Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 31, 3 August 1922 — NA PALAPALA I KAKAUIA MAI. [ARTICLE]

NA PALAPALA I KAKAUIA MAI.

Pinepine na manawa a keia pepa, i hoike aku ai imua o na n-.akamaka, i kc ano e kakau ai, i na manao, e hoounaia mai ana, 110 ka hoopukaia aku maloko o na kolaniu o ke Kuokoa nei, o ia ke kakau ana me ka maopopo, a pela hoi ,ka maheleheie pono ana i r«r. manao, na huaolelo, ame na kiko, aka nae, nole he hooloheia mai o ia mau hoakaka ana, no ia kumu, ke kauleo ia aku nei no oukou, e kakau i na palapala me ka moakaka, a e.malamaia hoi na rula o ke kakau ana. He mau palapala kekahi i kakauia mai i keia keena, i hiki ole ke hoopukaia aku, no ka huikau o ka manao, a no ka huikai o ke kakauia ana, e lilo ai i hana nui ma ka aoao o ka lunahooj>onopono o keia pepa, ka noke hou ana i ke kakau, a kupono, r.o ka hoonohoia mai, e na keiki hoonohohua. O.kakou no o na Hawaii, ka poe na kakou ka olelo Hawaii, o ka mea apiki nae, aole he hiki ia kakou ke kakau i ka kakou olelo me ka pololei. Eia no na rula ano nui o ke kakau ana: Ma ka hoomaka ana o ka manao, e kakau me ka huapalapala nui, o ke koena aku o na huaolelo, me ka hua liilii, a koe na inoa o na meakino, a mau pani inoa paha, he mau hua nunui ke hookomo ma ia mau wahi. Ma ka pau ana o kekahi manao, e kau i kikokahi, a e hoomaka i kekahi manao hou aku me ka huapalapala nui. Aole he kuleana iki e kakau ai i na huapalapala nunui ma kahi, i lilo ole ai na huaolelo, i inoa, elike me na inoa o na kanaka, na wahinoho, na aina, na moku, a pela aku. Eia kekahi manao, ma ke ano hoohalike, i ke ano o ke kakaū ana: "I ka Poakahi iho nei i ku mai ai ka mokuahi Kinau." Ua pololei loa kela kakauia ana, he mau inoa o "Poakahi" ame "Kinau'", nolaila me na huapalapala nunui e hoomaka ai kela mau huaolelo. Aole pololei o keia kakau ana, pela nae kekahi poe e kakau mai nei, iko lakou mau manao: "Ma ka Poakahi nei i Hookohu mai ai o John C. Lane, i na Poe hou, no ka noho hana ana Maloko o ka Halepaahao." Ua pololei no ka manao, ma ke kakau.ana ka pololei ole, o ia hoi, aole i kupono, ka huapalal>ala "H" ma kahi o hookohu, aole ia lie inoa, pela hoi ka po 1 - lolei ole o "P" ma ka huaolelo poe, aole no ia he inoa. Ua hewa pu ke kakau ana i na huaolelo "na poe", aore ia he olelo Hawaii pololei, no ka mea o ka huaolel "poe", h'e huolelo lehulehu ia, ni aku mamua o elua mau inea; a o ka huaolelo "na", he lehulehu no kona ano, ua oi aku nftmua o hookahi, a ua pololei ole ke kaleau ana ame ka olelo ana pela, "na poe", oiai nae, ke kamailio mau nei no ka hapanui o na kanaka pela. Eia ka pololei e kakau ai i kela mau huaolelo pakahi: "Ua ike au i ka poe", e hoike ana no keia he lehulehu ka manao. l'a ike au i na o "hiea" he hookahi kona manao, i ka liookomoia ana aku o "na" ma#iua, alaila ua lilo ae la i lehulehu. nolaita o ka pololei o ke kamailio ame ke kakau ana, ma ke ano wale no elike ae la me ia maluna. No ka huapalapala "M", ma ka huaolelo maloko, ame "H" ma ka huaolelo halepaahao, aole no i pololei, no ka mea aole ia mau huaolelo, he mau inoaUa kapaeia kekahi mau palapala a na makamaka ma keia ano iho la, a o kekahi no ke kakau i na mea pilikino, o ke ano hoinoino aku ia ha'i. Nolaila ina e malama ole ia na rula naauao o ke kakau ana, a pela hoi, ka hoouna ana mai, i na manao hoinoino pili kino, aole no e hoopukaia aku. E hoomanao i keia mau loina, a e hoao, e hoopau ae i na hemahema a oukou i ike mau ai ma ke ano o ka oukou kakau ana, e na mak'amaka heluhelu!