Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 30, 27 July 1922 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
He Aoao Keia i Hookaawaleia no na Manao o ke Komisina o na Home Hawaii Hoopulapula Lahui
Ke Ola Mamua, Mahope ka Hoopukapuka
Na Komisina
W.R. Farrington, Lunahoomalu;
Elizabeth K. Kalanianaole, Lala;
Akaiko Akana, Lala;
Rudolph M. Duncan, Lala;
Geo. P. Cooke, Kakauolelo
Meakakau Nupepa, Malalo o ke Kakapolelo
JOHN H. WISE
Malalo o ka lokomaikai o ka on a o keia Nupepa Kuokoa, L. A. Thurston (Kakina), ua haawiia mai keia aeao no na manao pili i na hana a ke Kemiaina Heepulapula Lahui Hawaii. Nolaila o loaa ana he mau manao pili i ka hapa a ke Komisina ma keia aoao.
Ma keia aoao e ike ai ka pee heluhelu i na hapa ua makemake, ame ka hoolala una no ka hoemaka ana o na hana maluna o ka Mokupuni o Molokai.
Ua hamama no hoi keia aoao @ na nipau pili i keia hana mai na Hawaii mai, e makemake ana e ui i ke Komisina no na mea like oli i makemakeia o ninau mai.
E NANA AKU I KE KUKULU HALE ANA A NA KUPUNA
Ke waiho mai nei ka aina me ka piha i na hana a na kupuna o kakou i hana ai a waiho iho. Na keia mau hana i waihoia iho, i a'o mai i na haawina leo ole e waiho la ma na wahi like ole o ka aina. He mea hauoli i na maka o ke kuauli, e kau pono ana ma ke alo o ka puniu, ka akioma aku i na haawina e waiho mai ana, me ka loaa ae o na manao maikai e lana ai o ka manao ,a hoolale ae e hana, me ka hookolo aku i ka nui manu, no ka pono o ka auna.
Aia iloko o keia kukulu hale a na kupuna, he mea ano-e a'u i ike iho ai, mai ko keia au ae e nee nei.
Akahi - Na pohaku ala nunui e paepae ana i ka lihi o ke kahua hale.
Alua - Na pohaku ala liilii e koo ae ana, a e hoopihapiha ana i na kowa i hiki ole i na pohaku nunui ke hoopiha.
Ekolu - Ke unu i luia iho maloko e ka poe hoopiha ana i ka honua maloko.
Eha - Na pohaku ili makalii i halilia iho maluna o ka honua o na nuu apau, ame ke alahele e hiki mai ai i kahua hale.
Ma keia mau mea a'u i ike ai, ua pii ane-e mai ka manao, me he mea la, e olelo maoli ae ana ne, 'Ke ike la ee i na pohaku nunui e waiho la, aia ia lakou ka paa o ka pae; o oukou no ia e na kii maka nunui o ka aina. Eia ihe na pohaku liilii e paa ae la i na pohaku nunui; o makou iho ia e makaala aku nei, a e paa aku noi, o hiolo oukou e na pohaku nunui ,a alii hoi o keia aina iwaeua o na kuauli.
Alawa aku oe maloko a e ike no oe i ke unu ame ka iliili makalii i haliiia maluna iho; o ka lehulehu no ia e na makaainana mai o a o, e ka pae o Hawaiiki.
Ma na aha anaina a na pohaku nunui, ame na pohaku liilii, aia he maluhia i ikeia iloko o ka hamumu o ke aheahe malie. Aka iwaena o na unu e loheia ana ka hauwalaau. He kukala paha keia, a he makaainana paha. Ua like a like i ua unu nei. Pehea ka hoohalike ana@
O kakou o ka poe i nehe ma na kahua hale o ia ano, he mea nele ole ka ikeia ae ,o ke loke o ko ka hale poe ,ka malihini e komo ana, a hele ae ma ia alahele wawae iliili ,no kau mea o ka owe o ke ili. He nui kawalaau o ke ili i ke aumoe, ke hehi aku oe; a o ia leo no la, kokolo aku la @ lohe kamaaina, a i ae la, Owai ae la hoi keia e owe mai nei@ O keia ili lii lii aele on a nana ae, he alii paha a he haku paha. O kana wale no o ka walaau. O ka hooko ana aku o ka puana aia no i ka haku hale.
Iwaena o na pohaku ala, ua kuikahi lakou i ka paa ae i ke lahua hale o ke kanaka; a pehea ana la ke kumu o ka pohaku, o lokahi ana paha o ia o papaa lepo.
HE MAU LA HOAO KELA
Aole wa e loaa keia, no na hoao ana i ka naauao, ka ikaika, ka oluolu ame ke aloha o keia lahui Hawaii. He lahui naauao keia i ikeia ma na la i kaahope aku, e ko ke ao holookoa: pela no keia mea o ka ikaika, ua ikeia ma ka lakou mau hana, a pela no keia mea. O ka oluolu ame ke aloha. O keia mau anenae apau, ua emi iki iho a ano poaeae i ka ike a ka maka, ma keia mau la hope nei o keia lahui.
Iloko o keia keneturia hookahi wale no i ul@paia ai keia mau mahele maikai o Haaii. a weluwelu liilii koe nae k@ oka oka loa ana-a ma ia weluwelu ana i ano hiki pono ole ai i ka makake ohi mai.
Me ia kulana kakou a hoea mai la i nehinei; i keia la, ku mai na hana i waiho kaokoa ia nou e Hawaii e hana. O keia ka hoao ana ia oe e Hawaii. He oiaio paha ka oukou liki ana, aole paha. Aole mea e maopopo ai he oiaio ka oukou liki ana ,aole paha Aole mea e maopopo ai he haina kupono no keia ninau, he hookahi wale no, a o ia ka hua maikai o kau hana ana i kulike me na mea a na kupuna i hana ai a kaulana nou e ka Hawaii o keia la.
O ka "naauao" heaha ia mea ma keia alakai manao ana. O ka naauau, e ia kou ike e Hawaii ia Hawaii. I ko ia la emi ana a ano mae iho, e kipulu aku oe me ka malama aea, @ ikaika ae, a no ka mea, o ko ia la hauie ana, o kou haule ana no ia. Mai manao ku-e kekahi i kekahil aka, o malama kekahi i kekahi.
Eia keia mea o ka ''Ikaika,'' heaha ko ano o ia mea ia kakou i keia palapala ana. O ka ikaika, o ia na nawaliwali e ku kauiliilii ana ma o maanei, i hoohuiia a lilo i hookahi. I ka akoakoa ana o nawaliwali a kuikahi, ua lilo ia i mea ikaika a oolea.
E kuu mea heluhelu, e kii aku oe i hookahi niau, e ike iho ana no oe i kona olu a ha'i wale i ka lima; aka, in a oe e ohi mai i ua mea olu la a ha'i wale a nui pu-a ae a hoa iho a paa mo ka aha, aole ia o ha'i i na lima o ke kaau o na kanaka. E hookuku ao i keia mau niau me ko kakou mau kino e ku hookahi ana imua o na hana like ole o keia ao, i kuluma ia kakou ma Hawaii nei. Aole e nele ko oukou ike i ko oukou kaupono iluna o keia wahi olelo, penei: "O ka lokahi ka ikaika, a o ke ku-e-e ka nawaliwali.
Eia hou keia, o ka oluolu, heaha ke ano o ia mea. O ke ano o ia mea, o ia no keia: E hoolu aku oo i ka wa au i ike ai ua nawaliwali oo, ma na mea o oluolu ai ka mea i inaina; a ike aku oe ua oluolu kela, ia oe hoi i ikaika ao ai, e ala ae oo me ka ikaika a hoike aku i ka mea i inaina mai, i ka oluolu oiaio. E a'o aku i ka mea i inaina, aole o ia ka mea i ike maoli i ke ano o ia mea he oluolu; a he oluolu hoi i ka wa o ka oluolu, a he uahoa i ka wa o ka uahoa. Ina oe e kuu mea heluhelu e hoao i keia, e lohe aku ana oo i kou olelo ia, "He is nobody's fool."
Eia hou mai keia, o ke "Aloha" heaha ke ano o keia mea he aloha i keia la o ke kupilikii. O ke aloha ka mea pookela loa iloko o Hawaii rei, mai kahiko mai. He mea maikai a makamae a ko na lahui e, e ike mai nei;, a ke lilo nei hoi i mea hoomake ia kakou maleko aku nei. Ua ike kakou ,a ua hoomaopopo i ke kakou huai pua ana i ka kakou, i ka lakou la mau pai mai. Aole hoi kakou he poo ai pai ,nui nae ka makemake i ka pai.
O keia mea, o ke aloha no kakou i keia la, o ia no ko kakou hana ana i na hana o paepae ana, o pahonohono ana, a o kukulu ana i na hana apau no ka "pono" o keia hanauna, a me na hanauna e hoea mai ana o Hawaii kuauli. E aloha iho ko kakou poo i lalama a kau iluna i ka poe olalo; a no ka mea, i ko lakou kau ana iluna, mai poina, aia kolalo i ka honua paa. Na lakou ka hoolewa ae i ke alapii, e haule iho ana koluna me ke kanono a pakii, He lehulehu o ia ano i pakii ma na la i hala ao nei, a he kumu alakai kupono no hoi ia po keia hanauna i ka ae a mamao mai keia lae-a mai.
Na keia mea o ke aloha i hoohamama ae a hoakea ae i ke kahuna o ka hana o keia lahui; a na ia mea i hoohiolo i na kanawai i hakuia e ko ko ao nei. Ua ikea kakou ia mea. I ke kanawai e alai mai ana imua o ke aloha, i ke aloha e onou aku ana a hiolo ke kanawai. Loaa keia olelo a Paulo penei: "Ke popohi mai nei ko kanawai, a ko hoola mai nei ka uhane (o aloha ua uhane la)." O ua uhane la, o ia ka uhane aloha i loaa ole i na lahui o; aka, ia kakou he mea ia i hanau ou ia mai mo keia amo keia kuauli. O ua uhane la, o ia no ko uhane o ke Akua- "He aloha ke Akua."
Me keia i wikaele e waiho nei iwaena o kakou, ke kahua hoi o ka pouhana o keia lahui e ku nei, he mea hiki ole ia oukou e Hawaii o alo ae a olelo iho, "ua pau no ko kakou pono." Mai olelo ia ano olelo a ka hohowalo i keia wa o ke kaua, no ka pono o na pua. Hookahi pau o ko kakou pono, a pau kakou i ke kuahewa, hehena a moe. Aole mamua ae.
I ka wa o ka hanu e holoko ana i na puka ihu, o ka wa ia o ke kulai pau, aole mahope iho. Mo keia mau hoakaka manao i ka wa maalahi o na hana, mamuli o ka lako i na mea hana he lehulehu ,ke ike ole aku nei au i ka ko koona o Hawaii mea o kaniuhu nei. I ke kani ana o ka oukou uhu, "he uhu aha la" o ia ka'u ninau. E pano ana oukou: "E uhu ae ana i ke aloha i ka aina ame na pua o keia mua iho."
Ina hoi ha pela, e ala mai kakou a nana aku i ka olelo a Paulo: "E hoopoina aku i na mea i hala, a e kikoo aku i na mea omua." Me ka naauao, ka ikaika, ka oluolu ame ke aloha i ola Hawaii.
E HOOMANAWANUI HOU AKU
He wahi olelo lohe mau ia keia, iwaena o na ohana lehelehe namu Hawaii ,o keia aina, i keia mau la no. He wahi olelo e i mai ana, e hoonui aku i ka ikaika e mi iho ana, a hoopaa mau aku elike me ke ana mua. Ua pili no keia wahi olelo i @a hana apau. Pela i'o no ka oiaio o keia wahi olelo mai kinohi mai. E nana ae kakou ma ka moolelo o Hiilawe. He wahine kaulana i ka u'i ma Hawaii apuni. No keia wahine ka inoa, i loaa ae ai o keia wahi kaulana o ke awawa o Waipio, Hamakua Hawaii, i hooholo piha ia hoi kona olelo ana, "Wailele o Hiilawe."
Ma kela wa e noho ana keia wahine kaulana ma keia awawa, mo kona makuakane, oia o Maukele, ua hoomaopopoia ke ano kapukapu o keia wahi, mamuli o kekahi kanawai; o ia keia, "Aole kanaka a hele ma ke alahele e kipa ma keia i ka wa o oo ana o ka inoa." Ina e makemake kekahi e hele i keia wahi, e hele oia a komo ilaila mamua o ke oo ana o ka moa. Ina ma ke alahele a oo ka moa, e lilio ana oia i kia pohaku.
He oiaio, mamuli o ke kaulana o keia wahine ia Hawaii apuni, ua ala ao ka manao iloko o kekahi alii o Puna, nona ka inoa o Hakalaoa, e hele e hui me keia wahine u'i, a e lawe mai iaia i wahine nana. No ia mea, ua ala ae oia me kona mau kahu, na koa ame na aipuupuu, a pela aku, a ka'i aku no Waipio, Hawaii. I ko lakou hoea ana maluna o Puaahuku, o ia kahi kiekiena maluna ae o ka pohowai ilalo o Hiilawe, ua hoolulu iho la ua alii la me na kanaka on a, ma kahi aneane e kani ka moa kukahi o ka po.
I ko lakou hoomaha ana a maha a hoolale no hoi e iho aku ilalo; ua iho aku la ke alii Hakalaoa mamua, a o na kanaka no hoi mahope aku, e like no hoi me keano o ko lakou mau kulana pakahi imua o ke alo alii.
I ko lakou kaa pono ana i ka hapalua like o keia wahi o Puaahuku, o ke o-o mai la no ia o ka moa kukahi ia wa no lakou apau i lilo ae ai i mau kia pohaku, e ku nei ahiki iho la i nehinei; a no ka mea o ka'u ike hope and iho ia.
Eliko no me ke ano o ke kulana o ia kanaka, pela no kona kulana he pohaku. Ua oleloia, he ano kuapuu keia alii, pela no kona kia pohaku, he ano kuapuu. Elike no me ke ano o ko lakou ih olalani ana, pela no ke ku ana o keia mau pohaku. Poho no hoi ka luhi o ka hele ana i ke ala loa, mai Puna mai a keia wahio Waipio. E eleuia aku no me ka hoomanawanui a komo i kauhale me ka hoomaha ole iho, in a ua ola, a loaa no hoi ka wahine o ka makemake ana, a aole e lilo i kia pohaku.
He wahi moolelo haawina a'o keia ia kakou ,e a'o mai ana, i ka wa e kokoke aku ai i ka pahu hopu ,in a ua paupauaho, e hoomanawanui aku mai noho a hoomaha, o nele oe a ku a kii ,elike ae la me keia maluna ae.
E nana ae i keia hoopulapula ana a kakou o Hawaii nei i keia mau la; ua loihi kona hiipoiia ana, a puka ae la i ke ao. Ua loaa mai, ma ke alahele o hoao mai ia kakou, a no ia mea, e hoomanawanui aku kakou a haulo ae o hoao mahope, me ka hoomaha ,ole. Ina aole pola, e o-o ana ka moa mamua ao e ka hoea ana aku i kauhale o ke kuonoono.
Ia kakou hoi e hoomanawanui ana e ka poe hoomanawanui, mai poina i ka pa'ipa'i mau iho i ka poe paupau aho e hoomanawanui like a hoea i ka pahu hopu.
Mai ae kakou e o-o keia wahi moa apiki no ke kolu o ka manawa. Akahi, hookahi o-o ana ia Petero ma Ioru@alema; alua, kani o-o hou ia Hakalaoa ma Waipio; a no ia mea,, mai ao kakou e kani o-o hou aku keia wahi moa, no ke kolu o ka manawa ma Kalamaula, Molokai, ka pale makani akau o Maui, o lilo auanei keia mau aina lepo maikai, i aina aa ma keia mua aku, no ka noho kanaka ole ia.
No keia wahi manao, keia mea nui i na kanaka hana poola o ka uwapo e noho hana mai nei. He mea nui ia no ka nui ae o ka loaa mai iloko o na ho@a pokle, o ia ka "Overtime." I hoonuiia ka uku i komo hou ae ka ikaika iloko o ke kanaka hana, i paupauaho a ane mauleule no kekahi wa hou aku.
Ua hiki ke hoopili ae i keia manae ma na hana e ae apau, a ke kanaka e hana ai i mea e leleoi aku ai o ka helomua; a no ka mea, "Time waits for no mean."
NA ANOAI.
I ku ka lama i Paliuli, ihea ka malamalama ana Ka! I Paliuli no. Ae. I ku hoi ka' lama i Keokea, ihea ka malamalama ana Ka! I Keokea no. Ua pono. E noono hoi ha a hana iho i lama, a ka@ ae i Paliuli, i kulike me kau pane. Alila, "Kapala ke kea na ka ole ka ai."
Eia iho ka papa kenane, e Kalamaula. E oni e ke akahele i pili aku ee me Lahainaluna, ke kukui aa mau, pio ole i ka makani he Kauaula. Aloha no na la o na makua i hala. Pehea! He aloha like i'o no anei ko kakou mai o a o, ia kakou iho.
I ka puka ana o ka la ma Kumukahi, aole malaila ke kukuna mua o ka la e pa ai. Mai kuhihewa oe e kuu mea heluhelu, a no ka mea, o ka puka ana o ka la, kaupono ia ma Kumukahi, o ka hahau ana nae o na kukuna mamua o ka la, aia i Ha'eha'e. Pela i oleloia ai ,"I ka puka ana a ka la i Ha'eha'e."
I ka aui ana a ka la a napoo, mahea ia. Aia ma Lehua. Eia nae aele malaila ke ka'i ana ae o ka la i kona mau kukuna hope loa mai na paemoku aku o Hawaii. Aia ma na pali o Kalalau. Pela i oleloia ai ,"I ka napoo ana a ka la i ka molo olu o Lehua." O Kumukahi ame Lehua he mau aina haahaa laua. Ma ka Hikina ua manaoia, mahope iho o ka pa ana o na kukuna o ka la ma Ha'eha'e ua kikoo aku ia ia Hana, Maui. Pela ka manaoia. Ina no aole pela, ppau no; kikoo aku no kaua o kuu mea heluhelu imua.
O ka mea nui no i keia mau la o na heao ,o ia ka hooikaika nui ae o kakou e napoo ole ka la maluna o na huaai, a pela aku, o Kalamaula, a hoounaia ma na wahi apau o ka honua nei. Ma ia hana ana ,aole wa o ka la e hiki ai e ka'i ai i kona mau kukuna mai na hua apau o Kalamaula aina i hoohua ae ai. Ke hooko no kakou ma ka hana elike me ka kakou pule, e loaa ana no. Koe no ka hoeaea ma.
No ke kau pono mai no o na aina no ke komohana akau o Molokai mamua o Oahu, i ano kau ai o ka weli i ko Oahu nei poe maauaua o neia mau la. Aia he paio hahana ana iwaena o na mea kalepa o keia mua aku, mawaena o Molokai ame Oahu nei. O ka maikai ia. Aia iloko o ka paio ana ka ikeia o ka mea i oi. Ina aole pela, ku mau kakou me ka lula ana, malalo o na pali o ka Holo-Hoaa.
He kupanaha no ke ano o ke ola ana o na kupuna ,ame ke ano o ko lakou malama ana ,a hooponopono ana i na kina o ke ola kino. He mea ano-e no, na mea apau i hoea mai imua o na maka, in a i maopopo ole ke ano o ia hiki ana mai. Mamuli o ia maopopo ole ana i na loina hana o loaa mai ai ka mea i manaoia, pela i pahaohao ai ka mea i ike ole, a kapa aku ia ano hana he hoomanamana. O ka oiaio nae he hana ia i hanaia maloko o na rula a loina hooponopono o ia hana, i mea e loaa ai ka mea i makemakeia. Ma ka wa kahiko, he mea nui ka lauoho o na keiki. O ka makemake nui o na makua o ka lauoho uliuli. I ka loaa ana nae o ke keiki, ikeia iho la he ano ehuehu. No keia mea, i ka ulu ana ao o ke keiki a mahuahua kupono, o ka amuia iho la no ia o ka lauoho me ka lakou pahi-amu (niho mano) a pokopoko; o ka wa o keia ano hana, aia ia ma kanapoo ana o ka la i ke ahiahi o ka la nona ka po pouli, kau mahina ole.
Ma keia wa pu no e ku'iia ai o ka popolo a wali. I ka makaukau ana o keia mau hana, a i ka aaki pono ana iho o ka pouli o ka po, ia wa e hamoia aku ai ua poo la mo keia wai popolo, a wahiia iho a paa. Ina he piele ko ke poo, hele loa i ka maikai, a no ka mea, e loaa like ana keia mau mea a elua i ka wai o ka popolo. O'ka hopena o keia mau hana, o ia no ka ulu ao o ka lauoho uliuli, a pau no hoi ka piele. He oiaio, i ka ulu i'o ana mai o ka lauoho, ua uliuli i'o, elike me ka manao i kinohi mamua aku o keia hana ana.
Pehea ka waiho ana o keia hana a ke ahiahi o ka la nona ka po pouli. Malia paha o na loina hana iho la no hoi ia i loaa i'o ka uliuli o ka lauoho. Ua kupono no! E naua aku i ka manao ,e uliuli ka lauoho o ia ka makemake. Ina pela ka makemake, o kii ao no i na mea uliuli, i loaa ka makemake. akahi, o ka popolo; alua, o ka po pouli. Nui no ka ole. Nawai e ole ka uliuli! He naauao maoli no na ka huahana ame na loina o ia au. Pololei no elike me ka Isaia, ke kaula i olelo ao ai, "he @ula maluna o ka @ula, a he loina maluna o ka loina; he uuku ma keia wahi, a he uuku ma kela wahi.
Eia iloko o keia mea o ka pepolo kekahi wai ikaika loa, e hooikaika ana i ka ili poo, o hooulu ae i lauoho uliuli ma ke alakai ana ia hana hoouliuli lauoho malalo o na rula ame loina i hoakakai. E kuu mea heluhelu ,o kulike ole ana paha ko kaua manao.
Mataio 23:24: " E na alakai makapo, ke kanana nei i ka naonao, me ke ale wale i ke kamelo." He wahi olelo kupono loa keia na kola ame keia e hoomanao mau ai. Ina oo e kukulu mai i keia wahi olelo, a nana aku oo ihope ma na mea au i hana ai; e ike ana oe i kou mau manao kuhihewa i hala, ma o keia wahi olelo.
He pinepine ko kakou ale wale ana i ke kamelo ,a ua kanana aku i ka naonao. Pehea ka hoomaopopo ana.
Penei: Ma na alakai hana ana a na Komisina Hoopulapula, ua ikeia no kekahi mau hemahema liilii, ma ko lakou hoolala ana i na hana hoo pulapula i na Hawaii. Ua kupono i kekahi ,a ua kupono ole i kekahi. O ka mea nae i maopopo, ua lilo ia mea i mea e ko'u ia ai. Ma keia, kaa iho la na kakou e kanana. O na hemahema liilii i ke komisina, ua ale wale kakou; o ia no na hana apau ma ka hale kaukanawai. He mau hewa nui keia o ke kokua ole ae e loaa na kanaka kupono no ia ahaolelo, i mea e heakaka i ka manao i loaa na kanaka kupono, no na hana hoopulapula. O keia hewa, he hewa nui ia ma ko kakou aoao, i kulike ma ke kamelo. O ia nae ka kakou i ale mau ai me ka walaau ole.
O keia alahelo hookahi no, ka i ikeia ma na mahele hana apau. Ma na hewa liilii o ke kanaka i ikeia, e pau ana ia mea, ia kakou i ka walaauia, a o ka hewa nui o kekahi e hana ana i na hana e hoopilikia mai ai, aole e walaauia ana.
Mai ae aku kakou o hoomau ma ia alahele; aka, e kanana kakou i ke kamelo, a e ale wale i ka naonao. Hoopoina i na hewa liilii ano ole, e poino ole ai o ke ola iki no ka pono o kakou Hawaii kuauli, no keia mau la e nee nei. He wa keia o ka huki like, ma na hana e holomua ai o keia hoopulapula ana. He poe hewa wale no kakou apau; a no ia mea o hoopoina iho ia mea a o kikoo aku i na mea omua me ka lokahi, no ko kakou pono no - Aole hoi no ha'i.
Eia ke pulama mai nei na ilikea o ike i ka olelo Hawaii ,i keia mau la; a ke ku ae nei no na kumu ilikea a a'o aku i kekahi me ka ike i loaa mo ka hooiaio iho o ka pololei ka lakou, a o ke kekee ka kakou. E nana i ka kakou olelo, "He mai," olelo kahiko keia; "Hele mai," ano hou keia; ka unuhi ana, "Come over," a i ole "Come on." I ka lakou la, "Come here." Ma na olelo liilii ano ole la, e pilikia mauwale ai ka hihia imua o na aha hookolokolo, o kakou nei, i kekahi wa. Auhea no hoi ,ke hoowahawaha e nei no kekahi o ko kakou ano, i ka kakou olelo. Keolelo Hawaii aku, ka namu pa'iai ia mai ia. Aloha no kakou apau loa, o na Pae o Hawaii. Ina no ma ka olelo makua e puana aku ai oe i keia huaolelo, "Kamalii," e Kalamii ia mai ana.
Heaha ka mahele olelo pololei ma ka namu i keia mau manao, penei: "hele mai, Hele ao, Hele aku a Hele ihoi" A i' like ole ka kakou ike unuhi olelo, heaha no ka pomaikai e loaa mai. e kuu mea heluhelu e waiho ana au i ka'u haina aia i Ladana.
Ua ike iho nei kakou a lohe no hoi i ka leo o ka puukani Mr. Kaohu Mackenzie. He u'i i'o no e hoopahaohao na puukani o keia aina, e oi loa aku ana ke pahaohao o ke ao holookoa. Nawai no e ole ke kani o ka leo ,a no ka mea ,mailoko mai oia o na kupuna puukani. E paha'oha'o mai ana paha oe, e kuu mea heluhelu i keia wahi olelo, aka, o ka oiaio no keia. Elike no me kou kanu aku i ka anoano ipu a ulu ao a hua, e hua mai ana no he hua ipu. Pela no ke kanaka. E noho ana no ka ikaika o kela anoano puukani iloko o na hanauna mahope aku.
Ma ko'u wa kamalii ,e holoholo ana imua o na kupuna ma kuu aina o Hawaii ,ua ike au i kekahi o ia poe i ke akamai i ka hookikiko'u ana i ka leo elike no me ke kani ana a na manu; a ua ikeia no hoi na Hawaii ma ia hana, i loaa ai na manu, no ko lakou mau hulu me ka lawe ole ae i ke ola.
Me he mea la aole he ohana ma Hawaii nei i nele i keia anoano maikai, he puukani. Eia no ma olelo a ka lehulehu o ko'u poo hoaloha malihini i olelo mai ia'u, no keia mea o ka leo himene: "ma ke kaapuni ana i na aina like ole ame na lahui o ia mau aina, aole loa he lahui kanaka i like aku me keia; o ka poe apau he poe ike wale no i ka hookani pila, a he ike himeni me ka maikai maoli o ka leo, a he lealea ka pepeiao i ka hoolohe aku." O keia na olelo a na malihini. Aole no nae o kakou hoomaopopo ia mea, ia mau la aku i hala.
I keia la, ua hoomaopopo ae kakou i ka oiaio o ia olelo, me ke kaeua ana ,aole i'o no e nele ka oi o Hawaii, ma ia hana a Mr. Kaohu Mackenzie, e ku alakai nei no ka lahui, ka oi ana paha iloko o keia mau la ola mauleule o ke ola kino o na kanaka Hawaii. Ina pela ka leleoi o ka leo i keia wa ola mauleule, pehea ana na keiki e pii ao ana maluna o na aina heopulapula. Aole anei e oi loa aku ana ia. He mea maopopo loa e hoi hou mai ana o Hawaii o kela la aku nei. O ka mea nui no ea, "E Hi taumauma i taumauma." Ola! Ola! Ola!
Ma Ke Kauoha
HOOLAHA HOOPAA INOA KOHO BALOTA.
E noho ana ke Kakuolelo o ke Kalana o Kauai nei ma na wahi i ha'iia malalo iho nei a ma na manawa i hoomaopopo pu ia no ka hoopaa ana i ka inoa o ka poe kupono i ke koho balota no na kau koho wae moho a kau koho balota nui paha o ke Teritore, Kalana, a kau koho balota e ae paha. E hoomaolaha i ka lehulehu i hoopaa mua olo i poe koho balota a i koho balota ole hoi ma ke kau koho balota nui o ke teritore i malamaia i Novemaba 2, 1920
Na wahi âme ka manawa.
Hale Hookolokolo ma Hanalei, Poakolu, Aug. 16, hora 10-12 awakea. Hale Hui o Kilauea, Poakolu, Aug. 16, hora 3-5 auwina la.
Moloaa, Hale noho o Wm. Huddy, Poaha, Aug. 17 hora 10-12 awakea.
Anahola, Hale noho o Bean Williams, Poaha, Aug. 17, hora 3-5 auwina la.
Halekuai o Kealia, Poaono, Aug. 19, hora 10-12 awakea.
Hale Hookolokolo ma Kapaa, Poaono, Aug. 19, hora 3-6 auwina la.
Hale Hookolokolo ma Koloam Poakahi, Aug. 21, hora 3-5 auwin la.
Hall o Kalaheo, Poalua, Aug. 22, hora 3-5 auwina la.
Hall o Eleele, Poaha, Aug. 24, hora 3-5 auwina la.
Hanapepe Store (Halekuai o Gomes), Poalima, Aug. 25, hora 11-12 awakea.
Morrison Hall ma Makaweli, Poalima, Aug. 25, hora 3-5 auwina la.
Hale Hookolokolo ma Waimea, Poano, Aug 26, hora 10-12 awakea.
Keena Oihana, Hui Mahiko o Ke Kaha, Poaono, Aug. 26, hora 3-5 auwina la.
Hoopaa inoa koho balota i na auwina la apau ahiki i ka hora 12 aumoe o Sepatemaba 26 ao nei maloko o ke Keena o ke Kakauolelo o ko Kalana o Kauai nei.
Mea Hoomanao: - Ina e makemakeia ana o hookaawaleia no i la okoa no ka hoopaa ana i ka inoa o ka poe kupono i ke koho balota e noho nei ma Niihau.
J. MAHIAI KANEAKUA,
Kakauolelo, Kalana o Kauai.
Lihue, Iulai 25, 1922.
6414 - Iulai 27 i Aug. 3, 1922.
Teritore o Hawaii,
Kulana kauhale a Kalana s@
o Honolulu.
O W. H. CAMPBELL, mamuli o kona hoohiki pono ia ana, ua hoakaka mai, oia ka Puuku o ka The First American Savings and Trust Company of Hawaii, Limited, a o ka hoike malalo nei, he hoiko piha, oiaio a pololei ia o na hana i lawelaweia e ka The First American Savings and Trust Company of Hawaii, Limited, ahiki a komo pu ka la 30 o Iune, 1922,, a o nei hoike papahelu, ua koiia mai e ka Pauku Helu 3327 o na Kanawai Hooponopono Hou ia o 1915, o ke Teritoro o Hawaii.
O ka huina dala i hoamanaia o ka hui he $200,000 i maheleia iloko o 2,000 kea, o $100.00 ka waiwaiio o ke kea. O ka heluna o na kea i hoopukaia he 2,000, he kanahiku pakeneka o ia, ua like me $140,000.00 i ukuia, a koo he $60,000.00 no ko kaheaia aku e hookaa mai. O na aie o ka hui ma ka la 30 o Iune, 1922, elike me ia i hoomaopopoia o ia keia malalo nei.
Kumupaa i ukuia……$ 140,000.00
Na uku kaulele……. …….25,00.00
Na puka i mahelo ole ia………….. 57,272.86
Na hoahu dala…………….1,270,967.04
$1,493,239.90
Na waiwai o ae o ka hui ma ka la 30 o Iune, 1922, elike ia me ia malalo nei:
Na aie âme na hoemi…$ 765,724.00
Na kumupaa âme na bona ………617,901.25
Ka waiwaipaa………10,225.00
Waiwai paa aelike kuai. 7,928.00
Dala Kuike ma ka lima a ma ka banako…….. 75,443.09
Ukupanee e loaa mai ana 16,018.50
$1,493,239.90
W.H. CAMPBELL,
Mea uku Dala. Hanaia a hoohikiia imua o'u i keia ia 17 o Iulai, 1922.
J.H. ELLIS,
Noteri no ka Lehulehu, Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi, Teritoreo Hawaii.
Ke hooia nei au ma keia o ka hoike maluna ae he kpe oiaio loa ia o ka Hoike Papahelu kumu i waihoia ao i ke keena o ka Puuku o ke Teritore o H waii.
J.H. ELLIS,
Noteri no ka Lehulehu, Apana Hookolokolo Kaapuni Ekahi, Teritore o Hawaii.
6513 - Iulai 20, 27, Aug. 3.
KAHEA HALAWAI.
E noho ana ka halawai makahiki a ka Hui Kuai Aina o Peahi, i ka la 29, o Iulai, 1922, maloko o ka Halepule Moremona ma Peahi, Hamakualoa, ma ka hora 10 a.m., nolaila ua makemakeia na lala apau o ka hui e akoakoa ao ma ia la, ma ke kauoha a ka peresidena o ka hui, no ka hooponopono ana i na mea e pili ana i ka hui, a no ka hoolohe ana i na hoike a na lunanui o ka hui.
FRED WILHELM, Kakauolelo.
6512 - Iulai 13, 20, 27.
HE HOOMAIKAI.
Ke haawi aku nei ka ohana o Mr. John K. Namoolau i na hoomaikai a nui i na hoaloha, ame na makamaka i komo pu mai e u me makou ileko o ko makou mau hora o ka luuluu no ka makou paea aloha i haalele mai la i keia ola na, a pelu hoi no na makana pua nani a lakou i lawe mai ai no ka hoohiwahiwa ana ihe i ke kino o ka makou mea aloha, a i kai pu aku hoi @@ @@@kou ma ka John K. Namool@@ @@@ kai hope loa no ka pa ilina.
Na ka Mea Mana loa, Nona ma ke ola, ka ikaika amo ka malu e kiai, hoomalu a o hoopakele ia kakou i na manawa apau.
Na makou no me ka luuluu
MRS. MARY NAMOOLA@,
âme ka Ohana
Kapalma, Honolulu, Iulai 21, 1922.
LIBERTY THEATER
Poalima âme ka poaono
:The Spanish Jane, " he moolelo hoonanea no Sepauia.
"the Barnstormers," he khaki no ka La Olinolino.
Pathe News - Lubowaki he keiki hookani vaiolina kaulana.
Sabat, Peakahi, Palua âme Poakolu.
Gloria Swanson iloko o "Her Husband's Trademark."
"Well - I'll Be -" Larry seem Comedy. Pathe News.
Topies of the Day. Lubowski, he keiki hookani violin kaulana
Ukukeme: 23, 40 Keueka; Noho i hookaawaleia, 60c.
EMPIRE THEATER
Poalima âme ka Poaono.
"bare Knuckles" me William russell. "The White Horseman Fox News.
Sabati, Poakahi, Poalua.
"Song of the Soul," me Vivian Martin. "Get-Rich-Quick Peggy, Century Comedy. Fox News.
Poakolu, Poaha Poalima, Poaono.
William Farrum iloko o "The Seuttlers." ka hopena o ka "The White Horaeman."
Ukukome: 15, 25, 40 Koneka; Ukuia ka auhau kaua.
STRAND THEATER
Poalima âme ka Poano.
"What Love Will Do," Mokuna 17 o "The Diamond Queen" ame "Faatomas."
Sabati, Poakahi. "Blue Blazes" me Lester Cuneo.
Poalua, Peakelu.
"The Gutteraniper" me Gladys Walton ,ka Makuna Hope o "The Diamond Queen" , International News
Poaha, Poalima, Poaono.
"Whispering Devils" me Conway Tearle ame Rosemary Theby: ka Mokuna hope o "Fantemas" ame Mutt and Jeff.
Ukukome: 15, 25, 40 Keneka; ukuia ka auhau kaua.
NEW PALAMA THEATER
Hoikeike ao: 5, 10, 20 Keneka; Po. 10, 15, 20, 30 Keneka.
He Ana Kaulele me ka MANA me kela ame keia galani e kahe ana mai keia pauma mai
O ke gesoline i hui pu me ko ea ka mea i loaa mai ai ka aUa ea, a o ka aila ea ka mana.
O ka nui o ka mana ua kauka'i aku no ia ma ke ano o ka holepono o ka holo ana o ke gesolina iloko o ka ipu aila.
He 100 pakeneka ka hoohana ana a ke gesoline "Red Crown." E hui pu ana kela me keia hunahuna no na manawa lehulehu me kona kaumaha o ke ea, a hoohana aku me ka maemae ame ka mana, me ka waiho iho he carbon liilii loa ma na wahi hookuu ea, na pani ame ke poo o na ipu aila.
O keia ke kumu i loaa ai ia oe ka mana oi aku ame na mile oi, me ka maikai pu o ka mikini, i kou wa e hoohana ai i ke gesoline "red Crown."
E hoopiha ma ka pauma Red Crown - ma na Wahi Kuai o ka Hui Standard Oil, ma na hale kaa a ma na wahi kuai e ai.
STANDARD OIL COMPANY
(California)