Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 31, 3 August 1922 — KE ANO O KE KALAIAINA. [ARTICLE]

KE ANO O KE KALAIAINA.

(Kakauia e Z. P. K. Kawaikaumaiikamakaokaopua.) ( Malaila e maopopo ai ka hoopaiia o kela hewa, o ka naaupo. 0 ke kanaka noho wale, aole lawelawe kona mau lima, ua lioopaiia oia. Ua hune oia, ua pololi, ua ko'eko'e i ka manawa anu, ua hele wale, aole hoi oia i alohaia. Ua ma'ima'i no hoi kela kanaka, ua uuku no hoi kona mau la ma keia ao, aole hoi oia e pomaikai i kola ao. Ua paa no ko ke Akua manao e hoopa'i i ka hewa poe hana ole. Hoopa'i koke no oia i keia noho ana, a hoopa'i hou uo i kela ao. Ua like no hoi me ia kana i hoike mai ai iloko o kana 01010. "No ka palaualelo o komo no kekahi i kalii welu." 6. Ua uku nui loa ia mai ka poe hana: (< 0 ka lima hooikaika mau i ka hana, o ia ka mea e waiwai ai. O ka lima o ka mea hana n&u> e lilo oia i haku. Ua ike anei oe i ke kanaka hana nui, e ku no oia imua o na'lii, aole oia e ku imua o ka poe naaupof Ina hooikaika ke kanaka ma ke a'o ana, a malaila kana hana, eia kona uku, o ka naauao, ame koiaiia pomaikai. 0 ke kanaka naauao, he ikaika no oia. E mahuahua ana no ka ikaika o ke kanaka ike. O ka ikaika i ka hana, o ia wal® no ka mea e loaa ai ka waiwai o ka honua, a o ka poe hana nui ua waiwai loa lakou. Mamua, aohe waiwai e waiho «na ma Beritania, aole ma Palani, aohe ma Amerika. O ka hana nui ana a kanaka, nolaila mai ka waiwai apau o ia mau ■ina. Noraila mai ke dala, nolaila mai na hale, nolaila mai na moku, nolaila mai na mea apau a ke k«naka i makemake nui ai. 0 ia hoi ka uku nui a ke Akua i haawi mai ai no ka hooikaika nui i ka hana. Heluhelu e ka poe e hoi aku ana i ka aina hoopulapula i Molokai me ka hoomaopopo i keia mau oleloa 'o a ke kalaiaina. O keia buke ka buke nana e kuhi-

kuhi ana 1 ke ano e waiwai ai. a e ilihune ai. Ke āno e waiwai ai, a e ilihune ai. Ke ano o ka hana ana, a eia ae la maluna na hoonaauao ana ia kakou. 7. No ka oiaio o keia mau mea i oleloia, a no ka pili nui ana o ia mau mea i ka pomaikai, »me ka poino o na kanaka, pono e noonoo nui, a e hana elike me ka ke Akua a'o ana mai ia kakou. Aole i haawi wale mai ke Akua i ka waiwai me ka hana ole o keNkanaka. Pono e kokna na kanawai o ka aina mamuli 0 ia manao o ke Akua. Ina loaa wale ka waiwai i kekahi poe, me ka hana ole, alaila, ua ku e ka hana 1 ka ke Akua. I ka ke Akua hana ana, haawi nui loa oia i ka poe hana nui. Nolaila ina hooikaika nui kekahi poe kanaka ma ka hana, a loaa ia lakou waiwai, a lawe wale ia kela waiwai e ke kanaka hana ole, alaika, ua ku-e loa kela hana ana i ka ke Akna. j Ua manao ke Akua e nele ka poe hana ole, a ina loaa ia lakou ka waiwai a ka poe hana, aole i ko ko ke Akua manao. I ka noonoo ana i na mea i ololoia maluna. ua maopopo kekahi mau mea e ikaika ai na kanaka i ka hana. 1. Ina no ke kanaka wale no ka waiwai apau i loaa iaia i ka hooikaika ana, alaila, ikaika no oia i ka hana, aole oia e molowa, aolo palaualelo, kakaikahi ka mea hana pela. Ina nona ka waiwai lana no ka manao ilaila, ahiki no iaia ke hoomanawanui no kona manao nui i ka waiwai loaa. 2. Ina kokua ole ia ka poe hana ole, amo ka poe molowa, alaila, loaa ia lakou ka pilikia, ame ka pololi, ame ka hune, a nolaila, e maka'u ai lakou, a hooikaika i ka liana. Ina ike na kanaka, o ka hana wale no ka mea e loaa ai ka ai, alaila, hana uo lakou, aole loa e ole. 3. Ina i nui ke kumuwaiwai ma kekahi aina, o ia kekahi mea e ikaika ai na kanaka i ka hana; no ka mea, ina i lako na kanaka i ke kumuwaiwai, alaila, nui ka waiwai loaa ma ka hana ana, a lana ka manao o kanaka, a hooikaika nui lakou. Aka, ina uuku ke kumuwaiwai, aole hikiwawe ka loaa, aole hoi i ikaika nui ka hana ana. 4. Ina i ike nui na kanaka i ka hope o ka hooikaika ana, ame ka waiwai nui o ka poe hana, alaila, ikaika ana, ame ka waiwai nui o ka poe hana, alaila, ikaika no lakou i ka hana. Nolaila, he mea nui ka naauao. Aole e hana nui ; aole hoi e waiwai ka poe naaupo. Elike me ka nui. o ka ike, pela no ka nui 0 ka h&na, ke pono na kanawai, a hoomaluia ka Maloko o keia mokuna, e hiakakaia ai keia mau mea eha. Pauku ll.—lna no ke kanaka walo no ka waiwai apau i loaa iaia i ka hooikaika ana, alaila, ik%ika no oia 1 ka hana. Ua maopopo no ko ko Akua manao e hana na kanaka, aole nae i manaoia • hana wale lakou me ka loaa ole o ka uku no ka lakou hana ana. Nolaila, ina imi na kanaka i na hana lealea, manao no lakou i ka uku. Ina hele na kanaka e kimanu ma ka ululaau, manao nui lakou i ka loaa. Ina maOpopo mua, aole loa,

alaila, aole lakou e hele. Ina hele na kanaka i ka lawai'a m*nao nui lakon i ka loaa. Ina maopopo mua. aole loaa alaila, aole hele. A ina i maopopo mua ka loaa uuku wale no, alaila, molowa kekahi poe, a hapa ka poe hele. A pela no na hana apau loa. Aole hana ke kanaka, ke manao oia; aole waiwai loaa ma kjna hana ana. Aole hana nui ke kanaka ma ka hookikinaia. 0 ka manao iloko, ame ka makemake, o ia ka mea i ikaika ai ke kanaka i ka hana. Ina i nui ka uku i loaa iaia no kana hana ana, alaila, heihoi oia, a ikaika kona mau lima, a mama hoi kona mau wawae. Elua mea nui e hoihoi ai ke kanaka i ka hana. 1. O ka loaa nui mai no kana hana ana. 2. O ka hana me kona mea loaa, elike me kona makemake. Aole nae e pono i kekahi kanaka e hana i ka mea e poino ai na kanaka e. £ ho&kaka mua ia keia mau mea elua. 1. O ka loaa nui mai, no kana ! hana ana, o ia kekahi mea e hoihoi nui ai ke kanaka i ka hana. Ina i mahelo. pono ia na aina, a : hoomaluia na hana pono apau. i mea e hiki ai i kela kanaka, i keia kanaka, ke noonoo mua, a imi i kana mea i makemake ai, o ia kekahi mea nui. Aolo nae e hiki keia, ke mahele ole ia ka waiwai. 1. Na ka mahele ana i ka waiwai. Ina pili ka waiwai hookah: i na kanaka he nui, alaila, ua nui no ka hihia. Ina lawo kela mea keia mea ma kona manao, alaila, huhu ke* kahi, a pono ole ka manao o kokahi. Ina hana pu na kanaka he nui, alaila, hana ikaika kekahi, a hana uuku kekahi; no ka mea, o ke kanaka hana uuku, a o ke kanaka hana nni, ua like ko laua uku; o ia ka mea e molowa ai na kanaka ke hana pu lakou he nui. Ina i maopopo mua i kela kanaka 1 keia kanaka» elike ka nui o ka uku, mo ka nui o ka hana, alaila, ikaika lakou i ka hana. Nolaila, ,aole pono e uku pu ia mai lakou Pono e kaawale ka uku o kekahi, ame. kekahi. Ina pili ka waiwai o ka aina i na mea he nui, aole pono; no ka mea kii aku kekahi elike me kona makemake, a pela no kekahi, a mamuli nele kekahi. O ia hewa ma keia aina. Aole i mahele pono ia ko ke alii,

ko lre kiaaina, amo ko ka haknaina, ame ko ka hoaaina. Ina i kau ke kanawai hoomaopopo i k©la mau mea, alaila, aole hiki i kck*hi ke lawe wale i ka kekahi. I keia manawa lawe wale ke alii i ka kekahi r a pau ia, alaila, kii aku ke alii aimoku. a pau ia, alaila, kii aku ka hakuaina o ke ahupuaa, a pau ia, alaila, kii aku ka haku iliaina, a pau ia, ua pau ka ai, aole koe kekahi no ka hoaaina nana i mahi. A koe paha koo uuku, »ok« mea hana, o ia wale no ka mea hune. Wahrai ke alii, waiwai ke kiaaina, waiwai ka haku ahupuaa aina, waiwai ka haku iliaina, a waiwai pu no me na konohiki. (Aole i pau.)