Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 35, 31 August 1922 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Umi Makahiki Hoopaahao ka Hoopa'i i Kauia no J. Guild

 

Ae Okoa ke Kakauolelo Mua o ka Hui o Alexander & Baldwin i Kona Pili ka Hewa Lawe i na Dala ma ke Ano Aihue

 

            Mai ke kulana kiekie mai a hano@ ke kulana waiwai hoi a himai nui ia, a i ke kulana haahaa @ @oowahawahaia, he pio na ke ka@wai a he paahao noloko o ka ha@paahao o ke Teritore, o keia iho @ ke kulana i kau aku maluna o @n Guild, ke kakauolelo mua, a @ o ka papa hooko o ka Hui o Alexander  & Baldwin, ma ke ka@aka o ka Poaono aku nei i hala, @ wa i hooloheia ai kona hihia aa o ka Lunakana Kaapuni @@@ks, a kauia mai ka hoopa'i hoo@ @ao maluna ona, no ka hewa ai@ i ka waiwai i haawii@ aku na@ malama.

            He elua mau kumu hoopii e ku e @ iaia, o ka mua, o ia no kona @we aihue ana i na waiwai o ka ka@@@ia, i lilo ai oia he puuku, a @ ka lua, o ia no ka aihue ana i na @la ame na waiwai o ka Hui o Alexander & Baldwin, i hiki aku ka @@ina ma kahi o ka ehiku haneri me @analima kaukani dala.

            He kanaka o John Guild, i hoike mai. i kona hilahila, a hoohaahaaia, @ia i hoea ae ai imua o ka aha @ookolokolo, ma kela kakahiaka Poaono; aole o kela ano i kamaaina, maluna ona, ke koa ame ka maikai @ kana nana ana, aka aia maluna @@a na hiona apau, o ka mea i hoo@aahaaia, mamuli o kana mau hana hewa: ka mea nana i hoolilo iaia, kanaka oi aku o ka hoowahawaha@ @ kona mau hoaloha, ka poe i na@ aku me ka hilinai piha maluna kon mau ano hoopono. Mahope mai o ka hua'iia ana ae o @@@@ana aihue a Mr. Guild i ke @ea, ua lilo maoli oia he kanaka a'i, me ka manai maoli ia no, e @oopokoleia mai ana kona mau la, @a nae, i ka hala ana ae o kekahi manawa, ua loli ae kona mau ano, i ke kulana maikai, pela iho la i hoea mai ai i ka hoolohe maoli ia ana aku @ kona mau hihia.

            Maluna o ke kaa otomobile o John Guild o ka laweia ana mai, me ka hiki kupono ole iaia ke hele, a. i @@ nana aku paha imua me ka maikai: ua lilo kana karaima i ha @@ @@. i mea nana e hoololi loa ae i kona mau ano, a me ka hoomana@anui wale no, i hiki ai iaia ke noho @aloko o ke keena hookolokolo, ahi@@ i ke kauia ana mai o na hoopaʻi maluna ona.

            Ae Okoa i ka Hewa i ka wa i hoomaluia ai ka aha, @@ heluheluia mai ka hoopii hoaewa a na kiure kiekie, e ka Hope Lo@o Kalana Stafford, e pili ana ke@a i ka aihueia ana o na bona,  o ka ekalesia, i noho puuku ai o John Guild, ma ka lawe ann a hoo@ aku i kela mau bona ma ke ano kolohe, a o na dala i loaa mai, ua @we ae oia nana ponoi.

I ka pau ana, o kela heluhelulia me mai o ka hoopii hoahwa, ia @@@ ninau mai ai ka Lunakanawai @anks i ka mea i hoopiiia, ina paha @ pili ka hewa iaia, aole paha@ O @ John Guild pane, o ia no kona @ ana i ka hewa. Ua heluhelu hou mai ka Hope Lo@ Kalana Stafford i ka elua o na @@opii, o ia ka lawe aihueia ana o @ dala ame na waiwai o ka Hui @ Alexander & Baldwin, i hiki aku ka l@uina i $750,000; o ka pane a ka @ea hoopiiia, o ia no kona pili i ka lewa.

            No ka haawi ana, manawa no @oh@ Guild, e hoakaka ai i kekahi @@@ manao, mamua o ka hookauia @@ mai o ka hoopaʻi maluna ona, @ ninau mai ka aha iaia in a paha @ mea kekahi ana i manao ai e Kemailio; ua kaa na ka Lunakana@@ Watson, ka loio o ka mea i hoo@ka, ka pane ana, e uwalo ana imua ka aha, e kau main i hoopaʻi ma@a. e kalele ana, i kana uwalo, no Me kulana omaʻimaʻi o Mr. Guild, Uke me ka hoike a na kauka elua, Me laua i lapaau i ka mea i hoopiiia

            Ua kuekaa mai ka Lunakanawai Watson, i na hana maikai a John Guild i na hoaloha ame ka lehulehu, @ haawi ana i na kokua aloha aole wale ma na dala manawaleʻa aka @@ ka haawi ana aku i na kulana i liekahi poe, a no ia mau kumu, a hai pu hoi me kona kulana nawalieali he mea pono i ka aha, ,e aloha uku iaia.

I Hoopaʻi Kanono

            I ka pau ana o na manao hoakake. ma ka aoao o ka mea i hoopiiia, ma kona loio la, ua kauoha ka aha i ka Hope Loio Kalana Stafford , e waiho mai i na hoakaka, ma ka aoao o ke aupuni.

            Ua hoomaka ka Loio Stafford i kana hoakaka ana, me na bona, o ka ekalesia, i hooliloia Stafford i kana hoakaka ana, me na bona, o ka ekalesia, i hooliloia ma ke ano kolohe a pili i ka aihue e ka mea hoopiiia, i hiki aku ka huina o na dala i aihueia, ma kahi o ka iwakalua kumamaiwa kaukani, he hana, e hiki ole ai ke alohaia aku ka mea hoopiiia, no ka mea ua manao maoli no oia, e hoopilikia aku i ka poe i kuleana i kela mau dala. I ha hoohuli ana ae hoi i ka huina o na dala, i aihueia o ka Hui o Alexander & Baldwin, ua hooko'iko'i mai oia i kana kamailio ana, no ka nui maoli o ka hewa o ka mea i hoopiiia, e kuekaa ana i na hana akamai, i lawelaweia, i kela ame keia manawa, i wahi e nalo ai ke kolohe, a in a e laweia mai na kumu hoopii apau, e hiki aku ana ia i ka haneri, no ka pili o ka mea i hoopiii, i ke kolohe maoli; alaila waiho mai la oia i ka hihia imua o ka aha, no kana olelo hooholo.

Ohi i ka Hua i Lulu ai

            Wahi a ka Lunakanawai Bauks, ua ili aku ke ko'iko'i maluna on a, o ka hooholo ana mai i ka mea pono e hana aku ai, no ka hihia o ka mea hoopiiia. Ma ke ano he mea e hooko ana i ke kanawai, aole oia i konoia mai, e hoopilimeaai ma kekahi aoao, a e hooko aku paha no ka inaina ma kekahi aoao, aka he mea pono e hookoia ke kanawai, me ka pono ame ke kaulike.

            Ua hoike mai oia, i ka ae maoli ana ae o ka mea i hoopiiia no kona pili i ka hewa, elike me na kumu hoopii e ku e ana iaia; o ka hewa i hanaia, aole ia na kekahi kanaka hawawa, aka na kekahi mea ma kaukau maoli, na kekahi kanaka i manao maoli e kolohe, a no ia hana, e hiki ole ai ke alohawa aku; aka ua haulehia no ia mamuli o kana mau hana ponoi, a ua hookoia hoi ka mea a ka Palapala Hemolele, i olelo mai ai, "Elike no me ka anoano a kekahi mea e lulu ai, pela no oia e ohi ai i ka hua."

            No ke kumu hoopii mua, ua hookua mai oia i ka hoopa'i, e noho o John Guild maloko o ka halepaahao, me ka lawelawe i na hana oole'a, aole e emi iho malalo o na makahiki elima, aole hoi e oi aku i na makahiki he umi.

            No ka elua hoi o na kumu hoopii, ua like no ka hoopa'i me ia, i ka pau ana o na makahiki, ma ka hoopa'i mua, e noho hana hou aku oia no ka hoopa'i, o. ka hihia elua.

Hoihoiia no ka Halepaahao

            I ka wa maopopo ai ka hoopa'i i kauia mai maluna on a, ua kaa aku la o John Guild malalo o ka malu o na kanaka o ke aupuni, a hoihoi loa ia aku noloko o ka halepaahao, eia nae, mamuli o kona kulana na waliwali, ua hoihoi loa ia oia maloko o ka halema'i o ka halepaahao, no ka lapaauia mai a i ka wa e loaa ai iaia ka ikaika kupono, ia wa oia e hoohanaia aku ai, elike me na paahao e ae, me kona nana ole ia aku, he kanaka hanohano a kiekie, aka ua like na paahao apau, imua o na maka o ke kanawai.

 

MAI PINA I KE KAIHUAKAI A NA PUEO.

 

            No ka piha ana o na makahiki eha, o ke ku ana o ka Ahahui Pueo (Order of Owls), ma Hawaii nei, e hoomanao ana hoa o kela ahahui, mai ka akakai o na kane, a ka ahahui o na wahine, ma ka malama ana ae he kaihuakai, ma ka auwin la o kela poaono iho, maloko nei o keia kulanakauhle.

            E hoomaka ana kela kaikuakai, ma ka hora elua o ka auwina la, a mahope o ke kaihuakai, e malamaia ae ana na hana, no ka hookomo ana mai he umi mau lala hou iloko o ka ahahui.

            Ma ke ahiahi iho o keia Poaono e malamaia ae ana he aha hulahula nui mawaho o ka hale o ka hui hoewaa Outrigger, mawaho ae nei o Waikiki

            E alakaiia ana ka huakai e ka Bana Hawaii, mai ke keena halawai mai o na ahahui ma ke alanui Moi, alaila ka'i ilalo ahiki i ke alanui Kekaulike, ma ia alanui, pii iuka a loaa ke alanui Hokele, ma ke alanui Hokele, ka'i a hoea i ke alanui Bihopa, iho a loaa ke alanui Moi, alaila hoi hou no ke keena halawai.

            Ua kukulu mua ia ka Ahahui o na Pueo ma Hawaii nei, i ka la 2 o Sepatemaba, 1918; a hoea mai nae i keia manawa, he ewalu ka nui o na ahahui o keia ano e ku nei, apuni keia Teritore.

 

Makana na Ma'i he Uwaki Gula la T. McKenzie

 

No ka Nui Ohoia o na Ma'i o Molokai i Kana Himeni Ana ke Kumu o Kela Makana

 

NA J. D. McVEIGH

I MAKANA AE IAIA

 

Ma ka Paina a ke Kalapu Hoeueu o na Hawaii i Haawiia Ai Kela Makana

 

Ma ka paina awakea a ke Kalapu Hoeueu o na Hawaii, o ka noho ana ae, ma ke awakea o ka Poalima aku la i hala, i haawi makana ia ae ai ka Puukani Himeni, Tandy Mackenzie, e na ma'i o Molokai, ma o ka Lunanui J. D. McVeigh la, ke komite, i kohoia e na ma'i no ka lawe ana mai, a haawi aku i ka la kou makana, imua o keia keiki Hawaii, puukani.

            O ka makana a na ma'i o ka haawi ana ae iaia, he uwaki gula, i kuaiia me ka lakou mau dala ponoi, a ua apoia aku hoi ia makaua, me na manao hiipoi e Tandy Mackenzie, ma ke ano he makana, nana e poina ole ai, ma kana mau huakai kaahele ma ka hana himeni.

            Ma ka manawa a Mr. Mackenzie, i holo aku ai no Molokai, no ka hoikeike ana aku i kana kalena imua o na ma'i, ua lulu na ma'i i kekahi huina dala, a haawi mai iaia, aka nae, ua hoole aku oia i ka lawe ana mai i kela makana, mamuli paha o kona manao, he poe pilikia no kela, a he mea maikai ole nana ka lawe ana mai i ka lakou mau dala.

            Ma ke ano nae he uwaki gula, ua hiki ole iaia ke hoole hou aku, a i ka wa i haawiia aku ai iaia, ua lawe oia, me ka manao maikai.

            I ka haawi ana aku nae i kela makana a na ma'i o Molokai, ua hoakaka aku ka Lunanua J. D. McVeigh imua o kela paina a ke Kalapu Hoeueu o na Hawaii, i keia mau olelo:

            "Ke haawi aku nei i ko'u mahalo no ka lokomaikai i paholaia mai imua o'u, ma o ko'u aeia ana mai, e hoea kino ma keia akoakoa ana. Ke haawi pu aku nei no hoi au i ko'u mahalo, i na hoa o keia kalapu, na lakou i kokua mai ia'u i wahi e holo makaikai ai o Mr. Tandy Mackenzie no ke kahua ma'i lepera ma Molokai. Ina aole ka lakou kokua ana mai, he hana paakiki no paha ka loaa ana he manawa no ko kakou poe ma'i, e lohe ai i ka leo nani o ko kakou Tandy. Me kou ae oluolu ana mai, ke makemake nei au e kamailio i mau huaolelo pokole ia Mr. MacKenzie.

            "Auhea oe e Tandy, mamua o ko'u haalele ana aku i ke kahuama'i ma ka Poaha i hala, ua malama ae la ko kakou poe ma'i he halawai, a koho mai la ia'u, i wa haolelo ma ko lakou aoao, no ka lawe ana mai a hoike aku imua ou, i ko lakou mahalo piha, no kou kipa ana ae e ike ia lakou; a no ka hoike pu ana aku no hoi kekahi ia oe, ma kau mau wahi apau e kaahele ai, ma keia mua aku, e ukaliia kau mau huakai, me ka lakou mau leo pule, me ko lakou akoha. He mea hiki pono ole ia'u ka hoike ana aku ia oe, i kou lilo ana i mea nui loa iloko o ka noonoo o ka poe ma Molokai.

            "Ma ko lakou aoao, ua loaa ia'u ka hanohano pika o ka haawi makana ana aku ia oe i keia uwaki, he hoailona no ka nui o ko lakou aloka. O ko lakou hilinai, o ia no kou huli hoi hou mai no Hawaii nei i kekahi la, e loaa hou ai ia lakou, he manawa e lohe ai i kou leo nani. Me ke aloha nui ame na kalokalo ana no kou holomua ke waiho aku nei i keia makana."

 

KU KA MAKUAKANE I KA PU A KE KEIKI

 

Malalo ae nei o koolaupoko, ma ka Poakahi nei, i kiia ae ai o Tom Shoon i ka pu e kana keiki, a ku i ka poka ma ka u-ha akau, a hoihoi loa ia mai, no ka lapaauia aku, maloko o ka halema'i o na poino ulia, ma ka po ana iho o kela la.

            Mahope iho o ka haawiia ana aku o na lapaau mua ana, malako o kela halema'i, i hoihoi loa ia aku ai ka mea pono maloko o ka Halema'i Moiwahine.

            Ma ka hoakaka a Tom Shoon imua o ke Kakiana Makai Kauhaihao, e hana like ana no oia me kana keiki maloko o ka lo'i laiki; ua ala ae la kekahi hoopaapaa mawaena o laua, mai ka uu@ mai ahiki i ka hele loa ana i ka nui, me ka piha maoli o ke keiki i ka huhu, o ka lalau no ia i ka pu, a ki mai la iaia, me ke komo ana o ka poka ma kona u-ha akau.

            Ua paa o Tom Wai Wo, ke keiki i ka hopuia e na makai o Koolaupoko. Ma ka hora eono o ke ahiahi, kela ki ana o ke keiki i kona makuakane i ka pu, a ma ka hapalua o ka hora eiwa o ka po ana iho i hoea mai ai ka mea poino no@oko o ka halama'i.

 

Hookohu ke Kiaaina ai Henry

Hapai i Puuku no ke Teritore

 

Apono keKomite Kuwaena Repubalika i Kona Inoa me ka Lokahi a Ku-e Nae Kekahi Poe Ia Matthewman no ke Kulana Loio Kuhina

 

No ke pani ana ae, i ka makalua i hoohakahakaia iho, mamuli o ka waiho ana mai o A. Lewis Jr., i ka noho puuku ana no ke Teritore, i hookohu mai ai o Kiaaina Farrington ia Henry C. Hapai, i puuku a ma ka Poakahi nei, i haawi ae ai ke komite kuwaena Repubalika, i kana kakoo ana me ka lokahi, i ka inoa o Henry C. Hapai, no ke kulana a ke Kiaaina, i hookiekie ae ai iaia.

            Ma kela manawa hookahi, a Kiaaina Farrington, i hookohu aku ai ia Henry C. Hapai i puuku no ke Teritore, ua hookohu pu aku oia i ka Lunakanawai John A. Matteman, i loio kuhina, ma kahi o ka Loio Kuhina Irwin, a o kona inoa kekahi i aponoia e ke komite kuwaena, mahope iho nae, o ka hoalaia ana mai he mau ke-e ana iaia.

            Ma keia Poalima, ka la 1 o Septamaba e hoomaka aku ai keia mau luna oihana hou, e lawe ae i ko laua mau kulana pakahi.

            Ma ka oleloia, he mau manawa lehulehu i koiia aku ai o Henry C. Hapai, e na kiaaina lehulehu o Hawaii nei, ma ko lakou manawa i pii ae ai ma ke poo o ka hookele aupuni Teritore ana ua hoole mau aku nae o Mr. Hapai, i ka lawe ana mai i ke kulana puuku; akahi nae oia a apono aku iloko o keia manawa a Kiaaina Farrington i hookohu mai la.

            Ua hanauia o Henry C. Hapai ma Hilo, i ka 1873, a ua puka pono mai ke kula mai o Punahou, i ka 1893, i he makahiki mahope mai ua noho hana aku la oia ma@ @o o ke aupuni kuikawa, a mai ia manawa mai kona lawelawe ana i na oihana aupuni, ahiki wale no i kona kapaiia ana ae la ma ke kulana puuku no Hawaii nei..

            I ka makahiki 1901, ua hookohuia mai oia i mea hoopaa i na moohelu waiwai o ka lehulehu, a oia pu no hoi ka mea nana e nana i na banako, ua paa oia i kela kulana, ihiki wale no i kona hookokuia ana iku la i puuku.

            Aole o Mr. Hapai i malihini i na hana oloko o ke keena puuku, no ka mea ma kekahi mau manawa lehulehu ae nei i hala, i ka wa e kaawale aku ai, ka mea e noho puuku ana no Hawaii nei, oia no ka mea nana e lawelawe ana i na hana apau o kela keena, a ma kekahi olelo ana ae, ua oi aku no kona makaukau, i na hana o kela keena, mamua o ka pie hou e hookohuia mai ana.

            No ka loio kuhina hou hoi, oia o John A. Matthewman, he loio kana oihana, ua noho lunakanawai kaapuni mua oia no Hawaii Komohana, aka i ka wa i noho mana ae ai ka aoao Demokarata, ma ke kohoia ana he Peresidena Demokarata, ua hookohuia mai la he lunakanawai Demokarata ma kona wahi, a hoi mai oia e noho ma keia kulanakauhale.

            He ekolu makahiki i hala ae nei, i ka wa e malamaia ana ke koho baloka, no na luna oihana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ua lilo ka Lunakiai John A. Matthewman, i mea ku-e ikaika ia A. M. Brown, no ka loaa iaia o ka lanakila, a ma ia ku e ana, i kaa ai ka lanakila i ka Lunakanawai Heen, no ke kulana loio kalana.

Ku eia Kona Ino

            He mau la ae nei i hala, ua loheloheia ae la, o ka Lunakanawai John A. Matthewman, ke kanaka a ke Kiaaina, e hookohu mai ana i loio kuhina no Hawaii nei, a i ka wa i noho ae ai o ka halawai a ke komite kuwaena, ma ka auwina la o ka Poakahi aku la i hala, ua hoounaia ae kona inoa, no ke apono ana mai a ke komite.

            O ka inoa o Mr. Hapai, ka mua o ka waihoia ana ae imua o ke komite, no ke aponoia mai, i puuku no ke Teritore, ua haawi mai na mea apau i ke apono; aka i ka wa i waihoia ae ai ka inoa o ka Lunakanawai Matthewman, ua hoala koke ia mai na ku-e ana, mai ia Mr. Mills mai, me kona olelo ana mai, i kona piha loa i ke kahaha, i ko ke kia aina wae ana ae, a koho ana ia Mr. Matthewman kulana Demokarata, mamua o kona ano Repubalika.

            Ua kuhikuhi mai oia, no ke kupono ole e haawiia aku na apono ana no ka inoa o ka Lunakanawai Matthewman, malalo o ke kumu, oia ke kanaka nana i hoao e wawahi i ka aoao Repubalika, he ekolu makahiki ae nei i hala, i kona wa i ala ku-e mai ai i ka Loio A. M. Brown no ke kohoia i loio kalana.

            Wahi ana, he hana kuhihewa loa ka ae ana aku, e hookohuia o Matthewman, ma ke kulana loio kalana a o ka ae ana aku, i ka hookohu ana ae o ke kiaaina iaia, he kumu ia e holo ai na Repubalika, a koho ia Bill Jarrett, mamuli o ko lakou makemake e hoohoka aku aku ia Kia aina Farrington.

            Ua noi mai oia, e hoopaneeia ke apono ana aku i ka inoa o Matthewman, a e kohoia kekahi komite, no ka huli pono ana aku i ka moolelo o kana mau hana, a waiho mai kela komite i kana hoike, ia wa e lawe hou ia ai e noonoo.

            Ua kokuaia mai kela noi e A. L. Castle, no ke kupono e kohoia kekahi komite noii a huli pono i ka moolelo o ka Matthewman mau hana, no ka mea ua ko'iko'i maoli na kumu ku-e i waihoia aku.

            O Noa Aluli ka i noi mai, e haawiia aku na apono ana, i ka inoa o Matthewman, no ke kulana loio kuhina, no ka mea wahi ana; aole he hana maikai, ke ku-e ana aku i ke kanaka a ke Kiaaina, i hookohu mai ai. O ke ku-e ana o Matthewman ia A. M. Brown, he mea no ia i maopopo i na mea apau; me ia mau ano no nae aole i nana ae ke Kiaaina aka hookohu mai la no oia i kela kanaka, no ia kumu, he pono e haawi aku ke komite i kana kakooana. Ma ka waihoia ana ae o ka ninau no ke kakoo ana i kona, he 17 e apono ana i kona hookohuia ana i loio kuhina, a he eha ma ka aoao ku-e. O ka poe ma ka aoao ku-e, oia o Mills, Castle, Achi ame Mrs. Akana Espinda.

 

HALA LA WAHINE KAMAAINA O HAWAII NEI

 

            Mahope iho o ke kaama'i ana no kekahi manawa loihi ae nei i hala, i pauaho mai ai o Mrs. Irene Kahalelaukoa Ii Holloway, ma ka hora umi-kumamakahi o ke kakahiaka o ka Poaono nei, maloko o ka Halema'i Moiwahine.

            I kulike ai me kona makemake ponoi, ua malamaia kona anaina haipule maloko kona home ma Nuuanu, malaila i akoakoa aku ai kona mau hoaloha lehulehu, no ka ike hope ana iho i kona helehelena.

            Ua puhiia kona kino i ke ahi, a o ka lehu, ua hoihoiia aku no Waipio, Ewa, ma ka auwina la o ke Sabati ae, a hoomoeia aku ma ka ilina o kana kane Mr. Holloway. He kaikamahine o Mrs. Irene Kahalelaukoa Ii Holloway na ka Lunakanawai Ioane Ii, ke kokua lunakanawai kiekie i ka makahiki 1847.

            He kaikamahine nae o Mrs. Kahalelaukoa Holloway na ka wahine elua mai a kona makuakane oia o Maria o Hilo. 'Iloko o kona mau la kamalii ame na la opio, ua hanaiia oia maloko o ka home o ka Lunakanawai Kiekie Alabaki Kauka, a maloko no hoi o ka home o ka Rev. C. M. Hyde.

            I ka make ana aku o Ioane Ii, ua waiho iho oia he waiwai nui ma na wahi like ole o Hawaii nei, me ia waiwai i hoohana aku ai o Mrs. Holloway ma ka haawi @anawale'a ana no na hana kokua aloha.

            He elua manawa i mare ai oia i ke kane, a he elua ana mai keikikane e ola nei, oia o George Ii Brown ame Francis Ii Brown.

Kana Palapala Kauoha

            Ma ka Poalua iho nei i waihoia ae ai kana palapala kauoha hooilina iloko o ka aha a ka Lunakanawai Kaapuni Andrade; e hooili ana i ka nui o kona mau waiwai maluna o kana mau keikikane elua, i hiki aku ke kuleana o ke keiki hookahi ma kahi o ka hookahi miliona dala, a ua haawi pu aku no hoi oia i ke kahi mau dala, i hiki aku ka huina, i ke kanahiku-kumamalima kaukani, i kana poe i hoopomaikai aku ai i na ahahui, a i na hoomana.

            Maloko o kela palapala kauoha e koho ana o Mrs. Holloway i ka Hawaiian Trust Co., i mea nana e hooko i kana kauoha, me ka uku ana aku i na huina ana i hookaawale ai na kela ame keia, mailoko mai o na loaa o kona waiwai, a o ke koena iho e mahele aku oia mawaena o kana mau keiki elua.

 

            MANILA, P. I., Aug. 24. -- I keia la i lawe ia mai ai na luina Kepani o ka mokuahi Ryokai Maru i ili ai ma kapakai hema o Mindoro, e ka mokukolo o ka oihana kaua. Hookahi o na luina i make i ka pae ana mai iuka, mamuli o ke nahuia ana e ke kanapi. Ua nahu pu ia no kekahi mau hoa luina e ae e ke kanapi, ua ola mai no nae lakou.

 

Hoomakaukau na Repubalika no ka Hoouka Kaua

 

E Wehe Mua Ia Ana ka Halawai Akea a na Moho ma ka Poaono, Sept, 9, ma Aala

 

 E HOEA ANA NA MOHO

APAU MA IA HALAWAI

 

Makemake na Alakai Repubalika e Lawelaweia ka Hoouka Kalaiaina Maemae

 

            No ke komo kino ana aku iloko o na hoouka kalaiaina, no keia kau koho baloka wae moho e hoea mai ana, e wehe mua ana na Repubalika i ka lakou halawai makaainana akea, malalo ae nei o Aala Paka, ma ka Poaono, ka la 9 o Septemaba ae nei.

            Ma ia halawai akea i makemakeia ai na moho apau e holo nei no ka ahaolelo lahui, ame ka ahaolelo kuloko, e hoea ae, a haawi mai i ka lakou mau kunou ana imua o na mana koho baloka.

            Ma ka hapalua o ka hora ehiku, o ka po Poalima, Sepatemaba 8, ua makemakeia na moho apau, e akoakoa ae maloko o ke keena oihana o ka lunahoomalu o ke komite hooko o ka Aoao Repubalika, Lawrence M. Judd, no ke kukakuka ana, a no ka hooholo ana i na mea e pili ana i ke ano o ka hoouka ana aku i ke kalaiaina.

            Ma ka Poakahi iho nei ka hookomo ana aku o Senatoa Charles E. King i kona palapala noi holo moho, no ke kulana elele lahui, a no kona mau hoa paonioni, oia o John Wise ame Norma Lyman, ua komo mua ko laua mau palapala, e kakali wale ana no i ka leo kukala o ka hoouka kalaiaina e hookokoke mau mai nei i kela ame keia la.

            No Wm. P. Jarrett ame Kauka Raymond, na moho elele Demokarata, ua hookomo laua i ko laua mau palapala noi holo moho, nolaila i ka nana aku, o kela wale ae ka no na moho e alualu ana no ke kulana elele lahui, ke ole e oili ae kekahi lio eleele, mamua ae o ka paa ana o ka puka, no ka waiho ana i na palapala noi holo moho.

            Ma ka uiia ana aku o Senatoa J. H. Wise, no kona hele e hooikaika kalaiaina, ua olelo ae oia, e hele pu aku ana oia me na moho e ae, a mailuna mai o kahi hookahi, me kona mau hoa moho, e ku mai ai oia e kamailio imua o na mana koho.

            Wahi ana, he mea maikai, ka hele like ana o na moho i ka wa hookahi, a i hookahi no o lakou manawa e haiolelo ai i ole ai e ka mailioia na olelo hoinoino, a in a he mau olelo hoinoio kekahi, alaila o kela ka manawa kupono loa e ku pale ai kekahi mea nona iho, a ina paha he mau kuhihewa, o kela no ka wa kupono loa e hooponopono aku ai.

            Ma ka Mokupuni o Kauai ka Hon. Norman K. Lyman ame Wm. Pl Jarrett, kahi i hooikaika baloka ana iwaena o na mana koho o ka Mokupuni Kaili La, a ia laua e huli hoi mai ai no Honolulu nei, e hoomaka aku ai ke kaahele ana, ma na wahi a laua i hele mua ole ai.

 

MAKEMAKE I NA MOHO E HOEA IMUA O NA WAHINE

 

            Mahope iho o ka paa ana o ka puka no ka waiho ana ae i na palapala noi holo moho, ua makemake ka Ahahui o na Wahine Koho Baloka, i na moho e hoea aku imua o kela ahahui, a hoakaka aku i ko lakou mau manao, i hiki ai, i na lala o kela ahahui koho mai i ka lakou poe i manao ai ua kupono, e lilo i mau kauwa na ka lehulehu.

            Me ka nana ole ma ka aoao kalaiaina, ua makemake kela ahahui, i na moho o ka aoao Repubalika, ame ka aoao Demokarata, e hoea aku, ma na la hookaawaleia, no ka hoolohe ana aku ia lakou.

            Ma ka noho ana o ka halawai a ke komite kuwaena Repubalika, i hoounaia ae ai he leka mai kela ahahui ae, i ka Lunahoomalu L. M. Judd o ke komite, e hoakaka ana i ka makemake o na lala o kela ahahui, e lohe i na moho.

            O ka manao nui maloko o kela leka, e hoakaka ana ia, no ka hookaawale ana ae o kela ahahui, i ka po o ka Poakahi Sept. 25, i manawa no ka hoolohe ana i na manao hoakaka o na moho o ka apana elima, e holo ana no ka hale o na lunamakaainana; ma ka po hoi o ka Poalua ae, Sept. 26. o na moho no ka hale o na lunamakaainana o ka apana eha, ka i makemakeia e hoea ae.

 

Makaukau ke Kahuahana a ka

Aoao Kalaiaina Demokarata

 

Apono Lokahi na Lala o ke Komite Kuwaena i na Pauku o ke Kahuahana no ka Hoonee Ana i na Koa no ke Kaua Kalaiaina

 

            Mahope iho o ka hoopaneenee aua no kekahi manawa ae nei i hala, i hooholo ae ai ke komite kuwaena o ka aoao Demokarata, i ke kahuahana kalaiaina, no ka hakoko kalaiaina e hoea mai ana, ma ka auwina la o ka Poaono aku nei, me ka waihoia ana aku o na hana i koe, ahiki i ka pau ana o ke koho baloka wae moho, ma ka la ehiku o ka mahina ae nei o Okatoba e hoea mai ana.

            Elike me ka mea maa, iloko o na aoao kalaiaina kuloko, ke kaa ana aku na na komite kuwaena e noonoo a e apono i kahuahana kalaiaina, pela iho la ke komite kuwaena Demokarata, i noho ae ai no kekahi mau manawa lehulehu ae nei i hala, akahi no nae a hooholo maoli ia na pauku o ke kahuahana, ma ka Poaono nei, a o ka hoea ana mai hoi, i ke kukuluia ana aku o na kahuahana a elua imua o na mana koho baloka, ma keia inua iho.

            O na lala o ke komite kuwaena i  akoakoa ae ma ka halawai o ka Poaono nei, a i hooholo ai hoi i ke kahuahana, oia o Ioela Kiakahi, A. E. Carter, Albert Harris, Edward Hanapi, George Holt, William Holt, George Kekoa Ah Nee, J. W. Davis ame Charles M. Hite.

            Mawaho ae o kela hooholo ana i kahuahana kalaiaina, ua noonooia, e kahea i halawai hou a ke komite, ma ka la 7 o keia mahina o Sepatemaba, no ka akoakoa ana mai o na moho apau e hole nei no ke koho baloka wae moho, no ko lakou koho ana i kekahi mea ma ke ano he lunanui no na hana kalaiaina. O ka manao nui, o ke koho ana i lunanui kalaiaina, no ke ake ana no ia e nohoalii mai ka lokahi iwaena o na moho apau e holo nei, no na kulana oihana like ole, a i mea no hoi e ku-e ole aku ai kekahi moho i kekahi.

            He elua wale no mau moho e alualu nei, no ke kulana elele lahui i Wakinekona, oia o Wm. P. Jarrett ame Kauka Raymond, a ma ka oleloia, ua waihoia aku ke kahuahana imua o laua, a ua hoike mai laua pakahi, i ko laua apono i na mea apau elike me ia maloko o ke kahuahana.

            O ke ano nui o ke kahuahana i aponoia, o ia no ke ku-e ana, i ka hooponopono aupuni Repubalika; e apono ana nae, i na loina pili i ka hookuonoono ana, ame na pomaikai e loaa mai ana ma ia hana, e koi ana hoi, e kikoo loa ia aku na hana hoopulapula iloko o na aina hookuonoono o ka papa ekahi.

            Elike no me ke kahuahana a na Repubalika, e apono ana i ka hooponopono aupuni home rula, o ia hoi ka waeia ae ame ke koloia aku o na kanaka kuloko, no ka hooponopono ana, i na oihana o ka lehulehu ma Hawaii nei; e ku-e ana hoi, i ka waeia ame ke kohoia o na kanaka maiwaho mai, no na oihana federala, aka e noonoo mua ia na kanaka kuloko, kupono no kela mau oihana.

            No na mea e pili ana i ke kanawai koho baloka wae moho, e ku-e loa ana ke kahuahana Demokarata, i ka hoololi ana ae i ke kanawai e ku nei i keia manawa, ma ke ano, hehana ia na ka poe nui o ke dala, e hoao ana e kaa aku ka mana malalo o lakou, o ke ano o ka hoohana ana i ka pono koho baloka.

            O keia malalo iho nei, ke kahuahana piha elike me ia i hooholeia ai, a i unuhiia hoi, no ka pomaikai o ko ke Kuokoa poe heluhelu, ame na mana koho baloka, o keia Teritore:

            Kahuahana Demokarata.

No ka hoomaopopo ana i ke koi a ka lehulehu no kekahi kuahua kahuahana pokole a maopopo, e apo ana i na lolina ano nui wale no, e ukalila aku e kekahi hakoko kalaiaina pokole a hoomakaulii, ke hooia aku nei @a Aoao Demokarata o ke Teritore o Hawaii, ma o kona mau @ope la i koho pono ia ma ke komite i akoakoa ae, i kona manaoio iloko ame ke kakoo i na mea mahope ae nei penei:

            Ka hoahewa ana âme ke ku-e ana i ka hoomaunauna wale, ka hoopalahela, ame ka hawawa maoli o ka hookele aupuni Repubalika.

            I home rula no Hawaii ma ka hoomalu ia o na oihana o ka lehulehu o Hawaii nei, e kekahi kino kuloko i kohoia maanei mai na kanaka kuloko ae.

            E ike mua ia mai na limahana kuloko o ke aupuni o na Mokuaina Huiia e ke aupuni makua (federala), mamua o ka poe e kohoia ana a hoounaia mai paha mai ka aina makua mai.

            I mau haawina federala no na alanui ame na kula.

            I mau haawina no ka hoopii hoahewa ana i na pono kai lawai'a konohiki apau.

            Ke kukulu ana i banako pili aina a mau alahele e ae paha e hiki ai ke hoopiliia ke kanawai hoaie mahi ia Hawaii nei.

            Ka hooponopono hou ana i na kanawai auhau, i wahi e hookahuaia ai ke ano oi ae o ka onipaa ame ka ohi ana i na auhau.

            Ka hookuu ana i ka poe hooku onoono, mai na auhau waiwai ae, koe na hanahou, ahiki i ka hoopukaia ana aku o na palapala sila ne no lakou mau aina hookuonoono ia lakou.

            I kokua no na kula, e komo pu ana ke Kula Nui o Hawaii, me ka hoakea ana aku i na haawaina a'o ma ke kula hope me ka hikiwawe elike me na kulana e ikeia ana.

            Ke hooia hou aku nei makou, i ko makou manaoio iloko o na loina me na pomaikai o ka hookuonoono ana, e kokua ana i ka hoomahuahua ana ae ia mau pomaikai, elike me ia i loaa mai malalo o ka hana hoopulapula, me ke komo pu o na aina mahi o ka papa ekahi.

            I uku hoomau Teritore no ka wahine kane-make a ka elele i make, i ka ahaolelo lahui. Ke kukuluia o kekahi hale no ka malama ame ka hoolako ana i na keiki i kauka'i aku ka pono ia ha'i.

            Ka hoopaa ana i ke kanawai wai moho i keia wa, me ka hoahewa a ku-e ana i ka hoao ana ma ka aoao o ka poe nui o ke dala, e nohe mana ma ka hoohana ia o ka pono koho baloka, e ka poe malalo o ke lakou mana.

 

E HOLO MAKAIKAI HOU NO MOLOKAI

 

Mamuli o ka nui loa o ka poe makemake e makaikai i ka nani o ka Moku o Hina, ua hooholo ka hui mokuahi holo piliaina, e lawe hou i ka poe makaikai no Molokai, ma keia Sabati iho, ka la ekolu o ka mahina o Sepatemaba, a ua manaoia, o kela ka huakai makaikai hope no Molokai, iloko o keia kau wela.

            Ma keia huakai makaikai, e lawe maoli ia ana he mau kalapu himeni, o ke ano i kamaaina i ke meleia o na himeni Hawaii me ka nani, aole o na kalapu himeni hoopilipili o keia au hou, ka mea a ka poe malihini i hoowahawaha ai ke hoolohe mai.

            Ma na huakai makaikai mua aku nei no Molokai, he poe himeni no kekahi i holo me ka poe makaikai, eia nae o na himeni i meleia mai e lakou, aole ia o na ano himeni a na malihini mai Amerika mai i ake loa ai e lohe, a no ka hooko ana aku i ko lakou mau makemake, e laweia ana keia poe himeni mahope ae nei:

            1.         Ke kalapu himeni mahalo o ke alakai ana a ka Poropeka Charles P. Kaleikoa, a o ka poe himeni o kana kalapu, oia o Mrs. Maile Auld, Mary Ann Kaleikau, Mary Ku Heanu ame Henry Heanu.

            2.         Ke kalapu himeni malalo o ke alakai ana a John Waipa; o kana poe himeni, oia o Martha Waipa ame Miss Waipa.

            3.         Ke kalapu malalo o ke alakai ana a Mrs. A Bishaw; o kona mau hoa himeni, oia o Mrs. Nellie P. Young ame Alex C. Bishaw.

            4.         Poe hula malalo o ke alakai ana a Ruth K. Lilikalani, o kona mau hoa, oia o Mrs. Leilandi Akiona ame Mrs. Malaila.

            No ka põe puni hulahula, e hoolawaia mai ana na mele hulahula, e ka hui hookani pila, malalo o ke alakai ana a ka Poropeka Kaleikoa.

            I cela âme keia manawa, e hoonanea mau ia ana na malihini makaikai, me na himeni, mai na kalapu like ole mai, aia a haalele ka mokuahi ia Kalaupapa, e nee ma ana na hana hoohauolu malalo o kekahi papa kuhikuhi i hoonohonohoia, e hiki ole ai i ka poe puni lealea, ke hookololohe iho, i ke kulanakauhale nei, he oi ae ka lealea o ka holo ana ma keia huakai makaikai.

            He umi dala ka ukumoku o ka holo amo ka hoi ana mai. E haalele ana ka mokuahi i ka uwapo ma ke kakahiaka o keia Sabati ae, a e ku hou mai ana no ka uwapo ma ka hora eiwa o ka po ana iho.

 

            WAKINEKONA, Aug. 25. -- Aolie i noonooia ka bila manuahi o na kanaka i komo i ke kaua ma naliinei, me he mea la e hooholoia anu ma keia pule ae.