Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 32, 10 August 1922 — He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana [ARTICLE]

He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana

"Aohe he mea i maopopo ia'u,' 1 i pane aku ai o Beka, ma ke ano pakike. . * • "O ka mea oiaio ea, aole k'ela kanaka, i hoike mai i kona kulana oiaio loa ia oe, a pela hoi imua o'u. Aka' nae, me ka nana ole aku 1 kona kulana oiaio loa, aole e hiki iaia ke hookomo aku ia'u iloko o ka poino." Ala ae la o Beka a noho iluna o ka moe, me ka hakilo pono ana mai i ka hana a kela kanaka, aia hoi ua o Haka Kenede, ke noke la i ka holo-ke maloko o ka hale, me ka noonoo ana liho, e holo oia a lele mawaho o ka puka aniani, eia nae, iaia i anehe aku ai e lele ilalo mailuna aku o ka moe, ua kula'iia |mai la oia, a huli ana ke alo iluna, a ike iho la oia, he mea makehewa wale no ka hoao ana, e holo i wahi e pakele ai mai kela kanaka mai. I ka hala ana nae o kekahi mau minuke o ka holoholo ana 0 ua kanaka nei, ia wa i ku iho ai oia i kahi hookahi, nana niai la hoi kofia mau maka ia Beka, me ka upo'i ana iho a uuku, •e hoike mai ana, aia ka manao kolohe ame ka epa iloko ona kahi i hoekepue ai, a o kalia o ka i ana mai: "E noho malie loa oe, a e hooko elike me ka'u mau mea apau e kauoha aku ai, alaila aole oe e eha." . "Heaha kau mea e hana mai ana maluna o'u?" / "E hele pu niai ana oe me a'u, o ia wale iho la no!" "Ihea kau wahi e lawe aku ana ia'u?" i "No'u ia kuleana, a mai hopohippo iki oe, oiai aole a'u hoopilikia wale ana aku ia oe ma kekahi ano, oiai ua lawa ko'u makemake i na wahine." Ma keia wahi,'i hele aku ai. ūa kanaka nei no kahi o ka pahuume, a lawe mai la i kekahi mau hainaka, me ka pane ana mai: "Aolfe o'u makemake e lilo oe i mea hoopilikia mai ia'u, no ia kumu, e hauhoa aku ana au i kjj mau lima a paa, nolaila e ku mai oe iluna!" Kuemi hope mai la o Beka, no kona maka'u i kela kanaka, aka ua hopuia mai la kona mau lima, a pe'aia ae la ma ke kua, aia hoi o Beka ke noke la i ke kupaka, aole hae ia he mea e hookuu ae ai o Haka Kenede i na lima o ke kaikamahine opio aka noke iho la oia i ka nakiikii a paa, me ka hookomo ana aku 1 kekahi hainaka ma ka waha o Beka, me ka ikaika'wale no kela mau hana a Haka Kenede e lawelawe la, me kona nana ole ae i ka uwe o Beka. Oiai nae, kela mau hana apau i hoōkauia aku la maluha o Beka, ke hoomaikai la no kona uhane, no ka mea aole he mau hana hoopoino e ae a kela kanaka maluna ona, koe wale no ka manao ana, e lawe aku iaia no kekahi walp. I ka paa ana o na lima o Beka i ka hauhoa, hele aku la o Haka Kenede, no ka puka aniani a kiei aku la iwaho, a no kona ike ole aku i ka maaloalo ae o kekahi mea, kii okoa mai la oia i ka puka a wehe ae la, me ka alaalawa liou ana aku mao a maanei, a iaia no paha ka ike, ua malaelae ke alahele,\o kona kahea mai la no ia ia Beka : . , •; "E ku mai oe iluna a hele ae kaua!" o ke kii okoa īnai la no ia o ua kanaka nei, a huki mai la ia Beka; me ka onoonou ,ana aku mahope o kona liiau poohiwi ahiki i ka hemo ana iwaho, a kauoha aku la ia Beka, e hele mamua me ka awiwi, me ka paa ana aku o kekahi o kona lima, maluna o ka poohiwi. MOKUNA XIX. Aole i lilo kela noho ana o Haka Kehede maloko o kona hale, i mea maikai i ka noonoo o Nikola, nae, no ka nui loa o jia hana o ka hale olopapa, i hiki ole ai iaia ke kakali ahiki i ka haalele ana mai o Haka Kenede, pela iho la i noho hookahi ai kela kanaka, eia ka auanei, e lilo ana oia i mea hoopilikia mai ia Beka. Ua puoho ae o Haka Kenede i ka wa p'oeleele loa ma ke*ia kakahiaka, a koi aku la ia Nikola, e haawi mai i wisake nona, ua«hoole loa mai nae o Nikola i kona makemake, me ka olelo ana mai iaia, ina aole oia e noho alaila e hoopau loa ana o Nikola i' kona manao, e hui pu mai me Haka Kenede, ma na hana a laua o ke kamailio ana ma ka po mamua aku, na kela mau olelo a Nikola, i hoopau ae i ke koi ana aku o ua kanaka nei i rama hou nona. Aole txb nae he hoihoi iki o Nikola, e haalele hookahi iho ia Haka Kfenede o kona hale, o ke kumu wale no o kona ae ana aku i ua kanak'a nei, e noho, o ia kona hoohiki ana aku, e moe ana oia ahiki i ka pau ana o kona ona, alaila haalele oia i kela hale, aole nae ua kanaka nei i hookp i kana hpōhiki, np ka mea ua lpihi loa kana noho ana maloko p kela hale, pela iho la i loaa aku ai oia ia Beka, i ke kaikamahine opio o kjL hele ana aku ma kela kakahiaka. y Ma kela haalele ana iho a Nikola i kona hale, kii aku ia. oia i kekahi kaa otomobile maloko o ka halekaa o kona haku, ,a maluna oia o ka otomobile i hele ai i ka hana ma kela kakahis(!ka, no kona ake nui e hoea koke aku i kahi e hiki ai iaia ke ike i ka hana a na kanaka. ' Ua manaoio maoli no o Nikola, aole he kope o ka palapala aelike i hanaia ai mawaena o Haka Keneds ame Makuaia, ma4alo o ka inalu o Haka Kenede, aka ua lialowale, a i ole ua haehaeia paha; ina o ka mea oiaio ia, alaila aole loa e hiki i kela kanaka ke hooweliweli hou mai ia Makuaia. Aole nae he hooiaio ma ko Nikola aoao, no kela pepa aelike, ina paha ua naloWale, a ua haehaeia, aka nae elike me ko Nikola ike i ke ano o kela kanaka, pehea ka nui o kana mau hooikaika ana mai, ma na ano epa apau, aole loa e hiki iaia ke hoopilikia mai ia Mr. Makuaia, ke ole e kaa aku he palapala i kakauia ai ka inoa o Mr. Makuaia malalo o kona* malu. Aia ka noonoo iloko o Nikola, no ka loaa he manawa nona e kamailio hou ai me Mr. Makuaia, no ko laua hooholo ana, i kekahi alahele e poino ai o Haka Kenede, nolaila ua haawi aku o Nikola i kana hoopaa ia Haka Kenede', e hui pu laua ma kekahi manawa o kela auwina la, ma ka hooku'ina o kekahi mau alanui elua, e moe ana kekahi mana alanui, no kahi i ku ai 0 ka hale olopapa, a e nana ana hoi alanui, no kekahi mau kauhale o na kanaka, kahi i hoaumoe ai o Haka Kenede, ma ka po mamua aku, a no kekahi mau manawa no hoi ana i hoea mai ai no Pohaku Eleele. Ma kela kukfekuka ana a laua ma ka po mamua aku, i mappopo ai ia Nikola, ua hele o Haka Kenede a kamaaina loa, i ka waiho ana o ka aina, ame na alahele like ole, e hiki ai iaia ke hele mai kekahi wahi me ka maalahi loa; a o ka ipea nana 1 hookahaha loa mai i ko Nikola manap, p ia no ka loaa ana aku o ka ike i kela kanaka, no na hana apau e lawelaweia ana ma ka hale olopapa, o ia hoi ka hiki ole ke hookoia ka aelike no ka. hoolako ana aku i ka papa i ka wa kupono, a pela hoi ka hiki ole e kuki|luia na hale kiai, no ka nana ana i na pauahi. O ka mea oiaio maoli, ua nui ka pilikia i loaa ia Nikola, ma ka hale olopapa, a ua kaumaha loa oia, iaia e la no karfa hana, no kona olelo <ana aku ia Beka, e ike hou ana oia i ua kaikattiahine nei ma kela la, a i ole ma ke ahiahi iho paha. He nui na ano ulia like ole ma ka hale olopapa, no ka mea o kela kanaka elua a Nikdla, o ke kipaku ana, 6ia o Pilina ame lakopa, ua hoea ae ua mau kanaka nei, no na kauhale, o na

kanaka hana, i ka< wa e huli hoi mai ai o Nikola no K - Eleele a hoeueu aku la i ka manao o na kanaka, e a ,1 mai ia' Nikola, ai ka lohe ana hoi o Keka W ali oiai o „ ka eneini ino loa o Nikola, ua komo pu ae la kela kanak., ka hoohulihuli ana i ka inanao o ka poe hana, e kopio ; i: me lakou, ma ka hoala ana i ka haunaele. Ua houlolohi loa ia na hana a Nikola i makemake ai i 1 ka hanaia, mamuli o na ulia poino i loaa i na mikmi oi ua hooikaika o Nikola, e h)aa iaia ka ike no ke kumu , mau ulia lehulehu, aok nae he maopopo iki. La ninau Jese Balaunu, ka luna ana i hoonoho no ka nan.i , na kanaka aole no he mea a kela kanaka i ike, o ke kr,:v., oluolu loa kona ano, a o kekahi no hoi, he mii kona inau 1; c e hiki ole ai iaia ke huhu i o lakou. Ua ike o Nikola, ika hiki ole e hookoia kana mau har.;. j \ maleemake ai, ina o Jese Balaunu ka lun&, o ka nana aole he kanaka kupono hou ae, holaila hoomanawanui w.. la no oia, ma ka hoomau ana i kela kanaka ma kona ku.„ Ua nui loa ka Ukuhana e loaa ana i kela poe knaka. ano o ka hana a lakou e lawelawe ana, eia nae aole i mina; ia iho kela ukuhana, aka ua holoheia aku ]a na ao ana : na kanaka hoohaunaele, a hui pu iho hoi, nie ka piha o pepa, i na ni'eahou e pili ana i na olohani O na , | hui kaaahi, na wahi eli lanahu, ua hooi laa ia ae, na : r , uilaiii iloko .o keia poe kanaka, e hoala i ka haunaele, ;|| imi ana i na kumu lehulehu, e komo ai ka huhu ame k„ naukiuki iloko o Nikola. I kinohi, ua manao o Nikola, o ka nui o k.ina mau han;i kai no ka pono o na limahana, o ia ka hoolako ana ia lak , |na hale kupono e noho ai, na meaai no hoi a. lakou e ai hoomahuahua hou ia ae o ko lakou uka!iana, aka i.a hope mai, akahi no oia a ike, aia ka hapanui o na k ma ka aoao e ku-e mai ana iaia, no ka mea a*ie he lawe,. o na hana, i kupono ai ka uku e loaa ana i.?. lakou, ak. ( holoholo wale iho no ka kela poe kanaka, mu ka haj)ar.u manawa. i Ua hoopau maoli ia aku kekahi poe'kanaka e Nikola. u komoia mai la na kanaka hou,lia nae, he keu aku ke i;i- , poe kanaka, no ka mea e puni wale ana lakoii, i na aV- i ana a Pilina ame lakopa. # He hookahi po, i noho ai o Nikola me kela poe kanaka :.,i a haiolelo aku.jmua o lakou e pili Ana ia Mr. Makuaia, ; ano oia kekahi o na kanaka ilihune loa i kona mau la »; i mamuli o kona hooikaika maoli,*me ka hooh.ana poloki , i ī kona noonoo, pela iho la oia i lilo ai i kanaka waiw.n. c kona a'o pu ana aku i kela poe kanaka, e hoohalike nu v Makuaia, aohe nae he hooloheia mai o ia mau olelo, o ka k , poe kanaka wale no i nana mai ai, o ia ko Mi'. Makuau i. lana lakou i ike mai ai, me ke koi ana mai, he kuleana k > i kanaka i na aina nui o Makupia, e p<>n > m e mahele pu ia aku mawaena o lakou. Hoakaka aku la o Nikola, i ka hopena i kau aku malun.n < ka lahui ma Rusia, no ko lakou hoala ana i na hana kij> , hoohaunaele, me ka nui o na pilikia, ame na auwe i kau ; ku māluna o ka lahui, eia nae, me he mau olelo puahioliiu u : no ia i xela poe kanaka, ke holohe malie wale* la no lak me ka hoopu-a ana i ka uwahi o ko lakou mau ; p na minoaka hoi ma ko lakou mau papalina. Aia ka manao hoohuoi iloko o Nikola o Keka Wala ka i. «,i nana kela mau hana kolohe i na mileini o ka hale olopi; , eia nae aohe he mau hooiaio ma kona aoao, e kjiu aku ai • i ahewa ana maluna o kela kanaka, a oki loa hoi k;l loaa ana l.ikumu kupono, e hoopau aku ai iaia mai ka noho liana ana . i kela wahi. Aole he kanalua iki, no ka lilo o Nikola i enenii ino loa no Keka Wala, mamuli o kela hakaka ana o leua inawaho m.ii 0 ka hale o Nikola, aole tia£ he hoikeike iki mai o Keka W ak 1 kekahi mau ano mawaho, e ike aku ai la hoi o Nikola, he mau hana hoopoino ma ka aoao p kela kanaha, aka nae, i ka wa e huli aku ai ke kua o Nikola iaia, o ka pau loa iln» la ia o kona hana ana, he holoholo wale iho no kana liana, me ka olelo ana aku i ka nui o na kanaka e ae, he īiookahi ko lakou noho malie ana. Ma kela pule holookoa, ua hele maoli o Nikola, a piha me ka huhu, i na kanaka hana, no ka hooko ole elike me kana e kauoha aku ai ia lakou; a it»a kekahi ahiahi, i Ihoike okoa aku ai o Jese Balaunu iaia, no ka hoi hou ana mai o Pilina ame lakopa, no na kauhale o na kanaka, a iaia i kuuoha aku ai i kela mau kanaka, e ku a haalele iho i ko laua noho ana ma kela wahi, ua ku-e mai la ka nui o na kanaka hanat iaia; nolaila ma ka aoao o Nikola, e hoikeike aku ana oia i k«pna mana, ma ke kipaku ana i kela mau kanaka, ina aole oia e hana ak;i i kekahi mea o kela ano, alaila e hoea mai ana, i ka nianawa e lfiki ole loa ai, e hooloheia mai kona leo. O keia mau mea apau, ka iloko 0 ( ka noonoo o Nikola, « iai °ia e awiwi la i ka holo maluna o 'kona kaa, no ka hoea an| aku i kahi hana o na kanaka me he mea la, ua hoopoina ae la oia no Haka Kejjede, he hookahi mea nui, o kela |»nc kanaka, na lakou i hooala mai i ka haunaele iwaena o na k.inaka hana. Ma kekahi aoao hoi, ke ku okoa mai la ka leka a An.a Oalika me ka pohihihi ; o ia kahi i loaa aku ai o ka ike i kela kamahiwahine, no ko ia nei wahi i noho ai, aka nae haupu mari la i i i kela kanaka me ka umiumi eleele, o ka hookolo ana anah j>c ona mai Nu loka aku, a ua o Nikola no hoi, o ke x kip;tku a:u mailoko aku o kahi hana o na kanaka, oia maoli no ka :rc.i nana i kakau aku i LadanX no ko ia nei wahi i noho yi. iho la i loaa ai ka ike i ke Kamaliiwahine Ana Galika, n i » ia nei wahi e noho nei. g Aole ° Nikola i ike hou i kela kanaka mahope mai o k 1 ana i kipaku aku ai iaia e hele, eia nae ua komo no na anan • hoohu<j>i iloko ona, o kela kanaka no kekahi, i konio pu akn iloko o na hana hoeueu olohani a hoohaunaele ine Piliig;.. !akopa a 1 ole me Keka Wala paha. Ma kela hoea ana aku o Nikola no ke keena o kahi oh-: loaa aku la o Pihna ame lakopa iaia, e noho hoola'i ana nia . oke ke . ena , e puhi ana iko laua niau ipupaka, a e kamaili. i ana hoi me Kt\ss. Wala, me he mea la, o lakou kekah; : kanaka atio nui loa ma kela wahi. k a kl^° kahah ? loa J ā aku kela poe kanak a, no keia h-oa kea a* u ° ?^ ikola ' °ka lakou i manao ai, aia a a V U°? akU ° Nikola ' Clike me kona ma 1 k<» k-a a *i" 1 3f'a ° ke kuniu no hoi ifi, oko lakou iw: lunan,,T ai i 10 , ho P oho P° o!e ae » no ko lakou ikeia < k.i lunanui o ka hale olopapa. •, 1 ka ike nui ana mai ° vua poe kanaka nei, i kela hoea ana aku o Nikola, he mea wiwo hoi ia ma ko lakou mau a e ane e mai ana ua poe kanaka rtei e hemo iwaho o ke ken'a. ua panie la aku la na* ka puka e Nikola, me kona k» ana >!.- ma kahi o ka puka, a huli pa-pu aku la imua o na kanaka ek < me ka pane ana aku me ka leo kuoo: \ Ke makemake nei au e ike, heaha ka oukou hana nui iraP ° n ° 3 " a "Owau wa |e no ke kuleana i ka'u mea e hana ai, heaha *.•« ,!p T•> ' . r V a ' T ? i ° Pil ' na - ma ke ano pakike. nn. u i' 0 1 hoopauia aku olua e kela mau kan, t . o o ua mo owa, me ko olua ohi ana i na dala nunui mn ki' ano ne ukuhana, me ko olua lawelawe ole i na haqa e m.iJ epono ai la uku; a mawaho ae olaila, ua alakai aku olua i 1* nui o na kanaka e ae, e hoolilo ia lakou elike me ko olua wa'wai oe, eaha hou mai ka olua oonei nei, mahope o olua kipakuia ana aku, ao l e e kome hou mai no keia wahi?" .(Aole i pau. )