Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 30, 27 July 1922 — Page 6

Page PDF (1.71 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

EONO                                    NUPEPA KUOKOA HONOLULU. T. H. POAHA, IULAI 27, 1922.                      @@@@@

 

He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine---He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa

            "E hele au e hui pu me Kakalina, a e ninau aku iaia, no kana mau mea e hoolala mai nei, i wahi e hooko ole ia ai keia mare." wahi a ka Haku Fanadale, i kamailio wale ae ai no ma kekahi po. "Aole e loaa ka maha i kuu noonoo, ahiki i ka maopopo ana ia'u, ina paha aole au e mare aku ana me keia wahine a'u hoowahawaha loa ai."

            Me kela mau olelo i hoopukaia ae e ka Haku Fanadale, haalele iho la oia i kona home, a hele aku la no kahi i ku ai o ka hale o Kakalina. Iaia nae e hookokoke aku ana i ka hale, ike aku la oia i kekahi kino wahine i ke ku mai iloko o ka malapua, ma o ka malamalama la o ka mahina. No ka manao kuhihewa o ua haku opio nei, o Kakalina paha kela kana pio aloha, holo aku la oia imua, a puliki la iaia, o ka mea nae nana i hoopuiwa mai iaia, a i hookahaha mai hoi i kona noonoo, aole ka kela o Kakalina, aka o Bela Kalani.

 

MOKUNA XXXI.

 

            Pela iki mai kaua e kuu makamaka heluhelu, ke poina loa la paha oe no Ela Mebure, kela aikamahine e hooikaika kino wahine mai la, i wahi e pono ai oia ame kona makuahine. Pehea hoi e nele ai ka poina, i kau a mea o ke ko a ke au o ka moolelo o Kanale Hale ame ka Haku Fanadale; e kiei iki aku nae kaua i ua kaikamahine nei, pehea la oia e noho mai la ma kona home hou, me kona makuahine.

            O ka mea oiaio nae, ua loli loa ke ano o ua kaikamahine opio nei, aole kela ano hoihoi mau ona, aka he kulana haka-nu maoli kona, me ka uuku loa o kona manawa e kamailio mai ai, aia wale no a kamailioia aku e kona makuahine.

ma kekahi la, iaia e noho ana me kona makuahine maloko o kekahi rumi, pane mai la ka makuahine me ka leo ha'uha'u uwe.

            "He keu aku maoli a ka haawina pakalaki, mamuli o ka halawai ana o kuu kane, me na haawina holomua ole ma kana mau oihana. Ua like loa keia noho nele ana, me kekahi hana karaima. O ka mea nana i hooi loa mai i ko'u kaumaha, o ia no ka maopopo ole o kahi i nalowale ai o kuu keiki.

            "He oluolu maikai ko kakou noho ana i na la aole i kipa mai o Sr. Leonada ma ko kakou home, a ua paa kuu manao, aole he kumu e ae o ka nalowale ana o Keaka, mamuli no ia o na hana a keia kanaka; a ua hele au a piha i ka hoonaukiuku loa iaia, no kona hoohilahila ana ia oe."

            Aole keia o ka manawa mua loa a ka makuahine i kamailio mai ai ia Ela no ko iakou kulana kaumaha, aka ua nui a lehulehu, me ka hele a paku-a i kona mau pepeiao, ka lohe ana i kela mau olelo; ua kaumaha i'o no o Ela, aka nae, mamuli o na olelo hoolana a Emma, ke kaikamahine lawelawe, pela wale no i hiki ai ia Ela ke uumi i kona mau manao kaumaha.

            Iloko o kela kulana pohihihi o ko lakou noho ana, ua lilo o Ema, i mea nana e lawe i na pepa hoolaha i pa'iia, no ka hoikeike ana aku i ka poe e noho kokoke mai ana i ko lakou home, no ka makaukau o Miss Kolakona, e a'o i kekahi mau haumana i ka ike himeni ma kona home, a me kela hooikaika ana a Ema, i loaa mai ai he ekolu mau haumana a Ela e a'o ai.

            Nolaila i ka manawa a ela i hoomaka au ai i kana hana ma ka home o Kauka Mudoka, ua hoolana loa ia mai kona manao mamuli o kona ike ana, i kona wa i huli hoi mai ai no kona home, e loaa ana he hana hou nana, ma na hora o ke ahiahi, ma ke a'o ana i kela mau haumana ekolu.

            "Ua hiki ia'u ke hoolako i na mea apau e pono ai ko makou noho ana aku, ahiki i ka huli hoi ana mai o Keaka," i namunamu wale iho ai no o Ela iaia iho ma kekahi la.

            I ka hoea ana mai i ka la mua loa ana e hele aku ai e a'o i ke kaikamahine uuku a Kauka Mudoka, haalele iho la oia i ka hale, a hele aku no kahi o ka hale hooulu kaahi, no ka holo ana aku i kahi i ku ai o ka hale o kela kauka.

            Ua hele ka hale hoolulu kaaahi a piha i na kanaka, i kahikoia me na lole maikai, he hoike mai ana kela ano, he poe wale no kela o ke kulana kiekie me ka nui o ko lakou waiwai, me he mea la, aole loa he kaumaha iki iloko o ko lakou ola ana, oiai hoi ua o Ela e nana aku la i kela poe, ua hele oia a piha me na manao luu@uu a kaumaha.

            Iaia no nae e ku ana kakali, o ka hoea mai o ke kaaahi, lohe aku la oia i ke kamailio ana ae o kekahi kanaka, i kona kokoolua e ku pu ana.

            Alaila ua aha'i aku anei ka pupuhi ia Mr. Mebure ea?"

            "Ae, ua loaa aku paha ka lohe i kela kanaka, aia na makaikiu o ke aupuni mahope o kona meheu kahi i hahai aku ai, nolaila ua hoopokole oia i kona ola ana me ka poka o kana pu panapana," i pane mai ai ka lua o ke kanaka.

            Ke lohe pono loa ku la o Ela i na huaolelo apau e kamailioia mai ana, a i kana nana iho, ua aneane hiki ole maoli iaia ke hoomanawanui ma kela wahi, o ka mea wale no nae nana i hoauhee aku i kela mau manao maikai ole iloko ona, o ka hoea koke ana mai o ke kaaahi i kela manawa.

            Hakalia no i ke kaa a ku iho, o ka pii aku la no ia o na ohua iluna, aia ka pono o ka loaa he wahi e noho ai, a e anehe aku ana ua o Ela e hele e kau iluna o ke kaa, lohe mai la oia i ke kamailio ana aku o kekahi mea iaia:

            "Ke hopohopo loa nei au, aole paha i loaa ka ikaika maikai ia oe e Miss Kolakona, e hiki ai ia oe ke hoomaka i kau hana i keia la."

            Alawa ino ae la ka Ela nana ana ihope, aia hoi e ku aku ana o Kauka Mudoka, me ka nana pono ana mai iaia nei, ua hoopilikia loa ia mai kona noonoo, no ke ano o ka nana ana mai a ke kauka iaia, a o ia kana o ka pane ana mai:

            "E kala mai oe ia'u, aole e hiki ia'u ke kamailio loihi me oe, o haule auanei au i ke kaaahi," o kona hale aku la no ia no kahi e ku ana o ke kaaahi, me ka nana hou ole mai ia Kauka Mudoka.

            Hakalia no nae i ua o Ela a ku iluna o ke anuu hope loa o ke alapii, ua lalau okoa mai la ka lima o ke kanaka lawelawe o ke kaaahi iaia, a huki aku la noloko o ke kaa, a iloko o ka imo ana a ka maka, o ka lilo aku la no ia o ke kaaahi, aohe no he wa a haule ua o Ela mahope.

            I ua o Ela e noho la ma kona wahi iluna o ke kaaahi, he hookahi no noonoo nui iloko ona, oia no ka lawe okoa ana ae o kona makuakane i kona ola iho, a ke hopohopo loa la oia, no kona makuakane, ina no ka lohe aku i kela nuhou. He hookahi mea a Ela e hoomaopopo la, i ka lawe okoa ana ae o kona makuakane i kona ola iho, ua hoike mai kela hana, no kona pili i'o i ka hewa, elike me na moolelo i kamailio nui ia nona.

            Me kela mau manao kaumaha no iloko ona, i lele aku ai o Ela, i ka wa i ku ai ke kaaahi, ma ka hale hoolulu mua loa, kahi hoi ana e hele aku nei, no ke a'o ana i ke kaikamahine uuku a Kauka Mudoka.

            He mau helehelena malihini wale no kana e ike la, a mahope o kona ku iki ana ma ka hale hoolulu, e nana an i ka hi-o o na ohua, hele aku la oia no ke alanui akea, me ka ninau ana aku, i kekahi poe i kahi i ku ai o ka hale o Kauka Mudoka, kuhikuhi mai la no hoi kela poe iaia nei, a iloko o na minuke o na minuke he umi, ku ana keia mawaho o kekahi hale nui, me ka hookani ana aku i ka hele kahea mawaho o ka puka mamua.

            Aole i li'uli'u iho, ku ana no kekahi kauwa, a nana i lawe aku iaia nei imua o Mrs. Mudoka, he lede aoo keia nona paha na makahiki ma kahi, o ke kanaha a oi."

            "Ke hauoli loa nei au no keia hoea ana mai la ou e Miss Kolakona," i pane mai ai o Mrs. Mudoka, i na olelo hikimua o ka hookipa ana aku i ka wahine opio. "Ua hoohemahema maoli ia no kuu Jene aloha, a no kona pono, ke lana nei kuu manao, e kokua nui aku ana oie iaia ma ke a'o ana aku ma kau mau mea apau i ike ai, he mea ia nona e pomaikai ai.

            "Aole e hiki ia'u ke ku ae iluna, he loko ko'u mau wawae, o ko'u ma'i nui keia e noho nei, nolaila e kaomi aku oe i ka hele kahea e Miss Kolakona. Ina aole o'u ma'i, ina aole e huli ke kauka i kekahi mea nana e a'o ia Jene."

            Ku ae la o Ela iluna, me ke kaomi ana aku i kekahi pihi e kau ana ma ka paia, a iloko o na minuke helu wale no, komo mai la kekahi wahine lawelawe, me ke alakai ana i kekahi kaikamahine uuku, ma ka lima. Ua haawi mua ia ke kauoha i kela wahine lawelawe, e hookomo mua i ka lole o Jene, a i ka wa e kani aku ai o ka hele, alaila e lawe mai oia i kela kaikamahine no ka hale malalo, pela iho la i hoea mai ai o Jene, me ka makaukau mua.

            I ka nalo ana aku o ka wahine lawelawe, a koe iho la o Ela me Mrs. Mudoka ame ke kaikamahine uuku, ia wa i hoakaka pono mai ai o Mrs. Mudoka:

            "O keia kau kumukula e Jene, no ke a'o ana mai ia oe i ka himeni, ame ka olelo Palani. E lilo kumukula i hoaloha nou, nolaila o kou hoa aku ana ia, no kekahi mau hora, a e hookuu mai oe ia'u, hookahi wale no, me ka hoouluhua ole mai."

            Hele mai la o Jene imua o Ela, alaila kulou mai la no hoi o Ela imua, a honi mai la i ke kaikamahine uuku, oiai hoi o Mrs. Mudoka, i noho pono aku ai ihope, me he mea la, ua hele oia a ui-ha loa no ka noho iluna.

            Oiai aole he hana hou aku i koe, kamailio mai la o Ela i ka haumana, e lawe aku iaia no ka rumi i hookaawaleia no laua e kula ai, o ka pii aku la no ia o Jene no ka hale maluna, no kekahi rumi nui akea, a maloko o kela rumi, i hoikeike mai ai o Jene i kana mau makana like ole, me ka olelo ana mai, he mau makana wale no kela i kuaiia e ke kauka nana.

            Ke hookahaha loa iaia ko Ela manao, no ke kamailio ana mai o Mrs. Mudoka iaia, no ka makemake o ke kauka e loaa he kumukula na Ela, aole hoi ke kamailio mai, o kana kane ia, a plea hoi o Jene i kamailio pu ae ai, na ke kauka kela mau makana apau i kuai nana, me ke kahea ole ana iaia, kona makuakane. O kekahi mea naan i hookahaha aku i ko Ela manao, oia no ka nui o na makahikki o Mrs. Mudoka, a he opiopio loa hoi kela kauka, ina nei no ko laua mareia, alaila ua mare laua i ka wa opiopio loa.

            I ka pau ana o ka manawa kula ma kela la, huli hou aku la o Ela no kona home maluna no o ke kaahi, aka nae ua lilo kana mau mea i lohe ai no kona makuakane i mau mea hooi loa mai i ke kaumaha iloko ona. Aole o Ela he mea kuai mau i na nupepa i na manawa aku i hala, no kona makemake ole no e heluhelu, i na moolelo o na hana pauaka a kona makuahine aloha.

            Aia ke kaumaha ame ha hopohopo iloko o Ela no kona makuahine, ina e lohe aku ana, i ka hana naaupo a kana kane i hooko ai; nolaila iaia i hoea aku ai no ko laua home, ua hoomama loa ia ae kona manao, oiai ua loaa mua aku ka ike i kona makuahine, no ka meahou hookaumaha. Ua hele ka makuahine ma kela kakahiaka, maloko o na halekuai, a ua lohe oia i ke kamailio o na kanaka, no ka lawe ana o Mebure i kona ola, a ua kuai okoa oia i kekahi nupepa, me ka heluhelu ana i ka moolelo piha o kela hana ki pu.

            Ma kela hoea ana aku o ua Ela no ka hale maluna, e noke ana kona makuahine i ka uwe, a he hookahi ko laua komolike ana aku e auamo i kela haawina ehaeha i kau mai maluna o laua, a aole loa o Ela, i hoopoina iki, no kela la, mahope mai.

            No ka pule holookoa mahope mai, aole ua o Ela i ike hou ia Kauka Mudoka, aka o kela paa mau o kona manawa ma ke a'o ana ia Jene i na la apau, ka mea nana i hoopoina ae i kona mau noonoo maikai ole. Aole no he launa wale aku o Ela me Mrs. Mudoka, no ka mea ua nana mai kela wahine iaia nei ma ke ano, he wahine i kupono ole e huikau pu aku me ka poe elike me kona kulana.

            Ma kekahi kakahiaka nae, i ka manawa a Ela i komo aku ai maloko o ka home o Kauka Mudoka, a iaia i maalo ae ai mawaho o ka puka o ka rumi heluhelu buke, oili koke mai la o Kauka Mudoka a ku ana imua ona me ka pane ana mai:

            "O ke aloha kakahiaka no kou e Miss Kolakona. Ua makemake au e kamailio pu me oe no kekahi mau minuke hlu wale no, e oluolu ana anei oe e komo mai maloko nei o ke keena waiho buke?"

            Aia na maka o ua kauka nei, ke nana mai la i ka lole eleele o Ela e komo ana, i ua lilo hoi ia i mea hookahakaha aku i kona noonoo, me ka hoomau hou ana mai nae i kana kamailio ana:

            "Ua manao kahiko no au e kamailio ia oe, ua paa loa nae au i ka hana iloko o kap ule holookoa aku la i hala, pela i loaa ole ai ia'u he manawa kaawale ahiki i keia kakahiaka. Ma ka'u mau mea i lohe mai ai, he maikai maoli ko olua noho ana me Jene, a ua hele au a piha loa i ka hauoli."

            Me ko Ela pane ole aku, komo aku la oia mahope o Kauka Mudoka noloko o ka rumi waiho buke, a i ko laua noho ana iho lalo, akahi no o Ela a kamailio aku:

            "Ke hauoli loa nei au, no ke kupono o ka'u mea i hana aku ai no Jene, i kou manao."

            "Ae ua pomaikai maoli au i kou loaa ana ia'u, no ka mea he hana pohihihi loa paha na'u ka huli ana aku i kekahi mea kupono elike me oe, no ke a'o ana ia Jene. Hookahi nae mea nana i hookaumaha mai ko'u noonoo, oia no kou ae ole ana e kau maluna o ko'u kaa, a hoike aku no au ia oe ea, ua makemake maoli no au, e loaa he manawa e hoohanaia ai o ko'u mau lio, aole hoi e paa mau iloko o ka hale. No'u iho, ua nui maoli ka'u hana iloko o keia pule holookoa, ma ka lapaau ana i kekahi ma'i kupilikii loa ma Biere, eia nae, ua hoihoiia mai nei kela ma'i no ke kulanakauhale nei, nolaila ua hoomaalahiia mai ka'u hana, aole hoi e hele mau ma kahi mamao."

            I ka lohe ana aku o Ela no kela mau hoakaka a Kauka Mudoka, no kona lapaau ana i kekahi ma'i kupilikii loa, haupu wale mai la no oia, malia paha o kekahi o kana mau mea aloha, me ka nalu nui ana iloko ona, ina paha ua maopopo ia Kauka Mudoka o Kapena Leonada, a i ole ia o Keaka Mebure paha.

            "Me he mea la ma ka'u nana aku, ma kou helehelena, aia na noonoo maikai ole iloko ou no'u nei e Miss Kolakona. I hoike aku ai i ka mea oiaio loa ea, ma kela manawa mua loa o kou loaa ana ia'u maloko o ka paka, a ike aku hoi i kou kulana pilikia, o ka noonoo nui wale no iloko o'u, o ia ka haawi aku i na kokua ana i mea e palekana ai oe mai ka ma'i mai."

            "Heaha iho la ke kumu o kou hoao ana e hoohoaloha mai ia'u?" wahi a Ela me ka manao hoohuoi iloko ona, no ke kumu oiiaio loa a kela kauka i makemake mai ai aiai nei, e noho aku i kumukula na Jene.

            "Eia no ke kumu nui, aia iloko o'u ka manao makee no kou pono," wahi a Kauka Mudoka, me ka haike nae o kona helehelena.

            "He mea malihini loa oe ia'u, no ia kumu, aole au i makemake e hana mai oe i kekahi mea e pono ai au, malalo o kau mea e olelo mai nei he makee oe no ko'u pono," wahi a ela me ka piha huhu, me kona ku okoa ana ae iluna.

(Aole i pau.)

 

He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana

 

            Ke ike la o Nikola, aole ka i on a loa o Haka Kenede, elike me kana i koho mai ai, oiai, he maikai mau no kona mau olelo ke kamailio aku, a pela no hoi me kona noonoo, a o ia nae kanaka o ka hoohele kamailio ana mai:

            "Akahi no a maopopo ia'u, eia ka ua makemake oe e lilo au i mea aihue ea, no ke komo pu ana aku e liloi mea hana karaima elike me ko olua ano. Ina au e hoole aku i kou manao, heaha iho la kau mea e hana mai ai?"

            "Aole e hiki ia oe ke hoole mai, oiai he maalahi loa ke ano o keia hana; ua hiki ia oe, ke hookomo i ka laau hoohiamoe iloko o ke kiaha wai, i kou wa e kamailio pu ai me ia, me kona ike ole mai, a ke lilo mai ka hoi kela palapala ia oe, o ko kaua ku ae no i a haalele i keia wahi, he hookahi a kaua hana, o ke kakau i na leka, i ka poe no lakou e malama mai nei i na dala a ko haku, a i hookahi o kela mau leka, i kana kaikamahine ma Nu Ioka."

            "Ke ice i'o aku la au, maila he hana maalahi ka aihue ana mai i kela palapala, wahi a Nikola me ka paa ana ae o kekahi lima ma kona lae, ma ke ano hoolalau.

            "Aole loa he kanalua iki no ka mea, aka nae e haawi aku ana aku e aihjue mai i kela palapala."

            "Heaha no hoi kou kumu makemake loa e loaa mai kela palapala ia oe? Ua like no hoi ka palapala a Mr. Makuaia me ka'u aole anei no hoi, ua lawa no kau palapala e hookau aku ai i ka weli maeluna o kela kanaka?"

            Hapai ae la o Haka Kenede i kona kiaha no ka inu ana, alaila kamailio hou mai la.

            "Aohe waiwai o ka'u pepa, ke ole e kaa pu mai ka Mr. Makuaia pepa malalo o ko'u malu. He kanaka nui o ke dala o Mr. Makuaia, he nui kona hilinai ma na wahi apau, aka no'u nei la, he kanaka au i ike ole ia, nolaila o ka paa ana o Mr. Makuaia i kekahi palapala me ka paa o ko'u inoa maluna olaila, he hana paakiki loa na'u ka hooke ana akui ko haku o pilipu i ka paia."

            "Aole a'u hoahewa ana aku ia oe e Haka Kenede, ma kau mau mea i manao ai, e hana aku, aka ke ike nei au, i ka pololei maoli o kau mea e koi aku ana i kela kanaka."

            Ninini hou iho la o Haka Kenede i kona kiaha wisake, a inu ae la, me ka hoomaka ana mai e kamailio olalau, a ke hoomaopopo la o Nikola, ua on a loa kona kokoolua, he oiaio, iloko o na minuke helu wale no, ua luhe iho la ua o Haka Kenede, o ka pau no ia o ka hiki ana iaia ke onioni ae, o ka lilo aku la no ia i ka on a o ka rama.

            Ke alaalawa la ka Nikola nana ana maloko o ka rumi, aia ke kuka koloka ame ka papale o Mr. Kenede ke waiho mai la maluna o ka moe, nolaila nihi hele aku la ua o Nikola, a loaa ke kuka koloka, noke iho la oia i ka huli ma na wahi apau o kela kuka, ina paha ua hunala ka palapala a Haka Kenede ma kekahi wahi, aole nae he mea i loaa aku iaia ma kela huli ana.

            He manawa no a Haka Kenede i onioni ae ai, iloko o kela manawa a Nikola e huli i ke kuka koloka, aole nae he kaakaa ae o kona mau maka, ua oi aku ka ikaika o ka ona maluna ona, mamua o ka mea hiki iaia ke hana ae.

            O ka noonoo nui hookahi iloko o Nikola iloko o kela manawa, o ia no ka huli aku ahiki i ka loaa ana o ka palapala i kakauinoa like ia ai e Makuaia ame Kenede, ina aia maluna o ke kino o kela kanaka; aole he manawa maikai e ae i loaa iaia elike me kela wa i ona loa ai o Haka Kenede, nolaila e hooko aku ana oia i kela manao huli, ina no ia he mea e nele ai ka loaa ma kana huli ana.

            Hoihoi aku la oia i ke koena o ka omole wisake, e waiho ma kekahi wahi kupono, pela hoi ka hoihoi ana aku i na kiaha ma kahi kaawale, alaila hapai ae la oia ia Haka Kenede iluna a hoomoe aku k ailuna o ka moe.

            He mau olelo ka Haka Kenede o ke kamailio ana ae iloko o kela wa o kona ona, aole nahe he maopopo o na huaolelo, o ka pauhia hou aku la no ia o ua kanaka nei i ka hiamoe, me ka nonolo o ka ihu, ia wa i hoomaka aku ai o Nikola e huli ialoko o na pakeke o kona lole.

            He pu panapana ka mea mua loa o ka loaa ana ku iaia, lawe mai la oia i kela pu mailoko mai o ka pakeke o ka lolewawae o Haka Kenede, a loaa au la no hoi he mau palapala iaia, me ka nana pono ana iho malalo o ka malamalama o ke kukui, he mau pepa okoa wale no nae kela, e laa na bila o ka hokele, na manao hoakaka o na nupepa, ma na mea pili i ke kumukuai o ke keleawe, he mau leka, pela me ke eke dala, i hele a piha me na bila dla, o na huina nunui, a he hookahi buke banako ka Nikola i kakau iho ai maloko o kana buke hoomanao.

            Mai ka lolewawae mai, i huli aku ai o Nikola i ke kuka, maloko a mawaho, pela hoi me ka puliki, a maloko o na kakini, me na kamaa, aole no he loaa iki iaia o kona palapala e huli, ana, a no ka nui maoli o kela hana, i hoopau okoa ae ai oia i ka manao e hoomau aku i ka huli ana, o kona hemo aku la no ia mawaho o ka hale, no ke puhi ana i kona ipupaka, a no ka honi ana aku i ke ea oluolu.

            Iaia e noho la mawaho o ka hale, ke noonoo la oia, malia paha, aole no he palapala malalo o ka malu o Haka Kenede. Ke hoomanao la oia no kekahi paiki kahiko, a ua kanaka nei, e paa ana, ma ko laua manawa i ku like mai ai i Nu Ioka, maluna o ka mokuahi hookahi; ina ua paa pu o Haka Kenede i ka palapala me ia, a hookomo maloko o kela paiki, alaila, ua hele a powehiwehi ka hua, a i ole ua nalowale ma kekahi wahi me ka maopopo ole, eia nae, aole e hiki ke hooiaio kela manao kohokoho ona.

            I ka hala ana ia Nikola he hapalua hora paha o ka noho ana iwaho e puhipaka ai, komo hou mai la oia iloko o ka hale, wehe ae la i na puka aniani a haumana, o kona noho iho la no ia maluna o kekahi noho paipai nui, uhi ka huluhulu, o ka hiamoe aku la no ia.

 

MOKUNA XVIII.

 

            E waiho iki kaua e ka makamaka heluhelu ia Nikola e hiamoe la, me Haka Kenede, a e hoi hou aku kaua ihope, no ka home o Beka, e hoomaka ana, mai kela wa a Nikola o ka haalele ana aku iaia, a hoi pololei mai la no kona home, a halawai pu ai me Haka Kenede.

            Ma kela huli hoi ana mai a Nikola, hoihoi aku la o Beka, i ka ipukukui aila noloko o kona rumi moe, no ka nana ana i kona helehelena maloko o ke aniani kilohi, oiai ua ike maoli iho la no oia i ka nui o kona hauoli, a me he mea la, mai ka hookumuia ana mai o ka honua ahiki i kela po, oia hookahi ke kaikamahine hauoli loa. O na ao hakumakuma keia e uhi ana iluna o ka lewa, o ia no oe o kekahi ino nui a hoea mai, ua auhee loa aku ia, a o ka mea hookahi wale no iloko o kona noonoo, o ia kona ike ana, o Pita Nikola hookahi kana mea i aloha aku ai me kona puuwai apau.

            Ua lilo kela hoohala like ana o laua ia ahiahi, i mea ano nui loa ia Beka, a iaia e moe hoololo la, maluna o kona wahi moe, me he mea la, aia wale no kona noonoo no Nikola; a mahope iho o kona kalokalo ana ae i kekahi mau hua pule i ka Mauna ma ka lani, e kiai a e hoopakele mai ia laua a elua, mai na @@@ mai o kela po, haule aku la oia hiamoe, a na ke ao ana @@ @@ kekahi kakahiaka mai, i hoala ae i kona hiamoe.

            Ma kela kakahiaka nui, miki aku la ua o Beka, e holoi i na pa ame na pola, a kona makuahine hanauna, kela mau @@ punarele loa i kona makuahine, me ka hoihoi ana aku me ko lakou mau wahi e waiho mau ai.

            Holoi aku la no hoi oia i na ipuhao, me ke kau ana aku ma ka paia o ka halekuke, alaila, i ka pau ana o na hana malaila, @@ @@ ae la i kona poo me kekahi kawele, elike me ka mea ma @ na wahine o kela wahi, komo mai la oia maloko o ka rumi ho@@@ no ka pulumi ana i ka opala ame ka lepo, me ka himeni ana @@ hoi iloko oia manawa hookahi e hoike ana i kona piha ai i ka olioli.

            Iloko nae o ka nanea o ua o Beka i ka pulumi, halawai aku la ka ike a kona mau maka me kekahi apana pepa, e w@@ ana iluna o ka papahele, malalo pono aku o ke ko-ki a la@@ o Nikola o ka noho ana ma ka po mamua aku. I kinohi @ @@@@ ike ana aku i kela apana pepa, ua manao oia he pepa waiwaiole, a e pulumi pu aku ana oia me na opala e ae, no ke kiola aku iloko o ka pahu opala, aka nae, iaia i lalau aku ai, a e lawe mai la e nana, aia hoi, honi iho la oia i ke ala wailukini, e moani pono ae ana i kona mau pukaihu.

            He wa-hi leka kela i kakauia e kekahi lima wahine, me ka inoa o Pita Nikola e kap ana mawaho, ke noke la nae oia i ka lolelole, me ka hoopili ana ae i ka wa-hi leka ma kona mau pukaihu, he kue aku a ke ala.

            Waiho aku la oia i kana pulumi, me ka hele ana aku no kahi o ka puka aniani, a nana pono iho la iwawaho o ka wa-hi, e kau ana ke kuni o Ladana, a hoomanao mai la ua o Beka, he mau hoaloha lehulehu no ko Nikola ma Ladana, a mai kekahi mai paha o lakou kela leka o ke kakau ana mai iaia.

            Ua haule nae kela leka mailoko aku o ka pakeke o Nikola, i kona manawa i unuhi ae'ai i ka leka a Haka Kenede, a hoikeike mai i ua o Beka, ma ka po aku mamua, a oia ka ua o Beka o ka olelo ana iho, i ka laki o ka loaa ana o kela leka iaia, ina paha aole, alaila, e nalowale loa ame ia, e like loa ole aku ai o Nikola.

            He hookahi mea nana i hookahakaha loa mai i ka manao o ua kaikamahine nei, o ia no ka hoike ole aku o Nikola, iloko o ko laua la e hookamaaina ana, no kona mau hoaloha, a i ole, hoike aku la hoi, no kona moolelo, oiai oia e noho ana ma Ladana; aole no nae o Beka noonoo nui no ia moolelo ua koho wale mai no oia ia Nikola i kane nana, elike me ka ua kaikamahine nei i ike mai ai, me ka nana ole no na mea e pili ana iaia ame kana mau hana o ka wa i hala.

            Oiai'nae, he wahine ka mea nana i kakau mai i kela leka, hui pu iho hoi me ka moani ae o ke ala o ka waiala, hooholo iho la ua o Beka, he mea pono, e nana oia i na mapnao i kakauia maloko o kela leka, no ka mea he kuleana nui kona e ike ai, ma kona ano he wahine hoopalau na Nikoa.

            Huki iki ae la ua o Beka i ka leka mailoko ae o ka wa-hi, ma kahi paha o ka hapaha iniha, me kona ike ana iho i kekahi mau huaolelo, alaila hoihoi hou iho la i ka leka iloko, me ke kau ana aku ma kekahi holopapa maluna ae o ke keena hoakipa, alaila hoomau aku la i ka pulumi ana i na wahi i koe o ka hale.

Oiai o Beka e hoomau la ma kana hana pulumi, ke alawa mau mai la no kana nana ana no kahi o ka leka, ana i kau me he mea la, aia ka hopohopo iloko ona, no ka lilo o kela leka i kekahi mea, aka iaia i noonoo ae ai, aohe he poe hoea mai no kona home elilo aku ai kela leka, hoomau hou aku la no oia i kana pulumi ana, me ke komo loa ana aku noloko o ka halekuke.

            Me he mea la nae, ke oiliili mau ae la ka makemake iloko ua o Beka, e wehe oia a e heluhelu i na manao apau i kakauia maloko o kela leka; a aole no hoi ona kanalua, ina nei no kona ninau aku ia Nikola, e hoike mai ana no kela kanaka i na mea oiaio, he wahine ka me nana i kakau mai i kela leka iaia.

            He mau ninau lehulehu hou ae no kekahi a ua o Beka, i manao ai e waiho mai imua o Nikola, no ka hoopau ana ae i kona pohihihi e pili ana i kela leka, e laa kona ninau ana aka i ka inoa o ka lede nana i kakau mai i kela leka me kekahi pepa, i luluia i ka waiala; pela ka pili o kela lede ia Nikola, ame ka manao o kana mau mea i kakau mai ai.

            O ka mea wale no nana i kaoihi mai i ua o Beka, mai kona hele koke ana aku e ike ia Nikola ma kela kakahiaka, o ia ka hala ana o Nikola no kahi hana o na kanaka, ma kahi i ku i o ka hale olopapa, a aole oia i huli hoi koke ae ana no kona hale ahiki i ke ahiahi ana ma kela la, a i ole ma ka wa poeleele paha.

            No kela noonoo nui loa o Beka, no ka hoi koke ole mai o Nikola, e hiki ai la hoi iaia ke lawe koke aku i kela leka no ka hoikeia ana imua ona, ua hele oia a piha loa i ke kuaki me k@ nauki, me ka okoa ana iho iloko ona, aole loa he kuleana o kekahi lede ma Ladana e kakau mai ai i kekahi leka ia Nikola no ka mea o ua o Beka ke kuleana i keia manawa maluna ona.

            I ka pau ana o ka Beka mau hana, hoi aku la oia no ka hale maluna, me ka paa pu ana aku i ka leka me ia, a hookau aku la iluna o ka pahuume, me ka hele ana aku e hana i kona wahi moe, a i ka pau loa ana o kana mau hana, hoi mai la oia a noho iho la maluna o kekahi noho paipai nui, aka nae aia no ke k@ okoa mai la ka leka iloko o kona noonoo, me he mea la, e koi okoa mai ana iaia, e hele aku e heluhelu i na manao i kakauia maloko.

            No ka hiki ole i ua o Beka ke homanawanui iho, i ka hoowalewale e koi mau ae ana iaia e wehe ae la, o kona hoomakaiho la no ia e heluhelu, ma na wahi i kakauia ma ka olelo Beretania, a waiho aku la no oia i kahi i kakauia me na olelo ana i maopopo ole ai.

            Ma kela heluhelu ana, i maopopo iho ai i ua o Beka, aia ke kahi mea pohihihi loa mawaena o ka lede nana i kakau mai i kela leka ame Nikola, a he nui hoi na mea pohihihi e pili ana i ko Nikola, a he nui hoi na mea pohihihi, e pili ana i ko Nikola ola ana, mamua o ka hoea ana aku o Nikola no Amerika.

            He nui wahi o kela leka i kakauia ma ka olelo Rukini me ka maopopo ole o ka manao ia Beka, aka nae, ua lawa no mea ana i heluhelu iho ai, i kakauia ma ka olelo Beritania, @ hoalaia mai ai ka lili iloko ona, ahiki i kona noonoo ana iho, @@ oi aku ka pono, o kona hookaawale ana iaia iho mai ia Nikola mai, ina he kuleana i'o ko kela wahine ma Ladana maluna o Nikola.

            Ua hele maoli ua o Beka a piha me na manao lili, me kona koho ana iho, aole oia e hele e hui kino maoli me Nikoa, aka e hookaawale ana oia mai iaia mai, o kona noho iho la e kakau i keia mau huaolelo mawaho o ka wa-hi leka"

            "Ua haule keia leka ia oe ma ka po nei, maloko o ko'u @@@ nolaila e hoi hou oe no Ladana, i kahi o ka wahine nana i @@@@ una mai i keia leka," o ka hookomo mai la no ia o ua o Beka i ka leka iloko o ka pakeke o kona lole, o ka iho mai la no ia  @@ ua o Beka ke kololio la ma ka moali alanui e moe ana maloko o ka ululaau, no kahi i ku ai o ka hale o Nikola.

            Aole he manao nui e ae o kela hele ana aku o Beka, no ka hale o Nikola, no ka waiho ana aku no la i ka leka maloko o ka hale, mamua o ka huli hoi ana mai o Nikola mai kana hana mai ma kela ahiahi; eia nae no ona hopohopo iki, ina no paha no ka loaa aku o Nikola, iaia maloko o ka hale, e koi okoa aku ana no oia i kela kanaka, e hoakaka mai i ka manao o na mea i kakauia maloko o ka leka.

(Aole i pau)