Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 37, 14 September 1922 — Page 4

Page PDF (1.49 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

IKE HOU LA MOLOKAI NUI A HINA,

            Piha hauoli na ohua makaikai ia Molokai i ka Savati iho nei, o ka holo nui ana aku maluna o ka mokuahi Kilauea. Ho@a 9 o ke kakahiaka aku no ke awa, a i ka huli ana o ka ihu i ka Nuku o Mamala.

Kani i ka pele a ke kapena,

Kue naueue na paahana,

ka niniu poahi a ka huila,

Ha`uha`u ka mahu mukiki hiohio,

Huai pau na alewai mahope,

Ka ua mea hoonioni wale,

Me he @e@e aukai la,

Ka hihi palanehe i ka ilikai.

            Aole i liuliu kaalo aua mawaho o ka boe kaulana, no Laeahi ka ihu o ka moku.

            Eliike me na mea i hoomakaukauia no ka hoolealea ana i na malihini, the hoohauoliia ka lehulehu e na lep kani hooni puuwai o na puukani o keia huakai. Mamun ne o ka hemoaua o ka pili me ka uwapo, ua hoomaka ka pii mau o na himeni u1i, lohe ole ia i keia mau la. Ua himeni wale ia n ahiki i Kawaihoa, hoomaha, i ka ua mea, he oaoala launa ole o ke Kilauea, me he ekake la no Kona.

            Nui ka nani o ka aina nei, ke nana mai ma ka moku. Ahuwale na @abi pili kahakai, pela no hoi me na wai kiekiena, me na awawa. Hiehie launa ole ke kulana o ka aina mai ka oioi o Laeloa ahiki i Makapuu. No ke kipehi kilihune a ka ua i na pali, noho mai ka punohuula i ke kilakila launa ole.

            A Kawaihoa, ku ka ihu o ka moke no ka Lae-o-oa-Laau. Ia hele ana aku, mamlui o ke ano oehuehu kuakualau o Kaiwi, ikeia aku la ka poe e hikimo ana i ka uhi a ke poluea.

            I ke Kilauea e kaalo ana mawaho o Laeahi, ikeia aku la kahi kakalina kialua o Palamaira e opeapeaia mai ana e na ale maokioki o Kaiwi. I ka nana aku, me he la, he hookahi no wahi e auku ai, a kimo iho iloko o ka auolo ale. Hai mai ana kahi poe, i ka hora 7 o ke kakahiaka kona haalele ana, a e holo makaikai apa no hoi me kana mau ohua haole, Ma ka nupepa hoi o keia mau la iho la, ua huli hoi mua mai ia i ka @apalua moana, mai@uli ka o kekahi pilikin i loaa i kona enekini.

            Kokoke i ka hapalua o ka hora 11, hoopilipili aina ke Kilauea. Ua komo i ka la`i lulu o Ka Lae-o-ka-Laau. I ka lelele mai a ke puhikii, me ka malolo, hooho ana ke kamaaina "Eia ae o Ka Lae o ka Laau la. E hoeueu mai hoi!" Ma keia wahi i ikeia aku ai ka waiho kahela mai o Kaluakoi. Ahuwale ke kaikuono o Kawakiunui malalo koke mai o Ka Lae o ka Ilio. Ike wale ia aku no ka aeone o Papohaku, is wahi a Lunakanawai Samuel Hookano o Ewa ae nei e holoholo ai i kona mau ka lana malie o ke kai makai o @aupoa. Hookahi no in malino aleale ole o ke kai a Kahaiawa, i ke one o Kamakaipo aluna pono aku o Ka Lae o ka Laau. A maluna aku no hoi olaila kahi puu kaulana o Khaapiilani.

            Ma keia wahi aku, lohe hou ia aku la na kahuli leo lea i ka hone mai, me he la i ka wehena-kaiao. Maanei no hoi ka meakakau nei, i hoomaka ai i ka`u wahi apana hana kuhikuhi, a ha`i moolelo pili no na wahi like ole o keia aina.

            Ia`u e kuhi nei i ka aina, hu ae la ke aloha i ko ke au kahiko poe. Ka piha kanaka mai ka uka a ke kaha. He mau kai hoi makai i auia mai ke kai aku o Kahalepohaku, Kapukuwahine, Kanalukaha, a k@ Hale-o-Lono makai poono o Waeli. Kaulana no hoi o Waieli i ka poe holomoke o ke au kahilo, i ke ku kiai mai mauka i ka maluhia o na kai hookalakupua o Hale-o-Lono, Kaumanamana, Hikauhi me Waiakane. O keia na kai i oleloia, ke hele ka malihini hooioi hookelakela ike lawai`a ma keia mau kai me ka manao e lawai`a. E ike io ana no i na kumui            a nui-paa pu o ke kai. O ka mea hiie nae ke kuu i ka upena apuni ua kumu i`a la, ke kii aku e pai i ka upena, he okala me ka oopuhue ka i`a. Ua nalo honua aku la ka i`a i ikeia ai. Hookahi no loaa o ka i`a o keia wahi, he hooponopono mua ma ka aoao o na akua o keia mau kai a maikai; au no komo ka waa. Pela ka oleloia e kamaaina.

            Ia makou e kaalo nei mawaho pono o Punakou, kuhikuhi aku ka au ia Maunaloa, kahi o na kanaka o Palaau huli makani (ma ka aoao ekau o Molokai) i hooliloia ni i poe laau kauila. Wahi a ka moolelo a kekahi poe kahiko no keia wahi: I kekahi wa lpohi i kaahope aku, aia hoi, e noho aua ma Kawailoa, malu na aku o Puu Iloi, he opio maamaa i na ika mokomoko, a o ka pookela o kana mau ika, o in no ka ulumaika. O umi-a-maka ka inoa o keia opio. E noho ana no hoi oia me kana wahine, i kulike no ke ano me kona. Ka u`i nohenohea i na maka onaona ume lilo ka manao o ke kanaka puni ai pua-kihei lehua makanonou.

            Aia hoi, ma ia manawa no, e noho ana ma Palaau huli makani, kokok@ i kahi kai kuono o Naaukahihi i ke one lele o Kawahuna, he kanaka opio kelakela no hoi ma na ike mokomoko o kela me keia ano, elike no hoi me Umiamaka, Oia nei hoi, he oi ae ka ikaika, a no Umiamaka hoi, aole i like kona ikaika me ko keia kaaka. Kakaikahi ka poe o ko Umiamaka wahi i ke i keia mea. Nolaila, i ka wawa ana o ka Umimaka piha ike mokomoko, ua hoounaiå mai la i on a la he elele, e hoike mai ana no ka makemake o ke ahikanana o kela kaha e hoopapa ai laua, a na ia nei no hoi e koho ka laua paani e hookukui ai. Ua hoko no hoi keia i ka ulumaika, a ua hooholoia ka manawa no ka hakoko ana.

            Oiai ua mau ahikanaua nei e hoomaamaa mau ana, elike no hoi me ke ano o ko ke au kahiko poe malama kapu akua, me kahilinai paulele nui maluna o ka mana o na akua, pela no keia mau opio i ui aku ai i ko laua mau kahuna. Ua a`o mai ko Umiamaka kahuna iaia, e malama loa i kana mau kuhikuhi, oiai, "ke ho`ike nei ke akua iaia, aole i lihi launa aku kona ikaika i ko kona hoa mokomoko; aka, ke hooko oia i na kuhikuhi apau, e loaa no ka lanakila maluna o ka hoa paio.

            Ia wa hookahi no, ke hoike la no hoi ke kahuna o kona hoa paio, he oi ae kona ikaika i ko Umiamaka, nolaila, aohe kahalua ana. He hooluhi makehewa wale iho no ka hooopapau ana ma na mea liko ole no ka hoomakaukau ana no ka mokomoko. Nolaila, ua hoopalaleha oia, a ua noho palaka.

            No Umiamaka hoi, ua hoolohe oia i ka kona kahuna. Ua huli oia a loaa kana wahi puaa hiwa paa, a i ka hiki ana i ka wa o ka hookuku ua pii aku la o Umiamaka a i ke poo o kahi owawa malalo aku o puu o Kukui, e kokoke la i ka piko o Maunaloa, pee. Maluna pono o ua wahi owawa nei ke ala e pii mai ai o ko kela aoao a iho ma ka aoao malalo nei.

            Hoomanawanui o Umiamaka ahiki no hoi i ka hapalua oi, o ua po pouli haalele loa no hoi. Lohe koliuliu aku nei keia i ka hauwawa mai o ka leo kanaka. O ka poe keia o ua hoa paio nei on a. Lilo ke kapu o ka huakai hana i mea ole ia lakou. O ka hula me ka uwauwa haakei wale iho la no ka hana. Ia Iakou i hooko mai ai, ke hoomanawanui nei hoi keia i ke kalokalo i kona mau akua, me ka paa puliki malie no i kahi puaa ana. I ko ia nei ike ana aku i ka enemi on a, upiki iki iho nei keia i kahi puaa ana. O ko ia la alala ae la no hoi in. Ia wa koke no, i puhee ni na akua o ua hoa paio nei on a, a lilo ana lakou apau i poe kumulaau kauila. O ko ia nei pea iho la no hoi ia a hoi ana i kauhale, me ka ike ole o kahi poe o kona wahi. O ke kahuna wale no ka mea i ike. I ke ao ana ae, kakali aku nei ka lehulehu, a o ka hoea ole mai o ka hoa hookuku on a, a hala loa ka manawa hooho ne ae nei no hoi ka poe, ue lilo ke eo iaia.

            He nui wale aku na mea e pili ana ia Maunaloa me ka ululaau kauila. Eia i ka poe ike lapaau o ke au kahiko ka o@ aku o ka paanaau.

            A pau hoi ia, kuhikuhi aku nei au i kahi puu o Kaana, kahi hoi i kaulana i na mele i na Lehua o Kaana. I nei kahi i oleloia, malaila i hookumuia ni ke a`o ana i ko ke au kahiko poe i ka hula o kela ame keia ano. A maluna aku no hoi o keia wahi, kahi i noho ai o Ku-a-Pakaa, a a`o i na kane me na wahine i ka mahiai, ke kuku kapa, ke kukulu hale, ka hilo aho, a`i na hana no apau e loaa ai ka ai, ka i`a me ke ola o ka noho oluolu ana. Nana no ka e n`o i kona poe i ka lawai`a ma na kai kapu i hoike mua ia ae nei.

            He lehulehu na mea hoonanea pili i keia mau wahi. O ka haiki hoi o ka manawa me ke kuleana hiki ke neia ma keia mau kolamu.

            I ka hookokoke ana i Kaunakakai, kuhikuhi aku nei au i ka uluniu a Kamehameha V i kahakai o Kalamaula. Ke manao nei kekahi poe kamaaina na Kamehameha V io no keia uluniu i kanu. Aole o ia ka oiaio. Na Maea (Myer) makua i kanu i kona wa opio, i ka noho pu ana ae me kana wahine. E noho ana oia ia wa e malama i na `aina o ke alii, ma ke ano akena. I ka makahiki 1854. Kuhikuhi pu aku no hoi au i kahi o na aina hoopulapula e kamailio nui ia nei.

            Ma keia wahi aku ahiki makou i Halawa, aole mea ano nui, oiai, ua kamaaina mau ka poe i ka ike mamuli o ka holo pinepine maluna o na oku ma keia mau kai no Maui me Hawaii. Noleila, e mioi aku ka kakou hoonanea no Halawa.

            Ia makou mawaho ae o Pukoo, i nana aku ka hana, aole ka home nani o kuu hoaloha Mr. Edward K. Duvauchelle. He hokele nui kona  ka hoomanawanui like ana me kana aliiwahine me na keiki. Hookahi no holapu ana a ke ahi, he lehu kahi mea koe. Ohi ke ahi i na mea apau, a koe oloho kuu hoaloa me ka maua ohana. Nui ke alhoa ia laua me na kaiki a makou. I ka lohe ana o ka poe o ka moke i ka moolelo pili no Eluene, nui ke aloha o na malihini. Mamuli o ka lohe ana o na haole i ko Eluene au ana i ke kai, pae i Mokuhooniki, ua hooholoia ka moku a kokoke ilaila. Ua lehu lehu na malihini i paikii.

            A kaalo makou mawaho o Kapuupoi, huli i Halawa, a ike aku la makou i ke kau mai o na wai kaulana o Moaula. Ma keia wahi no hoi i loheia aku ai ke mele kaulana o keia mau wai e himeniia mai ana e o`u mau hoa aukai, me ka nani lua ole.

            Pinepine makou i holo makaikai iho nei i keia moku, aole nae i ikeia ka nani o na pali Koolau o Molokai elike me keia la. O ke kumu, ua ua mua iho ouka, a ua kahe ka wai i na pali. Ia makou hoi e kaalo nei makai ae, pai ae la na ao ohu, a ka!i i ka lewa a ahuwale ke kuahiwi, a ike pono ia no hoi na moali wai e kakalie ana. He elua wahi oi loa aku o ka nani, i Papala a i Oloupena.

            O ko Papala mau wai elua, ua kahe iho me he huapalapala "V" la. Hoomaka mai ke kahe ana ma ke ano kaawale no, mailuna mai o ka pali a hui i waena pali. No ka uliuli o na pali, hui hoi me ke lilelile o ka wai, he oi aku a ka u'i launa ole. I ka hapalua pali no, nalo keia mau wai, a oili hou ilalo kokoke i ke kumu o ka pali, me he pauku lei momi la.

            He wai wale no na pali. A ia makou e holo nei, hooho ana ka poe mamua o ka moku. "E, kela mea kupanaha e lewalewa mai la i ka pali. He mea keokeo nui." i  ko`u nana io ana aku, ike akua la o ka wai kupanaha keia o Molokai. Ua kahe he wai nui mailuna mai o ka pali o Oloupena. Ua hele iho ka wai a hapalua like o ka pali, puhi hou ia e ka makani a hoi iluna. Ke nana aku ma keia wahi a makou e holo aku nei, ua kohu koko nui loihi e lewalewa ana i kaupoku hale, a i hoopiliia hoi i ka pali. He mea keokeo nui loihi oloolo i ka pali. Aia keia wahi mawaena o Wailua me Pelekunu. I ko makou hiki pono ana mawaho ae o Oloupena, ike pono ia aku la ua wai kupanaha nei, i ke kahe iho a hapalua like o ka pali, hapai hou ia e ka makani iluna-aole wai e ikeia aku i ke kakahe ilalo. Eia hoi, malalo loa iho, aneane no e pili i ke kumupali, e moali ana he wai kahe holo hio a, mai keia wai mai, e kakahe ana hoi aneane 15 paha mau moali wai liilii. A ke nana aku i ke kahe ana a ka wai, ua ano like no me ka maka upena. Nui ka nani.

            I keia holo ana a Kilauea, aole i komo mawaena o Okala me Kalaekiloia i Waikolu. Ua komo makou mawaena o Okala me Mokapu. Nui ka makemake o ka poe e komo ma ke kowa a makou i hele mua ai, eia hoi, aole ae o na on a no lakou ka makou i ko makou Kapena e komo malaila. Oiai aole o Kapena Lui Self i holo me makou i keia hele ana.

            He nani wale no keia a makou e hele nei, ahiki i Kalaupapa. Ilaila makou, hiki ole ka paa i ka waimaka a ke aloha i ka ike aku i na kamaaina o ia aina aloha, e kuku nui mai ana mauka-o kane, ka wahine me keiki, me ko lakou puali puhiohe. Ia makou no hoi a kuu ka heleuma, hone ana ka leo hoohenoheno o na manu o Kalaupapa. No ke kokoke loa o ka moku i ka aina, ua hiki ia makou ke lohe aku i ka leo hauwalaau o kouka poe. A, no ka pa mai hoi o ka makani mauka mai, ua lohe ohe mai kouka poe ia makou, ahiki wale i ka la`i ana o ka makani. Ia manawa i haawi aku ai kuu mau hoahele i ko lakou aloha ma ke mele ana i kekahi mau mele kahiko u`i, me kekahi mau hula nani. I o`u mau hoa e himeni ana, ua hoomaopopo no makou, ua loheia w ko uka poe, mamuli o ko lakou pa`ipa`i mai me ke kahea mai "E hana hou mai". Aloha no! Hookahi a makou wahi kanaka i ike aku e hula mai ana, i ka wa e himeni hula ana ko makou poe. Aloha wale aku no! Nui ka olioli o ka poe makaikai. He hapalua hora ko makou ku ana maanei, a huli hoi mai.

            No ka malie o Kalaupapa, ua holo mai elua mau wahi kanaka malama o ka waa, a holo kaapuni ia makou. Walaau aku no hoi makou ia laua me ka haawi pu aku i ko makou aloha i na ohana, me na makamaka o ia aina aloha.

            I ko makou huli hoi ana mai, ua haawi aku au i kekahi mau olelo pili no ka hana maamau a ka poe aloha i ko kalaupapa poe, a ua lulu manawalea mai ka poe malihini, he mau kenikeni, a piha no ho`i ke $27.85, nui kela. O keia huina dala e hoounaia ana no ka waihona hoolaulea o ko Kalaupapa poe.

            Minomina nui au i ka manaoino wale o ka Lunanui o ke Kahua Ma`i. Eia kana ino awaawa i haua mai ai: Mamua o kona hoi ana aku nei i Kalaupapa i ka Poalua o keia pule iho nei, ua ninau aku au iaia inapaha he kumu ku-e kana i ka lele aku o ko`u mau hoahele o ia ho@: i ka lele o ka poe himeni a i ke awapae no hoi e himeui hoolealea aku i ko Kalaupapa poe, a hoi mai no-me ka huikau ole aku. Ua pane mai oia i kekahi mau olelo oolea me ke pahenehene pu mai ia`u ame ka olelo ino i ka hui mokuahi. Ua hoohoka mai oia ia makou. Hawaii, a i ko Kalaupapa pu no hoi. Ke noho nei oia me ke ai hookano i ka loaa auhau o ke aupuni. Na ke aupuni na mea apau. O ka poe ana e hoihoi ai, ua aeia e ka Papa Ola e lele i Kalaupapa, e hoi-a kona hale noho pu, a ai i ka ai a ke aupuni, moe i ka hale o ke aupuni. Ia makou Hawaii i aloha i ko makou ewe ponoi ,o ia aina o ka ehaeha, hoole manawahuaia mai. Heaha la hoii nana aku iamua. He au ko ka manawa. He haole paikii ka`u i ike pono, ua lele mai ka moku aku, o Kilauea no, ma ka la o Augate, ua noho i Kalaupapa, a he paikii ka hana-he mau kiinioni-i mea huli dala nana. Aole ke`ake`a o ua Luna nui nei.

            Haalele aku makou i ka hora 5, a huli hoi mai, me na hoomanae aloha i ko Molokai apau.

            I ke poeleele ana iho, mahope o ka paina ahiahi, ua malamaia he anaina hoolaulea no na Hawaii me na malihini haole. Ua meleia na mele nani o kakou nei o ke au i na alii. Lehulehu na mele i himeniia, a`u i lohe ole ai no 30 makahiki a oi. Nui ka nani me ka mahalo pu o na mea apau. Hauoli puha ne hoi ko`u puuwai i ke kulana haaheo o o`u mau hoahele-ua leae a ua keonimana ma na ano apau. Ualauna pu mai na wahine haole koikoi me koi`u mau leae, me he la, he hoookahi wai o ka like. Pell@ no hoi me na kane. A o makou poe kane Hawaii no hoi, ua launa pu aku me na Eva o Ali@a N@ui ka nani.

            O ka panina hope no hoi o na lealea o ka huakai, o ia no ka hula alaapapa maoli o ke alakai ana a Mrs. Ruth K. Lilikalani. I ko makou hoopilipili aina ana mai, mawalo aku o Makapuu, hoomaka ka hula. He ekolu mau kaikamahine u`i kahikoia me ka aahu piha o keia oihana a Laa. I hula wale ia mai no a kaa mawaho o Waikiki ae nei, pau no hoi. Nui ka mahaloia o keai poe, mamuli o ko lakou kapao ana i na mea ano kahu ole e @oowahawahaia ai. O keia nani o ke au kahiko o ia ka lakou i ku@ mai. He wali a he u`i maoli no. No ka nui o ka nani me ka poahi o ka lawena, ua hiki ole ia mi nei ke paa iho i ko`u oni pu ana. No ka moku paha hoi kahi i ka hoonioni ae i ka uwila makeneki.

            Ma keia huakai, ua hoohauoli nui ia ko`u naau i ka ike ana iwaena o ka poe makaikai, ka Hon. Henry C Hapai, puuku o ke Teritore me kana lede, Mrs. Alieo K. Hapai, Miss Hapai, Kaikuahine o ka Puuku, Mr. Chas. Lake, Mr. William Kahikikolo, Mrs. Julia H. Laanui, Mr. A. C. Bishaw, Mr. C. Bishaw, Prof. Chas. P. Kaleikoa o ka puali puhiohe, Mrs. malie Auld, Mr. me Mrs. Henry Heanu, Mrs. Mary Ann Kaleikau, o ka Hui Himeni Lei Mamo; Mrs. Keliana Bishaw me Mrs. Nellie Young o ke kalapu Leilani; Mrs. K. Lilikalani, Mrs. Leinani Akiona, Mrs. Hilda Ingram, me Mrs. Malie K. Smith, o ka pa hula "Kanoolani".

            Mamuli o ka nani o na himeni me ka u`i hoi o ka hula ua loaa mai he ololo hoohauoli ia`u, aia a hoea mai ka mokuahi hou o ka Hui Inter-Island, alaila, e lilo ana ka haaheo o ke hoolaulea ana i kona mau oneki i na lede me na keonimana o na kalapu i hoikeia ae la.

            Ke hoomaikai nei au i o`u mau hoa aukai i ka nani me ka hiehie o na hana apau, a ua lilo hoi i mea mahalo nui ia e na malihini makaikai apau, a pela pu hoi me na haku on a o ke Kilauea:

            Me ke aloha,

                                    W.J. COELHO

NA ONO HUIKAU O KA UANOE O KOLOA

            Hala ole ka lima o na u`i o Po`ipu i ka paeaea hinalea, poopaa, upapalu, aawa, a pela wale aku; he miomio ke kiina, he hiu a wela ka lawe ana, e kulana ai ke au o ka hoe; kani ka aka a ua mau u`i piha eu nei, ua hele no hoi ka piko o keia mau i`a o keia wahi; malia pala he haanui wale iho no nau, i kumu e moni ai ko lakou nei haae. Poipu beach no ka oi!

            Lululima pu iho la ma Koloa nei me Mr. ame Mrs. Wm. P. Jarrett, ka moko elele a ka Aoao Demokarata, a hoakula pu hoi o kou meakakau nei, oiai ko maua mau la opiopio ma ke kula nui o Sana Lui, he o ia mau no na pua iluna, ame kela kulana nani hiehie, ke ano mau o ke kanaka u`i, aohe manu kau ole,

Lei ohu oe, nani hiehie,

Imua a lei i ka lei o ka lanakila,

Nau i honi a hoomau,

I kona ala onaona,

Lei, lei, lei,

 

EIA KA

BORTHWICK UNDERTAKING CO.

i keia wa ma na Alanui Nuuanu me Kula Kelepona 1325     

Home 7883.

 

O NA HAWAII

            i makemake i ka pomaikai o ke Kanawai Hoopulapula o Molokai, e hoolako ia lakou iho no ka holomua ma ka loaa ana ia lakou o na Lako Mahiai me Hanai Holoholona ma keia hui kamaaina. Ke malama nei makou i na Lako Hana Maikai Loa, pela hoi me ke PENA SHERWIN-WILLIEMAS, ka mikini Umi Waiau DE LEVEAL ame na lako pili i ka home o na ano apau.Maloko o ko makou Keena o na Lako Paani e loaa no he ahua o na pu liilii ame na raifela maikai.

E.O. Hall & Son, Ltd.

 

            Lei ana oe i ka lanakila,

Hiki aku i ka pahu balota,

Mai paina ia Haalilio.

Ma ka la 27 o ka mahina i hala, ma ka luakini o Koloa, i kohoia ae ai na luna nui hou o ka Ahahui Kaahumanu ma keia apana, no lakou iho keia mau inoa:

            Mrs. Emma Nelimaile, peresidena; Mrs. Luey Hamauku, hope peresidens; Mrs. Julis Macomber, hope Kakauolelo; Mrs. Jon Cockett, puuku; Mrs. Henry Blaker, lunahoola; Mrs. Mele Piimoku, kahunapule.

            O keia ae la ka poe i waeia ma keia halawai ana, a koe aku na komite aole i waeia, mahope iho o ka hookuu ana o keia halawai, ua naue aku la na mea apau no ka hale hookolokolo no ka hoopiha ana i kowaho ialoko; oiai he wahi paina luau liilii no keia, i haawiia ae e na kaikuahine o keia ahahui ame na iala o ka Ahahui Kamehameha, mahele o Kaumualii.

            Malalo o na hooponopono ana a ka Hoahanau J. Naleimaile, ua ai a lawa, aohe hoopaaapaa, no ka mea, ua hoi keia ame keia me kahi puolo.

            Malaila pu ae na hoahanau o Hanalei, Kilauea, Kapaa, Lihue ame ko Waimea, Kahi i hoonuu ai i na ono like ole.

            I ka maona ana o na mea apau, ua kaheaia ka halawai Civic Club no ka noonoo ana i kekahi mau kumuhana ano nui i noho lunahoomalu ia e ka Hoahanau W. O. Crowell, a hookuuia na hana me ka maikai.

            Ua lawa keia mau kohi kelekele a ka puukolu, a uwila hou aku no.

            Me ka Lunahooponopono no ka mahalo a nui, ame na keiki hoonohohua kepau o kou papapa`i ko`u adieu.

            Owau no a mau,

                                    PETER KAMANO SR.

 

HOOKAHI WALE NO MA`I HOU I KOMO AKU I KE KAHUA MA`I

            Hookahi wale no ma`i hou i komo aku i ke kahua ma`i @ Kalaupapa i ka hoike a Jack McVeigh, ka lunanui o ke Kahua ma`i ma Molokai o ka waiho ana ae i ka Papa Ola. E hoakaka pu ana maloko o kana hoike 439 ka nui o ka poe ma`i lepera i malamaia maloko o ia kahua ma`i i ka makahiki a he 43 ka nui o na ma`i i make.

            Ehiku måu keiki i hanauia mai iloko o ia manawa, elua o lakou hookuuia aku me ka ohana, o ke koena iho ua hoihoiia mai i na home ma Honolulu nei, a 450 ka nui o na ma`i i hoonohoia aku maloko o Bishop Home, ka Baldwin Home a ma ka Bay View Home, a he 21 maloko o ka halema`i, o ke koena aku o na ma`i maloko o na hale liilii ma o a maanei maloko o ka apana o Kalaupapa ame Kalawao.

            I kulike no me ka hoakaka maloko o ia hoike a Mr. McVeigh 207 mau ma`i ma ka halema`i ma Kalihi, a e kukuluia aku ana i hale hou, ke hoolalaia mai nei no ia hale hou, mamuli keia o ka pihakui loa o ka halema`i mua i na ma`i.

 

HOOLAHA HALAWAI PA ILINA O MAEMAE

            Ke kauohaia aku nei ka poe apau, he kuleana pa-ilina (plot) ko lakou, ma ka pa-ilina o ka Ekalesia o Kaumakapili, ma Maemae, Honolulu T. H., e hui ae me na Kahu Waiwai o ka Ekalesia Hoole Pope o Kaumakapili, ma ka Hale Halawai o Maemae, i ka auwina la Sabati, Okatoba 1, 1992, hora 3, no ka noonoo pu ana me lakou, maluna o ke kumuhana e pili ana, no na Kanawai, o na aina Ilina Kanu o ka Ekalesia o Kaumakapili.

PAPA KAHU WAIWAI O KA

EKALESIA HOOLE POPE O KAUMAKAPILI

WILLIAM K. KOPA

Kakauolelo

6521-Sept. 14, 21, 28

 

KE HOOKO AKU NEI AU I KA MAKEMAKE O OUKOU E KUU LAHAINA

            Kuu Solomon Hanohano; Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa; Aloha nui oe: -E oluolu mai i kekahi wahi kaawale o ka pepa a kaua, no ke kukulu manao maluna ae.

            Mahope iho o kuu noonoo pono ana, i ka oukou palapala nonoi holo moho e kuu Lahaina aloha, ua hooholo iho la au e apono aku i ka oukou nonoi ia`u no ke alualu ana i ke kulana moho lu@@@ akaaina@@ no ke Kalana o Maui.

            Nolaila, ke hooko nei au elike me ka oukou i lia ai, ma ke kakauinoa ana i ua palapala la ma ka la 4 iho la o Sept nei, eia me a`u ka likiki hooka o $10.00, ame ka hoike e apono ana i ua palapala la, mai ke Kakauolelo mai o ke Teritore o Hawaii.

            I nui ke aho e Maui o Kama. E Molokai Nui a Hina e, no`u hoi kekahi lei kukui e Lanai hoi i ke alo o kuu aina e, ho mai hoi no`u kekahi kapa ahuula.

            I nui ke aho a pae kakou i ka aina paa e hehi iho ana ia o na wawae ua ooleo na lakou nei no hoi pa na kakou aku no hoi pa.

            Aloha oukou a nui me kuu kapena opio, ame na lede o ka papapa`i o kuu Kilohana ka welina pau ole.

            Me ka haahaa

                                    C. K. MAKEKAU,

Lahaina, Sept. 8, 1922.

 

Mau Apana Aina Kuai

$300- Lot 50*100, Kapahulu. $20 down, $10 per month.

$500- Lot 50*200, Ocean View, corner Mauaaloa ana 19th Ave. $20 down $10 per month.

$650- Lot 50*150, 19th Ave., near Mauna Loa. $25 down, $15 per month.

$525- Lot 54*100, 7950 sq. ft. 13th. Ave., near Wilhelmina Rise. Two blocks from Kaimuki Theatre. Marine view. $29 down, $10 per month.

$850- Lot 45*84, near Waikiki, end of drainage canal improvements. Lot is cleared, on curbed and macadamired street. $40 down, $15 per month.

PAULO KALAUKA

(P. E. R. STRAUCH)

Alanui Moi, Helu 74, Mawaena o na Alanui Papu amo Betela.

 

Ka Pila GRADONOLA COLUMBIA

            Maopopo ka Wa e Pau Ai Na ka mea hoopaa nona iho e makaala ia ea nou. Ua hiki ia oe ke hulahula ahiki i ka huaolelo @@pe loa.

Uku Liilii ke Makemakeia

Thayer Piano Co.,

LIMITED.

148-150 Alanui Hokele

 

Perfection Home Bakery

Alanui Beritania ma ka aoao Waikiki o ke Alanui ea.

            Maanei e loaa ai ia oe na Meaono ono loa no ke kumukuai haahaa loa. Na Pai hua, Apala a pela wale aku.

Ua hiki ke hoolawaia n@ kauoha mai na kuaain@ mai.

Na Ahahui Manawale@ he emi loa ke kuai ia lakou.

 

HOOMAKA KA ONIPAA ME KA AILA CRUDE

            O kekahi o na kumu koi ano nui @ @@@@ kaa maikia, o ia no ka onipaa-o ia ho@@@@ ma mau ana ia i kona ano o ka hanai@@@@@@@ kona kino hooma-u malalo o na ano@@@@@@ hoohanaia ana o ka enekini.

            Ina e loli ana ka aila mai kona@@@@@@@@ hanaia ai- "hiki ole ke hoohanaia@@@@@@@@@ nui loa ai ka wela, o ka pau ana@@@@ kona lilo ana i mea hooma-u ma@@@@ wahi ninau, a pau no hoi kona wai@@@@@

            He oi ae ke ano onipaa o kekani aila crude imua o kekahi. No ka mea ma@nuli o kona hanaia ana mai na ano aila like ole mai, ua @@@ i keia hui ke koho no ke ano o l@ Zerolene e hanaia mai na aila crude mai, i loupono no ka hana i makemakeia.

KE ANO O KA HANA ANA I HOOPAAIA

            O ke ano o ke puhi ame ka hoomaemae ana i na aila crude i waeia, he mea ano nui loa, ka hoopilikia ana i ko lakou ano "pahee maoli ame ka onipaa. No keia kumu, ua hoohana maoli no makou, i ka makou ano kaokao loa o ka hana ana. Ma keia ano hana ua hoopuka mai la ke crude i ke Zeroline- e malama ana i ka "pahee" maoli ame ka onipaa o ka aila crude i waeia i kinohi i hanaia mai ai ia.

            Aole he wahi hoomaemae ma ke Kapakai Pakipika i hoohana i kekahi ano o ke puhi aika ana. Aole no he wahi hoomaemae e ae maloko o Amerika Huipuia i hoohana i aila oi aku, elike me keia hui.

            O ke Zerolene pololei no kou kaa e haawi mai ana ia i ka hoom@-u pololei e haawi ana i ka pahola ana aku o @lona mana ikaika kiekie, ka mama ame ka nui@o na mile.

Board of @@@@@@@@@@ Engineers

STANDARD OIL COMPANY

@@@@@@@

OI KA IKAIKA ME KA HOLO

EMI KA PILIKIA ME KA ANAI

MA O KA PAHEE MAIKAI

 

Ke hoike nei makou i k@o makou manaoio maoli no ke kumukuai i noiia mai o Ke Chesterfield kehaawi ana i ka maiwaiio kiekie loa no na kikalika Kawili Tureka i waihoia aku i ka poe puhipaka.

Liggett & Myers Tobacco Co.