Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 36, 7 September 1922 — He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana [ARTICLE]

He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana

"Aole he mea maikai no kaua ka hoikeike wale,aku imua o kela poe kanaka, no ka mea ina e ikeia mai ana oe, alaila he hookahi no a lakou hana, o ia ke ki mai i ka lakou mau pu raifela. O lakimo ke kanaka nana i ki mai ia oe i ka pu panapana, a he pu no hoi kekahi au, heaha ke kumu o kou ki ole ana aku iaia? Pehea e Nikola, o oe i'o no anei ke duke o Rusia?" Minoaka aku la o Nikola, alaila pane ae la : "O kau mea i lohe aku ai no'u, he mea oiaio loa ia, a no kela kanaka nana i. hoike ae i kou ano, he akena oia i hoounaia mai no ka hakilo ana ia'u, e ka poe hoohaunaele." "Ina o kena ka mea oiaio loa e Nikola, alaila ua makemake keia kanaka ame kona pohai e hopoino mai ia oe, aole anei pela?" "Ae, aka nae aole e hiki ia lakou ke hoopoino mai ia'u, ma keia aina i nohoalii ai ke kuokoa ame ka maluhia-" Ma kela wahi o ka laua mau kamailio ana, hooholo iho la laua, o ke alahele wale no o ka palekana, o ia ak hookaawale koke mai kela .wahi aku, nolaila o na wawae me na lima, hoomaka» aku la laua e kokolo maloko o ka nahelehele, me ka ike ole ia mai e ko laua mau enemi. Ia laua e hoi malie nei, ke lohe maopopo aku la laua i ka noke mai o na kanaka i ka himeni, me ka akaaka ana, e hoike mai ana kela hiona, no ka loaa hou ana mai o ka waiona ia lakou, no ka hookomo ana aku i na manao koa, iloko o ka poe maka'u wale, a no ka hoohauoli ana no hoi ia lakou iho. O ko laua nei hele ia ahiki i ka mamao loa ana, e ike ola ia mai ai, ku okoa ae la o Nikola iluna, me ka hiki pono iaia ke hele, aka nae, aia no kona mau lima ke waiho 1010 la, no ka mea malaila kahi i loaa pono mai ai i ka pauku laau, a o ka mea no hoi ia, i loaa pono ole mai ai kona poo. No ka ikaika nae o ka pa ana mai a ka makani hu'ihu'i ua hoi pono mai la kona mau ano maikai, me ka hiki iaia ke noo--1100 i iia mea kupono. O ka Mr. Biere nae e nalu ana, o ia no ko Nikola hoike mua ole ana aku i na kanaka o ke aupuni, no ke kokua ana mai iaia, a o ia ka Nikola, o ka pane ana mai: "Ua manao au i kinohi, e hiki ana ia'u hookahi ke hoomalu aku i kela poe kanaka, aka nae, o ka mea i loaa ia'u, mamuli o ia hana naaupo ana, o ia no ka lanakila ana o kela poe kanaka maluna o'u; aka nae aole e mau aku ia lanakila ana o lakou, e hoea mai ana i ka minuke a lakou e mihi loa ai me ka walania." O ke alahele a laua e hele nei ahiki i Pohaku Eleele, he ewalu mile no ia, iloko nae o ia loihi, ua hoomanawanui no laua ahiki i ka hoea ana aku no Pohaku Eleele ma ka hora eono 0 ke ahiahi. Ua maopopo ia laua, ina no ke kau o kela poe kanaka hoohaunaele maluiia o' ke kaa otomobile o Nikola, alaila e hoea mua ana lakou no kk hale o Mr. Makuaia, mamua o laua nei, nolaila maloko wale no laua o ka nahelehele ahiki i ka hoea ana no ka hale, o ko laua haku. Mahope laua o ka halekuke o ke komo ana mai, me ke ki- . keke ole i ka puka, o ka mea nae nana i hookahaha loa mai 1 ko laua noonoo, o ia no ka ike ana aku i ke kauwa a Mr. Makuaia e noho mai ana, ua paa na lima ame na wawae i ka hauhoaia i ke kaula, a ua hoopihaia hoi kona waha me ka welu. Me ka hoohakalia ole iho, i wehewehe aku a"i laua nei i ke kaula ma na lima ame na wawae o kela kauwa, a welie ae la hoi i ka welu mai ka waha mai, ia wa i kuhikuhi aku ai ua kanaka nei, i ka hale maluna, me ke koho koke ana iho no o Nikola, o Kimo Koka a o Haka Kenede, ka mea nana kela hana, nolaila wehe ae la o Nikola i kana pu panapana a paa iloko o kona lima, o ka hoomaka aku la no ia e hele no ke alapii e moe ana i ka hale maluna. ' Aole no hoi i emi iho, ku ana o Nikola mawaho o ka puka e komo aku ai iloko o ka rumi o Mr. Makuaia, a o na hiona mua loa o ka halawai ana mai me ka ike a kona mau maka, 0 ia no ka waiho mokaki mai o na pepa ame na buke iluna o ka papahele, a e hamama ana hoi ke pani o ka pahuhao, me kona ike ole aku nae i kona haku, a ma ka nunulu oia o ka hookolo ana aku, a loaa aku la ma kekahi kihi, mahope aku o ke pakaukau, ua paa na lima ame na wawae, a ua piha hoi ka | waha i ka welu, elike no me ka mea i hanaia aku i kana kauwa. Wehewehe ae la o Nikola ame kona kokoolua i na kaula i hauhoaia ai ko laua haku, me ka hiki ole ia Mr- Makuaia ke kamailio mai, a i kona kaawale ana ae mai ka paa mai a kona enemi i hana ai, hoonoho aku la o Nikola iaia maluna o kekahi noho, me kona hele ana aku no kahi e waiho ana o ke kelepona ma ke keena hookipa, a kahea aku la i ke keena o ka makai nui, me ke kahea ana mai ia Mr. Biere e hele aku, no ke kamailio pu ana me ke kanaka o ke aupuni, a no ka hoakaka ana hoi i na hana apau i makemakeia ai na makai e hele mai, pela hoi me ka puaUkoa, me ka hoi hou ana aku o Ha o Nikola noloko o ka rumi e noho ana o Mr. Makuaia. "Akahi k maopopo ia'u, ua hoea kino mai kela kanaka ino iloko nei o kou hale," wahi a Nikola, o ka hoomaka ana aku e kamailio ia Mr. Makuaia. ! "Ua hoea i'o mai oia, i ka manawa a'u i moeuhane mua ole ai; a ua maopopo no ia oe e Nikola, ke kumu o ka hoea ana mai o kela kanaka, no kela palapala no ia a maua i kakauinoa like ai, a ua lilo aku ua palapala nei ia'u." "Ma kena mea au e hoike mai nei, aoJe loa he kanalua, no ka nalowale ana o ka pepa a kela kanaka, pela oia i ake loa ai e kaa aku kau palapala malalo o kona malu. Pehea i hiki ole ai ia oe ke hoohoka aku i kela kanaka ?" "Ua nanea maoli no au, a o makou no apau, iloko o ka manawa i maopopo ole, ua hoea mai la oia noloko nei o ko'u lilo iho la fio ia he pio nana, oiai ua hemahema au, a ua makaukau [oia. Eia ihea o Mr. Kaila kuu kauwa?" | "Maloko oia o ka halekuke i loaa mai nei ia maua, ua hauhoaia a paa i ke kaula, weheweheia mai nei nae kē kaula mai iaia aku, me he mea aia rib. oia ma ka hale malalo kahi 1 noho ai." \ • "A no Mrs. Begena ame Kalai, eia laua ihea?" "Aole au i ike mai nei i kekahi o laua, malia paha aia no ma kekahi wahi, a i ole, ua paa no paha i ka hauhoaia i ke kaula, aole nae he manawa no'u e nana aku ai ia laua, ua holo pololei loa mai nei au ka ike ana ia oe." Haalele iho la o Nikola i ka rumi o Mr. Makuaia, me ka hele | ana mai a kahea aku la ia Mr. Kaila, aole no hoi i loihi iho, |hoea aku la ua kanaka nei, me ka ukali pu ana mai o MrsI Bekena ame Kalai mahope ona; ua loaa aku kela mau wahine ia Mr. Kaila ua hoopaaia iloko o ka hale malalo, kahi waiho o na ukana. . Ma ka niele pono ana aku a Nikola, i kela mau kauwa, i ke ano o ko lakou lilo ana he pio na Haka Kenede, ua olowalu like mai la Jakou, me na moolelo like ole, eia nae hookahi no mea ano nui i loaa mai ia Nikola, o ia no ka hoea ana aku o Haka Kenede noloko o ka halekuke, kahi a Mr. Begena

ame Kela e noho ana, a hooweliweli mai la i kela ma , Va . hine, ma ke kau ana aku i ka pu panapana iniua o ] ; . ;i , kauoha aku h% e hele no ka hale malalo, me ka wala.it; make auanei, ina kela ano iho la, i lilo ai na wahine clr.a • pio na Haka Kenede. No Mr. Kaila hoi, maloko* no oia o ke keena hoopik,. , KJ hale malalo kahi i noho ai, ma ka manawa i hoea aku ai v Kenede,' a kau aku la i ka pu panapana imua ona, me k ( oha ana aku, e hele noloko o ka halekuke, a malaila i ia ai i ke kaulla elike me ia o ka loaa ana aku ia Niko'.,. V )i t kona kokoolua. I ka maopopo ana, o ke kumu, i hoopaaia ai o kela ma'i kau. wa ekolu e Haka Kenede, kauoha aku la o Mr. Maku lakou e hoi no ka hale malalo, a olelo mai la ia Xikn!a o p ari j i ka puka a pua, a o laua wale no ke noho iloko. "O ka hoea. ana o kela kanaka maloko nei o ko'u nr j. { ninau pohihilp loa ia," i hoomaka mai ai o Mr. Mak , ( f kamailio, i ka, manawa a Nikola i hoi aku ai a noh. :r ua pono mai o k»na alo. E nanea ana no au ika noho ma ka puka aniatii. nu k ;i Vi - na ana iwaho, miko'u haupu mua ole, e hoea koke mai ar. ~l a 0 ka'u e nooit-Do mau ana, no mahina ae oia e hoea n. i: ai pela i palaka pu ai ko'u noonoo; a ia'u nae i huli no ai n 1 kahi o ka piaka, e ku mai ana ua kanaka nei, me ke kai: a jJ mai i kana pvt panapana imua o'u. "Ua wehe oia i kona mau kamaa, nolaila aole he !:i K i ia'u ke hāna aku, oiai aia no ka'u pu panapana mal. .k.. ume o ke pak;iukau kahi i waiho ai, e hiki ole ai ia'u ko kii aku. Kauoha mai la oia ia'u e kau ko'u mau lima iluna. oka hook 0 I wale aku no fca hana pono ma ko'u aoao, me ko'u mm.iaka ana aku nae ihiiua ona, oiai hoi ko'u mau niaka, e nana nna j kahi o ka puka. "Maopopo'aku la no paha iaia ka manao o kela nana ana a'u i ka puka, ua aioke ae la oia i ka akaaka, me ka pane ana inai ; "Mai mana<o oe e Makuaia, he mea kekahi e hele mai ana e kokua ia oe, o kaua wale no ia e noho nei maloko o keia rumi, alaila ninau aku la au iaia, i kana hana i makemake ai, alaila hoomaku'e ihe» la kona mau maka, me ka i ana mai. "Ua ike no oe i ka'u mea i makemake ai," me kona wehe ana ae i kekahn kaula me kona linia liema mailoko ae o ka pakeke o kona lolewawae, a hauhoa mai la i kuu mau linia a ne kuu wawae, m»e ka huki ino ana aku a haule ana au ilaK> .»ka papahele, a i hoike aku au ia oe e Kikola ea, ua like maoli kela kanaka me ke diabolo kona mau ano, aole loa he wahi aiuha hoa kanaka iloko ona. "Hookikina mai la oia ia'u e haawi aku i ke ki o ka pahuhao; ua hamaana no nae ke pani o ka pahuhao, elike no me kela no au e i'ke aku la. No ko'u pane ole aku, hele okoa f i la oia a peku i kuu aoao me ka ikaika, me ka hoopili loa mai i ka pu panapana ma kuu poo, o ka manaolann wale no iloko o'u i kella manawa, o ia ka hoea mai o kekahi kokua, iloko o ko'u wia o ka poino. "No ka han:i mau mai nae o kela kanaka i ke peku ia'n. me ka nele loa, o hekahi wahi hoailona, no.ka hiki mai o na kokua, ua haawi okoai aku au i ke ki iaia, a o ka mea ehaeha a'u e hoike aku nei i& oe, o ia no ka loaa ana o kela palapala a niaiu o ke kakauino;i ana iaia; nolaila aole he hana aku i koe. koe Wale no ka ana aku mahope ona, aple no oia i mamao loa, no ka mea he hapalua hora wale ae nei no i hala, i haalele iho ai oia i ka hale nei. j "E liele koke: oe e Nikola, e huli iaia, a owau pu no kekahi | e huli aku ana iaia ahiki i kona loaa ana, a ina no kona ikeia, mai hoohakalia, i ke ki ana aku iaia, ina no ia he kumu nona e make ai." "Ua kelepoo:» mua aku nei au i ka niakai nui, aoie he lomi 0 ka nianawa e kakali aku ai, e hoea mai ana oia me konaA* kanaka no Pohn.ku Eleele nei," wahi a no ka hoak.ua 1 ana mai imua e» Mr. Makuaia, aole he manaolana no ka pakele 0 ka laua pio. "Aole o'u makemake, e komo pu mai ka makai nui, mn kn'a hana, i pili wale 110 ia'u ame Ilaka Kenede, ua hiki ia kaua elua wale no k<e. lawelawe i keia hana, me ka malie ioa, mo ka ike ole mai o k:a lehulehu." "Ua hoike ak.u nei au i ka hana i inakemakeia ai ka makai nui ame kona i>uali makai, nolaila aole au mau ku»e an.i niai 1 ka'u mau meai apau i hoolala ai, no kou pono e kuu haku." alaila hoomaka aku la o Nikola, e hoakaka ma ke. ano m;:. i ka haunaele i ala ae mawaena o na kanaka hana o kaln «.!•- papa ame ua o Nikola; eia nae me he mea la, i ka nana aki;, he uuku loa na mea i komo mai iloko o ke poo o Mr. Mak ;aia, |o kona pilikia \yale no ka mea ano nui iaia, a o ia kana > ke jkamailio ana mai: j "Eia wale no ka'u kauoha paa ia oe e Nikola, ehm .ikeie loa oe, no ka haaia a kela kanaka o ka hoea ana mai e ikt i keia la, pehea la. ia e Nikola?" "Ua pono ia, nolaila o ka kaua wale no, o ia ka ho k i ' ana aku o kona meheu. Mawaho ae <2 ka kaua ! me Haka Keneeiie, e noonoo pu mai oe e Mr. Makuaia, .i<>!r he | pono o ke kaa aku o ka hale olopapa malalo o ka m.i i: ** jkela poe kanuka hoohaunaele, pela iho ia au i mak< ike ai i na kanaka o ke aupuni e hoea mai, no ka hana a Kria P°e kanaka, e ifee auanei oe, iloko o ka manawa pokole 1< >a. e hoea mai ana, lakou no kou*home nei, a hao i l« u "'.au waiwai apau." j Ika haawi ana mai o Mr. Makuaia i kona apono. ina inea lapau a Nikola i kamailio aku ai iaia, o kona haalele ih«» la no lia i ka rumi, o Makuaia, a oili aku la iwaho no ka h 'k e noho inai ana o Mr. Biere, e kamailio ana no me ka niakai nui, me kona hoakaka ana aku i na mea apau e pili ana, i ka lioohaunaele o na kanaka hana, a haawi mai la no hoi ka makai nui i na hooia āua, no ka hoea mai o kona poe kanaka iloko o ka hora hookahi. mai keia manawa aku. E hoike aku oe i ka makai nui, e awiwi mai, me ka hooka'ulua ole, a e hele mua mai oia no kahi o Mr. Mak-;.va. no na kauoha e pili ana i kana iliau hana," i kamailio a 1 : o Nikola ia Biere, e hoike aku i ka makai nui. Ok I ka ike ana o Nikola, ua hookoia kana mau mea a| * makemake ai e Mr. Biere, hoi hou mai la oia noloko o ka ru:ni o kona haku, a o ia kana i ninau aku ai ia Mr. M,akunia: Heaha ka Haika Kenede mau mea oke kamailio ana i* oe ?" He nui loa k<tna mau mea i noke mai ai i ka niele i;t u.' a niele mai oia i na mea e pili ana ia oe ame Beka Katnerona : hoi na mea e pili ana ike dala, ame ka nui o ka'u mau 1 : hooia aku ai imua ou, no kou mahele. Ua oi aku ke ino 1 c a kanaka mamua o ke ino o ke diabolo, a ua hooia mai oi-i o.u, e hooMo aku ana oia ia oe ame Beka Kamerona. 1- ai: pio malalo ona-" Hopu ino aku 3a o Nikola ma na poohiwi o Mr. M. * a ninau aku la: "Heaha kau mea i kamailio mai nei.* c anei oe i kuhihew a, ma kena mau olelo i puka mai nei ni.v K u waha mai?" He mea oiaio, iloko oka nui ona pilikia i kau aku ; : a o Nikola ma kela Ja, ua palaka pu maoli kona noonoo n. f Ka Kamerona, kana «iloha, akahi wale no a ala mai la na h" "' 3 ' nao ana iloko ont\, no kela kaikamahine opio, i ka wa <1 Makuaia i hoakak a mai ai, no na olelo a Haka Kene<ic. <■ ana no ia nei ame. Beka. "Pehea i loaa akiu ai ka ike ia Haka Kenede no Beka K, rona?" — He ninau hiki eile kena ia'u ke pane aku, koe wale n<> -• 'n' hooia ana mai, aia |cela kaikamahine malalo o kona malu." (Aole j pauj