Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 36, 7 September 1922 — HOOIA KE KAKAUOLELO O KA AHA KAAPUNI EHA I NA HIHIA O SENATOA LUKELA O HAWAII. [ARTICLE]

HOOIA KE KAKAUOLELO O KA AHA KAAPUNI EHA I NA HIHIA O SENATOA LUKELA O HAWAII.

Mr. Solomon Hanoliaiio, LunahooIpoiiopono Nupepa Kuokoa, Aloha:— Mamuli o na 'mea o hauwalaauia j nei e pili ana no Senatoa Lukela no I kona apuka ana i na dala i hoahuia ma ka Banako o ka Lehulehu (Peoples Bank), ua kupono ole oia e alualu hou i ko kulana Senatoa. Nolaila ke noi haahaa aku nei keia, no'u lioi kekahi wahi o kau leimoni, i ike mai ka lehulehu mai ka puka'na a ka la i Kumukahi, a i ka welo ana i ka mole o Lehua, i na kumu hoopii i kau iho maluna o Senatoa Lukela (James W. EuBsell). Mamuli o ka berita hoaloha i ulu ae a mohala mawaena o Senatoa Lukela ame a'u, he mea hiki ole ia'u ke nanamaka aku i keia hoaloha, i na mea e pehiia nei maluna dna, he ino, he lapuwale, he apuka i ke dala o ka lehulehu, ke kupale nei au ma kona aoao, aole oia i ku i ka hewa. Ma ke kulana a'u e paa nei, kakauolelo o ka Aha Kaapuni Eha o Hilo, Kalana o Hawaii, ua maopopo ia'u na kumu hoopii i kau iho maluna o Senatoa Lukela, a aia ma ko'u keena na kumu hoopii ame ka moolelo o ka Aha Kiure kiekie, e pili ana no keia apuka dala o Senatoa Lukela v ame Mr. Trualow, lunahoohana nui o keia banako. I I ka noho ana o ka Aha , no ka imi pono ana aku i ka poe i komo iloko o keia hana apuka, i ke dala a ka lehulehu, i hoahu ai ma keia banako, ua kau mai la ka olelo hooholo a hoahewa maluna o Senatoa Lukela amo Mr. TruBlow, a mamuli o keia hewa, i kau iho maluna ona, ua komo koke aku la na manao hoowahawaha, a kapae ana aku iaia he hoaloha, mamuli o keia pilikia i ili iho maluna ona. Na rula maamau o na Aha Kaapuni o keia Teritore, i ka wa e hooholo ai ke kiure kiekie, ua ku kekahi k&naka i ka hewa, ma ka lakou nieniele ana, e waiho koke mai ana lakou i ka lakou hoike imua o ka Aha, a na ka Lunakanawai e kau aku i ka la no kona hoea ana mai imua o ka Aha, no kona ae ana mai ua ku oia i ka hewa, a Ao kona hoole aole oia i ku i ka hewa, a mahope koke aku o ia manawa, e waiho ai oia i kana noi e hoaoia kona hihia imua o ke kiurej liilii, a kau hou ka lunakanawai i ka la e hoaoia ai kona hihia imua o ke kiure. | Ma ka la II o Mei, 1922, he mau | kumū hoopii i kau iho maluna o ; ke Senatoa Lukela, a ma ka la 15 0 Mei 1922, ua ku aku oia imua o j ka Aha Kaapnni Eha, a aku 1 ka -Lunakanawai Ross, aole oia i ku i ka hawa, a ma ia la hookahi i noi aku ai ke Benatoa Lukela, e hoao koke ia kona hihia, me ka hoohakalia ole, a ia wa koke no, ua

kau mai la ka Lunakanawai i ka la 20 o Mei e hoaoia ai kona hihia imua o ke kiure. Ua pinepine kona hele ana mai e noi i ka Lunakanawai e hoao koke ia kona hihia, ahiki mai i ka la 20,-ua loaa'mai la ia'u (A. K:"Aona) he palapala mai ka Loio Kuhina Irwin, e kauoha mai ana ia'u, e hookomo aku maloko o ka buke o ka Aha i kana palapala (Nolle proaequi), o ia hoi, he palapala keia e lioopau ana i na hihia apau ī kau iho maluna o ke Senatoa Lukela, a malalo o keia kauoha a ka Loio Kuhina Irwin, ua hookomo au i keia mau palapala ma ka buke o ka aha. O ka manao nui o keia palapala, i hookomoia mai e ka Loio Kuhina, o ia no kona ike ana, aole i lawa pono na oleloike e hoike ai no kona hoopa'iia e ke kiure. Nolaila ma keia hoopau vfale ana 0 ka Loio Kuhina i keia mau hihia 1 kau iho maluna o Senatoa Lukela, e hoomau ana anei kakou no ke kipehi ana, a hoino iaia, aole <>ia kupono e holo hou i wahaolelo no kakou, ma ke ano Senatoa? Ke manao nei au, aole ia he hana naauao na kakon, o ke kipehi aku iaia mamuli o keia mau hoopii i kau iho maluna ona, a i hoopau wale ia keia mau hihia e ka ifiio Kuhina no ka loaa ole ma kona aoao na kumu maikai e paio ai imua o ka Aha, a e hoopaiia oia. He hana kaulike auanei 1 keia a kakou e hoike aku ai iaia, ka lehulehu, mamuli o keia mau hihia i kau iho maluna ona ua ku oia i ka lapuwale, kanaka kolohe a pela wale aku?

A ina kakou e hoahewa ana iaia, mamuli o keia mau hihia a ke Teritore i hoopii ai iaia, he mea maikai iā kakou apau e hapai mai i kekahi hihia i kulike loa me ko Senatoa Lukela. Aia maloko o na buke o keia Aha, he 2 hihia i kulike, a o na hiohiona apau, ua like loa me ko Senatoa Lukela hihia, i hoopau walo ia iho la, a o keia mau hihia, ua kau aku maluna o kekahi punahele a kakou, kekahi mea hanohano o ka Hale Kaukanawai,, no na makahiki loihi i aui ae la, a ke alualu nei no kekahi kulana o keia kau holo baloka e kokoke mai nei. Ua hoahewa ke kiure nui, ua ku oia i ka hewa, a ua komo mai kona hihia iloko o ka Aha, a mamuli o ka naauao o ka loio i pale ai iaia, ame na ninau kanawai i waihoia aku imua o ka lunakanawai, ua hooholo mai la ka lunakanawai, aole oia i ku i ka hewa. He liana maikai anei na kakou, ka hoomau aku no i na hoino, oiai ua hoopau wale ia kona hihia, mamuli o ka lawa kupono ole o na ike, e hooia aku ai i ke kiure e kau ka hoopa'i maluna o Senatoa Lukela? Mamuli o na enemi o Senatoa £ukelp ame keia hoaloha o kakou, e alualu nei i kekahi kulana, ua komo aku na olii'uhi'u, ohumu, e hoopilikia ia laua, a imua o ka aha kiure kiekie, a ma ka lakou nieniele ana, ua hooholo lakou, ua ku keia mau kanaka i ka hewa, aole hana i koe, loaa aku i na nupepa, hoolahaia ma 0 maanei, a lilo iho la ka inoa maikai o keia mau kanaka, he mea lapuwale, mamuli o ka olelo hooholo a ka aha kiure. O ke ano o ke Gran<l Jury, Aha Kiure Kiekie penei no ia. Ua haawi ke kanawai i ka mana piha i keia Aha Kiure, no ka nieniele ana 1 na karaima apau, e ku aku ana imua o lakou, a he mana hoahewa, a mana hookuu, ka i loaa ma ko lakou lima, aole i loaa ka mana hoo* pa'i ia lakou, elike me ka aha apana ame ka aha kaapuui. A maloko o keia Aha Kiure Kiekie, aole i loaa i ka mea i lioopiiia, ka mana e ku aku ai imua o keia kiure e pale .nona iho, ame ke ku ana aku paha o ka e pale nona. Aia no i ka ke Kiure Kiekie e hooholo ai, ina hooholo lakou, ua ku oe i ka hewa, ua hewa- iho la oe, a oia iho la ke kumu i pilikia liewa ai o SenatOa Lukela, ua hooleia oia ma na ano apau, no kona ku ana aku imua o ka Aha Kiure Kiekie, e pale n"sna iho, a i ka puka ana mai o ka lakou olelo hooholō, ua apuka o Senatoa Lukela i ke dala o ka lehulehu, ua kaulana hewa aku la kona inoa "Senatoa apuka dala". Ina aole hiki i kekahi kanaka, e ku aku imua o ka Aha Kiure e pale nona iho, he mea maikai, e hoopo- I nopono hou ia keia kanawai, a i ole e hoopau loa ia ka Aha Kiure Kiekie. I A. KALEI AŌNA,