hoopunipuni wa!c no ka Haka Kenede e hoike aku nei iaia; aia hoi ma na maka 0 ua kanaka nei, na hoailona maopopo loa no kona piha i ka hoopunipuni, a Nikola no e ike la, aole i pili aku kekahi hc.va maluna o Mr. Makuaia. * Ua hele maoli o Haka Kenede a kahi'ohi'o, me ka nohoalii ana o ka waior|a maluna ona, nolaila aohe meahuna nele i ka hua'iia ae eia, ake ike mai la hoi ua o Nikola, ua makaukau *a keia kanaka e hana.aku ma na alahele apau, e loaa aku ai iStia he puu dala nui mai ia Mr. Makuaia aku, a ina no k:i hooko »le ia o kona manao, alaila e hoao ana oia e kaualako aku ,ia Mr. Makuaia mai kona kulana hanohanō mai, ahiki i ka haule ana ilalo loa, e hoohilahilaia .mai ai oia e na kanaka. Ua hoakaka mai nei oe imua o'u, aia he elua mau palapala 1 kakauinoaia e olua. Eia ihea kela mau palapala kahi i waiho ai ?" "Eia no ka Mr. Makuaia palapala me ia ma Pohaku Eleele nei." "Pehea i maopopo ai ia oe ia mea?" "Aole ana wahi e ae e malama ai i kela palapala, maloko no ia o kona pahuhao, me na palapala ano nui e ae." "Eia hoi ihea kau palapala kahi i waiho ai?" wahi a NikoJa me kona noonoo, e haha iho ana la o Haka Kenede ma kekahi o kona mau pakeke, aole nae pela, aka lalau aku la ua kanaka nei i ka oniole wisake, «. ninini iho la iloko o ke kiaha, me ka nanakee ana aku ia Nikola. "Owau wale no ke kuleana i ka'u meahuna, e hiki ole ai ia'u ke hoike aku imua ou." "He keu no hōi, ua makemake mai oe ia'u e lilo i mea kokua aku, no ka holoponu o kau hana, heaha iho la kou kumu o ka huna ana i kahi i waiho ai o kau palapala?" . Ua makemake i'o au ia oe e kokua mai ia'u, a o kau o ia no ka hoao ana e kaa mai kela palapala a Mr. Makuai.l malalo o ko u malu, o ko kaua mahele no ia i na da!a a kela kanaka mawaena iho o kaua a elua, pehea ia i kou manao e Nikola?" (Aole i pau)