Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 34, 24 August 1922 — He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino—Kau i ke Aki i ka Manawa Hope [ARTICLE]

He Moolelo Walohia Ko Vekinia Waiwai Hooilina Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino—Kau i ke Aki i ka Manawa Hope

"Ua pau ac la ka'u mea i makemake ai e kamailio aku ia oe, -.>!aila ea, e oluolu oe e ku ae a hoi aku i kou wahi, ua lohe au • kau mau mea apau i makemake ai e kamailio mai, aka, i hai ~ku au ia oe, ua lilo kau mau_olelo apau \ mea hoopoino mai f k :': ola ame kuu niau manaolana apau," a hooki iho la o Veki- • ; a mc ka helelei ana iho o na waimaka. Aneane e haalele mai kona ikaika, no ia kumu oia i make•r.ake ai e noho hookahi iho no ka mea, aole hiki iaia ke hop'--anawanui'hou iho i ka ehaeha, a aole no hc? ona makemake i kekahi mea e noho a e ike i kona hoonana ana i kona mau mar kaumaha apau. p o kana mau huaolelo hope loa i kipaku okoa aku ai ia Mra* r anamu, ua like ka awahia i ka lede aoo me kekahi mea mulea :ra, aohe kanalua ana iho no ia ehaeha ona, no ka mea, o ka wiaio apau ka Vekinia o ka hoike ana aku iiia, oiai nae kana <rau olelo hoomakaukau ia Vekinia mamuli o kona noonoo aku m ka pono o ka ohana e noho mai la ma Hitadela i kumu e homvalania loa ia iho ai kona naau he hoopa'i ku i ka hilahlla kr kauia mai.ana maluna ona, ina nei no.ko Vekinia lanakila a anuwale ae keia mau hana ino loa a laua me ka Lede Ljnetona. Aohe ana holohe hou ana iho, no ka mea ua like me ke kipaku maoli aku iaia ka Vekinia mau huaolelo o ka pane ana mai; n kona ku ae la no ia me ke ano hoka a lohaloha a i mai la nae: ' He oiaio ua hoopoino io aku au i kou ola ana, aka nae ke mano nei no au aohe no he mea e ae e mahalo ana o oe iho no, no kou haawi'wale ana mai no i kou mau pepeiao e hoolohe i na olelo a kekahi kanaka opio i malihini loa ia oe." f > kona oili aku la no ia iwaho mai ka rijmi aku me kc koikoi r.a kaina wawae ame kona poo hoi e kau ana iluna, a ia Vekinia hoi i hina iho ai iluna o ka papahele, mē he mea la i kana nana iho iaia. ja. manawa* mea kaumaha kekahi i kawia mai ,-s'una ona, a o kona ola ame kona manaolana ua aneane loa c auhee mai iaia aku. ► Mokuna XVII.—Ke Kulu Hope Iloko o ke Kiaha Awahia 1 ke komo ana aku a Mrs. Panamu iloko o kona rumij a npho la iluna o ka noho, hoopuka ae la oia i keia mau huaolelo: ' l"a oi aku kc koa ame ka maka'u ole o kela kaikamahine r,a mua o ka'u mea i manao wale ai. Ina e hooko i'o aku ana •'a i kana olelo a e hele io aku ana e kii i kela mau hoike ana hoakaka mai nei, a me ia mau hoike oia e hele aku ai i ka :-tadela a koi aku i kona kuleana ma ke ano he wahinemare na Sa Wiliama, e lilo ana na hana apau i hoolalaia ai no ka hoohoka ana iaia ma na ano apau, i mea hoopuhiliia. Eia nae, : keia inanawa aohe mea e hiki ana iaia ke hana aku; e hele Mia aku.ana oia ma kekahi huakai loihi, a oiai oia ;ina kahi r i iloko o ia noonoo a i ole e hana mai ana o Miri-£-r.a rna kekahi ano i k B ekahi mea e alalai mai ai i ka holopono Kana mau mea apau i kamailio mai nei ia'u. .\ohe kanalua iloko o'u e kakau hou aku ana kela wahine ia 3l Wiliama me ka hoakaka aku iaia i na mea apau i hanaia :iku nei nona, a me he mea la e hoakaka pu aku ana oia he i.anaka hiki ole o Sa Wiliama ke hilinaiia, a o na olelo apau • i kamaiiio aku nei iaia e pili ana no ko Sa Wiliama mare «na, c hoike pu aku ana oia iaia ia mau mea, heaha la hoi aua--r?i. iaia aku paha ia i kona hoike aku, aka, aia no o Miriama ma ; .eJa aoao mai kahi i noho ai me ka makaala, i ka manawa e ' ea aku ai o kana leka, e loaa mua aku ana ia Miriama, a e : au mua mai ana i ka heluheluia mamua o ka loaa ana ia Sa 'A iliama, a i ka wa e ike iho ai kahi wahine opio i ka loaa ole ai o ka Sa Wiliama pane, e hoopau ia ana kona manaolana ka maliu hou mai o Sa Wiliama iaia, a o ka pau ana no hoi o ko makou hoopilikia hou ia ana mai eia, no kekahi manawa. "A malia iloko o kela manawa loihi loa ana e hele ai e hookomo mai ana o Sa Wiliama i kekahi hoopii okimare, a ina no ka holopono nei o ia hana ana, o ka loaa hou ana no ia o ka ia Sede no ka lilo o Sa Wiliama iaia, no ka mea ua malaelae ae la ke alahele nona. • 0. laki maeili; ina e hoōkoia ana ia mea!" wahi ana iaia iiio, "i laki loa nae hoi no ko Wile Hita mare ana me Maggie ma kekahi manawa kupono loa elike iho la me keia. Oia no piaha ka mea i hana koke ia ai ia hana, i lilo ia i mea hoopunipuni i ka noonoo o Vekinia, oiai nae, he hopohopo nui ko'u no kona 1' he mua mai no kekahi mea e pili ana ia mare o Wile ma mai kekahi mea mai mamua, eia iiae ia'u i hoopapa aku; ai au ike aku la au aole oia i mahui iki, no ka mea, ina oia i lohe mua, na ua hoole mai oia i ka oiaio o ka'u mau mea apau e hoakaka :.ku ana iaia. Owai auanei kona mea nana e hoike mai?" r > ka mea oiaio, e pili ana i ka nuhou a Mrs. Fanamu o kai 5 »akaka ana ae ia Vekinia, a i loaa mai ai hoi iaia maf ka Ledej I metona mai, he nuhou hoi i hoolalaia me ke akamai loa i ~ea e hookaawaleia ai o Vekinia mai ke Sa Wiliama mai oia *cia malalo nei: He hoahanau hanauna ko Sa Wiliama Hita i like loa ka inoa - e kona, aka nae aohe inoa aliPmaluna ona. He ekolu ona makahiki oi aku mamua o ko Sa Wiliama, a ua kapaia k ma inoa mamuli o kona makuakane hanauna, me keia manao c lilo oia i hooilina no ka waiwai ina nei, no ka loaa ole o kekeikikane na ke Sa Wliama makua* Eia nae, i ka hanauia ana mai o Sa Wiliama opio ua nele '■a hoahanau Wile Hita i ke kuleana e lilo ai i hooilina waiwai >a Wiliama Makua. Mai ka wa kamalii mai ka pili mau ana aku o Wile Hita, "1 hoahanau o Sa Wiliama, me kekahi kaikamahine, o Makaleka Sanahope ka inoa, he kaikamahine na kekahi o ka poe e • oho kokoke mai ana ma ka hale kahi a Wile e noho ana, a -a lilo no hoi ia kaikamahine i hoapaani no Wile Hita, a ua hoopalauia laua no kekahi mau makahiki lehulehu, a ia katamahine i mare aku ai o Wile Hita, elike me ka moolelo a -Mrs. Fanamu o ka hoakaka ana ae ia Vekinia. A oiai he keikikane oia na hoahanau muli loa o Sa Wilia:r.a makua, ua hooikaika kino oia ma kekahi ano no kona hoonaauaoia ana a no ka loaa hoi o kekahi kulana hana kiekie iloko < kona ola ana, a he mau mahina kakaikahi wale no mamua aku " ko Sa Wiliama hoi hou ana aku i Pelekane i loaa ai kekahi kulana hana nana ma ke ano hē kakauolelo na kekahi o na -a.ukaualii o Pelekane, a no ia loaa ana o kana hana i loaa «i iaia ka manao e mare aku me ka wahine ana i hoopalau ai, oia hoi o Makaleka Sanahope, a kukulu ae la i home kaawale 6 laua e noho ai. I. hoomaopopoia o ka la 28 o lune ko laua la e mareia ai, «•-ka mamuli o ka loaa hikiwawe !oa ana o ka Le.de Hita i ka nia'i 1010, a ua loaa hoi i ka ohana ka hopohopo no kona ola l;ou ae, ua hoopaneeia ko laua la e mare ai. Aka nae» i ka ma-

i ikeia ai ko Mfs. Hita maikai hou ana ae, a waihoia aku la no hoi imua ona ka ninau e pili ana i ko Wile Hita ma niareia, a oiai he mea nlii no hoi o Wile Hita ame kana wahine hoopalau i ka luahine ma'i, ua hooholo kokeia ihq la e hoohui koke ia laua ma ka mare. Mamuli oia hooholoia ana ua hoohuiia o W r ile I lita me M;it| kaleka maloko o ka halepule ma ka Hitadela, a na Sa Wiliama, i mare ai ia Vekinia, i haawi aku i ka wahine e mare ana, oia hoi o Makaleka Sanahope, ia Wile Hita, oiai ua make kona makuakane, ka mea kupono nana e haawi aku i kana kaikamahine i ke k#ne e mare aku ai. Nolaila, 1 e ike iho ana no oe, e ka makamaka heluhelu, i ka hiohiona ano oiaio no aneane ma na mea apau a Mrs. ke aikane a Mrs. Fanamu, i kakau mai ai maloko o kana leka, e hiki ai no i kekahi ke manao iho he mau mea oiaio loa ia i kakauia mai ai; ina paha i mahui mua o Vekihia he hoahanau no ko Sa Wiliama ma ia inoa, ina la paha aole e hiki iki ana iaia ke manaoio iho l ka Mrs. fanamu mau mea apau o ke apuhi ana aku iaia. , No ia kumu aole j maopopo loa iaia (Mrs. Linetona) ka holopono o kana hana i hoolala ai, no kona hopohopo malia, hoike mua paha o Sa Wiliama ia Vekinia he hoahanau kona ma ia inoa like; no ia kumu no oia i kakau mai ai ma ke ano e lila ai i mea hoopilikia ole mai ia Vekina, ina nei no ka holopono ole o kana hana i hoolala ai. Ina aole i loaa mua ka lohe ia Vekinia he hoahanau e aku no k oSa Wiliama ma ia inoa like me kona, alaila e loaa koke ana ka ike ia Vekinia o kana kane io no ka i mare hou i ka wahine, a e lilo ana hoi ka mea oiaio e pili ana i ka hoopalaui?i ana o laua no ka manawa loihi i mea oiaio, a e ike iho ai o Vekinia ua apuhiia oia e Sa Wiliama, a e loaa iho ana ka manao ia Vekinia o kona mareia ana me Sa Wiliama, he mare ia ma ke ano epa o ke ano hoopunipuni ino loa- Owai hoi ka mea puni ole ina me keia iho la ka hiohiona o na mai maloko o ka leka. I ka maophpo ana ia Mrg. aia ka palapala mare o Vekinia ma ia Sa Wiliama, ua make hoi o Mr. Abota ,ka makuakane o Vikinia, a o na hoike e ae elua he mau mea naaupo a e loaa aku ana paha laua ke huli aku o Vekinia a aole paha koe ke ka hunapule ina he manao ikaika ko Vekinia e hele aku e huli ia mau hoike ona, ua loaa ka manao ia Mrs. FananjU he hana loa na VekiniVka hoakoakoa ana mai i ka poe na •lakou e hooiaio rnai i kana koi nb ko laua mareia ana malalo o ke kanawai.

Ua maopopo iaia he nui ana ka Vekinia poe e lawe ana i mau hoike, oia ka poe i ike i ko laua hele pu me Sa Wiliama a i noho pu hoi no kekahi mau mahina o ka inoa Mr. ame Mrs. Hita, aka nae, e hiki ana anei ia poe ke hooiaio mai ua mareia laua, nolāila aole oia i manao e lilo ana ka lakou mau oleloike i mea waiwai. Aole oka manawa mua lpa i ikeia mai ai ka hele pu o kekahi kanaka opio me kekahi wahine ppio, no ka mea ua lehulehu na manawa mamua aku i ikeia-aku ai ka pu ana o na kanaka opio ame na wahine opio i kuleana ole kekahi na kekahi malalo o ke kanawai ma na wahi like ole. 0 ka manao nui o ka makemake hoi o ka Lede Linetona oia no kā hoao ana e.hookaawaleia q Vekinia mai ia Sa,Wiliama mai no kekahi manaw? e'lilo ai hoi ia kaawale ana o 4kua i kumu e okiia ai laua, a i ka lnaniWa e moku ai oia ka manawa e hookuikahi ia ai na manao o Sa Wiliama me Sede Fanamu a hoomareia ae laua,,a ia manawa e lilo ai o Sede Fanamu i hakuwahine no ka Hale Hitadela, eia nae o nei mau moeuhane palaualelo apau aole i hookpia, a ua lilo hoi ka mea i imihala a i hoinoia i ona a i hakuwahine no ka Hitadela i ka manawa hope. 1 ka loaa ana o keia mau ike apau ia Mrs. Fanamu, kakau koke iho la oia i kekahi leka na ka Lede Linetona, e hoakaka aku .ana iaia i na mea apau ana o ka lohe ana mai ia aku, a ia Vekinia no hoi i loaa ae ai ka ikaika kupono iaia, kakau iho la no oia i kekahi leka loihi na ke kane, e hoakaka aku ana iaia i na mea apau a Mrs. Fanamu i kamailio aku ai iaia, eia nae, ua hoea pololei aku ka Mrs. Fanamu leka ia Mrs. Linetona, ke kaikuahine o Sa Wiliama, a no ka Vekinia leka ua loaa mua ia Mrs* Linetona, a ua pau i ka heluheluia eia apau i ka haehaeia a kiolaia aku iloko o ke ahi, nolaila, e ike iho ana oe, e ka makamaka heluhelu, aohe mea a Sa Wiliama i ike no ke ano o ko Vekinia noho ana ame na ano.hana apuhi a hoopilikia e noho aku ana ma Amenka. Maloko o ka Vekinia leka o ke kakau ana ua ho£kaka aku oia i ka loaa ole mai o kekahi leka iaia'mai iaia (Sa Wiliama) mai, elike me ia i na pule lehulehu aku i hala, me he mea la aole oia i kakau iki aku i kekahi leka nana mamua—ua nui kona haohao no ka loaa ole mai o kekahi leka mai iaia mai no kekahi mau mahina loihi —ua kakali oia me ka manaolana e loaa mai aiia kekahi leka mai mai ahiki i kona manaka a hoopau okoa ana i kona manao ana aku e loaa mai ana kekahi leka mai iaia mai, a ku a ma'i maoli oia no kona kakau ole mai i leka e hoakaka mai ana i kona manao nona ame ka laua bebe. Ua hoakaka pu aku oia maloko o kana leka no kona halawai ana me na lede Fanamu, a pela hoi me ka moolelo ku i ka hoonaukiuki iaia mai ka lede Fanamu mai. Ua noi aku oia ma ia leka no kekahi mau hoakaka ma iia Sa Wiliama mai e hoole mai ana i ka oiaio o na mea apau a Mrs. Fanamu o ke kamailio ana mai iaia, a o kana mau mea apau e hoakaka mai ai oia kana e manaoio aku ai, a pela hoi e hoomahuahuaia aku ai kona hoomanawanui ahiki i ka loaa ana o ka manawa kupono iaia e holo mai ai e kii ia laua. Aka ina he oiaio ka moolelo ana o ka lohe ana mai ia Mrs. Fanamu mai, a ina ua hoopunipuniia oia ipai kinohi mai o ko laua hoohuiia ana ae ma ka mare, a ua hoopunipuni maoli ia oia ame kona makuakane ma o ka manaoio ana aku e hoolilo maolf mai ana oia iaia i wahinemare oiaio nana, oiai nae ma ka mea oiaio he hana apuhi a pahele wale mai no ia i ko laua mau noonoo, e pono oia e hoakaka mai, a ma ia hope aku e hoopau loa aku ana oia i kona noonoo hou ana aku iaia he kane nana a pela hoi oia iaia, a o ka pau ana no hoi ia o kona hoouluhua hou ana aku iaia. I ka paa ana o kana leka hele aku la oia i ka haleleka no ka hookomo ponoi ana aku i kana leka, i mea e maopopo ai iaia e laweia aku ana ia leka ma ka mokuahi mua loa 6 haalele mai ana ia Nu loka, alaila hoao oia e kula iaia iho e kakali hoomanawanui o ka loaa mai o ka pane no ia--leka. Elua la ma ia hope mai ua hoopahaohaoia oia ī kōna ike ana 1 aku i ka loli anoe o ka poe e noho pu ana me ia malōko o ia hokele; o kela ano bhaoha a hoihoi o lakou ke ike mai iaia aohe ia mau ano i kaua ike aku, ke ike mai ia poe iaia huli aku la na maka i kahi eahe ano hoowahawaha ko lakou iaia i kona ike aku. O naM&ie keia i kamaaina no hoi iaia mamila aku, ia la« kou e kaalo ae ai mamua ona 'aohe wahi mea a ike wale mai, a haawi mai la hoi i ke aloha, a oki loa aku hoi kahi kupakako, o ka nanakee mai la kana mea e ike aku ana, a no ia mau ano kupaiiaha ana e ike aku ana ua lilo ia i meā nona e hoehaeha nui ia ai me ka pii ae la o ka ula ma kona mau papklina, a ninau wale i'ho la no iaia iho no ke kumu o ko lakou paweo ana iaia. (Aole } pau) v