Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 31, 3 August 1922 — Page 8

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Elike me ka mea maa, i lawelawe mau ia ma ka manawa pii ae ai kekahi mea ma ke poo o na keena oihana maanei ka hokohuia aku i poe  hou, ma na wahi o ka poe kahilo, pela ka makai kiekie Lane, i hookohu aku ai i kekahi poe Repubalika ma na kulana oihana i paaia e na Demokarata,, maloko ka hale paahao Teritore

 

Ua hoomau aku no oia i na Repubalika kahiko, i paa i ko lakou mau kulana malalo o ka Makai Kiekie JArrett; he hoike keia, no kona makemake, e hoonoho aku, i ka poe oloko o kona kalaiaina iho ma na kulana oihana, i kaa mai ai ka mahookohu iloko o kona lima.

 

Maiwaena ae hoi o ka poe hou he mau haneri ka nui, i makemake aku e noho hana maloko o ka halepaahao, ua hookohu mai oia, i ka poe ana i manaoio ai, o lakou ka i kuponono keia manawa mua o kona lawe ana mai i kona kulana oihana hou, me ka minamina no nae iloko on a, no ka hiki ole iaia ke hoolawa mai i hana, na ka poe apau i waiho aku i ka lakou mau noi oihana.

 

O ka mea nui ma keia nee ana aku, o ia no ke ku okoa mai iwaho, a komo kino iloko o na hooikaika kalaiaina ana, pela e ikeia mai ai e na alakai kalaiaina, aole o ka noho aku i kuono, a i ka wa o ke noi oihana,o ka wa ihola ia e oili mai ai. aole keia he nuku aku i na Repubalika, i loaa ole ia lakou na kulana oihana, mahalo o ka Makai kiekie lane, aka o ka mea oiaio maoli keia; a oiai eia aku ke koho baloka Teritore a hoea mai, iloko o na mahina kakaikahi wale no i koe, a pela hoi ke koho baloka kulanakauhale, i keia makahiki ae; e kau i ko kakou mau manaolana ilaila, o ka hiki ana i ka aoao Repubalika, e lanakika iloko o keia mau koho baloka a elua, he mea auanei ia e hiki ai, ke hoolawaia mai ka poe i hooikaika maoli, no ka ikaika o ka aoao, a no ka lanakila o na moho, me nahana; e pono ai lakou

 

Pinepine na manawa a keia pepa, i hoike aku ai imua o na makamaka, i ke ano e kakau i na palapala me ka moakaka a e malamaia hoi na eule o ke kakau.

 

He mau palapala kekahi i kakauia i keia keena i hiki ole ke hoopukaia aku, no ka huikau o ka manao a no ka huikaio ke kakauia ana, e lilo ai i have nui ma ka aoao i ka lunahooponopono o keia pepa, ka noke hou ana i ke kakau, a kupono, no ka hoonohoia mai,e na keiki hoonohohua.

 

O kakou no o na hawaii, ka poe na kakou ka olelo Hawaii, o ka mea apiki nae, aole he hiki ia kakou ke kakau i ka kakouolelo me ka pololei. Eia no na rula ano nui o ke kakau ana. Ma ka hoomaka ana o ka manao, e kakau me ka huapalapala nui, o ke koena aku  o na huaolelo, me ka hua liilii, a koe na inoa o na meakino a mau pani inoa pahi he mau hua nunui ke hookomo ma ia mau wahi.

 

Ma ka pau ana o kekahi manao, e kau i kikokahi, a e hoomaka i kekahi manao hou aku me ka huapalapala nui. Aole he kuleana iki e kakau ai i na huapalapala nui. Aole he kuleana iki e kakau ai i na huapalapala nunui ma kahi, i lilo ole ai na huaolelo, i inoa elike me na inoa o na kanaka, na wahinoho, na aina na moku, a pela aku,

 

Eia kekahi manao, ma ke ano hoohalike, i ke ano o ke kakau ana: "i ka Poakahi iho nei i ku mai ai ka mokuahi Kinau" Uaike au i ka pow" e hoike ana no keia he lehulehu ka manao. Ua ike au i na mea. o mea he hookahi kona manao i ka hookomoia ana aku o na mamua a laila ua lilo ae la i lehulehu. huaolelo

 

Aole pololei o keia kakau ana pela nae kekahi poe e kakau mai new, i ko lakou mau manao: Ma ka poakahi nei iHookohu mai ai o John C. Lane, i na Poe hou, no ka noho hana ana Maloko o ka Halepaahao. Ua pololei no ka manao, ma ke kakau ana ka pololei ole, o ia hoi, aole i kupono, ka huapalapala H ma kahi o hookohu, aole ia he inoa, pela hoi ka pololei ole o "P" ma ka huaolelo poe, aole no ia he inoa. Ua hewa pu kekau ana i na huaolelo "na poe", aole ia he olelo Hawaii pololei, no ka mea o ka huaole. "poe". aole ia he olelo Hawaii pololei, no ka mea o ka huaole "poe", he huolelo "na", he lehulehu no kona ano, ua oi aku mamua o hookahi, a ua pololei ole ko kakau ana ame ka olelo ana pela, na poe, oiai nae, ke kamailio mau nei no ka hapanui o na kanaka pela.

 

Eua ka pololei e kakau ai i kela mau huaolelo pakahu: ua ike au i ka poe, e hoike ana no keia he lehulehu ka manao. Ua ike au i na mea o mea he hookahi kona manao, i ka hookomoia ana aku o na mamua, a laila ua lilo ae la ilehulehu, no laila o ka pololei o ke kamailio ame ke kakau ana, ma ke ano wale no elike ae la me ia maluna. No ka huapalapala M. ma ka huaolelo maloko, ame "H" ma ka huaolelo halepaahao, aole no i pololei, no ka mea aole ia mau huaolelo, he mau inoa.

 

Ua kapaeia kekahi mau palapala a na makamaka ma keia ano iho la, a o kekahi no ke kakau i na mea pilikino, o ke ano hionoino aku ua ha'i. NO laila in a e malama ole ia na eula naauao o ke kakau ana a pela hoi, ka hoouna ana mai. i na manao hoiniono aku ia ha'i. No laila in a e malama ole ia na eula naauao o ke kakau ana, a apela hoi, ka hoouna ana mai, i na mamao hoinoino pili kkino, aole no e hoopukaia aku.

 

E hoomanao i keia mau loina, a e hoao, e hoopau ae i na hemahema a oukou i ike mau ai ma ke ano o ka oukou kakau ana e na makamaka heluhelu!

 

Ua ku a menemene maoli ka noonoo iloko o keia mau mahina e nee nei. i ka nui o na hana hoopoino, a limanui, i lawelaweia maluna o na wahine ame na kaikamahine opio, e ka poe kolohe, no ia mau hana nae ka keia pepa e hoakaka nei, ua hoea mai i ka manawa e hookoia ai ke kanawai, me ka ikaiaka, me ke komo ole o na manao aloha no ka poe e kau aku ana na ahewa ana no ka lakou hana karaima.

 

Ua heluhelu kakou i ko moolelo o kekahu hana hoopono i lawelaweia mai nei ma Hawaii, maluna o kekahi kaikamahine Kepani uuku, o umi wale no makahiki, Ma ka mea oiaio maoli, ua ku i ke karaima pepehikanaka, ke ano o ka hewa o ka hanaia ana; no ka mea ua hoolala maoli ia kela hana, me ka manao kolohe, ma o ka hoopilikiaia ana aku o na makua o ke kaikamahine opio, no hooko okoa ia aku la hoi ka hana hoohaumia, maluna o ke kaikamahine, a kakou e olelo ae ai, aia no oia iloko o kona mau la kamalii

 

Ma Amerika, a kakou i heluhelu ai i na meahou, i hoounaia mai no Hawaii nei, aole i kakali iho na makaainana, i ka hookau ana aku i ka hoopa'i, maluna o ka mea a mau mea paha e lawelawer ana i na hana hopoino a hoopilikia maluna o na wahine;  e lawe okoa ana lakou i ke kanawai, iloko o ko lakou maluna o na kumulaau, a i ole puhi aku paha ia lakou  maluna o na kumulaau, a i ole puhi aku paha ia lakou i ke ahi a i kekahi manawa, e kailio koa mai ana lakou, i na lwehala mailoko mai o ka mana o na luna oihana o ke aupuni.

 

Aole e hiki ia kakou ma Hawai nei, ke hooko aku ia ano hana, no ke kumu he poe maka''u kakou i ke kanawai; in a nae penei iho la ka lawelawe mau ia o na hana hoopoino, i na wahina ame na kaikamahine e ala okoa mai ana na manao inaina o ka lehulehu a hookau aku i ka hoopai maluna o ka poe kolohe mai he hana naauao ma ko lakou aoao, ka hoolako ana, me kekahi mau mea e hookauia aku ai ka weli maluna o ka poe kolohe,

 

O ka hoopai no ke karaima hoopoino i na kaikamahine opiopio ma ke ano hoohaumia, i hooholoia ma na kanawai, o kekahi mau mokuaina ma Amerika o ia no ka make a ma kekahi mau mokuaina hoi, e oli okoa ia ana ka opea o ke kanaka hana karaima

 

O ka make ka hoopa'i, kupono loa, no kela mau kanaka na laua i hoopoino i ke kaikamahine Kepani ma Hawaii, ke ahewaia laua e ke kanawai; ua pau ka hookuukuu wale ana i ka poe e ahewaia ana no kela ano karaima, o lilo auanei ka hookoeia ana o ko laua mau ola, i kumu no kekahi peo e ae, e lawelawe aku ai no i kela ano hana hookao, mamuli o ka manao ana, e hookoeia ana no ko lakou ola, ke pili ka hewa ia lakou.

 

Ma ka manawa a ka Lunakanawai Kaapuna Andrade, i hookau aku ai i ka hoopai hoopaahao a pau ke ola maloko o ka halepaahao, maluna o na kanaka opio, i hopuia ai no ka hewa powa, a hoopoino i kekahi wahine, ma honolulu nei, ua manaoia, he kumu ia e ha'i mai ai ka hanapowa, aole nae pela ua hooko hou ia aku la no he hana powa, me hoopilikia maluna o kekahi wahine opio, mawaho ae nei o DAimana Hila, he hoike maopopo loa keia, aia he heluna, nui o ka poe kolohea hana karaima, e hele lanakila mai nei, iloko o keia mau la, e kakali wale ana no, o ka hoea mai i ka manawa e hooko aku ai i ke karaima i ka wa kupono e ikeia ana

 

Ua pau nae ko kakou ku wale ana aku a nana, i ka hele lanakila o na hana karima, ku i ka hoohaahaa, a ka poe kolohe; ua hoea mai i  ka manawa a ka lehulehu, e koi aku ai, e laweia ae na keehina wikani apau,  i wahi e wi ai ka niho o ka pow kolohe a e kau aku ai hoi ka weli i ka poe, i hoolala e lawelawe i na hana powa ame hoopoino i na wahine opio.

 

Ma ka Poalua aku la i hala i waiho aku ai ka Makai Kiekie W.P. JArrett, i knoa kulana oihana, maloko o ka halepaahao o ke Teritore, ma hope iiho, o ka paa ana i kela kulana no na makahiki ae nei ewalu. O John C LAne. ka mema i pani ae ma kona makalua me ka minamina no nae, i ke kaawale ana mai Mr Jarret ma ka noho makai kiekie ana no Hawaii nei,

 

 

NA HOOKOHU OIHANA NO HALEPAAHAO,

Eiike me ka mea maa, i lawelawe mau ia? ma ka manawa c pii ae ai kekahi mea ma ke poo o na keena oihana maanei ka hokohuia aku i poe hou, ma na wahi o ka poe kahiko, pela ka Makai Kiekie Lane, i hookohu aku ai i kekahi poe Repuba- lika, ma na kulana oihana i paaia e na Demokarata„ maloko ei ka halepaahao Teritore.

 

Ua hoomau aku no oia i na Repubalika kahiko, 1 paa 1r.kou mau kulana malalo o ka Makai Kiekie Jarrett; he ho.ke keia, no kona makemake, e hoonoho aku, i ka poe oloko o kona

ao kalaiaina iho, ma na kulana oihana, i kaa mai ai ka ma okohu iloko o kona lima.

Maiwaena ae hoi o ka poe hou he mau haneri ka nui, 1 ma- keinake aku e noho hana maloko o ka halepaahao, ua hookohu mai oia, i ka poe ana i manaoio ai, o lakou ka i kupono no keia inanawa mua o kona lawe ana mai i kona kulana oihana hou, me ka minamina no nae iloko ona, no ka hiki ole īaia ke hoo- lawa mai i hana, na ka poe apau i waiho aku i ka lakou mau

noi oihana.

 

O ka poe, i hookohuia mai no na kulana oihana a lakou 1 noi aku ai, ua hauoli lakou, ua hoea mai i ka hookoia ana o ko lakou makemake, aka no ka poe i nele, he mea maikai ke koir» ana o na inanao ohumu, a hooku'eku'e makanui īloko o lakou; aka e hoomanawanui iho no pela, malia he manawa no ma keia hope aku, e hoolawa like ia aku no lakou, me na hana e pono ai.

 

O ka mea nui ma keia nee ana aku, o ia no ke ku okoa mai iwaho, a komo kino iloko o na hooikaika kalaiaina ana, pel; e ikeia mai ai e na alakai kalaiaina, aole o ka noho aku i kuono, a i ka wa o ke noi oihana, o ka wa iho la ia e oili mai ai. Aole keia he nuku aku i na Repubalika, i loaa ole ia lakou na kulana oihana, malalo o ka Makai Kiekie Lane, aka o ka mea oiaio maoli keia; a oiai eia aku ke koho baloka Teritore a hoea iloko o na mahina kakaikahi wale no i koe, a pela hoi ke koho haloka kulanakauhale, i keia makahiki ae; e kau i ko kakou mau manaolana ilaila, o ka hiki ana i ka aoao Repubalika, lanakila iloko o keia mau koho baloka a elua, he mea auanei ia e hiki ai, ke hoolawaia mai ka poe i hooikaika maoli, no ka ikaika o ka aoao, a no ka lanakila o na moho, me na- ljana, e pono ai lakou.

 

NA PALAPALA I KAKAUIA MAI.

 

Pinepine na manawa a keia pepa, i hoike aku ai imua makamaka, i ke ano e kakau ai, i na manao, e hoounaia ana, 110 ka hoopukaia aku maloko o na kolamu o ke Kuokoa nei, o ia ke kakau ana me ka maopopo, a pela hoi ,ka mahele- heie pono ana i tv. manao, na huaolelo, ame na kiko, aka aole he hooloheia mai o ia mau hoakaka ana, no ia kumu, ke kauleo ia aku nei no oukou, e kakau i na palapala me ka kaka, a e.malamaia hoi na rula o ke kakau ana.

He mau palapala kekahi i kakauia mai i keia keena, i hiki ole ke hoopukaia aku, no ka huikau o ka manao, a no ka huikai ke kakauia ana, e lilo ai i hana nui ma ka aoao o ka lunahoo- ponopono o keia pepa, ka noke hou ana i ke kakau, a kupono, r_o ka hoonohoia mai, e na keiki hoonohohua.

0.                  

O.kakou no o na Hawaii, ka poe na kakou ka olelo Hawaii, o ka mea apiki nae, aole he hiki ia kakou ke kakau i ka kakou olelo me ka pololei. Eia no na rula ano nui o ke kakau ana: Ma ka hoomaka ana o ka manao, e kakau me ka huapalapala nui, o ke koena aku o na huaolelo, me ka hua liilii, a koe na inoa o na meakino, a mau pani inoa paha, he mau hua nunui ke hookomo ma ia mau wahi.

Ma ka pau ana o kekahi manao, e kau i kikokahi, a e hoo- maka i kekahi manao hou aku me ka huapalapala nui. Aole he kuleana iki e kakau ai i na huapalapala nunui ma kahi, i lilo ole ai na huaolelo, i inoa, elike me na inoa o na kanaka, na wahinoho, na aina, na moku, a pela aku.

Eia kekahi manao, ma ke ano hoohalike, i ke ano o ke kakaii ana: "I ka Poakahi iho nei i ku mai ai ka mokuahi Kinau." Ua pololei loa kela kakauia ana, he mau inoa o "Poakahi" ame "Kinau'", nolaila me na huapalapala nunui e hoomaka ai kela mau huaolelo.

Aole pololei o keia kakau ana, pela nae kekahi poe e kakau mai nei, i ko lakou mau manao: "Ma ka Poakahi nei i Hoo kohu mai ai o John C. Lane, i na Poe hou, no ka noho hana ana Maloko o ka Halepaahao." Ua pololei no ka manao, ma ke kakau.ana ka pololei ole, o ia hoi, aole i kupono, ka huapala- ala "H" ma kahi o hookohu, aole ia lie inoa, pela hoi ka po1- lolei ole o "P" ma ka huaolelo poe, aole no ia he inoa. Ua hewa

 

0.                 1                                              ke kakau ana i na huaolelo "na poe", aoHe ia he olelo Hawaii pololei, no ka mea o ka huaolel "poe", h'e huolelo lehulehu ia, oi aku mamua o elua mau mea; a o ka huaolelo "na", he lehu- lehu no kona ano, ua oi aku ni&mua o hookahi, a ua pololei la ke kakau ana ame ka olelo ana pela, "na poe", oiai nae, ke kamailio mau nei no ka hapanui o na kanaka pela.

1.                  

Eia ka pololei e kakau ai i kela mau huaolelo pakahi: "Ua ike au i ka poe", e hoike ana no keia he lehulehu ka manao. " l'a ike au i na m,ea"„ o "mea" he hookahi kona manao, i ka liookomoia ana aku o "na" maiua, alaila ua lilo ae la i lehu- lehu. nolaita o ka pololei o ke kamailio ame ke kakau ana, ma ke ano wale no elike ae la me ia maluna. No ka huapalapala , ma ka huaolelo maloko, ame "H" ma ka huaolelo hale- paahao, aole no i pololei, no ka mea aole ia mau huaolelo, he mau inoa-

 

Ua kapaeia kekahi mau palapala a na makamaka ma keia ano iho la, a o kekahi no ke kakau i na mea pilikino, o ke ano hoinoino aku ia ha'i. Nolaila ina e malama ole ia na rula naau- ao o ke kakau ana, a pela hoi, ka hoouna ana mai, i na manao hoinoino pili kino, aole no e hoopukaia aku.

E hoomanao i keia mau loina, a e hoao, e hoopau ae liemahema a oukou i ike mau ai ma ke ano o ka ouko" kakau ana. e na makamaka hehihelu !

 

E HOOKOIA KE KANAWAI ME KA IKAIKA LOA.

L'a ku a menemene maoli ka noonoo iloko o keia mau mahina e nee nei, i ka. nui o na hana hoopoino, a limanui, i lawelaweia maluna o na wahine ame na kaikamahine opio, e ka poe kolohe, i,o ia mau hana nae, ka keia pepa e hoakaka nei, ua hoea mai i ka manawa e hookoia ai ke kanawai, me ka ikaika, me ke komo ole o na manao aloha no ka poe e kau aku ana na ahewa ana no ka lakou hana karaima.

Ua heluhelu kakou i ka moolelo o kekahi hana hoopoino. i lawelaweia mai nei ma Hawaii, maluna kekahi kaikamahine Kepani uuku, o umi wale no makahiki. Ma ka mea oiaio maoli.

ua ku i ke karaima pepehikanaka, ke ano o ka hewa o ka hanaia ana; no ka mea ua hoolala maoli ia kela hana, me ka manao kolohe, ma o ka. hoopilikiaia ana aku o na makua o ke kaika- mahine opio, a hooko okoa ia aku la hoi ka hana hoohaumia, maluna o ke kaikamahine, a kakou e olelo ae ai, aia no oia iloko o kona mau la kamalii.    .

 

Ma Amenka, a kakou i heluhelu ai i na meahou, i hoounaia mai no Hawaii nei, aole i kakali iho na makaainana, i ka hoo- kau ana aku i ka hoopa'i, maluna o ka mea a niau mea paha _ lawelawe ana i na hana hopoino a hoopilikia maluna o na wahine; e lawe okoa ana lakou i ke kanawai, iloko o ko lakou mau lima, ma ka hopu ana i kela poe kolohe, a li aku ia lakou maluna o na kumulaau, a i ole puhi aku paha ia lakou i ke ahi; a i kekahi manawa, e kaili okoa mai ana lakou, i na lawehala, lailoko mai o ka mana o na luna oihana o ke aupuni.

 

Aole e hiki ia kakou ma Hawaii nei, ke hooko aku ia ano ha- a, no ke kumu, he poe maka'u kakou i ke kanawai; ina nae penei iho la ka lawelawe mau ia o na hana hoopoino, i na wa- hine ame na kaikamahine, e ala okoā mai ana na manao inaina o ka lehulehu, a hookau aku i ka hoopa'i, maluna o ka poe kolo- he mai, he hana naauao, ma ko lakou aoao, ka hoolako ana, me kekahi mau mea e hookauia aku ai ka weli maluna o ka poe kolohe.

 

O ka hoopa'i, no ke karaima hoopoino i na kaikamahine opio- pio ma ke ano hoohaumia, i hooholoia ma na kanawai, o kekahi mau mokuaina ma Amenka, o ia no ka make, a ma kekahi mau mokuaina hoi, e oki okoa ia ana ka ope'a o ke kanaka hana ka- raima.

 

O ka make, ka hoopa'i kupono loa, no kela mau kanaka na- laua i hoopoino i ke. kaikamahine Kepani ma Hawaii, ke ahe- waia laua e ke kanawai; ua pau ka hookuukuu wale .ana i ka poe e ahew'aia ana no kela ano karaima, o lilo auanei ka hoo- koeia ana o ko laua mau ola, i kumu no kekahi poe e ae, e welawe aku ai no i kela ano hana hookahi, mamuli o ka n nao ana, e hookoeia ana no ko lakou ola, ke pili ka hewa lakou.

 

Ma ka manawa a ka Lunakanawai Kaapuni Andrade, i hoo- kau'aku ai i ka hoopa'i hoopaahao apau ke ola maloko o ka halepaahao, maluna o na kanaka opio, i hopuia ai no ka hewa powa, a hoopoino i kekahi wahine, ma t£oilolulu nei, ua ma- naoia, he kumu ia e ha'i mai ai ka hana' powa, aole nae pela, ua hooko hou ia aku la no he hana powa, me hoopilikia ma- luna o kekahi wahine opio, mawaho ae nei o Daimana Iiila, he hoike maopopo loa keia, aia he heluna, «ui o ka poe kolohe a hana karaima, e hele lanakila mai nei, iloko o keia mau la, e kakali wale ana no, o ka hoea mai i ka manawa e hooko aku ai i ke karaima, i ka wa kupono e ikeia ana.

 

Ua pau nae ko kakou ku wale ana aku a nana, i ka hele la- nakila o na hana karaima, ku i ka hoohaahaa, a ka poe kolohe; ua hoea mai i ka manawa a ka lehulehu, e koi aku ai, e laweia fie na keehina wikani apau, i wahi e wi ai ka niho o ka poe ko- lohe, a e kau aku ai hoi ka weli, i ka poe, i hoolala e lawelawe na hana powa ame hoopoino i na wahine opio.

 

KA MAKAI KIEKIE LANE MA KONA KULANA HOU.

Ma ka Poalua aku la i hala, i waiho aku ai ka Makai Kiekie W. P- Jarrett, i kona^kulana oihana, maloko o ka halepaahao o ke Teritore, mahope iho o ka paa ana i kela kulana no na ma- kahiki ae nei ewalu. O John C. Lane, ka mea i pani ae ma korta makalua, me ka minamina no nae, i ke kaawale ana mai Mr. Jarrett, mai ka noho makai kiekie ana no Hawaii nei Afa ke ano kalaiaina, a kakou i kamaaina ai ma Amerika, a ma Hawaii nei no hoi, ua hki ole ke hoomauia aku ko Mr. Jar- rett paa ana i kela kulana oihana; aka e paniia ae kona maka- lua e kekahi Repubalika, eiike me ke kaa ana i ka aoao Repuba- lika, ka hoe eele ana i ke Teritore ma Hawaii nei, a ma ka aina makua.

 

I ka lawe ana ae o Mr. John C. Lane, i ke kulana makai kie- kie no keia Teritore, ke manaoio nei keia pepa, e ukali aku ana oia mahope o ka meheu o ka ka Makai Kiekie Jarrett mala- nia ana i lc;a oihana lunapaahao nui no keia Teritore; aole nae keia he nfanawa no na hoohalahala ana, aka e kakali aku, no kana mau hana; e ike aku ana no kakou, ua paa kona manao, hooikaika a oi aku i na mahalo i haawiia ia Mr. Jarrett e loaa a' ka mahaloia maluna ona, a maluna o kona aoao kalaiaina.

 

Ke hoomaikai aku nei keia pepa i ka Makai Kiekie John C. Lane, no kona pii ana ae, ma kona kulana oihana hou, a ke haa- wi pu ae nei hoi i na kalokalo ana, e ukaliia kona mau maieahi- ki, e paa ai i kela kulana, me na haawina o ka holomua, ame na haawina pomaikai he nui.

0 na hoao ana apau i na i ka ike a hoomaopopo        aena o na ona o ka Makeke Oahu me na kanaka na lakou e paa nei i „a pakaukau kuai i'a he 34 aohe i holopono, a no ia holopono ole i noi okoa ae ai ke aupuni teritore i .keka- hi kauoha mai ka aha hookolokoio ae e hoamana ana i ke teritore no ka hpomaemae a hana hou ana ae i ka Makeke Oahu, elike me ia i koiia ae e ka papa ola mamua o ka hoikeia ana ae he makeke maemae ia, m kakiia aku o na ona no lakou ia ma- keke e uku ae i na hoolilo o ia hana hou ia ana ae a maemau.

 

Ma kekahi manawa kokoke aku nei i hala ua hoike a o Ah Niu,e ka puuku o ka hui, i kona ae ana kekahi hapa o na hoolilo ina nae e ae ana ka poe na lakou i lioolima- Iima i na pakaukau e ukn i koknhi hapa o na hoolilo. He una kanaka i lawe i na pakaukau a he 34 o lakou i hoohalahala i ka uku hoolimalimn i noiia aku ai'ia lakou e C. F. ChilIingWorth ame Y- Snk Cho, he keikikane na Ah Nin, mea nana i hoolimalima i ka waiwai holookoa mai ka hui makemake.

 

Ua lawe aku keia poe he 34 i lakou hoohalahala imua o ka nha hookolokolo, a ma ka manao Lunakanawai Corneii Franklin hoike ana ae ma kekahi mani hala aku ua kau ke koikoi o ka ma- lnma ana i ka maemae o ka makeke ame ka malama mau ana i ka mue- ame o na wahi e hoopuhi an» mnlnn.i iho o lakou apau. O keia ka lunakanawai, ma ka manao o *a poe i hoohalahala ae ai, ua kaulike' m maluna o ka poe apau he pakau- kau ka lakou. Malalo o ia mana lakou e uku i ko lakpu mahele hoolilo elike me ia i noiia ae ai e Ali Niu. aoho e ni akn' Ma kela

O ke Sabati mua ame ke Sabati elua o keia mahina, na manawa lio- pe loa o ka halawai o ka pa ilina Kalaepohaku.

 

Aolie ho-a hou o ka luahine o ka lua i kana ahi i keia mau la elike le ka hoike a T. A. Jaggar, ka luna ana e nana mai la ka Hale Kilo īa Kaluaopele.kekahi o na mokuahi hou loa o ka laina Matson, o ia ka Mahukona,Castle & Cooke na akena maanei, haalelo aku ana ia Kapalakiko- n keia la no Honolulu nei.

E holo kaapuni hou ana no ka mokuahi Kilauea i ka mokupuni o Molokai ma keia Sabati iho, A;ig. 6, lehulehu ka poe i helo mua paa i ko lakou mau inoa ma ke kee- na o ka hui mokuahi.

Ma ka Poaono aku nei i hala, i kulike ai me kekahi meahou,

ae ai he ulua nui, o 57 paona, i ka Uamuku Amerika Oscar P. Cox m Waialua, kahi ana i hoohala ai kona mau pule lioomaha.

 

Eha mau opio i hopuia mai la ka Luna Nui Boles o ka Paka Lahui Kilauea ma Hawaii no ka loaa pono a/ia aku e Iawe ana i ka waiona maloko o na palena o ia pakaUa kaa ia Charles B. Makanui o Ililo, ka Iielu ekahi, o ka waiho ana i i kona palapala noi holo moho ke kulana lunamakaainana, nt keia kau koho baloka wae moho iho

 

Ua hokohu ae nei ka Lunakana ai O. P. Soares ia Paalua D. Kel itt, i niaheleolelo Hawaii noloko ka alia. hoomalu o HonOlulu nei, ia kahi o Joh* Matthews pauia aku.Ma keia kakahiaka, e huli hoi mai ke Kamaliiwahine Kalanianaole īai Kauai piai, kahi ana holo aku ei, ke kukulu ana i na kalapu o a wahine Jcoho baloka malaila

a aoao Repubalika.

 

E malama ana ko Maui poe i ka hoikeike fca, ka elima o na maka liiki, ma na la 12, 13 ame 14 o Oka toba, na la a na kahuwaiwai o ki fea o ke Kalana o Maui ame ka Alia- hui Heihei Lio i apono ai.

Ma ka hora eiwa, o ke kakahiaka keia Sabati iho, e holo hou aku na ka mokuahi Kilauea, no ka la 'e ana i ka poe 'mākaikai i ka Mo kupuni o Hina. Q keia ka ekoluhuakai makaikai i ka nani Molokai.

No ka lioao o kekahi mau kanaka opio, no laua na inoa o Robert Ka Harry Kuaana e koi i i kaikamahine o ke kula hoopololei liolo mai ke kula aku, i paa ae ; laua i ka hopuia, ma ka po o 1 Poakahi iho nei.

 

Ma ka halekula o Kaiulani, n ka hora" elua, o ka auwina la, keia Sabati iho, e noho ae ana 1 halawai a ke kalapu Demokarata, ka mahele 20, apana elima, ua; m kemakeia na lala o kela kalapu, hoea ae ma ia halawai.

 

Ma ka mokuahi Manoa o ka haa- -jle ana mai i keia awa, no Kapala kiko, i kau aku ai ka Lunakanawai Kaapuni John R. Desha, na ka hoo- hala ana i kekahi mau puīe m; palakiko, mamua o kona hul ou ana mai no Honolulu nei. Mahope iho o ka loaa ana                 

pnnihakahaka ma ko lnr mau ku- lana oihana pakahi, i wehe ka Lunaknwai Kemp ame ka Loio Amerika Huber, i mau koena loioma keia kulanakauliale,ska lawelawe ana aku i ka oihana loio maanei, ma ke ano hoa-hui.

E malama hou ia ae ana ka liala /ai o ka Ahahui Pa Ihna o Kalae- poha^eu, ma leahi o Dan Maunakea

ka hora elua me ka hapa o ' —?ina la o keia Sabati iho, a makemakeia ka poe apau i kulea i kela ahahui, e hoea kino sue, i kahi ame ka; manawa i hoikeia la.

Ma ka Poalua iho nei, i hoakaka mai ai ka Lunakanawai Kaapuni Desha, i kona manao ku-e ikaika i ke ano a ka Loio W. C. Aehi Sr. o ka hooko ana aku i kana hana ma ke ano he kahu no Maud K. C'rowell, ma ke kaki wale ana^i ke- kahi mau huina dala> he uku noi ma ke ano he loio.

 

E alawa ae e na Demokarata x ka mahele 12 apana 4, i ka hoola ha halawai e puka aku nei kahi walrt o keia pepa, ka hala- wai e malamaia ana ma kahi ~ Lawelawe, ma ke kihi o na alanui Kawaiahao me Hema, ma ka hapa lua o ka hora ehiku o keia. ahinhi Poaono iho.

 

E KAUOHAIA ANA KA WAHINE OPIO I HOEKE

O ka wahine opio me kona hoa e kau pu ana maluna o ke kaa oto, he kanaka kuai waiwai ,n i powaia C kekahi mau kanaka ma ke ala- Daimana Hila ma kekahi pule i hala aku ,a i manao ai hoi e hoopau wale i ka hihia

ka lili hauwawaia ae ai kekahi •karaiiha ina no ka hotfkomo ae i kn hoopii no na kanaka na laua i pown ia laua, e koiia ae ana oia e hoike a kanaka na laua i powa ma-ke kiure kiekie, elike.

 

Robert Horner, ka lunahoomalu o ke kiure kiekie teritore o ka hoike ann e ma kekahi la aku nei.

Ma ka moolelo e pili ana i keln powaia ana o ka wahine opio ame ke kanaka e kau pu ana me ia maluna ke kaa, mahope koke iho o ka po- eleele ana o ke ahiahi o ka Poakahi, Iulai 24, e nolio ana ka wahine opio kona koleoolua i kuleana a kule a, ole paha, maluna o ke kaa oto mobile ma kekahi uakee o ke alanu Daimana Hila maluna iki aku o k; haleipukukui ,a oiai laua e ku ana malaila, hoea aku"ana kekahi kaa otomobile a pili aku In ke kaa a laua e kau ana, a lele akuelua mau kanaka. Hookahi

ma kanaka i kau aku i kana pu i ke kanaka, a i kekahi hoi e hoolele po- lolei aku ana i ka malamalama o ki kukui i na maka o ka wahine opio alaila lalau aku la i ka wahine i kauo aku ln iaia a hoea i kaepali, heiki niai ke kaa ke alanui aku hoi.

I ka wahine opio e kauoia ana ua noke ae la oia i ka uwa me ke ku paka ana i o a ianei, i ka manawrf kela a ka whine opio o ka iko i kekahi |^aa otomobile e kokoke aku ana, a ua lilo hoi ia kaa ko kanaka limanui o ka ike anj mai i mea nona e maka'u ai a haa lele i kn wahine. Me ka nwiwi lon kanaka powa o ka holo nna _u iluna o ko laua kaa a kuupau aku la i ka kolo, a ia lnua i holo aku

 

haliai aku la ko kanaka a ka wahine i powaia ai mahope laua, i hiki ai ia laua ke ike pono ku i ka helu o ke kaa. I ka manawa i hoikeia ae ai keia ihia i ka oihana makai he po|tole mahope iho, i I»na ai ka ike i ka oihana tnakai o ke kaa hakii o ka iiolo ana o kekahi ia o na kanaka opio e hoea i i ka aha hookolokolo hoomalu _ kekahi la mai, he knnaka opio i hopuia 110 ka liolonui me k ole i ko ha'i pono.

 

0 ko kanaka kuai waiwai t u ana me ka wahine opio maluna o ke kaa otomobile, oia pu kekahi i hoea ae imua a ka aha ma ia kalea hiaka, a o ke kanaka opio e hoo kolokoloia ana ia kakahiapa no ki holonui ua ike aku la oia me ka mao popo loa oia kekahi o na kannka laua i powa ia laua i ka po _ la iho, eia nae, mahope iho o kona onoo ana hooholo iho la oia aole e hookomo ae i hoopii no ia kn naka, no na kumu maopopo ana i ku hnu ai ,oia hoi, o ka wahine opio e kau pu ana me ia, ua mareia ...j kekahi kanaka okoa aku, a i mea paha e nalo ai kana hana h©wa pela iho la i mnaao ai na mea i powaia aohe e hookomo ae i ka hoopii, _ huai pu ia ao ko laua kee a hele loa i ka manamana.

0 ka makemake o ke nupuni o ka maopopo ae o nn mea powa i m laua e hoopa'iia ai, aole hoi hana hoii i kekahi mea hoopilikii ka lehulehu ma nei mua aku, ina ka hookuuia o ia mau kanaka powa e hele laula, ei hou aku no ua ma nawa a lnua e hana lapuwale hou aku ai, a o ka hana ana aku paha ia o poino maoli ai ko ola o kekahi.

Aka oiai aohe hoike              

 

ke aupuni ,aohe mea hiki ke hana aku, o ka lawe walo ae no i ka waopio imua o ke kiure kiekie

ka ninaninau ana mni. Iloko o ka mahina o Iului i hala aku la, he $2,026 hoopn'i mai ka

poe ku-e kanawai hookapu w mai. O ka heluna o ka poe i ho- pula he 38, he  o in huina he mau Kepani. O na Hawaii ame na Pukiki aku ka ukali 4 pakahi o na Amerika ame Pake aku 2, pakahi. He heluna nui o na hihia

•                     -                                               keia ano e waiho mai nei me ka, hookolokolo ole ia, elike me ia : ike

ia ke keena o ka lunahoohana nui

 

•    Ñ                                umi-kumamakolu ka nui o ipuhao puhi rama i hopuia, a o huina dala i loaa mai ka poe mai „« lakou ia mau ipuhao he $925. He 12 poe Kepani i hopuia no ka lnnn ana aku o na mea kaomi sako ina  ko lakou malu « ho $001 i ^hiia mai ia lakou mai no na hoop He 11 poe kuai waiona i hopuia he $325 a lakou o ka uku ana ae w ko lakou hoopa'i; liookahi hale k«» ai waimomona i hopuia a hoopa'i ^e $125, o keia mau dala hoopa apau he lioomahuahua ana ae ia ka waihona o ke aupuni federala.Iloko o ka mahina i hala he 13 mau hihia o keia ano i hopuia e ka akena ma Maui, a he ehiku akena ma Kanai

 

KO KE KIAAINA MANAO E HA- NAIA I ALANUI NO WAILLLE

E hoakaka ana ka lono ru Hilo mai. o ka Poakahi nol i k Kiaaina Farrington pii an;i kaikai i ka Wailele o Akak ua hoakaka ae ka oi. he mea pono e loan : ka mahiko no ka kekahi alanui no na ka:i holo ai ahiki ilaila. Mah..

ke kinaina kaahele ana no mni Kohala mni ua kipn nU makaikai i kn luaopele m.i s, bati, a ua pii wawae aku n . na hoohana nui Thonias Ru . i ka Paka Laiiui ma Kilnue.

 

Ma ka Poalua iho nei, eliki hoakaka ma ka louo radio, m . w oia i hele aku ai e īnakaikni  apana ma ka aoao Hamaku.i .n waii ,a nin ka Poakolu, a ma keia olelo aku ana oia mamua n i „ hui Rotary aiue ka papa

i ai mo ia kekahi mau rlclr a n i » ka hanaia i uwnp». l...u r, ia wahi, a ua hoakaka j.ku m.. i kimua o ia niau  ma Kona ua noiia m«i oia poe no ka hookuonoono ana   īau aina aupuni mnlaila ana i ke kalo, a hoakalu.n i lakou i ka mea e hann a . Ua nui ka mahalo o ke ki .n i i a halema'i uia onn ka malaamia o ka maei lekula ma o ke ano nui ma II apuni. Ua hoike pu e oia i k o kona hauoli i ka pnka o II nau, o ia hoi ma ke uno o k„ ia ana, kn malnmaia arta a i Iaia ma Hilo, ua hoike ne nui o kona oliohia me ka i.hi- kona noonoo i ka holomwa linna ma nu nina hookuono,, ua hoike ae ka oia i ka nui m ka hookahahaia ana o kona n ka ike urf& aku i ka heluna kr. poe i lawe i na aina hookn» hana mai ana i ki lakou m, a ponoi, a pola hōl ka maika lu ana o ka halakahiki amo !pela no hoi me na aina i p.i. kanuia i ke kulina ma Kohnla Waimea ma kela amo keia aom alnnui, a elike me ka loa ai laula o hiki ana i ks maka \ aku, pela na mala kulina

ai.

 

Mahope iho o ka haln aii.i  kahi mau mahina pokole o ka hooponoponOia Inia o hou o ka Banako Libcrtv. m kihi o na alanui Mol ame Mam a hoauia ae la ia ma ka 1« ei, me ka piha o ua keena kela banako i na knimk lahui like ola.

 

Ma kalii o na haneri hupahu i kani paapaaina n.. u alo o ua keena nei ma ke!;. hoailona e hoike mni nna. u. 'kaukau ia e apo mai i ulu makemnke ana e hoalni i ou niau wahi hunahunn li,

laila.

 

Ua pihaku'i ke keenn ol' nako mai kela kakahiak. ka hora o kona paa ana ma k ahi, i na kanaka, e laa na I Hawaii, Pakē, Kepani n paku, no kn mnkaikai nna i ; na oloko o kela Mai kela la no hoi a p... nau ae ana na mak-m.i ; ' •ia hoaloha mai o kela hele kela keena a piha pun

 

HOOLAHA

Ma. ka noho ana o kn ' ka Hui Kokua ame Mana  na Poola; i Iulai 17, 1922. wehe hnmama hou ia ni L ka Ahahui, no na lala k i na Hawaii, apau e komo i» elua dala ukukomo wnle n, kauoha pu in aku nei hoi n» kino ana ae ma ka hnlawm te 7, 1922, hora  Poola Hall, Holokohana L.. nui Liliha.Ma ke knuoha,

 

Aole pololei o keia kakau ana pela nae kekahi poe e kakau mai new, i ko lakou mau manao: Ma ka poakahi nei iHookohu mai ai o John C. Lane, i na Poe hou, no ka noho hana ana Maloko o ka Halepaahao. Ua pololei no ka manao, ma ke kakau ana ka pololei ole, o ia hoi, aole i kupono, ka huapalapala H ma kahi o hookohu, aole ia he inoa, pela hoi ka pololei ole o "P" ma ka huaolelo poe, aole no ia he inoa. Ua hewa pu kekau ana i na huaolelo "na poe", aole ia he olelo Hawaii pololei, no ka mea o ka huaole. "poe". aole ia he olelo Hawaii pololei, no ka mea o ka huaole "poe", he huolelo "na", he lehulehu no kona ano, ua oi aku mamua o hookahi, a ua pololei ole ko kakau ana ame ka olelo ana pela, na poe, oiai nae, ke kamailio mau nei no ka hapanui o na kanaka pela.