Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 30, 27 July 1922 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Nupepa Pookela o no Nupepa Hawaii                                                                            Hoopukaia i na Kakahiaka Poaha Apau

BUKE LXI-HELU 30.          

NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H., 

POAHA, IULAI 27, 1922.   

NA HELU APAU, 6514

 

Ma Keia Poaono e Noho Mai Ai Na Demokarata e Noonoo i Kahuahana

 

Makemake ke Komite Kuwaena Teritore i na Alakai o ka Aoao e Komo Pu Ae ma ka Hoomakaukau Ana i Kahuahana Maikai

 

            Ma ka hora 1:30 o ka auwina la o keia Poaono, e noho ae ai ka hala@@@i a ke komito kuwaena Demokarata, no ka noonoo ana i ke kahuahana kalaiaina, no keia kau koho @@@@ka iho, pela hoi ka noonoo pu ana, i kekahi mau hoololiloli, i na @ula o ka aono kalaiaina, a ua makemake e hoea ae ma ia halawai, no ke kokua ana aku i na hana a kela @@mite, ma na mea apau e nohoalii mai ai ka maluhia iloko o ka aoao Demokarata.

            E malamaia ae ana kela halawai a ke komite kuwaena maloko o ka Hale Phoenix a ma na mea i ma@@@@, e piha ae ana kela halawai, i na kanaka ko'iko'i iloko o ka aoao, @@ ka noonoo pu ana, i na hana @@@@ e pono ai ka hakoko kalaiaina e hookokoke mau mai nei i kela ame keia manawa.

            Ma ka Poaono aku nei i hala, i malama ae ai ke komite kuwaena Demokarata he halawai kukakuka, mawaena wale iho no o na lala o ke komite, a ma ia kukakuka ana, i ho@holoia ai, e hoopau i kekahi mau rula i paa o ka aoao, aka nae i wahi @ holopono ai ia hana, pela iho la i makemakeia ai, na alakai Demokarata, e akoakoa ae ma ka halawai a kela komite, ma ka auwina la o ka Poaono e hoea mai ana.

            O ka hana mua i manaoia, na kela halawai e noonoo ai, o ia no ka hoololi ana i na rula, ma o ke apono ana i kekahi hoololi, e haawi ana i ka mana i ke komite kuwaena e koho aku i lunahoomalu hou no ke komite, i ka wa e hele ai ka lunahoomalu mua, no kekahi wahi mama@ a ma'i paha, a i ole, ma kekahi mau ano e ae paha, e hiki ole ai iaia, ke lawelawe i na hana o kona kulana oihana iloko o ke komite.

            O Jack Milton, ka luahoomalu o @ela komite, i kokoia ai, eia nae ua hala aku aoia no Amerika, e huli hoi koke ole mai ai iloko o ka wa kupono, a o kona hope, oia o Ioela Kiakahi, me he mea la, ma na mea i manaoia, aole, i kupono iaia, ke kulana lunahoomalu no kela komite.

            O kekahi o na hoololiloli i na rula i manaoia, o ia no ke kahea ana i kekahi ahaele kuikawa, i ka manawa e malamaia ai he koho baloka kuikawa, no ka mea ua ikeia ka pilikia, ma ke koho kaloka kuikawa aku nei i hala, i ke kau, na ke komite kuwaena ka wae a me ke koho ana i na moho, he alahele hoi, i holo ku-e ai o Mrs. Mary Atcherley ame Jonah Kumalae, ia L. L. McCandless, ka moho i waeia e kela komite.

            Ua loaa ka ike i kekahi mau hoa o kela komite, a i kekahi poe Demokarata no hoi, aole he pololei ike o ke kaa ana na ke komite e wae i na moho e holo ana ma kekahi koho baloka kuikawa, no ke kumu he hana kaulike ole ia, oiai ua hiki loa i kekahi kanaka mana nui, elike me L. L. McCandless, ke hoohulihuli i ka noonoo o na komite, a koho aku iaia, me ka loaa ole he manaolana no na moho e ae, e ake mai ana, e loaa ka waeia.

            Ma kahi nae e pili ana i ka ninau moho, no ke kulana elele lahui, ma keia kau koho wae moho ae, a pela ma ke koho baloka laula aku, ua maopopo loa, ka lokahi o ka manao o na lakai Demokarata, i ka inoa o William P. Jarrett, a ua hoopau loa hoi o L. L. McCandless, i kona manao, e holo moho, pela hoi me Jonah Kumalae, aka no Kauka Raymond, ua manaoia aole no oia e holo ku-e mai ana ia Mr. Jarrett no ke kumu, ua hookoia no kona iini, ma o ka holo moho ole ana o L. L. McCandless, no ke kuleana elele lahui.

            No na mea e pili ana i na puaku o ke kahuahana, he hana ia mwaena o na lala o ke komite kuwaena ame Wm. P. Jarrett, mamua o ka waihoia ana ae iloko o ka ahaelele, i ka nana aku nae, e kukuluia mai ana kekahi kahuahana, i kaokao, mai ke kahuahana, i kaokao, mai ke kahuahana a na Republika, o ke apono ana.

 

 

Paa he Kiakaa i ka Hopuia No ka Hewa Ona

 

Hoao Oia e Ki-pe i kekahi Mea o ka Hooku'i Ana Aku me Kona Kaa Otomobile

 

HOOLEIA MAI KELA HANA HOAO E KI-PE

 

Lilo na Hooikaika Ana a ka Wahine e Hoopakele i Kana Kane i Mea Ole

 

            No ke kalaiwa i ke kua otomobile me ke kahiohio i paa ae ai he Kepani kalaiwa kaa otomobile, o H. Uyeda ka inoa, ma ka po o ke Sabati i hala iho la i ka hoopuia e ka makai baikikala Silva, a ua hookuuia aku nae mamuli o ka bela ia ana he $100.

            E holo ana o Manuel Garcia Jr., ka mea i hookuʻiia aku a eha, maluna o kona kaa baikikala ma ke hiki o na alanui Moi ame Beritania ma Kapalam ae nei e hoi ana i ka hale ma kona manawa i hookuʻiia aku ai e ke kaa otomobile e kalaiwia ana e Uyeda, a poholehole kona poohiwi ame kona aoao akau. Ua aweia mai oia a ka halemaʻi o na poino ulia.

            Ma ka Garcia hoakaka ma ka halewai imua o na maikai ma kela po Sabati e hoi ana oia maluna o kona kaa baikikala ma ke alanui Moi a ma ka aoao pololei hoi ana e holo ai, ua holo mai la o Uyeda ma ka aoao e holo ana mai kekahi aoao mai a hookuʻi mai la i kona kaa e kau ana a haki ka huila ohope a kapakahi ka huila amou. Ma kela manawa i haki ai o kona kaa ame kona eha ana ua haawi ke Kepani iaia $100 ina e holo pu aku ana oia me ia i kona hale; ua hoole aku oia a koi aku la ia Uyeda e laweia mai oia a ka halemaʻi o na poino ulia, eia nae ma kahi o ko Uyeda lawe pololei mai iaia i ka halewai ua laweia aku la oia a kekahi alanui ololi a hoomakaʻukaʻu mai la o Uyeda e hili iaia me ka pauku laau. O kona kahea ai la no ia no kakahi koua a he kanaka me ka paalole koa ka i hele mai ia manawa a kauoha mai la ia Uyeda e lawe mai iaia i ka kalewai.

            O ka wahinea Uyeda ame elua mau keiki me ia maluna o ke kaa, a ua hooikaika ka wahine ma o ka hoakaka ana ae imua ke Kakiana e ku ewaki ana ia manawa e kupale ma ko Uyeda aoao me ka olelo ana ae aohe o Uyeda i inu iki i kekhi waiona, eia nae aohe i hooloheia mai kana mau olelo. Mahope o ka hookuuia ana o Uyeda ma ka bela, ua hookapu loa ia aku oia e D. C. Kamauohu, ka luna o na kalaiwa kaa oto aole aoia e kalaiwa hou i kekahi kaa ma ia hope aku, na kekahi kanaka okoa e kalaiwa hou i kona kaa no ka hoihoi ana aku ia lakou i ka hale.

 

EHA POE E ALUALU NEI I KE KULANA LUNA AUHAU.

 

            E hoakaka ana ka Nupepa The Garden Island o Iulali 18, eha poe e alualu mai la o ka Mokupuni Kihapai no ke kulana luna auhau no ka apana o Kawaihau, no lakou keia mau inoaa, K. Masunaga, Arthur Wong, N. K. Hoopii ame Sam Keliinoi; a ma kekahi la o ka pule aku la i hala e maopopo ai ka mea o lakou e haawiia ana, ma ka manawa a ke komite kuwaena o ka aoao Repubalika e halawai ai a haawi i kana noonoo ana maluna o is kumuhana.

            No Masunaga, he kokua luna auhau oia no kekahi mau makahiki i hala a ua ikeia kona makaukau ame kona hoopono ma ia hana iloko o kona mau manawa o ka lawelawe hana ana me kona poo maluna ae ona, oia ke kanaka a ke komite hooko o ka aoao Repubalika o ke kalapu o ka Apana o Kawaihau o ke apono ana, aka nae, koe keia, e lilo ana anei ka koapono ana a ke komite hooko o ia kalapu i mea koikoi na ke komite kuwaena Repubalika e kalele ai i kana olelo hooholo a apono aku!

            No Sam Keliinoi ame N. K. Hoopii he mau kanaka laua i komo poo iloko o ka ehaeha o na hana kalaiaina, ma ia ano e lilo ana paha auanei laua i mau hoapaonioni e hoohapakue ai i kana mau hooikaika ana no ka lilo o ia kulana hana iaia.

            No Arthur Wong he kanaka oia i lawa i ka makaukau no ka lawelawe ana ia hana no ka mea he lunahooia ka oia a he kanaka malama buke moowaiwai i mahalo nui ia, o ka mea wale no nana e hooholo a e apono i ka mea e hookauia aku ai o ia hana o ia no ke Komite Kuwaena Repubalika o ke Tertore.

 

 

Eia na Moho Elele Lahui Eha ke Hooikaika Kalaiaina Mai Nei

 

He Ekolu Mau Moho ma ka Aoao Repubalika me Hookahi ma ka Aoao Demokarata e Haha Mai Nei i ko Lakou Ikaika

 

            Hakalia no apau ka ahaelele hana kahuahana a ka aoao Repubalika, ma ka Poalua o ka pule aku nei i kala, o ka hoomaka koke no ia o na moho elele lahui, e hele e hooikaika kalaiaina, no ka haha ana i ka menao o na mana koho baloka, no ka lakou moho elele i makemake ai e hoouna no Wakinekona.

            He elua mahina okoa i koe, alaila hoea mai i ke kulana elele lahui i Wakinekona, a pela hoi no na kulana o ka ahaolelo kuloko, iloko nae o keia mau mahina, e nui ana na hooikaika ana ma ka aoao o na moho, i wahi e loaa ai ka lanakila.

            Ma ka aoao Repubalika, he ekolu mau moho i maopopo loa i keia manawa, oia na Senatoa Charles E. Kina, John H. Wise ame ka Lunamakaainana Norman K. Lyman; a ma ka aoao Demokarata hoi, he hookahi wale no moho i maopopo, oia ka Makai Kiekie W. P. Jarrett.

            No ke komo kino ana aku iloko o na hooikaika kalaiaina ana, i haalele iho ai o Senatoa D. E. King i ke kulanakauhale nei, ma ka Mauna Kea, o ka Poakolu o ka pule i hala, no Hawaii, a ma ka Poaha mai hoi, i haalele mai ai o Senatoa J. H. Wise no Kauai; a ma ka Poalima mai hoi, i hala aku ai o W. P. Jarett no Maui, me ka hookaʻula iki ana iho o Norman K. Lyman no Honolulu nei no kekahi mau la, no ka haha ana i kona kulana ikaika iwaena o na mana koho o Kakuhihewa nei.

            He hookahi manao nui, o ka holo ana aku o W. P. Jarrett, no ka hui pu ana aku no ia me Kaeka Baymond, kekahi o na alakai Demokarata ikaika loa o Maui, oiai, e ke kanaka hophopo wale no ia, a na Demokarata, no ka holo ku-e mai ia W. P. Jarrett, iea nae, ma ka manaoio, o ka hapanui o na Demokarata, aole o Kauka Raymond e holo moho elele lahui mai ana, a i ole, o kakahi mea e ae paha iloko o kela aoao, no ke ku-e ana mai ia Jarrett.

            He hana paakiki ka hiki ana iloko o keia manawa, e maopopo, ke kulana ikaika o na moho, he hookahi nae mea hiki ole ia kakou ke hoohewhewa, o ia no ka hahana o na paio ana iwaena o na moho Repubalika, mamuli o ko lakou nui loa, a e maalahi ana hoi ka moho Demokarata, ina he hookahi wale no o W. P. Jarrett, e holo mai ana ma kona aoao kalaiaina.

            Ma ka manawa iho nei nae e noho ana o ka ahaelele Repubalika, ua lohloheia ae, ma o na elele la, no ka ikaika o Norman K. Lyman, ma Hawaii Hikina, aka ma Hawaii Komohana, aole ka ona ikaika loa malaila aka aia ke kakoo ana a na mana koho o kela hapa o Hawaii, ma hope o J. H. Wise, me ka loaa no nae he heluna nui o ka poe e kakoo ana ia C. E. King ma Hawaii Hikina ame Hawaii Komohana.

            No ka Moku o Kama, wahi a kekahi mau elele, o Maui, o ka hoea ana mai no ka ahaelele Repubalika, o John H. Wise, ka moho ikaika malaila, a wahi a lakou, he hookahi kumu o ka ikaika, o ia no kela hoopaa a ka Elele Baldwin i haawi aku ai ia Senatoa Wise, ina aole oia e holo moho elele hou ana, alaila e kokua aku ana oia, no ka lanakula o Wise, ma ia kulana.

            Ma ke ano nui nae ke olelo ae iloko o keia manawa, aole e maopopo pono, ke kulana oiaio o keia mau moho, ahiki i ke kokoke loa ana aku i ka pule e malamaia ai o ke koho baloka wae moho; nolaila o na walaau o keia mau ia, ame na lono lauahea, he mau mea hiki ole ia ke hilinaiia aku, o kela maoli ka mea oiaio.

            Ma ka la ehiku, o ka mahina o Septatemaba, e pau ai ka hookomo ana ae i na palapala noi holo moho, ahiki mai nae i keia manawa, aole he hookahi o na moho i hookomo ae i kona palapala holo moho, me he mea la nae eia ke paaia mai nei iloko o ka lima o na hoaloha, no ke kakau ana mai o na makaainana koho baloka, i ko lakou mau inoa.

            He nui na manao kohokoho wale e loheia aku nei i keia mau la, o ka kekahi poe e manao nei, a e kamailio nei no hoi, o W. P. Jarrett, ke koho maoli ia aku ana i elele lahui mai hawaii aku nei no Wakinekona; iloko nae o ka noonoo o na Repubalika, aole o kalou manaoio, he lanakila kekahi e loaa ana i ka moho a ka aoao Demodarata, aka e kaa ka lanakila o ka paio kalaiaina, ia Senatoa J. H. Wise, a o ka kekahi poe hoi, ia Norman K. Lyman.

            Ua maopopo i na Demokarata ke kulana o na moho, ma ka aoao Repubalika e holo nei, no ke kau koho baloka wae moho, a ina o W. P. Jarrett hookahi wale no ka moho ma kela aoao, alaila e hooikaika ana na Demokarata, e kaa ka lanakila, o ka waeia i kekahi moho Repubalika, ma ke koho anai ka moho nawaliwali loa; no ka lakou manaoio, pela wale no e loaa iʻo ai ka lanakila i ka lakou moho, ma ke koho baloka laula, iloko aku o ka mahina o Novemapa.

            O kela moho nawaliwali nae ma ka aoao Repubalika, i manaoia, e kokua mai ana na Demodarata no kona waeia, he ninau pohihihi no ia i keia wa; eia nae e hoea mai ana no i ka wa e maopopo ae ai, ma keaia mua koke iho, i ka manawa keia mua koke iho, i ka manawa e malamaia aku ai na halawai akea, ma kela ame keia wahi.

 

MAEMAE KA MALAMA IA ANA O KA MAKEKE AALA.

 

Ma ka nanaia ana o na wahi apau o ka Makeke Aala e na lunalunana o ka Papa Ola, aohe mea e hoohalahala ia iho ai ka noonoo, a ua kaena ae hoi na lunanana o ka Makeke Aala ka helu ekahi o na makeke i malamaia me ka maemae loa ma na wahi apau, me ka maemae pu o na mea ai e kuaiia mai ana malaila, mai na huaai, ka iʻa ame ka iʻo bibi.

            Lehulehu na launahele aiia ame na huaai, i ikeaia na kumukuai kupono i kanu a i hoouluia maluna o na aina mahiai i ona ia e ka poe na lakou e kuai mai nei ia mau mea ma ka Makeke Aala. O kekahi o na aina mahiai a hooulu i na meaai nona ka nui o 52 eka, mailaila e hoolakoia ae nei na meaai ame ne huaai i kekahi o na kanaka kuai nui loa i na mea ai ame na huaai o na ano like ole i hoouluia maluna o keia mokupuni, komo pu me ke kalo ma ia makeke.

            Aia maloko o ia makeke he 20 ka nui o na pakaukau kuaiia ame poi, o ia mau pakaukau apau ua malama wale ia no me ka maemae. I kela ame keia po e holoi ia ana ia mau pakaukau. O ka poi, ka iʻa ame kekahi meaai punahele i na Hawaii e loaa ana malaila me na kumukuai oluolu loa.

            Aole no i mamao loa ka Makeke Aaala mai ka poe e hele ae ana i na halekuai no ke kuai ana i kekahi mau mea liilii, he elua mau alanjui akea e hamama mau mai ana e hoea aku ai ilaila; no ka malamaia ana oia makeke me ka maemae ame ka honohonoho a hooponoponoia ana o na pakaukau ame na mea kuai apau ua haawiia aku na mahalo a nui i ka lunahoohana; o ia makeke oia o Mr. Kee.

 

HE MILIONA DALA E HOAHU IA AKU ANA I KA BANAKO.

 

            Aneane ma kahi o $1,000,000 o na dala hou a ke aupuni, he hapa o na dala i loaa mai na bona mai i kuaiia aku ma kekahi manawa aku nei i hala o ka 1922 no na hana h@u o ke Teritorfe e laweia mai ana i Hawaii nei a hoahuia aku maloko o na banao e makemake mai ana i na dala o ke aupuni, elike me ia a ka Puuku Teritore A. Lewis Jr., o ka hoike ana ae.

            No ka lawe ana mai ia mau dala i Hawaii nei ua pau i ka hooponoponoia ma kekahi manawa aku nei e ka Puuku Lewis. Aia is mau dala me ka hui Bankerʻs Trust Co., o Nu Ioka kahi i hoahuia ai i nei manawa, ka akena o ke Teritore ma Nu Ioka.

            O na bona 4 1/2 pakeneka i hoopukaia o ka 1922 i hiki aku ka huina i ka $1,350,000, ua hoahuia aku e ka Puuku Lewis ma Nu Ioka no $1,396,000, o ka uku kaulele he $46,000. Ma o ko hoahu ana aneane hookahi miliona dala a ke aupuni maloko o na banako ma Hawaii nei e makemake mai ana ia mau dala e loaa ana he mau dala nui hou, a e kokua nui ana ia i ka lawe ana mai i ka halakahiki i oo i nei manawa a e oo mai ana, mawaho ae o kekahi mau mea e ae, wahi a ka Puuku Lewis.

            Mailoko ae o na dala i hoahuia ma Nu Ioka i nei manawa no ka pomaikai o ke Teritore nei, he mau hookoe ana ka i hanaia no ka uku panai ana aku i na bona o $294, 000 ka waiwaiio ma ka 3 1/2 pakeneka i hoopukaia ai ma ka la 1 o Okatoba 1907 e pau ana ka manawa ma ka la 1 ae nei o Okataoba, 1922.

 

 

Ala ka Manao Inaina no ka Hana Karaima

Piha ko Hawaii Poe me ka Huhu no ka Hoopoinoia Ana he Kaikamahine Uuku

PAA I KA HOPUIA HE EKOLU POE KOLOHE

Hoopoinoia ke Kaikamahine Mahope o ka Pepehiia Ana o ka Makuakane

 

            Ua lilo ka hana hoopoino i kekahi kaikamahine Kepani o umi makahiki i kumu e hoalaia aku ai na manao inaina, a huhu o ka Hawaii poe, elike me ka meahou i hoounaia mai i keia kulanakauhale, mai Hila mai, eia nae ua hoopauia ae ia mau manao mamuli o ka paa ana o kekahi poe ekolu i ka hopuia e na makai.

            O ka inoa o na kanaka i paa ao i ka hopuia no kela hana hoopoino a limanui, maluna o ke kaikamahine Kepani, oia o Harry Simion, he Rukini; Joe Richards, he hapa-Pukiki, ame Joe Silva, he Pukiki. Mawaho ae o kela poe ekolu, he elua mau mea i koe, a ka oihana makai e huli aku ana, no ke komo pu ana iloko o kela hana karaima.

            I kulike ai me ka moolelo o kela hanan karaima ekaeka, ua kau aku kela poe maluna o kekahi kaa otomobile, a holo pololei aku la no ka hale e noho ana kekahi ohana Kepani. Malaila i lele aku ai kela poe ilalo, a hookokoke aku la no kahi o ka puka, me ke kikekike ana aku mawaho, a i ka weheia ana mai o ka puka, e ka makuakane o ke kaikamahine poio, ua hahauia aku la kona poo me kekahi pilina kaa otomobile, e Simion, ke kanaka Rukini.

            I ka wa ka i hina aku ai ke Kepani ilalo, ua hopuia aku la oia, a kiolaia mailuna aku o ka lanai o ka hale.

            No ka makuahine hoi o ke kaikaimahine opio, ua hooikaika oia ma ke aumeumeu ana me kekahi o kela poe kapaka, ahiki i kona pakela ana, aka no ke kaikamahine opio, ua paa oia i kekahi o kela poe a o ka bebe e hii ana iloko o kona mau lima, ua kailiia mai a waihoia aku ilalo, a ua hapaiia aku hoi kela kaikamahine noluna o ke kaa otomobile a laweia aku noloko o ka malako, malaila i hookoia aku ai na manao lapuwale ekaeka o kela poe kanaka kolohe.

            Ua lilo kela hana hoopoino maluna o ke kaikamahine opio i kumu e hookaumaha loa ia ai ka noonoo o na makua; ua hoihoiia aku nae ke kaikamahine Kepani noloko o ka halemaʻi no ka hanaia mai o na mea apau e palekana ai kona ola.

            I ka manawa i pahola ae ai o ka nuhou, e pili ana i kela hana ekaeka, ua hoomaka koke na makai e hookolo mahope o ka meheu o kela poe kolohe, a ilkoko o na hora he 24 i loaa aku ai ia Peter Pakele, ke kapena makai o ka puali makai o Hilo kekahi mau hoike no ka hana a kela poe, pela iho la i pau nui ai i ka paa a ka hopuia.

            Ma ka hoakaka a ke kaikamahine Kepani, oiai oia maloko o ka halemaʻi, ua laweia aku oia noloko o ka mal@ko, ma kahi he hapalua mile ka mamao mai kona home aku, a i kona manawa i hoomaka ai e uwe, ua onouia aku ka lau o ke ko ma kona waha.

 

HOOKAULA MAI KA HOOPAʻI MALUNA O GEO. KAHIKIWAWE

 

            Maloko o ka aha hookolokolo kaapuni a ka Lunakanawai Frank Andrade o ka Poaha aku nei i hala i kauia mai ai ka hoopaʻi hoopaahao maluna o George Kahikiwawe, ke kolu o na keiki Hawaii i hoao ai e hoopoino i ke ola o Irvine ma ke Awawa o Manoa ma kekahi manawa i hala aku nei, a oia no hoi ke keiki opiopio loa o kela mau keiki, nona na makahiki he 17 wale no, e noho oia me ka hana oolea maloko o ka halepaahao Teritore ma Kalihi no ka manawa aole e emi iho malalo o ka elima, aole hoi e oi aku maluna o ka 10 makahiki, o na koina o ka aha ka i hoihoi hou ia aku iaia.

            O keia ae la no ka hoopaʻi like i kauia aku maluna o na keiki e ae oia o Palama ame Kamai, no ka hoao ana e hopoino i ke ola o Irvine.  No ka powa ana o Plama ame Kamai i kekahi kane ame kekahi wahine maluna o ke Alanui Prospect, oia o Williams, a hiliia ai kona poo me ka pauku hao paipu a i lilo mai ai he 95 keneka mai ka wahine kokoolua mai o Williams, a pela hoi me kekahi uwaki ame ka puuwai uwaki, ua hoopaʻiia laua apau ke ola, a maloko laua o ka halepaahao e noho ai i ke koena aku o ke laua mau la o ke ola ana, ke ole e huikalaia aku e ke kiaaina.

 

 

Hoike o Senatoa Ahia i Kona Manao Kakoo no John H. Wise

Hoopiolokeia ka Manao o Kekahi Mau Alakai Lakaiaina no ka Nuhou e Pili Ana no ko Senatoa Ahia Holo Mho Elele

 

            Ua lilo ka meahou o ka oili ana ae, ma ka auwina la o ka Poalua aku la i hala i wahi e hoopiolokeia ai ka noonoo o kekahi poe kalaiaina o keia kulanakauhale, no ka holo moho elele aku o Senatoa William Ahia, ma ka aoao Repubalika; aka nae ua hoopauia kela mau manao pioloke, ma o ka oili okoa ana mai nei o Mr. Ahia a hoike ae, aole oia he moho elele lahui, aka e haawi ana oia i kana mau kakoo ana ia Senatoa John H. Wise, no kela kulana elele lahui.

            Ma ka Poalua iho nei, ua hoea ae o Senatoa William Ahia no ke keena o ke kaauolelo kulanakauhale, a noi aku la e haawia mai he palapala noi holo moho no ke kulana elele lahui, a oiai he nui na palapala noi o kela ano iloko o ke keena, ua haawaiia mai la iaia he hookahi palapala noi holo moho elele lahui.

            Ua lilo kela i kumu hoohuoi no kekahi poe, ahiki i ka hoea kino ana ae o kekahi mea kakau nupepe imua o Senatoa Ahia, a ninau okoa aku la iaia, ina paha e holo moho elele ana oia, ma ka aoao Repubalika, o ka Senatoa Ahia pane, o ia no kona noonoo ana i keia ninau no kekahi mau la, mamua o kona hoike ana ae i kana pane.

            He mau hana pulapu wale no nae kela a Senatoa Ahia, i ka mea kakau nupepe, a i ko oili ana ae hoi maloko o ke Star-Bulletin, o ka auwina la, no ka holo moho elele aku o ua senatoa nei, ua lilo ia i kumu nona e noke ai i ka akaaka, me ka hoopiolokeia ana aku hoi o ka noonoo, o kekahi mau alakai kalaiaina.

            Ua ninau okoa ia aku nae oia, mahope mai, no kona holo a holo ole paha he moho no ke kulana elele lahui a ia wa i pane mai ai oia, me keia mau olele maopopo loa:

            "Aole au he moho elele lahui, aka he mea au e kakoo ana ia Senatoa John Wise, a e ku-e aku ana hoi i na moho apau e holo ku-e ana iaia."

            Ua ninau hou ia aku oia, ina paha aia iloko o kona noonoo, kekahi manao no kona lilo i moho no ke kulana meia, ua hoole loa mai oia, me ka pane ana mai:

            "Aole au he moho no kela kulana, a aole loa au e holo hou ana no ia wahi. I koʻu holo ana no a haule ua lawa ia.

            "Elike me kaʻu i olelo mua ae nei, e hooikaika aku ana au no John Wise, pela no au e komo kino aku ana, iloko o keia kau koho wae moho, ahiki i kona lanakila ana maluna o kona mau hoa, a e kokua hou aku ana no au iaia, ma ke kau koho baloka nui, aole oʻu wahi kanalua iki, no ka lanakila o kaʻu moho, no kela kulana elele i Wakinekona.

            "No na mea hoi e pili ana i ke kulana meia, aohe oʻu noonoo hou ana no ia kulana, aka he hookahi aʻu kanaka e haawi aku ana i kaʻu kokua ana, no keia makahiki ae, oia ka Lunakiai Charles Arnold, me koʻu kanalua ole no ke olelo ae, oia aku ana ka mea e koaa ka lanakila, ke hoea mai i ka wa o koho baloka @@ no na luna oihana o ke kulanakauhale nei.

            "He senatoa au i pau ole koʻu kau iloko o ka ahaolelo kuloko, a ke pau koʻu mananwa ma ke ano he senatoa, alaila mahope aku o ia manawa e hoao hou ai au e kolo, no ke kulana lunakiai, o kela kahi kupono loa noʻu."

            Ma ka manaoio iloko o Senatoa Ahia, aole he ikaika maoli iloko o Norman K. Lyman ame Shas. E. King, a ina ka i maopopo iaia, he ikaika kahi o kela mau moho, ina ua holo moho iʻo oia no ke kulana elele lahui, aole no kona manao e loaa iaia ka lanakila, aka no ka hoomakaʻukaʻu ana aku no ia na moho e holo ku-e nei ia Senatoa Wiae.

            Mawaho @@ @ Senatoa Ahia i hoike i ka @@@@ @@ o a @@@@@ @@@@ toa Wise, o na wahine kekahi o keia kulanakauhale, e hooikaika mai ana nona, a e holo okoa aku ana he mau wahine, no na mokupuni like ole no ke kukulu ana i na kalape o na wahine malaila, no ka imi ana i na alahele apau o lanakila ai o Senatoa Wise, maluna o kona mau hoa paonioni.

 

E KAKOO ANA O KUMALAE IA JARRETT.

 

            he kahua malaelae loa i nei manawa ko W. P. Jarrett, ka makai kiakia o ke Teritore i pau mai ka hana ae, no ke alualu ana no kona waeia i moho elele no ka Ahaolelo Lahui ma ka aoao kalaiaina Demokarata mamuli o ka loaa ole o kekahi hoa paonioni ma ia aoao hookahi no ia kulana; no Jonah Kumalae ua hoike ae oia i kona manao ma kekahi la o ka pule aku la i hala aole oia eholo ku-e ana ia Jarrett.

            "Mamuli o ka McCandless hoike maopopo ana ae aole oia he moho a alualu ana i keia kau no ke kulana elele ua hauoli au, no ka mea, ua lanakila au ma kaʻu hakaka ana e ku-e ana iaia. Oia wale no kaʻu mea i makemake ai o kona haalele i ka holo ana," wahi a Kumalae o ka hoike ana ae.

            "A peha ina aole oe e @olo ana e hooikaika ana anei oe no Jarrett?" i ninauia aku ai o Kumalei.

            "Ae ua paa kuu manao pela. Ma o ko McCCandless haalele ana i kona holo, ua loaa ka lokahi i ka aoao kalaiaina i nei manawa," wahi a ka Kumalae pane.

            I nei manawa ua ikeia me ka maopopo loa aole o J. L. Coke, ka Lunakanawai Kiekie mua he moho no ke kulana elele, elike me ka olele a kekahi mau Demokarata, o ka mea wale no i kanaluaia oia o J. H. Raymond, ke kanaka hanai holoholona o Maui, aka nae, mawaena iho i ka poai o na Demokarata ma ko lakou manao me he mea lal aole o Raymond e ku-e mai ana ia Jarrett. Ma ka hoakaka a kekahi poe Demokarata ahoe makemake o Raymond, ia McCandless e lilo i alakai no ka aoao Demokarata, i ko McCandless haalele ana mai la i ka holo i nei makahiki, ua loaa ka manao ia lakou e haawi mai ana o Raymond i kana kakoo ana ia Jarrett.

            O keia ae la no na kanaka ma ka aoao Demokarata i maopoppo loa ka nana ia aku e holo mai ana kekahi o lakou, aohe poe e ae i nanaia mai e hoao ana lakou e holo e holo no ke kulana elele, nolaila, i ko lakou hamau ana, he haawi ana mai ia i ke kahua holookoa me ka malaelae no jarrett, ke ole he lia eleele e ike ia aku.

 

            PAAIA AE NA OMOLE WIAKE A HOOKUU IA KA PAKE.

 

            Ma kekahi manawa aku nei i hala ua hopuia kekahi Pake o Hong Chack ka inoa e na luna hookapu waiona, no ka loaa ana aku o na omole Waisake he 81 ka nui malalo o kona malu. Ua hopuia oia a hoopiiia ae no ka loaa ana kau o ia waiona makona wahi, ua hookoiokolioia oia mamua o ka aha hookolokolo federela a ka Luna kanawai John De Bolt ma ka Poaono o ka pule aku la i hala a ua hookuuia mai nae oia no ka lawa ale o na hoakaka maloko o ka palapala hopu i hopuia ai oia, eia nae, o na omole waisake ana he 81 ua naaia e ke appuni.

            Ma ka oleloia he palapala hopu no kekahi me na luna aupuni bookapu waiona ma ka manawa i hopuia ai o Hong Chack, eia nae, ma ka oleloia, aole i lawa na hoakaka maloko o ia palapala hopu ka hewa i hoopukaia ae ai ia palapala hopu, a mamuli o ia hoakaka a ka loio ma ka aoao p@e au pono ka Loio Amerika i ke noi a ka loio ma ka aoao o Hong Chak e hookuuia o Hong Chack, a o ka pau ana ia o ia hihia. No ka lawa ole no a ka makemake o George S. Cury no ia hookuuia ana o Hong Chack me ka paaia o na omole weake e ke aupuni i hookomo hou ae ai oia he hoopii e koi ana a hoihoiia ae na omole waisake ia Hong Chack, ka ona nana ia waiwai. Ua hoole ka Lunakanawai John De Bolt i keia noi a Loio Curry, a ua hokaka mai oia i kekahi mau pauku o ke kanawai e ku-e ana i ka hana, kuai a malama ana o kekahi mea i ko waiona malalo o kona malu me ka manao e kuai, a me ka manao hope o ka hoakaku ana ae a ke Lunakanawai John De Bolt, ina no ke kauoha aku o keia aha e hoihoi hou ia aku ka waiona i ka mea i hoopiiia, he kokua a he hookokono aku no ia i ka mea i hoopiiia e hahaki i ke kanawai ma o ka loaa hou ana aku o ka waiona ku-e kanawai malalo o kona malu. Ke hoole nei au i ke komo pu ana aku ma ia hana ku-e kanawai."

 

            Ua haalele mai o Mrs. Loisa Makaeha Welakaili, ka wahine kanemake a John Welaakaili, o Kapalama, i keia ola ana ma ka Poalua iho nei, a ma ka ilina o Kalepohaku i hoomoeia aku ai kona kino lepo.