Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 32, 10 August 1922 — Page 3

Page PDF (1.59 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H., POAHA, AUGATE 10. 1922

 

IKE WALE KE KILAUEA IA MOLOKAI

 

Pilike me ka hoolaha a ka Hui makuahi Holo Piliaina, i kela mau paio aku nei, mamuli o ka nui o ka @@@ makemake e ike i ka Mokunuia Hina i noho la‘i ai i na pali Koo@@, pela i piha hou ai ke Kilauea i ke kakahiaka Sabati iho nei, i ka @@@ holo makaikai. He 249 ka nui i ka poe i holo ai, me ka helu ole i na alii moku me na luina.

            Lehulehu na haole malihini ma keia huakai, a ua lehulehu no hoi na kamaaina. ua nui no hoi ka poe i holo mua, i hele hou i keia moku. O ka mea hoohauolii ka naau, o ia no ka ike ana, ua lehulehu na oiwi Hawaii iwaena o keia nui haole. Ua launa na Hawaii me na haole, @ he kohu "wai no ka like" wale @@ apau. Ke iho i ka namu, he keu a ka pakika, a ke pii mai ka kakou olelo, nui ka olioli o ka haole i ka palanehe o ka olelo.

            Ua hanohano keia huakai ia Hon. Oscar P. Cox, ka Ilamuku Amerika, @@ Senatoa W. J. Coelho, i ka Hon. J. M. Dowsett, Senatoa o Oahu nei, namua, Porofesa Mekia Kealakai, J. K. Mokumaia, Chas. Lake, Mrs. Capt Louis Self, Mr. me Mrs. J. Asing, Mr. ame Mrs. Alex Bishaw, Wm J. Kuniakea Coelho Jr., me kekahi poe Hawaii lehulehu e ae.

            Oehulehu ka moana i keia kalepa, a ua lehulehu no ka poe i pili ke poo i ka uluna, i ka au ana aku i ke kai o Kaiwi. I ka pili aina ana aku nae, ua eeu like na mea apau, ua komo i ka lulu. O ka maile no hoi o ka aina, ahuwale na wahi apau i ka waiho, moakaka mai.

            I ke kokoke ana aku i ka Lae o ka Laau, hoomaka ke ‘pailaka', ke kamaaina o ka huakai i kana apana hana. Ua helupapaia mai na moolelo o na wahi like ole, mai ka Lae mai o ka laau a huli ma na Koolau, a hoea loa i ka Lae o ka @io, pupuhi kukui pipi Holo Kaao!

            Nui ka lealea o na malihini i ke keaka a Senatoa Coelho i na moolelo like ole o Molokai. Hu ka aka o na haole i ko Kuelo hoakaka ana i ke ano o ke kaupaona ana a ko Molokai poe i ka ka lakaou kulina kanu. Ua like no ka Molokai me ko na aina haole, ke ana paona ma ke peka (pock), ke kuaka (quart), ka pukela (bushel) ke ‘kana (to@) A i kona aina hanau hoi, i Maui, he okoa loa no. O ka kolaila poe hoi, (ko uka nae o Kula), ma ka paina (pint), ke kuaka (kuart), ke galani (gallon) me ka palela (barrel). No kekahi mau minute, ua pahaohao na haole, a‘i ka hoomaopopo ana hu ka aka, a @@@@ no hoi ka haae, i ka ua mea he ono i ke kulina wai o Maui.

            I ka moku e kaalo ana mawaho o Halawa, loheia aku nei kekahi mau wahine haole e kahea ana ia Kuelo, a kuhikuhi ia luna o ka pali o Lanaloa. Ua ike keia mau wahine i ke kao e kuku mai ana, a he kao ua like loa me ke kanaka, e ku ana ma ka aoao o ka ekake. Paakiki keia mau wahine he kanaka me ka lio. Na kuelo i hoike aku aohe kanaka hiki ke hele me ka @o malaila. Aka, o kela a makou e ike nei, he mau kao. He wahi kao wale aku no na plai Koolau.

            Nui ka u‘i o na pali i ka malie. Ono wale aku nomakou i ka opihi kakau mai i na pali pohaku---ka makaiauili me ke koele. Pela no i ke kaalo ana mawaho ae o Wailau, ahuwale mai no ouka, aohe nae he kanaka o kauhale. Hoomanao wale ae no i kolaila ono, o ka hihiwai, me ka oopu, ka opae me ka hinano.

            Wahi a ko makou kamaaina: Ma keia mau wahi, mai Halawa mai a kaa malalo o Kalaupapa, he wahi lawai‘a kaili keia na Naopala ma, me na kapena Hawaii e ae, i na wa holo moku ma ia mau kai. Oi hele aku la a a pau ka ukana o Kalaupapa, hoi mai la a ua mau pali nei, kalewa ka moku, he lawai‘a ka hana a, kekahi poe a o kekahi kamalii hoi, holo i kapali maluna o ka waapa, kui opihi a piha na eke huluhulu hoi i ka moku. Ke hoi no Honolulu, kei puolo like na mea apau. A ke ikeia ke kao i na wahi honua o Kikipua ma, lele ka poe ike kiki pu iuka. A loaa na kao, hoi i ka moku. Ku kaulai o na i‘a kai. Nui ka ono.

            I ke kokoke ana aku i Pelekunu, hoike mai la‘o Kuelo i kekahi moolelo ku i ka mahalo nui, no Kini Wilson, ka wahine a Meia Wilson. Wahi a Kuelo: I ko Wilson ma wa e noho ana ia Pelekunu, nui ko laua hana. Ina no o Wilson e hele i kana mau hana aelike (contract) alanui iMaui a i Oahu paha, noho no o Kini i Pelekunu, he mahiai ka hana. Nui ko laua mau kaupapalo‘i paa mau i ka ai. Mamuli o ko Kini mahiai, pau pu kolaila poe. Ke palaualelo mai kekahi poe, noke ia aku la e Kini i ka hookikina, a hele okoa e mahiai i ola no lakou iho. I ko Kini kaawale ana i Oahu, pau loa ko Pelekunu poe‘i ka hoi i Honolulu, i kahi luhi ole i kamahiai. Minamina ka aina i ka wai wale mai, na ka Pake e noho mai la!

I ke kokoke ana aku o ke Kilauea i ke kai o Kukaipaa, paa ka holo o ka moku a kuuia he mau waapa me ka haole pa‘ikii onioni, i paa ke kii o Kilauea me na ohua i ke kowa o Okala me ka Lae o Kiloi‘a.

            Ia makou e komo nei i ke kowa, @aha‘i mai la ko makou kamaaina i ka moolelo aloha no ka lunanui mua loa o ke kahua ma‘i, no William Ragsdale. He haole maoli oia. Mare i ka wahine Hawaii a loaa he mau keiki. Aia i Hilo he keikikane e noho mai la i keia wa.

            I ka@ M. H. 1866 hookumuia ke kahua ma‘i ma Kalawao, a he 115 ka nui o na ma‘i ma Kalawao, a he 115 ka nui o na ma‘i i hoopaaia ilaila. O Wm. Ragsdale ka lunanui mua loa. Mamuli o ka oluolu o kela haole me kana wahiue, aole laua i hookae i na ma‘i, nui ko laua alohaia. Ke hele kela haole i Wailau a i Pelekunu paha, ma ka waa, aole ae o na kokua e pulu na wawae o Bila Ragsdale i ke kai.

            E kua ana na kanaka iaia, elike me ke kua ana i na alii. A i ko Bila Ragsdale make ana, minamina na kanaka o hooniia na iwi on a e ka poe lima menemene ole, nolaila, lawe lakou i kona kino a kanu maluna pono o ka piko o kahi moku o Okala.

            I Kalaupapa i ku ai ka moku no hapalua hora, no ka hoolele ana i ka haole pa‘ikii oniononi.

            Nui ke aloha i na ma‘i, a ehaeha no hoi ka naau i ka lohe ana i kekahi mau hana ewaewa kohu ole a ka Lunanui McVeigh. Ua lana ae hoi ka manao o ka poe makaikai, e lohe ana i ka leo hone o ka hana kaulana o Kalaupapa, a ua makaukau no ka lulu i makana na ka bana. Aka i ka hiki ana ilaila, a o ka hu a kamakani ka i loheia aku, aohe bana, ninauia aku nei ko makou alakai‘a kamaaina hoi. Nana i hoike mai, ua nuha paha ka Lunanui o ke Kahua ma‘i.

O ke kumu o ka nuha ana a hoonaikola mai la i na malihini, he wahi mea ano ole pilikino mawaena on a me na lunanui o ka Hui Mokuahi. Ua manao nae o kona hana ana pela, e hoka ana ka Hui Mokuahi. Ua lalau loa oia, in a pela io. No ka mea, aole no na malihini ia. He dala ka mea olioli a ka hui mokuahi. O ka loaa o na mea hooulu i ke aloha iloko o na malihini, ka mea e ikaika ai ka mahaoi ana a na hoaloha i ke noi dala no ka makana a hoohauoli aku i ka poe e noho ana i ka aina o ka ehaeha.

            I kela huakai aku nei o ka la 4, wahi a Kuelo, mamuli o ke kani ana o ka gana a loha na malihini, nolaila, i ka loaa ana o ka leka a McVeigh ia Kuelo e noi i ka poe malihini e lulu no ka hana, ua hookoia, a ua loaa he $104.30. I keia holo ana hoi, ua hiki ole ke mahaoi wale aku no ka mea, ua hoohoka mai la o McVeigh i ka poe hiki ke haawi i ke aloha no na ma‘i. Nolaila, ua nele oukou i keia huakai, e Kalaupapa, mamulio k ahana kamalii a ka Lunanui o oukou.

            I ka huli hoi ana mai, ua lilo i mea kamailio nui na na malihini haole, ka nanai lua ole o na pali Koolau o Molokai. Ua olioli like no na mea apau.

            Ua walaau wale ia ae, aia ka a hoea mai ka mokuahi hou i Dekemaba ae nei, alaila, hoomaopopoia na wa holo no Maui me Molokai, a o Maunakea ka moku. Ke ole he mau kuia, a ke loaa hoi na hooia no ka nui o ka poe holo makaikai, e holo hou ana no i Molokai i keia mua koke iho. maikai ke nui kakou Hawaii e holo pu i olioli ka hukai hele.

            MEA MAKAIKAI,

            NA LEKA I KII OLE LA MAI AHIKI I AUG. 5 1922

Ili, Mrs Simeon                       Mkapoi, Mrs emalia

Hipa, Mrs Kaneakua               Kawainui, Miss Lydia K

Huihui, Jos.                             Kawelo Jr. Joseph

Kaai, Miss Martha                   Kealoha, Miss Rena

Kaohelaulii, John D                Kekaula, Mr.s Miriam

Kahananui, Mrs Mary             Kekilohi, Mrs. Manuel

Kahi, Charlie                           Kini, Geo. Lui

Kama, Henry                           Lui, Joe

Kama, Mrs Annie                    Makaiwi, D K

Kamai, Mrs Sam                     Naha, Mrs Amoe

Kamai, Mrs Lahapa                 Nakapalau, Mrs Lelemanu

Kamahele Leone                     Napua, Mrs Emily

Kamauoha Mrs Margaret        Noia, Frank C

Kane, Mrs Paul (3)                  Pali, Mr. & Mrs

                                                Piimanu,

E ninau mai ma na lefla i hoolahaia ke kii mai.

                        D. H. MACADAM

                                                Lunaleka

 

Kekahi mau ohua @ holo makaikai no Molokai ma ke Sabati i hala. Mai ka hema aku: Ka Ilamuku Amerika Oscar P. Cox, Moster Coelho, Senatoa Coelho, ame Mr. J. K. Mokumaia.

 

 

NUI NA LOAA O KA OIHANA MAKAI.

            Elike me ka nee ana o ke au o ka manawa pela no ka pii mau ae o ka nui o ka hana a ka oihana makai ma ka hooko ana i kana hana, me ka nui pu o na loaa ia oihana, elike me ia i ikeia ma ka mahina o Iulai i hala. Iloko o Iulai, elike me ka heluna o ka poe i hopuia ma ka papahelu ma ka hoike a ke kakauolelo a ka hope makai nui i kana hoike, he 655 ka nui o ka poe i hopuia, he $6029.05 ka nui o na dala hoopa‘i ame na koina o ka aha i ohiia mai ka poe mai i hoopa‘iia ame na koina o ka aha a pela hoi na bela i haaleleia. O ka heluna o ka poe i hoahewaia he 485.

            He 267 ka nui o ka poe i hopuia i kue i na kanawai o ke aupuni kulanakauhale am kalana, he 229 o ia huina i ahewaia a he $2295 i ohiia mai ia lakou mai no na hoopa‘i, ame na koina o ka aha. He umi poe i hopuia iloko o ia mahina no ka holonui me ka nana ole i ko hai pono, a he eono i hoahewaia, o na loaa mai nei mau hihia mai he $51.25.

Mailoko ae o 17 mau hihia i hopuia no ke kue kanawai hookapu waiona he 16 i ahewaia a he $1186 i komo ae i ka pahuhao a ke aupuni. Eiwa o ka poe i ahewaia he mau Kepani. No 26 poe i hopuia no ka on a, he 25 i hoopa‘iia a he $48 i loaa ae i ke aupuni mai ia poe ae.

            He 95 põe i hopuia no ka piliwaiwai, he 81 poe i hoopa‘ia a he $1081 i ohiia mai ia lakou mai, o ka poe i hopuia iloko o Iulai mamua o ko ka mahina mamua aku, he 75 poe i hopuia a he 35 i hoopaiia, a he $392.25 i komo ae i ka waihona o na hoopa‘i ame na koina o ka aha.

            No ka hewa aihue he 13 poe i hopuia, he 10 o ia huina i hoopaiia a he $2.50 i komo ae i ka pahuhao a ke aupuni. No kekahi ano o ka piliwaiwai ana hookahi i hopuia a hooopaaia he $27. Hoeha me ka manaoino eha poe i hopuia, ekolu i ahewaia a he $19.45 na hoopa‘i me na koina o ka aha, kuamuamu, ehiku poe i hopuia, elima i ahewaia, a he $51.55; aeahaukae, he 26 poe i hopuia, ahiku i hoopaiia a he $13 hoopai; moekolohe, he 10 poe i hopuia, ahe poe i hoopa‘iiia a he $75 ka hoopai. Ekolu poe i hopuia no ka malama ole i ko lakou mau ohana. No na hihia e ae i hoopiiia, 101 ka heluna he 63 i hoopaiia a he $787.05 i loaa ae i ke aupuni.

            No ka põe i hoopa‘iia ma na lahui o ia keia: na Kepani 122; na Hawaii 49; pukiki, he 40; na Pake, he 34; a no na lahui e ae apau he 240.

 

NA KUHINIA ONO O KA UANOE O KOLOA

 

            Ua hoea mai la na keiki o ka hui kaulua o ke kaona ma Koloa nei, Mr ame Mrs Leone Mahu, Mr. ame Mrs Willie Hoomana, no ka ike ana i na ohana ame ka hoonuu ana i na ono o Poipu, e pahee ai ko puu lapuwale ke moni.

Huli hoi aku la no ma ka moku o ka la 4, no ka uluwehi o ke kaona o Honolulu, ua haawi ae la ko laua papa Mr. J. K Keawe he paina moa, a ua akoakoa aku la no ohana, a o kou meakaku kekahi ma ia papaaina; ua ai a lawai na kohi kelekele a ka puukolu.

            Nolaila ke haawi aku nei kou meakakou i ka mahalo nui i ka mea nana i hoomakaukau keia mau mea apau loa, Mrs. Peter kealoha, o ke ola no kou a kau i ka puaaneane.

            Ua hala aku la no Honolulu o Mrs. Albert Akana, Mrs. Peter Kamano, Mr. ame Mrs. Jacob Mahu no ka ike ana i na ohana ame ko lakou papa o na puukani iho la no ia o Poipu, ke hele la a hu ka lina i Haleauau, o Lihue i Malamanui.

            Ma ka la 3 o keia mahina i hoea mai ai ma Koloa nei ke Kamaliiwahina ame kona mau ukali, no ke kukulu ana i kalapu o na wahine ma Koloa nei, elike me kana hana ma Honolulu, a pela no hoi ma na wahi apau o Kauai nei.

            Ua ku koke no ke kalapu ia la a kohoia no na lunanui no keia maahiki e nee nei, me ka hakalia ole.

            Pela no hoi ma Waimea, ma ka la 29 o ka mahina i hala, ua ku no ke kalapu malaila, a kohoia no na lunanui, nui ke ohohia o na wahine, ua haawi pu ae la ka Ahahui Kaumualii, he paina luau nui na na malihini, no ka hookipa ana mai ia lakou, malalo o ka Hoahanau W. O. Crowell, ua ai a lawa, a hoi wahi puolo no hoi kekahi poe.

            Ua malamaia na hana me ka maikai; ahiki i ka hookuu ana me ka ulumahiehie.

            Me ka Lunahooponopono ka mahalo nui ame na keiki oniuhua kepau o kou papapa‘i ko‘u welina pau ole.

            Owau mau no,

                        PETER KAMANO SR.

            Koloa, Kauai.

E HOLO KAAPUNI ANA KA HUI HIMENI KAMEHAMEHA

            No ka elua o na manawa e kaahele hou ana na keiki o ka Hui Himeni Kamehameha, no ka Mokupuni o Maui ame Hawaii, no ka imi ana i waihnoa kokua, no ke kukulu ana i ka HOme Ida M. Pope.

            Ma ka makahiki aku nei i hala, i hele kaapuni mua loa ai kela hui imeni, me ka nui o ko lakou ohohiaia, a ma na wahi apau a lakou i kipa aku ai, ua apoia mai lakou me na manao hiipoi e na kamaaina. Mamuli o ka holomua loa o kela huaka‘i kaapuni himeni, ua noi hou ia mai nei kela poe keiki, e holo hou no ka elua o ka manawa, nolaila e haalele iho ana lakou ia Honolulu nei ma ka la 18 o ka mahina o Augate nei.

Ua kaa ke alakai ana o kela puali himeni malalo o Mr. George E. K. Awai, ma ka makahiki aku nei i hala, a oia ana no ke alakai ma keia hele kaapuni hou ana aku.

I kulike ai me ka papa kuhikuhi i hoomakaukauia, no na wahi ame na manawa a kela hui himeni e kipa aku ai, e ikeia no malalo iho nei penei:

            Ma ka la 19 o Augate, maloko o ka Hale Hoikeike Fea ma Kahului lakou e himeni ai; ma ka la 21 maloko o ka Hale Kiionioni o Haiku, Haiku; Augate 22, maloko o ka Halekoa ma Lahaina.

            Ma ka la 24 o Augate, maloko o ka Hale Kalapu o Kohala, Kohala, Hawaii, lakou e himeni ai; Augate 26, maloko o ka Hall Babara o Waimea; Augate 28, maloko o ka halekula o Kailua, Kona; Augate 29, ma ka halekula o Kealakekua; Augate 30, maloko o ka Hall o Kealiauka, Hookena; Augate 31, maloko o ka Hall McComber, Waiohinu, Kau; Sept 1, maloko o ka Hale Kalapu o Pahala; Sept. 2, maloko o ka Hall Masonic, Hilo; Sept 4, maloko o ka halekoa ma Papaikou; Sept 5, maloko o ka Hale Kalapu o Laupahoehoe, a ma Sept 6 maloko o ka Lycoum, Honokaa.

            O ka põe e komo ana iloko o keia puali himeni, oia ka PUukani Miss Amy o Waialua i mare ia Jack Paoakalani Heleluhe, a o laua like ke ukali aku ana ma keia huakai kaapuni himen a na keiki Kamehameha. Pela hoi me Kid Abe, ka loea hookahi ohe Saxophone ame ka hui hookani pila a Keoki.

            Iloko o na makahiki ehiku i hala aku nei, ua kaapuniia e Jack Heleluhe ame kana wahine, na wahi like ole o Amerika, ma ka hana himeni, me ka nui o ko laua kaulana, a ma ka makahiki koke aku nei no i hala, i huli hoi mai ai laua no Hawaii nei.

            Mawaho ae o na hana himeni, e malama pu ia ana he mau aha hulahula, a na ka hui hookani pila e hoolako aku ana i na mele, no ia hana. Nolaila ma ka la 18 o keia mahina, he hookahi pule mai keia Poalima aku, e haalele iho ai kela mau keiki himeni, ma ka lakou huakai no Maui ame Hawaii, no ka haawi ana aku i na ahamele, ma na wahi i hoikeia ae nei maluna.

AOLE KE KAMALIIWAHINE E HOOIKAIKA BALOKA ANA

            I kulike me ka hoakaka a ka Nupepa Garden Island o ka pule aku la i hala maluna o ka Mokupuni o Kauai ke Kamaliiwahine Kalanianaole i ka pule i hala me ka hele ana ma kela ame keia apana o ia mokupuni no ke kukulu ana ae i kalapu Repubalika mawaena o na wahine, i lilo ai lakou i poe lokahi a hana like ma ke ano hookahi kino ma kekahi hana ano nui e hapaiia mai ana no ka noonoo ana. Ma kona manao he hana ia nana no ka pono o kona lahui, aua hoole ke Kamaliiwahine i kona hooikaika ana no Wise.

            "Ma ka halawai i malamala ma ka apana o Waimea ua hoakaka aku oia imua o na kanaka i ka mea nui iloko o kona puuwai, a mamuli o na olelo a kekahi poe manaoino e makemake ana e hoopuhiliia oia ma keia hana maikai i mea e holopono ole ai, a o ka makemakea no hoi ia o kekahi poe o ka ike mai ua hoopahutaia kana hana e hooikaika mai nei no ka pono o ka aoao, a ua hoike ae ia poe ma ke akea o John Wise ka kana moho e hooikaika mai nei, ua hoole ae ke kamaliiwahine i ka oiaio o ia mau olelo hoopunipuni; o kana o ka hoike ana aku o ka noonoo nui wale no iloko ona, me ka hooikaika ole no kekahi o na moho e holo ana no ke kulana elele, oia no ke kukulu ana ae i na kalapu mawaena o na wahine Hawaii i mea e hiki ai ia lakou ke hana ma ke ano he kino hookahi ma na hana ano nui apau.

            Ma ke koho baloka wae moho e hiki mai ana he kuleana ko kela ame keia e koho ai i kana moho i makemake ai, aka nae, i ka manawa e waeia ai kekahi moho, oia ka manawa e hana like ai na lala apau o kekalapu no ke kohoia o ka moho i waeia, me ka nana ole owai la ka mea i waeia mawaena o na Hawaii ekolu e holo ana. O kana nae o ke a‘o ana aku i na kanaka, ma ka wae ana i kekahi moho ma ke koho baloka wae moho e hiki mai ana, e pono i kela ame keia e wae i ke kanaka hoopono, maka‘u ole a paio aku no ka pono o ka lehulehu ame ka aina, he kanaka i hiki ke hilinaiia aku e ka lehulehu e malamaia ana na pono a e hanaia ana ke kaulike, a he makaainana hoi i kaulana no kon maikai mae kana mau hana maikai.

            Mahope o na kukakuka ame na hoolala ana i na hana apau i manaoia, he hana hoi i komo pu mai ai ka poe koho baloka o na kane e kokua i na wahine, i apono lokahi ai na wahine e kukuluia i kalapu Repubalika ma Waimea, o na lunanui i kohoia, oia o Mrs. W. O. Crowell, peresidena; Mrs Lucy Wright, hopepresidena; Mr.s F. Cox; kakauolelo; Mrs. Kanoi, kokua kakauolelo; Mr.s Geo. Huddy, puuku; o na hoa o ka papa hooko oia no ka peresidena, ke kakauolelo, puuku ame Mr.s Kamaile, Waipa ame Kaiwa.

            O na wahine i akoakoa ae ma kela halawai mai na apana okoa aku ua noiia mai lakou e hoi aku i ko lakou mau apana pakahi a hoomakaukau no ke kukuluia ae o na kalapu na na wahine ma ka halawai e kaheaia ae ana.

            "He malihini kiekie ke Kamaliiwahine na Mrs. Emma Wilcox a o kona mau hoahele oia o Mrs. Frank Woods, Mrs. Rowena R. Hose, Mrs. Jennie Clark, Mrs. Elizabeth Booth, Mrs. Mark Robinson, Mrs. Myra Iona ame Mrs. Lum Yum.

 

EKOLU MAU HALE KIIONIONI I HOOPA‘IIA AE.

 

            Ma ka Poaha o ka pule aku la i hala elua mau hale hoikeike kii onioni ma Waipahu a ma Aiea i hoopa‘iia ae e ka hopeilamuku kinaiahi a hoahewa ia e ka aha hookolokolo ma ka apana o Ewa, a no ka makemake ana o ka Lunakanawai Hookano e ikemaka i na hale kii onioni i hooopa‘iia ae ai, i hoopaneeia mai ai ke kau ana aku i ka hoopa‘i. Ua hoahewaia o Harry H. Lam, ka lunahoohana o ka hale kiionioni ma Waipahu no ka laka ana i na puka o kana hale kiionioni i ka manawa e hoikeike ana i na kii, a ma ka oleloia o na hoahanau Makuna na on a no laua ia hale kiionioni.

            O ka lua o na hale kii onioni i hoahewaia o ia ko Aiea, malalo o ka hoohana ana a S. Kaya, ka lunahoohana o ia hale. No ke‘kukulu ana i na noho ame na noho laau loloa mawaena o na alanui ololi e hele aku ai, kona kumu o ka hoopa‘iia ana ae.

            O ke kolu o na hale kiionioni i komo ae ka hoopii i ka hopeilamuku kinaiahi o ia ka hale hoikeike kiionioni ma ke alanui Aala, e hoohanaia ana e H. Matsuto, ke kokua lunahoohana. No ka waiho i na mea akeakea i kahi e hele aku ai ma na alanui maloko o ka hale kiionioni, a pela hoi me ka noho o kekahi poe maluna o na noho mawaena o na alanui ololi i ka manawa e hoikeikeia mai ana na kii ke kumuhoopii. O ke Central Investment Company Ltd., ka on a o ia hale, elike me ka lono i hoikeia ae. He hana maikai loa keia e makaala mai nei o na hale kiionioni no ka pono o ka lehulehu, no ka mea, aole i ikeia aku ka manawa e hiolo a i ole e pauahi ai ka hale kiionioni elike me kekahi mau hale kiionioni a i make ai hoi he mau ola lahulahu ma na aina e, elike me ka moolelo i ikeia ma kekahi manawa i hala.

 

o keia kii malalo, o ke kii ia o ka papa himeni o Kalihi me Moanalua i aha‘i me ai i ka makana helu ekahi, ma ka hookuku himeni o @ C. E., o ke Teritore, maloko o Kawaiahao i Iune 30, 1922. O ke kii hoi malalo iho, o na kaikamahine ia o ke Kula Hoopololei, o lakou na kuene ma ka noho ana iho nei o ka Ahahui Paeaina i keia Kau.

 

 

KU I KA NANI KA HOOKUKU HIMENI MA KAWAIHAO.

 

            Kakaula e J. K. Mokumaia.

                        (Hoopau ana.)

            I ka pii ana mai o ua papa hiimeni nei, aia ka maka o ka lehulehu ke haka pono la i ka nee ana mai o na lede ma ko lakou laina mua, a pela no hoi me ka laina elua mai, ame ka laina ekolu mai no hoi, ma ka nana aku, he ku maoli no i ka nani ko lakou kulana.

            Oiai lakou e ku mai ana me ka hiehie nui, aia hoi ko lakou alakai ke ku la mamua me kona kilohi liihi ana aku i ke kulana o kona pualikoa himeni, in a ua makaukau pono na mea apau ma ko lakou kulana pakahi, a i kona ike ana ua makaukau, ua mau puukani nei i hoolele aku ai oia i ka leo o kana ohe, e ana like ana i na leo o kela ame keia, a i ka pii ana ae okona mau lima, a ku pono i ke ana kaulike, i wehe pono ae ai kona welelau lima akau, ame ke kaomi maile ana iho o ka welelau o ka lima hema, i puana like mai ai lakou i kela ame keia leo, mai ka nahenehe ka pii ana mai ahiki i ka hui ana o na leo apau, o ke kani a ka okana , o ia ka hoa elike ai, oiai ua hoihoiia mai a uuku, a miomio pu ke himeni mai.

            O ka himeni i himeniia mai ai e ua mau puukani nei, o ia kekahi o na himeni i himeniia mai ai e ua mau puukani nei, o ia kekahi o na himeni ko‘ko‘i loa ke nana iho, a i kupono mali no e haawiia ka mahalo piha i ka mea nana i a‘o pono i kela ame keia mea e ku mai ana a himeni, oiai o ka makemake, e lilo na mea i a‘oia ai i mea e ku ai i ka nana, a o ua himeni nei, "Hawai mai."

            Ma ke ano nui o ka manao i pili pono i ke ano o keia himeni, o ia hoi o na mea maikai apau e haawiia mai ana, aole loa e poinaia ana ia hanauna aku a ia hanauna aku, oiai ua kukulu mai ka papa himeni o Kalihi i na mea kupono, a i oi loa ae i ka maemae ame ka pokole o ka manawa o ka lakou kakele ana mai i ko lakou leo.

            Ua nui maoli ko lakou pa‘ipaiia aku, elike no me ko Hawaii papa himeni, a nolaila ua kahea hou ia lakou e himeni mai, o ia nanai okoa no ia ke hoolohe aku.

            I ka hoihoi ana mai o na lunakanawai i ka lakou olelohooholo e haawi ana i ka helu ekahi ia Kalihi, a o ka helu elua ia Hawaii, ua nui hou ka pa‘ipa‘iia, oiai ua hana no lunakanawai i ka pono kaulike, oiai nae o kekahi hapa ma ka‘u ike aku, aole no paha i apono ia mau manao o na lunakanawai, aka ua kaa ia mana ia lakou. No Hawaii nae ua nui no kona mahaloia ma na ano apau ka u‘i ke nana aku, ke maikai o ka leo, ke lohe aku, oiai o ka lakou himeni e himeni ana, "E Hauoli."

            O keia kekahi o na himeni u‘i k@ lohe aku, o kona kahua kahi i ku ai, aia no ia maluna o ka hauoli i kekahi manawa o ka hauoli maikai, a i kekahi manawa aole, aka ua nui no ka nani ke lohe aku.

            Ma ka‘u nana aku o keia kekahi o na aha paeaina i malamaia me ka maikai loa, ua hoolawaia na moa apau me ka hauoli piha, e ku ole ai kokahi olelo hoohalahala, a o ka oi loa aku o ka hele ana mai o na opio kaikamahine o ka Home Hoo pololei e kokua pu i keia hana maikai, ua ku mai lakou me ka wiwo ole e hana ana elike pu me ko lakou makuahine maikai nana e a‘o ana ia lakou.

            O ka‘u noi i ka Makua Lani, @ kiai mai i na opio a e hooi ae i ko lakou maika, ka‘u leo pule; me o@ e kuu kapena opio ko‘u welina pau ole, ame na keiki nana e kikoni ko‘u aloha nui.

                        J. K. MOKUMATA

Ua Hoounaia Aku ka B.B.C. ma na Wahi Apau o Hawaii

 

Ua pau i ka hoomakaukaia no ke kuai ana aku o keia laau Hoola Kaulana a komo loa aku i na apana kumamao loa o na mokupuni E hoopihaia aku no na kauoha ma ke ekeleka.

            O ka hele hoouna laau o ka B. B. C. ma ka halekuai laau o Benson, Smith & Co., oia kahi nui loa o ka hana no ka hookomo ana i na omole laau iloko o na pahu a hoouna pololei ia aku ma na wahi like ole mawaena o na mokupuni. He nui ke kuaiia o keia laau ma na mokupuni e aku i ike ole ia mamua, o ka oi aku mai ka manawa mai i ikeia ae ai o ke kulanakauhale wale no o Honolulu kahi kipaia mai. O ka moolelo maikai no ka B. B. C. ua ikeia ma na ma‘i kuluma o ka opu, ke akepaa, ke aalolo ame na akepaa, ka rumatika ame na ma‘i mawaena o na ohana, elike me ia i hooiaioia mai ma na hoakaka a kekakhi poe i hoopukaia, a ua lilo no hoi ia i kumu e nui mai ai o na kauoha mai na wahi mai mawaho elike no me na wahi kuloko iho. Ma ka pule aku la i hala aole wahi omole hookahi i koe e kau ana maluna o na holopapa, o kahi nae i laki ai o ia ka hoea koke ana mai o kekahi mau kupono no ka hoopiha ana ae i na pahu laau hou iloko o ka manawa wahi i hakahaka a hoopiha ana aku no hoi i na kauoha. Ke hoea mau mai nei na pahu laau i nei manawa aohe hoi he pilikia no ka nele hou ana i ka laau. i kela ame keia ekeleka e loaa mau mai ana na kauoha no ka B. B. C. mai na kaona mai mawaho aku o Honolulu, a ua hoomakaukau koke ia maloko o na pahu a hoouna koke ia aku ma ke kaaahi a ma ka moku i ka manawa e loaa mai ai ke kauoha me ke dala pu. He laau maikai ka B. B. C. ke malamaia maloko o ka hale a e lilo ana kona inuia ana i mea kokua a hoopakele ia oe mai ka ma‘i mai a mai ka bila loihi mai no hoi a na kauka. E hoouna pu ia mai ke dala me na kauoha ma na manawa kauoha laau apau.. Ua hiki no ke dala ke hounaia mai ma ke kikoo dala haleleka, ma ka Wells-Fargo Express, a na Welss-Fargo e hana i ke kauoha i ka Benson, Smith & Co., Honolulu. E makaala e haawi ae i kau P. O. ame ka inoa o ke awa e hoounaia aku ai.

            O ia mau no ke kumukuai aohe i pii ae $1.00 no ka omole. Kumukuai kuikawa ma ka hoolaha 6 no &5.00. Ua kuaiia e ka poe kuai laau apau a ma na halekuai o na mahiko. O Benson, Smith & Co., ka poe kuai aku ma o a maanei. pela pu me ah Ki& Co., ma ka Makeke kuai I‘a.

 

OLELO HOOLAHA.

 

            E malamaia ana ka halawai ma kahiki o ka Hui Kuai Aina o Wainiha, Halelea, Kauai ma ka Hall o Wainiha, ke hiki aku i ka la 7 o Sepatemaba, 1922, hora 10 a. m.

            Ma keia, ke kauohaia aku nei na lala apau o ka hui i hoikeia maluna, e hiki kino ae ma kahi i kauohaia.

            Kou oiaio,

                                    WM. H. RICE,

            Peresidena Hui Kuai Aina o Wainiha.

            Lihue, Kauai, Aug. 1, 1922. 6516- Aug. 10, 17, 24.

 

LIBERTY THEATER

 

 

ukukomo: 25, 40 Keneka; Noho i hookaawalia 60,.

 

EMPIRE THEATER

 

Ukukomo: 15, 25, 40 Keneka; Ukuia ka auhau kaua

 

STRAND THEATER

 

 

 

Ukukomo: 15, 25, 40 Keneka; ukuia ka auhau kaua.

 

 

NEW PALAMA THEATER

 

 

Hoikeike ao: 5, 10, 20 Keneke: Po. 10, 15, 20, 30 Keneka.