Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 32, 10 August 1922 — Page 5
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
He Moolelo Walohia
Ko Vekinia Waiwai Hoolina
Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao
Ino---Kau i ke Aki i ka Manawa Hope
_____________
Kau ae la o Vekinia i kona lima iluma no ka hoole ana aku. @a ike oia iaia iho ia manawa aole i loaa ka ikaika e paa mai
ai ia may apace pepa iloko o kona mau lima e haalulu ana.
"Ina aohe ou makemake e heluhelu ea, alaila na'u e heluhelu aku ia oe; eia nae, e kuu hoaloha opio, e pono oe e hoomakaukau ia oe iho no na nu hou hoohikilele i kou noonoo e hoikeia aku ana ia oe."
Oa-ka ae la ko Vekinia mau lehelehe me ka manao e pane aku oia nae, uumi hou iho la aia alaila hoomaka mai la o Mrs. Fanamu e heluhelu, a eia ka manao maloko o ia leka ana o ka heluhelu ana mai.
"E kuu Miriama aloha: - E hauoli ana oe ke lohe aku ua maikai iki ae o mama i nei manawa, aole nae i ka oluolu loa e loaa ai ka manaolana no kona palekana loa ae mai ka ma'i mai. e like me ia i makemake ia, eia nae, he oluolu maikai oia e hoopanee hou ole ia aku ai ka mare ana o Wile ma. Ina no ka hoopaneeia nei o ia mare he hana pakalaki loa ia, e like me kou maopopo no ia mea. Ua manao makou e hoopanee ana la o Wile no ia laua no kekahi manawa aku i maopopo ae. aka oiai aole hiki ia mama ke hoomanawanui i ka noonoo ana he mea pono e hoopay kokeia ka hana e pili ana i ka mare @ Wile ma, a ua haawai mai no hoi ke Sa Habati i kona ae, pela makou i hoololo ai aohe hoopanee hou ana aku i koe no ia hana i kamailio loihiia.
"i ka hoikeia ana aku o keia manao ia Wile a me Magie ua haawi koke mai laua i ko laua ae me ka maikai, o ka laua ae o ke kamailio ana mai, ina e lilo ko laua mare koke ia i mea hoopilikia i ko mama manao e pono no e hoopaneeia a kahi wa aku. Ma ka la 28 o kela mahina aku nei ko laua mareia ana maloko o ka hale halawai Hita nei, o na ohana pili kokoke loa wale no ka i konoia aku, a he nanai no hoi ka wahine mare i loko o kona a ahu keokeo me ka uhi nahenahe, me ka lei huita e like me ka mea mau i ikeia i na wahine apay i mareia mamua aku nei maloko o ka Hitadela nei. No Wile he hiehie kona kulana a he ano kapukapu no hoi, kela ano kulana alii no o ka ohana Hita mai na kupuna mai. He ku i ke anoano a eehia na olelo a ke kahunapule ma ko laua manawa i mareia ai, a i loko o kana leo pule aole aia i hoopoina i ke noi ana no ka mea waiho ana me ka nawaliwali maluna o kahi moe a i hiki ole hoi ke komo pu mai ma na hana e ike a e hoomaikai aku ai i na mea mare. He papa ahaina ke i malaia mahope iho no ka hanohano o ka paamare ma ka home o Mrs. Sanahope, a mahope o ka pau ana o ka paina ana ua hele mai la ka paamare e ike a e haawi i ko laua aloha ia mama no ka mama haawi ana aku i kana hoomaikai ia laua.
"Aole laua e hele aku ana ma kekahi huakai kaahele no ko laua mahinameli i keia manawa. E holo aku ana laua no Lahana a e hala ana kekahi mau la kakaikahi ia laua ma laila, ala@a hoi mai a noho iho ma ka home no keia manawa i ka @@a aku ia. Wile ua like loa kona hauoli me kona mau la e kamalii ana no, a no Magie hoi ua oi ae kona ui ame ka hoihoi o kona helehelena ma mua o ko na wa i hala aku. No makou iho he mea oiaio ua hauoli pu makou no ka ike aku i ke kupono o no opio, kekahi na kekahi, oiai nae, no kekahi manawa ua maka‘u no au no ke ala ae o kekahi mea ano e mawaena o laua, oia hoi no ka Wile hana naaupo o ka hana ana ma Amerika, no ka mea, i kekahi la oiai au e hooponopono ana i kona mau @ahy ua lona iho la ia‘u ke kii o ka wahine opio u‘i ana o ka mare ana ma Amerika, he wahine hoi me ka helehelena u‘i au i ke ole ai i ka lua e like me ia mamua, mahope o kona hoi ana mai Amerika mai. Aka nae ua hooiaio iho au i ka pololei o ka olelo a kahiko, "O ka hana i hanaia a holopono ua pau ia me ka maikai." o ia hoi ua holopono ka‘u huli ana i na mea apau maloko o ka pahulole o Wile a ua holopono no hoi ka‘u heluhelu ana i na leka apau a Wile me ka ike ole ia, a ua holopono no hoi pu no hoi ko Wile mare ana me Magie, a ke manaoio nei au e loa'a ana i ka haku o ka Hitadela ke ola hauoli loa ana ma nei mu aku."
He nui no olelo maloko o ka leka i pili wale no no ka ohana, a no ko Mrs. Fanamu ike aohe waiwai o ia mau mea e heluhelu aku ai imua o Vekinia, no laila aole oia i heluhelu aku oiai kona helehelena e loli mau ae ana i kela a me keia manawa.
M kahi o ka hoakaka maloko o ka leka e pili ana i ko Wile mare ana me Magie he helehelena ko Vekinia e hoike okoa mai ana no i ka huu, a no kekahi manawa no ka ike aku o ka wahine i ka inoino launa ole o ke Vekinia helehelena ua hoahewa iho la oia iaia iho no nei hana hoaloha ole ana, eia nae, no ka pono o ka hana a Mrs. Linetona, ke aikane, ua hoomau aku la no oia i ka heluhelu ana no ka hoehaeha ana aku i ka naau o Vekinia.
Aohe leo aohe no hoi he oni o Vekiniea, ua like loa oia me kekahi kii pohaku i kalaiia ia manawa ma kona helehelena ke ana aku ua hele a haikea, ma kona waha e hoike okoa mai ana no aia ka ehaeha nui i loko o kona naau i hana ma o ole ai ma ka nanaina o kona mau maka e hoike okoa mai ana no i ka piha o kona naau i ka ehaeha i hiki ole i ka wahine lokoino ke hoopoina no kekahi manawa loihi loa ma ia hope mai.
Ma hope iho o ka pau ana o ka Mr.s Fanamu heluhelu ana aole i oni a puai wahi leo mai o Vekinia a hala kekahi ma minuke. me he mea la ua lilo paha oia he pohaku ia manawa, me ka hoomaopopo ole ae i kekahi mea.
Ua kau maoli ka weli o Ms. Fanamu i ka nana aku i ko Vekinia helehelena ia manawa a ua loaa ole no hoi iaia ka manao a@ e kamailio aku ia Vekinia, o lilo auanei na manao ulupuni o Vekinia i mea nona e make ai.
Aka nae, aole i lilo na olelo haanui a Mrs. Fanamu i mea no Vekinia e noho hamau ai a e lilo hoi na mea i heluheluia mai o Mrs. Fanami i mea nona e haawipio wale aku ai.
"O wai ka ka Lede Lenetona i hoakaka ai maloko o kana leka ua mareia oia me kekahi wahine?" i ninauaku ai o Vekinia.
"O wile no hoi, o Wiliama Hita," i pane aku ai o Mrs. Fanamu." a he kanaka no hoi oia a'u i ike a i kamaaina ai i loko o na la apau o ko'u ola ana. I ka Hitadela no au e holo mau aku ai a hoohala i kekahi mau la ma laila mamua o ko ka Lede Lenetona mare ana.
"No kau mea i hoakaka mai nei ia'u o kau kane mare ia aole hiki ia'u ke manaoio aku. Aole manaoio iki i loko o'u he kanaka oia e hana ana i kekahi mea o ia ano; ua pau kona auwana hou ana a oiai ua mare mai la oia i ka wahine e noho mau aku ana oia ma ka home, o ka'u e upu aku nei oia kona lolo i hoa no ka ahaolelo he mea kanalua ole ia ke olelo ae, no ka mea, oia ka makemake o na mea apau."
"O wai kela wahine au i olelo mai nei o Magie?" I ninau mai ai o Vekinia, ma ke ano'o ka leo ana o ke kamailio ana mai mamua, oiai nae ua naka iki ae kona kino i ka manawa o na huolele hope loa a Mrs. Fanamu o ke kamaillio ana mai no ka mea, he mau huaolelo walania loa ia i kona lohe ana aku he mau huaolelo lokoino loa i kona Manao.
"O magie Sanahope, kekahi o na kaikamahine u'i loa maloko *o Enelani a maloko iho hoi o ke Kalana o Hamesire. No kekahi mau makahiki ko laua hoopalauia ana a ma ka la a'u i hoakaka aku nei ia oe maloko o ka leka i hoohuiia ae ai laua; ke hoomanao la no paha oe i ka ka Lede Linetona mea o ka hoakaka ana mai nei no ke kulike o na opio ma ka u'i a ma ko laua mau kulana kiekie a me ke kupono o ka lilo ana o kekahi na kekahi.
"O!" i puana ae ai o Vekinia me ka ehaeha nui i loko ona, me ka paa ana iho a kona mau lima kahi o kona puuwai, alaia, no kahiki ole iaia ke hoomanawanui hou iho o kona ku ae la no ia me ka piha loa i ka inaina a i mai la:
"E ka lede maikai, ina he oiaio na mea apau au o ke kamailio ana mai la ia'u i nei manawa, ina ua hoopalau mua ia ke Sa Wilama me Magie Sanahope no kekahi mau makahiki loihi, ina ua mareia aku oia i kela wahine ana o ka hoopalauia ana ma hope o kona hoi ana aku i Enelani, ke hoike aku nei au ia oe, he hana hewa kiekie loa ia ana o ka hana ana, a no ka mea, ia'u hoi i wahine i aneane e naha ka puuwai.
"E like me ka oiaio o ke Akua ma ka lani, pela no au e hoike aku nei imua ou owau, owau nei wale no ka mahine mare oiai a Sa Wiliama, e hoapono mai o ia ia‘u ma ke ano owau kana wahinemare oiaio. O kuu kaikamahine nei o kana keiki ponoi no ia a o ka hooilina wahine hoi o ka Hitadela; o Magie Sana hope ana o ka mare ana aku la ua hanaia aku oia me ka hana hoopilikia i kona kino a me kona inoa ma ke ano kumakaia iaia.
"I hai aku au ia oe i nei manawa, aole loa au e ae aku ana i kekahi karaima o ia ano e hookahihi wale ia mai maluna o'u a me kuu kaikamahine, a no ka me ua maopopo loa ia‘u ko‘u kuleana ia Sa Wiliama. Ma keia mokuahi ae e holo aku ana no Livapulu e ku aku ana au, a ia‘u ma Enelani, e hoolahaia ae ana e a‘u ma ke akea kela hana lapuwale loa a Sa Wiliama i hana ai, ina nae he mea oiaio ia, e like me ia au o ka hoike ana mai la, a e hooikaika pu aku ana au ma na ano apau ma ke kanawai a e hoike pu aku ana hoi imua o ka lehulehu o kuu kaikamahine ka hooilina oiaio loa o ka Hitadela a me na waiwai apau o Sa Wiliama.
"Aole e lilo ke ola ana a me ka inoa o kuu kaikamahine i mea hoowaia ia mamuli o ka mare lehulehu ana o kona makuakane, no ka mea, he kaikamahine o Mei Vekinia Hita i loaa i loko o ka manawa i mareia ai au me Sa Wiliama, o ka mea wale no e kamailiioia ae ana e ka lehulehu oia ka hoopoinoia ana o na ola o kekahi mau wahine elua e kekahi hana epa lapuwale a kekahi kanaka kolohe.
"Ua manao paha o Sa Wiliama i ka mamao loa ana o Enelani ekolu kaukani mile mai Amerika ner aku e pakele ana oia i ke kanawai, a e hoomau aku ana oia i kana hana lapuwale me ko'u ike ole aku, me ka panai ole ia aku o kekahi hana e hoopoino aku ai iaia. I hai aku au ia oe i nei manawa, aole loa e moe ana kuu maka a ike aku au iaia e auwe ana i ka ehaeha, aole loa au e hookuu wale aku ana iaia e hana mai i kekahi hana hoohoka ia'u a me kuu kaikamahine, me kuu hana ole aku i kekahi mea e wi aku ai ka niho ona, a e kaniuhu iho ai kela wahine i mare mai la iaia!
"O ka'u hana hope loa, i hai aku au ia oe i nei manawa, oia ko'u hoea kino ana aku i kela hale ona a hoike aku ia'u iho imua ona owau kana wahine mare, a o ke keiki a'u e lawe pu aku ana o kana kaikamahine ponoi no ia, a ia manawa au e ike aku ai i kona manao e apono mai ana paha oia owau kana wahine mare malalo o ke kanawai a aole paha.
I ka hooki ana iho i Vekinia i kana kamailio ana, me he mea la he mea hooweliweli nui ka ka Lede Fanamu i maka'u loa ai kana o ka ike ana mai ia manawa, no ka mea, ma kona helehelena e hoike okoa mai ana no i kona hopepe, e like me ke ano o ka mea hana hewa ke ike mai i ka mea ana i hana hewa mai ai.
Ua hoomaopopo no ka Lede Fanamu ia manawa i ka pololei o na mea apau a Vekinia o ka hoakaka ana mai la iaia, a ke hoahewa i ka manao o ka wahine opio ana e ike iho ana ia manawa oia maoli no ka wahine mare oiaio a Sa Wiliama, aka no ka pono o ka hana hoohoka a ka Lede Linetona i mea e hooneleia ai o Vekinia a me kana keiki i ke komo ana aku i loko o na waiwai o Sa Wiliama, a pela hoi me ka hoi ana aku a noho ma loko o ka hale Hitadela, pela wake no oia e hana nei no ka hooko ana aku ia manao.
Mokuna XVI. - "O kuu Keiki ka Hooilina o ka Hitadela"
Ma na olelo apau a Vekinia o ka hoakaka ana mai la ua ike aku la ka lede Fanamu he olelo hooholo nui kana e hiki ole ai iaia ke hoohewahewa aku, me ka paa o ka manao o ka lede opio e hooko aku ia manao; i loko o kela uuku o ko Vekinia wahi kino, ka maikai no hoi o kona helehelena, aia no nae he mana a he ikaika hoi i loko ona ana e ike ole aku ana, he ikaika hoi e lanakila ai oia no kona hooko aku i ka manaopaa ana i hoike mai ai.
He hana maikai ole ka hookuu ana aku ia Vekinia e holo i Enelani e like me ia ana o ka hoike iaia mai ka hooko io ana aku ia manao ona, no ka mea, ina nei no ka hoea o Vekinia i Enelani, e poho wale ana na mea apau i hoolalaia a e poho pu ana hoi na mea a pau i manaolanaia no ia mua aku. He manao keia o Vekinia o ka hoakaka ana mai la iaia ana i noonoo ole ai mamua.
Ua maopopo i ka Lede Fanamu he malihini loa o Vekinia ia Enelani a aohe no hoi ona mau hoaloha a mau makamaka ma loko o ke kulanakauhale o Liapulu, a aohle no hoi ana kanaka e haawi aku ai i knoa hilinai no ke kokua ana mai iaia ma ka hakaka ana i kana hihia imua o na aha hookolokolo. Ua hoko aku oia ma o ka nana wale ana aku no ia Vekinia mawaho he kino nawaliwali kona a e ae wale mai ana no la oia i na mea apau ana e hoakaka aku ai, a e haawipio mai ana no oia i knoa manawa e hoakaka aku ai i ka moolelo e hoehaehaia aku ai kona noonoo, a e lilo ana kona ola a me kona uhanae i mea hoopoinoia, a i kona ike ana i kona pilikia e hoao ana oia e holopee ma kekahi wahi no ka huna ana iaia a me kana kaikamahine mai ka ika ana aku a ka lehulehu ia laua, ma kekahi wahi mamao loa o ka aina, a o ka hopena loa ia o ka ike a me ka loheia ana o kakahi mea no laua, eia nae, ua kuhihewa loa aoia ma ia manao ana ana pela.
A laila i ka manawa a Sa Wiliama e holo maia aia e huli ia laua, oiai he mea maopopo loa ia i kona manao ia manawa e hana mai ana no ke Sa Wiliama, a i ka manawa e hookomo aku ai i no olelo ua lalau o Vekinia me kakahi kanaka okoa a ua holo e pee ma kekahi wahi i hiki ole e loa aku iaia ke hule aku, ma hope o kona huna ana i na meheu a pau ma hope o kona alahele.
Ia manawa, he hana maalahi loa ka hookomo ana aku i kekahi hoopii okimare imua o kekahu aha hookolokolo no ka haalele ana o Vekinia iaia, ma ia ano e kaawale loa ai oia (ke Sa Wiliama) mai ia Vekinia mai, a ina no ko Sede Fanamu paani i ka mau pepa hahau me ka naauao, e lilo ana o Sa Wiliama iaia, a kona lilo no hoi ia i haku wahine no ka Hitadela.
O keia manao o Vekinia i hoakaka mai la iaia no kona holo aku i Enelani no ke koi ana aku i kona pono ma ke ano he wahinemare na Sa Wiliama a o ka hakuwahine hoi o ka Hitadela, he mea pono e hoopuhiliia ia mana ona ma na ano apau, no laila, hoolala iho la oia i loko ona e hanaia kekahi hana a holopono i mea e hooko ole ia ai ia manao ona
(Aole i pau)
He Kanaenae Hoomanao Aloha No Ieremia Iona Kalahiki.
E ke kiai naue ole, a o ka anela hoi o ka hooko kauoha, e oluolu mai e hookau aku maluna o ka ka kou kauwa holohe, a hoomanawanui hoi, i ka ukana luuluu kaumaha he aloha keiki, e kau ae la maluna a nana hoi ia e waha hele aku ma ke kua, a e hii ana hoi ma ke alo, e poai ana i na moku, mai ka hikina a ka la, a ka la welo i ka mole o Nihoa, he hoa hele ka ke aloha me ka waimaka, e @u helelei nei i ke ala hoi na la ikiiki wela loa a ka eha no ka wa mau loa, aloha no!
O maua o na makua, no laua na inoa malalo iho, Mack Kamaka Kalahiki, a me Mrs. Elizabeth Kapeta Kahiki, ke noi aku nei e kala mai, no ka ulolohi o keia ohomanao aloha, oiai hoi, e lomi ia ana e ka wiliau o ke aloha keiki, a ua hala ae la hoi na la ikiiki wela loa'a ka eha lima ole, nolaila keia e panee aku nei, a nau hoi ia e uwila aku, he anapu ana hoi ma Hawaii o Keawe, a malamalama i Niihau ua malie, me ka minamina no!
Ua hanauia ka mea nona ka inoa maluna ae ma Maluhia Cottage, Hotel Street, Honolulu, i loko o ka mahina o Feb. 1st, 1921, a ma ka hora 6:20 p.m., o ka la 14, o Iulai 1922, i haalele mai ai ka uhane i ke kino, a kuewa hele aku la i ke ala makua ole, ke ala kokoolua ole, ke ala hiki ole hoi ke hoi hou mai, no laila, ua piha no iaia, 1 makahiki a me 5 mahina a me na ia keu he 13, o ka hanu ana i na ea o keia ola pokole ana, a kii hou mai la no ka mea nana i haawi mai. E hoomaikaiia ke Akua ola mau!
He umi-kumamakahi wale no la i kaa ma'i ai, ua kii ia no hoi na kauka; elua a ekolu mau kauka makaukau a i hilinai nui ia, a ma ka lakou @ke, he hi a me ka luai ke ano o ka ma'i, me he la ua poison kekahi wahi o loko o ke kino, a ua hoao ia ma na ano apaue palekana ae, eia nae, ua poho wale ia mau upu ana, ua oi aku no ka ikaika o ka ma'i mamua o ke akamai o ke kanaka, a hoomanao wale ae la no hoi i ka ke Akua olelo, o ke akamai a me ka naauao o k@ ao nei, he naaupo ia no ke Akua. Me ka minamina no!
E ahonui hou mai, e Mr. Lunahooponopono, ma ka la 12 o Iulai o kela makahiki aku nei, o wai o ka makuahine a me kuu lei i moe iho la, malalo maua o Fresh Air camp, ma Waialua i ka ehu kai o Puaena, kahi i hoohala ai, no ka mea, he mea mau hoi ia, i kela a me keia makahiki, he kii ia mai na keiki liilii e ka Palama Settlement, e lawe ia ma kahi o na aekai, e hoauaukai ai i na keiki, mai na bebe a ka poe umi a oi iki makahiki, a he elua pule ka loihi o ka manawa.
Aloha no ia wahi a'u i pili aloha ai me kuu kaiki, a ona paha e kahea hou ia mai ana na keiki, e hakahaka ana ko Ieremia Iona Kalahiki wahi, a e pani ia aku ana no nae e kekahi hou aku. Ke noho no a hoomanao ae, mahea la ka leo hanehane no kuu milimili, e hea mai ana e mma e, e papa e.
A me ka la 19, o Augate o kela makahiki aku nei no, i haalele ai maua ia Honolulu nei, a au aku la i na kai eono, e nanea ana i ka nana i ka hulilua mai o na ale o ka moana kai uli kai lipolipo, a kau ano wale mai la no ia'u keia mau lalani mele:
E kuu hoa e hele la, nou ko'u hiaa e,
Me ka ilima i ko a-i, a'u i papahi ai,
E hai mai e ke kai me na ale a o ka moana,
Ko aloha oia ka'u e makemake nei.
A pae maua ma Kawaihae, a hoohiki loa i Waikii, ma Waimea, i ka ua Kipuupuu, a noho i laila he mau pule, a hele i Kohala noho iki ma laila, a huli hoi mai, i Honolulu nei, aloha no ka hoahele, hoa aukai, hoaaloalo kehau o ka po anu, a me na la ikiiki wela hoi o k makalii Kuu hoa pili o ke ao a me ka po, ua hala i ke ala iki a ka huna, hala ke aloha, naue me ka anoai no a!
A ma ka la 15 ae o Iulai aku nei, i hoihoi loa ia aku ai ke kino mailua no ke kanu ana, a hoomoe ia ma ka ilina ma Waihee Kahaluu i ka ua poaihale, e nana ana paha ia kini Kailua mano Kaneohe, i laila e kali ai, a hoolonolono ana i ka leo o ka pu a ak Anela o ke Akua, e hea mai ana, e ala i ke ala ana o ka poe ola. Ua oi aku ka inoa maikai, ma mua o ka mea poni maikai, a o ka la make, mamua o ka la i hanau ai."
I ka hoopau ana ae i keia Episetore, ke haawi aku nei i ka makou mahalo nui a me ka hoomaikai kiekie loa i ko makou mau hoahanau, na makamaka, na hoaloha a pau o Maluhia, a me na hoaloha e ae a pau i hele mai e kanikau pu me makou a me ka oukou mau makana pua no ka makou mea aloha, a peia pu ia oukou e na kupuna, na makua na hoahanau o Ieremia Iona Kalahiki e noho la ma na Koolau a ma na Kona nei, no oukou no kekahi hoomaikai nui, no ka mea, na oukou keia kama.
Me oukou a me makou ka ke Akua kiai ana, malama ana, a hiki a mau loa aku no. Amene
O makou iho no ka ohana,
MR. & MRS. M. K. KALAHIKI,
MR. & MRS. J. L. KALAHIKI,
MR. & MRS. M. H. KALAHIKI,
MR. & MRS. AHUNA YOUNG,
JOHN KALAHIKI.
Wehe Hou Ia He Mau Alanui Ma Kalihi Me Palama.
Ma ka halawai a ke komisina hoolala hana o ke kulanakauhale ma ka auwina la o ka Poaha aku nei i hala i hooholoia ai e noi aku i ka poe ona aina ma ke alanui Bihopa no ka akoakoa ana ae ma ka halawai a ke komosina e malama ana ma ka la 10 o Augate o ia keia la, ma kona keena halawai no ke kukakuka ana maluna o ke kumuhana e pili ana i ka hooloihi ana aku i ke alanui Bihopa a hui me ke alanui Beritania e like me ia i hoolala mua ia ai.
O kekahi kumuhana a ka papa komisina i hoolala ai o ia ke kukakuka ana ma luna o ke kumuhana e pili ana i ka wehe ana i mau alanui hou ma na apana o Kalihi a me Kapalama no lakou ka heluna n@ i manaoia he 50. Ua noiia ae ke kalapu o na hana hou o ka apana o Kalihi no ka hoakaka ana ae i kahi o na alanui i makemake e wehe. Aohe koho no na hoolilo o keia mau hana hou i hoomaopopoia, o ka manao ua hiki no ia mau alanui ke hanaia aole a pau loa i ka manawa hookahi, aka, e hana liilii ia ia aku a ia manawa aku e like me ia a ke aupuni kulanakauhale e ike ana i ke kupono, a i ole, e like paha me ia e koiia mai ana i ka manwa e ikeia ana ka ulu nui aku o ke kulanakauhale a me na kanak ma loko o ia mau apana.