Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 31, 3 August 1922 — He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa [ARTICLE]

He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa

"'lna un lilo ka'u mau olelo i hoopuka aku nei imua ou e Miss Kolakona, i kumu nou e huhu ai, alaila. e huikala mai oe ia u. Aole au i noho pouliuli, no kou kulana oiaio loa, ua heluhelu ; ( ku au nialuna o kou helehelena, aia malaila i kahakahaia ai l:ckahi niau laina maopopo loa, e hoike mai ana no ka nui o ke* kaumaha ame ka pilikia i loaa ia oe, i ko'u makemake ana e hoolilo ia'u iho i hoaloha nou, malalo wale no ia o ka iini, e hoike mai i>c ia'u i kou mau pilikia apau, i hiki a ia'u ke haawi aku i r.a kokua ana, e hoomamaia ae ai kou mau manao." . "Alaila malalo iho la anei o ia ano, i ake mai ai oe, e noho aku au he kumukula Jene, me kou uku ana mai ia'u i kekahi mau <lala mahuahua, ma ke ano e kokua ia'u. Ke haawi aku nei au i ka'u mau hoomaikai ana he nui ia oe, no keia mea au i hana mai ai no ko'u pono, aka nae, ua hoohaahaa loa mai oe i ko'u kuiana. a m'ai keia manawa aku, aole loa e komo hou kuu poo maloko nei o keia hale." liuli aku la o Ela, me ka manao e haalele iho ialoko o kela rumi. 11.1 ku e ae la nae o Kauka Mudoka iluna, me ke alai ana m- mamua o ke kaikamahine opio, a pane mai la: "Mamua o kou haalele ana iho i keia keena, ke maken'.ake nei au c hoolohe mai oe i kekahi mea ano nui loa a'u e hoike aku nei imua ou, a o ke kumu no hoi o ko'u ake ana e hlii pu kaua i keia kakahiaka," wahi a Kauka Mueloka, me ka hele a piha i ke pihoihoi. "l'a haulehia au i ke aloha ia oe, mai kela manawa mua loa mai a'u i ike ai ia oe maloko o ka paka, a ua hoomahuahua mau ia ae ia aloha ahiki i keia mapnawa, e hiki hou ole iho ai ia'u ke uumi. Aohe a'u nana no kou moolelo o ka wa i hala, a no ka mi a paha a na kanaka e kamailio mai ai, o kou ae wale mai y... k L h.oi la, e lilo oe i wahine na'u, o ka hoomamaia ana ae ia kuu puuwai. E Ela, e loaa mai ana anei he pane mai ia oe mai. no ka hoolana ana ae i ko'u mau manao?" l'a like kela mau huaolelo apau e pa aku la ma na pepeiao .. Kla. me kekahi mau kui e houhou aku ana i kona puuwai, a <> ia ka ua kaikamahine nei i pane mai ai me ka piha i ka piena. ku aku oe e ka mea hohewale! Pehea la oe i kamailio mai ai. i na olelo ku i ka hoohaahaa i ko'u kulana; a i lohe oe ea. ua nele loa au i na huaolelo kupono e hoopuka aku ai imua oii. no ka nui o ko\i hoowahawaha ia oe." l'a like kela mau olelo a Ela i kamailio aku ai, me he pahi la e liaehae okoa ae ana i ka puuwai o ke kauka opio, ua kulana aku la oia ihope. me ke kikihi ana aku a noho iho la iluna o kona noho. me ka puliki ana ae hoi i kona mau lima iluna o ke poo, aohe nae he nana aku o Ela i ke ano o kela kanaka, aka kaha mai la oia hele me ka haalele ana aku i ka home o Kauka Mueloka, aia hoi iloko ona ke kaumaha ame ka ehaeha, no kana mau mea i manao ai, ua hoohaahaa loa mai kela kauka iaia. p°j»Q ko Ela noonoo ma kela manawa ana e kTi naaheīe an£ al<u i'iea hale o Kauka Mudoka, me he mea la, iaia e nana ae la ma kona mau aoao, ua piha kona ola ana me na haawina hoehaeha he nui. Ua nana aku oia ia Kauka Mwloka, ma ke ano oia kekahi o na kanaka hoopono, eia ka auanei, ua hoikeike wale mai no kela kanaka i kona mau ano maikai iaia nei, no ke kauka'i mii, e lilo aku oia i wahine na kela kanaka. Kc au la oia, i kana wahi e hoona aku ai, i loaa ai ka maha i kona uhane, aole he maopopo iki iaia, aka nae o kana mea i hooholo iho ai, he mea pono, e hele oia maloko o kekahi paka ke kulanakauhale, malaila oia e hoohala ai i kekahi mau ho- : :i o kela la, no'ka Vlioolll aāli 1 i ana, i kona mau manao kaun.alia. Hnea i'o aku la ua o Ela maloko o kekahi paka, i hele a nui na kumulaau malumalu e ulu ana, malaila oia i noho iho ai, "» ka hoomaha ana, a o kela 110 hoi ka paka, a kekahi poe i i.-aa na haawina elike nie kona, i hoohala ai i ko lakou mau n.anawa o ke kaumaha ame ka ehaeha. MOKUNA XXII. Ilu-le a na hora o ke ahiahi, akahi no o Ela a hoea aku no ka hale, a hakalia no a pau ka aina ahiahi o kona hoi aku la r.<> ia noloko o kona rumimoe, me ka olelo ana mai i kona makuahine, i ka nalulu o kona poo. • e loohia hou ana oe i ka ma'i, ke hoomaopopo aku nei a i i kou ano," i kamailio mai ai ka makuahine, no ke ano ku- • 'ile o l : .la. "Ina no kou loaa hou i ka ma'i, pehea ana la ko kakou pono o keia noho ana aku? Ua like ka uku e loaa nei n = ke a'o ana i keia mau haumana ekolu, me ka ole, oiai he umi 1: lina wale no me eono peni no ka hapaha, ua emi iho malalo . ekolu kilina no ka pule hookahi; a ina 110 ka hiki ole ia oe i o hoio e a'o i ke kaikamahine a Kauka Mudoka, alaila aole hv kauka'i aua aku, no ka loaa o kekahi dala mai keia kauka ;; ai. aole au i ike i kekahi alahele e palekana ai kakou koe v>. ale no ka hamama mai o na ipuka, o na home i hookaawaleia r > ka poe ilihune." Me kela hoakaka mai ka makuahine mai, noke okoa iho la < i ka uwe, a o ia ka Ela i kamailio aku ai: "E hoopau oe i kou uwe ana e mama, e hookuu mai oe'ia'u e hoi e hooluolu, no ka mea ua hele au a luhi maoli, a ke hoo- : ■aoj)opo nei au, no fco'u loaa i ka ma'i. Ua noonoo au e hele ku imua o ka hui o Kapa & Kalima, no ka haawi ana mai i na kokua ana ia kaua, no ka mea aia malalo o ka malu o kela hui, mau kaukani paona i kuleana ai o Keaka, a malia o hiki ia M r. Kapa ke haawi mai i-kekahi huina dala mahuahua, no ko kaua komo ana aku iloko o kekahi oihana. Aole e hiki ia'u k<? a'o hou i kekahi niau haumana, a aole au e hele hou ana no k i haie o Kauka Mūdoka, a ina no kona hele hou mai, mai ae. aku oe iaia e ike ia'u." 'Auwe. pehea auanei e hiki ai ia'u ke kipaku aku i kela kauka, no ka niea oia kekāhi o na kanaka oluolu loa, a i haawi mai no <■>: i na kokua ana no īko kaua pono? Ea, heaha keia pilikia !:-»u i loaa ia oe? E akahele mai kou noonoo ana e Ela i ka i - ca pono e hana aku ai, mai pupuahulu oe i ka haalele ana i ka hana i i ka maopopo ana o kekahi hana hou ae." "E noi aku ana au ia oe e mama, aole e kamailio hou mai ; ka inoa o Kauka Mudoka imua o'u," i pane aku ai o Ela.me ka ieo huhu. Aole no hoi he hoopuka hou mai o ka makuahine i ka inoa o ke kauka opio, nolaila, ua hoohala aku la laua i kekahi marawa. ma ke kamailio ana no na mea e pili ana no kekahi oihana. a ua nanea maoli ka makuahine, i ka hoolohe mai, i na hoolala ana a kana-kaikam'ahine, no kekahi hana e loaa ai ka noho kuokoa ana ia laua, aka nae, o ka mea wale no nana e hookaumaha Ia i ka noonoo o ka makuahine, o ia ka ftoole mai o ka hui i komo aku ai kana keiki, i ka haawi ana mai i kekahi mau elala ia laua nei. "Malia paha e ku-e mai ana o Kapena Leonada, no keia manao ou; aka nae, he keu kela a ke kanaka lokoino, o ka holo mahuka ana, a haalele iho ia oe iloko o ka nele." Aohe he holohe aku o. Ela, i kela mau olelo hoinoino a kona makuaiiine no Kapena L.eonada, -aka noi mai la oia iaia, e hoo-,

kuu aku e hooluolu ua o Ela, a haalele aku la ka makuahine, ī kana kaikamahine, no ka hoi ana mai noloko o kona rumi. Ma kela po, aole i loaa iki ia Ela ka hiamoe maikai ana ahiki wale no i ke ao ana ae; eia nae, ua hoolala oia mamua o kona hoi ana e hiamoe, no ka hele aku e hui pu me Mr. Kapa, a e koi aku iaia e haawi mai i kekahi huina dala, no kona komo kino aku iloko o kekahi oihana. Ua hoopau loa ua o Ela i ka manao, e a'o i kekahi mau haumana, oiai he nui na kaikamahine, i loaa ia lakou ka makoukau i oi ae i kona, ma kela wahi, no ka hoopiha ana i na wahi apau e makemakeia mai ana i mau kumukula. He hookahi leka o ka loaa ana mai iaia ma kela kakahiaka, a iaia i nana iho ai i ka limakakau mawaho o ka wa-hi, ike koke iho la no oia na Kauka Mudoka mai kela leka. O ka noonoo iloko ona, o ia no ka hoihoi hou aku i kela leka, me kona wehe ole ae e heluhelu i na manao oloko, a ina aole kona makuahine e noho kokoke mai ana iaia, ina ua kiola okoa ia kela leka eia iloleo o ke ahi, i kau a mea o kona piha i ka huhu ia Kauka Mudoka. "E heluhelu mai hoi paha oe e Ela, i ka Inanao o kena leka, i maopopo hoi ia'u ke kumu, o kou hoopaapaa ana me Kauka Mudoka. Ma ko'u manao koho wale no nae, me he mea la o Mrs. Mudoka, ka mea m'akemake ole ia oe, aka no kela kauka opio, oia kekahi o na kanaka oluolu loa, me ka piha lokomaikai a'u ike ai." "Mai noke mai oe i ka niele ia'u i keia manawa, aka i kekahi la ma keia hope aku, e hoike aku no au ia oe," wahi a Ela, me ka hookomo ana iho i ka leka iloko o ka pakeke o kona lole, me kona heluhelu ole i na manao i kakauia. No kona uluhua loa nae, me ke ake e ike, i na manao oloko 0 kela leka, hoi okoa aku la ua o Ela noloko o kona rumi, a wehe ae la i ka leka, me ka hoomaka ana iho e heluhelu, a 1 ka pau ana o kela leka iaia i ak heluhelu, ua oili loa ae Ia kona mau ano apau, ma kahi o kela huhu me ka inaina ia Kauka Mudoka, o ka mahalo ame ka makee ka i paniia aku ma ia wahi, no kela kanaka opio. Penei na manao o ka leka ana o ka heluehlu ana iho: "E kuu Miss Kolakona. Mahope iho o kou huli hou ana aku ma nehinei, ūa noonoo nui loa au, no ka hewa ko'iko'i loa a'u i hana ai, i lilo ai au i mea makee aku no kou pono. Aole a'u mea e ae i hana aku ai ia oe, o ka hoike wale aku no i ka nui o ko'u aloha nou, aole o kela aloha hookamani, aka he aloha oiaio mailoko lilo mai o kuu puuwai, eia nae, ua lilo ia, i kumu nou e piena loa ai, a kapa mai la oe ia'u, i ke kanaka hoohaahaa i kou kulana. "Aole loa o'u noonoo ia mea he wahine iloko o ko'u ola ana, aka ia'u i halawai ai me oe maloko o ka paka, o ka manawa mua loa ia, i komo mai ai ka makemake iloko o'u e lawe mai au i kokoolua no'u no keia ola ana, a no ka mea ua komohia koke ke aloha iloko o'u nou. Ua nana aku au ma kou mau maka, ua kilo aku au i kou kulana, a ua maopopo loa ia'u aia iloko ou ka oiaio, ame ka inanao hiipoi, no ke kanaka e lawe ana ia oe i wahine nana. Ina he mau mea kau i lohe ai no'u, ame ka'u mau liana ma ko'u ola ana, alaila ke nonoi aku nei au ia oe, e haawi mai i manawa no'u e kupale ai no'u iho, a mai hoahewa mua mai , oe ia'u, ahiki i kou lohe ana i na mea oiaio apau mai ia'u aku. Malia paha aole no au mau mea i lohe ai no'u, oiai he kakaikahi loa ko'u mau enemi, he manao koho wale no keia na'u; aka nae, no ka pono o na aoao a elua, e ae mai ana anei oe, e hoakaka mai i na kumu, o kou maliu ole ana mai i ka'u mau ulono aku imua ou? "He nui ka'u mau mea i makemake ai e kakau aku ia oe, aka ke hoopokole nei au i ka'u kakau ana, koe wale no ko'u hoike ana aku imua ou, ua lilo kou hoopau ana i ke a'o ana mai i kūu Jene, i mea hookaumaha loa aku iaia. Ua aloha aku kela kaikamahine ia oe, me he makuahine la nona, a i kona ike ole ana ia oe ma keia mua aku, e hoi hou mai auanei kela ano ma'i kahiko i loaa iaia, a maluna auanei o'u ke ko'iko'i o na hoahewaia, no kona kulana. "O ka wahine ame ke kaikāmahine e noho pu nei me a'u, he mau mea aloha ia na ko'u kaikuaana i hala i ka make, a maluna o'u ke kau ana mai o ko laua manaolana no ka pono o ko laua ola ana, iloko o na la helu wale no, a ke Akua, i haawi mai ai ia kakou, e hoohala ma keia honua. Ina ua paa maoli kou manao, aole loa au e kamailio hou aku ia oe, alaila aole no au e maua'e wale aku ana maluna o ia manaopaa; a ind aole loa oe e hoike mai ana ia'u, i na kumu, o kou lawe ole ana aku i ka'u noi a noonoo, a i ole, i na kumu paha o kou makemake ole ana mai ia'u, i kokofclua nou, alaila aole e hiki ia'u ke kaohi iho, i ka hoike okoa ana aku i ka mea oiaio loa, iloko o na la apau o kō'u ola aila ma keia hope aku, aole loa au e aloha ana i kekahi wahine okoa ae, aka ia oe wale no, ia Ela Kolakona." I ka pau ana o kela leka i ka heluhelu, ua hele maoli o Ela a piha me ke aloha, a ke ike la oia i ke ko'iko'i o kona hewa, no ka awiwi o kona hoahewa ana aku ia Kauka Mudoka, no kela noonoo iloko ona, ua piha maoli oia me ka hilahila. Iloko o ka manawa pokole, hooholo koke iho la no o Ela i kana mea e hana aku ai, o ia no ka mihi ana aku imua o kela kauka, a e lilo pu hoi oia i mea hoopakele ia Jene, ma ka hooko ana-aku i kekahi hana, e hoopakeleia ae ai kela kaikamahine mai ka ma'i mai. E noonoo ana no nae ua o Ela, i ke ano o kana pane e hoouna aku ai no kela leka a Kauka Mudoka, kani ana no ka bele kahea mawaho o ka lanai o ka hale, a he manawa pokole mahope mai, lohe pono aku la oia i ka leo o Kauka Mudoka, iloko o kela manawa, o kona manao huhu a hoowahawaha no kela kauka ua auhee aku ia, a kauoha aku la oia ia Ema, e hele 'aku e hookipa mai ia Kauka Mudoka, noloko o ke keena hookipa uuku, i hookaawaleia ia no ua o Ela wale no. Ke noho malie la no o Ela maluna o kona noho, a iloko o kona nanea, komo mai la o Kauka Mudoka, a i ka ike ana mai o ua kauka nei, i ka waiho o kana leka iluna o ke pakaukau, hoomaka mai la e kamailio: "Akahi au a maopopo, eia ka ua loaa mai ia oe ka'u leka, a ua hiki loa ia'u ke heluhelu aku ma kou helehelena, ua huikala mai oe ia'u, elike me ka'u i noi mai ai ia oe maloko o kena leka. Malia paha he komohewa keia a'u o ke kipa ana mai la me ka loaa ole ae o ke kono mai ia oe mai, aka nae, mamuli o kekahi hana ano nui, e kaawale aku ai au no kekahi mau la lehulehu, pela au i hele okoa mai nei, no ke ake ana no e ike, i ka hopena 0 ka'u leka," alaila hooki iho la ke kamailio ana mai a ua kauka nei, no ke kakali ana i ka Ela pane. "Ae, ua huikala aku au ia oe ma na atio apau, a ua ike iho no hoi au ike ko'iko'i maoli o ko'u hewa. Ua kuhihewa loa au he wahine mare la o Mrs. Mudoka nau, mamuli o ia kuhihewa, i kapa aku ai au ia'oe i ke kanaka ino, i kou wa i noi mai 1 ai ia'u e lilo aku i wahine mare nau, a na kau leka, i hoopau ae ia kuhihewa, eia ka he wahine oia na kou kaikuaana, a o Jene, he kaikamahine hanauna ia nau." "Auhea oe e Ela—" wahi a Kauka Mudoka me ka piha hoihoi o kona helehelena, ua papa e aku la nae o Ela iaia i ka i ana aku: "Aole oe e kamailio koke mai, aka e kakali malie iho oe pela, a mai kuhihewa mai hoi oe, i ke'ano o ko'u manao maoli, Mai keia manawa aku, aole loa'kaua e kamailio iki, e pili ana no ia mea he aloha. Ua haawi aku au i ko'u mahalo kiekie loa ia oe no kou mau ano oiaio, a ua ike au i na hana maikai a kou puuwai aloha, a ke kaumaha loa nei au, no ko'u kuhihewa maoli, ma ka'u mau mea i koho ai nou. Ua hoikeike wale ma? no oe i kou mau ano hoopono imua o'u, a ma ko'u aoao, he mea pi\no ia'li, ke pana'i aku i na hana pololei wale no."' (Aole i pau. ) J