Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 37, 14 September 1922 — Page 6

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He moolelo no

NA PUUWAI ELUA

A I OLE

Ka Hewa o ka Wahine---He Moolelo i

Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi

Noonoo o ke Au o ka Manawa

 

___________

 

            "Ma ka‘u nana aku, aole ou apono, no ko‘u pakela inu waiona e Miss Wakela. Ina he mea kekahi e hoao mai ana e hoouluhua i ko‘u noonoo, e ike no oia, ua like aku ko‘u hiena, me kekahi mea i uluhia i ka pupule. No‘u iho, aole i maopopo iki kou pili ia‘u" me ka noke ana iho o ua o Miss Kalani i ka aka haalo‘ulo‘u ka mea hoi nana i kono aku i kana wahine, lawelawe e nana pono loa mai maluna on a.

            "Aole anei ou manao, aia kekahi mau ano iloko ou, a e hoowahawaha ake ai au ia oe? Aole anei ou maka‘u no ko‘u lilo i enemi ino loa nou, mamuli o ka nui o kau mau mea i ike e pili ana ia‘u? Aole o‘u manaoio iki i kekahi mea, mai na kane a ha wahine, he poe hoopunipuni wale no lakou apau, a maluna ponoi iho no o o‘u ka‘u hilinai ana no na mea pono e hana aku ai.

            "Pehea, ua manao anei oe, e noho mai maloko nei, no ke ake ana, e hilinai aku au maluna ou, me kou hoohihia aku ia‘u, iloko o kekahi ano hana, e lilo ai au he luahi no ia mau hana? Ina o keia iho la ka papanaha au i hoolala ai ea, alaila he oi loa aku ka pono, e ku oe a hele mailoko aku o keia home, oi hoea ole mai ka manawa, e lawelaweia aku ai kekahi hana kipaku ia oe ma ke ano lapuwale loa."

            Me kona kakali ole aku i ka pane ma ka aoao o kana wahine lawelawe, ku okoa ae la ua o Miss Kalani iluna, me ka hopu ana mai i kekahi lima o Miss Wakela, a puliki iho la me ka ikaika loa, ua hele hoi kona mau maka a hulili, i kau a mea o ka piha huhu me ka inaina pu.

            Ua hele ka helehelena o ka wahine lawelawe a haikea pu, eia nae aole ka maka‘u‘ame ka hopohopo iloko on a, a o ia kana o ke kamailio ana mai:

            " E noho iho e MIss Kalani ilalo, a mai hoao e nohoalii mai ka inaina ame ka huhu maluna ou," wahi ana me ka leo kuoo. "Aole au e haalele ana ia oe, ahiki i kuu ike ana aku me kuu mau maka ponoi, ua hoea mai i ka hookoia ana o kou mau iini apau, a ua loaa hoi ka lanakila haaheo loa ia oe, ma na ano apau; a o ka mea oiaio no ea, aole loa o‘u wahi manao iki, e haalele hookahi iho ia oe, aka e pili mau aku au me oe ahiki i kuu make ana.

            "Aole o‘u makemake ia mea he dala, a no ko‘u ukuia mai paha, no ka‘u hana, he hookahi wale no a‘u mea nui, o ia ka loaa he home, e hoomoeia ai kuu poo i ka po, a he home hoi, e loaa ai ka‘u mau meaai; a maluna ae o na mea apou, ua makemake mau au e noho kokoke aku imua ou, ka mea hookahi a‘u i aloha ai ma ka honua nei."

            Kulou iho la ke poo o Miss Wekela ilalo, palulu ae la hoi na lima ma kona mau maka, me ka nana pono ana mai o Miss Kalani, me na manao hoohuoi, no ke ano o kela wahine me kona ninau okoa ana mai:

            "Heaha iho la ke kumu o kou aloha ana mai ia‘u? Aole o‘u makemake i kou aloha, no ka mea he hoowahawaha loa au i ka poie hookamani. E hoopau koke oe i kou uwe ana, o pii mai auanei kuu huhu, aohe mea e na ai!

            "Aole o‘u wahi lihi hoihoi iki ia oe, koe wale no ko‘u makemake e lilo oe i kauwa hooko pono i ka‘u mau kauoha apau; a e hooi loa ia mai ana ko‘u inaina nou, in a aole e hiki ana ia‘u ke kipaku aku ia oe i keia manawa, me ka maalahi loa. Aole o‘u hoihoi i kou uwe mai, a oki loa hoi ko‘u maopopo ana, he aloha kekahi ou ia‘u; nolaila e ku oe a hele i keia manawa mailoko aku nei o keia hale!"

            I loko o ka ikaika o kela mau olelo i hoopukaia mai e Miss Kalani, he mea kau la a wiwo iho o Miss Wekela, ke noho malie la no oia, me ka hoolohe ana i na huaolelo ku i ka lokoino ame ke aloha ole, i hoopukaia mai e kona haku, a i ka hooki ana iho o ka Miss Kalani kamailio ana mai, ia wa i pane aku ai ua wahine nei:

            "Auhea oe e Miss Kalani, aole au i manao, o keia ka manawa a‘u e huai ae ai i kekahi meahuna a‘u i hunakele ai no kekahi manawa loihi, aka hoi, mamuli o kau mau olelo ikaika, i kamailio mai nei, e kipaku ana ia‘u mailoko aku nei o keia home@ ua konoia mai au e hoike aku ia oe i ka mea oiaio loa, he koi kuleana ko‘u ia oe, no kou pili ia‘u e hiki ole ai i kekahi mana ma ka honua nei ke hoole mai."

            No kela mau olelo a ka wahine lawelawe, aaki iho la na niho o Miss Kalani i kona mau lehelehe, me kona nee ana mai nae a kokoke loa ia Miss Wekela, no ka makemake e niele loa mai i kela wahine, no ka oiaio o kana mau olelo apau i hoopuka aku ai mamua iho, aka pane mai la nae oia, i ka i ana mai:

            "Ua aneane loa oe e Miss Wekela e opulepule, ua olohewaia kou noonoo," wahi a ka hakuwahine o Kanale Hale, me ka akaaka ana iho o ke ano pahenehene. "Mamuli o kou ano luahine mai, ua auhee aku na noonoo maikai mailoko aku o kou poo, a ke hookamalii mai nei kau mau olelo e kamailio ai.

            "No na mea e pili ana i kau koi no ko‘u pili ia oe, ke makemake nei au e lohe i na hooiaio ma kou aoao, a e hoomakaukau pu hoi no kau mau pane, i ka wa a‘u e waiho aku ai i kekahi mau ninau imua ou."

            No ka minuke hookahi, aole e hiki ia Miss Wekela ke pane aku, me he mea la ua nohoalii iho ke aloha maluna ona, a ke haalulu wale la no kona mau lehelehe, me ka piha loa o Miss Kalani i ka nauki, me ka pane hou ana mai:

            "E aha ana ka hoi oe e keia lauhine, e noho mumule mai nei?" me ke keehi ino ana iho o kekahi wawae o ua wahine hookano la, a huli papu mai la hoi imua o Miss Wekela me na maka hiena.

            Leha aku la ka nana ana a Miss Wekela maluna o kona haku opio, alaila kukuli aku la malalo o na wawae o Miss Kalani, hiolo mai la hoi na waimaka ma kona mau papalina, a hooho ae la oia i keia mau olelo:

            "O e Miss Kalani kuu keiki, ka i‘o o kuu i‘o, a o ke koko o kuu koko! Aole anei e hiki ia oe ke hoomaopopo mai, owau no keia o kou makuahine ponoi, nana oe i hanau mai? Ina aole i maopopo ia oe ea, alaila mai nanakee mai oe me kou mau maka huhu, i ka mea nana i malama ia oe i kou wahi wa bebe, a i ae oe, nou kou hanohano, i keia la e kuu Miss Bela Kalani."

            Heaha la na olelo a Miss Wekela o ka hoopuka ana ae i ka manao o Bela Kalani, ua noke mai la kela wahine opio i ka akaaka pahenehene, me kona noho ino ana iho ilalo, aole no nae i lilo ia hana a Bela, i kumu e haawipio ai o Miss Wekela, a e hoomaka aku ana oia e kamailio, ua pane e mai la nae o Miss Kalani@ i ka i ana mai:

            "Auhea oe e Miss Wekela, he keu aku maoli no o kou piha i ka maalea ame ke akamai, ua like pu loa oe me kekahi wahine i maa i na hana keaka. E ku ae oe iluna, aole i‘o paha kou lilo he makuahine no‘u, e kena wahine hupo, a nele i na @oonoo maikai, in a nei no ka lohe aku o ka Haku Fanadale i keia meahou, heaha ana la kana e olelo mai ai nou?"

            "Ua lawa ko‘u hoolohe ana aku i kena @au olelo lokoino mai kou mau lehelehe mai e Miss Kalani! Ina e maliu mai ana oe i ka‘u mau hoakaka, alaila aole loa he mea pono e ike mai ko ke ao nei i na mea oiaio i pili ia oe ame a‘u, o lilo auanei ia i mea hoehaeha loa aku ia oe, aka o kekahi mae ia o na mea nani loa i ko‘u manao, a e hoopihaia mai ai kuu uhane me ka hauoli.

            "Owau i‘o kou makuahine ponoi loa, eia me a‘u na hooiaio, owau ka wahine mare a Alekana Kalani kou makuakane, nana oe i huli a loaa. Ua hiki loa ia‘u ke hooiaio imua o ke akea, he kaikamahine oe na‘u, a mailoko aku o‘u, i hanauia aku ai oe. Pehea e hoopauia ae anei kou mau manao kanalua, in a au e hoikeike aku ana i ka palapala i mareia ai au me kou makuakane, pela me na leka he nui mawaena o‘u ame kou makuakane? Ua makemake anei oe e ike i na leka a Sr. Leonada kuu aloha mua? O ka moolelo o kou hanauia ana, pela me kou lole bebe apau, ke waiho mai nei ma kekahi wahi paa loa, a ua nui na hoike ike maka, e hiki ke kokua mai ia‘u, ma ka hooiaio ana i kou lilo ana he kaikamahine na‘u. Pehea, ua makemake anei oe e ike i keia mau hooiaio, no ka polopei o ka‘u koi maluna ou?"

            "No keka@i manawa okoa aku au e nana ai ia mau mau apau, aka no keia manawa, ke manaoio aku nei au, ua hoike mai oe ia‘u i ka mea oiaio loa. Nolaila e kuu mama, ke makemake nei au e ike, heaha la ke kumu nui, o kou hoao ana mai e lilo i wahine lawelawe na‘u?"

            "Aole anei e hiki ia oe ke koho mai e kuu keiki? Ua nele loa anei oe i ka puuwai, i maopopo ole ai ia oe ke kumu oiaio loa, o ko‘u ake ana mai e noho maloko nei o keia home?"

            "Aole au he mea hiki ke heluhelu aku i na meahuna iloko o ke kanaka, a aole no au i hoopihaia mai me ka hauoli, mamuli o keia ikeia ana ae la, eia ka he makuahine oe no‘u. Ke makemake nei au e hoakaka mai oe i n amea e pili ana no ko‘u makuakane, ame ke kumu i komohia ai ka makemake iloko o Sr. Leonada e lawe hanai ia‘u. Ua noho pohihihi maoli au i ko‘u moolelo ame ko‘u ohana, a i kekahi manawa, ua komo mai no ka manao hoohuoi iloko o‘u, malia paha aole o‘u kuleana i ka inoa, i kapaia mai ai maluna o‘u."

            Noho pono aku la o Miss Kalani iluna o kona noho, me ka noke ana iho i ka hooluliluli. O kela ano pihoihoi iloko on a, no ka lohe ana eia ka kona makuahine ponoi no o Miss Wekela, ua auhee aku ia mai iaia ae. Ke ike la no oia, i ka hiolo makawalu o na waimaka ma na papalina o kona makuahine, aole nae i lilo kela mau waimaka i kumu nona e hauoli ai, me he mea la, ua hele oia a piha loa me ka inaina, a no kona noonoo ana iho, malia he oi aku ka pono e uumi malie oia i kona mau manao maikai ole apau no MIss Wekela, i wahi nona e lohe hou aku ia i kekahi mau mea pohihihi i pili loa aku aiai, nolaila lalau okoa ami la oia i kekahi lima, o Miss Wekela a pane mai la.

            "E kapa aku no au ia oe, he mama no‘u, i ko kaua wa e noho ai o kaua wale iho no. Aole loa he pono e loaa ka ike i ko ke ao nei, ua noho hana mai oe malalo o‘u ma ke ano he wahine lawelawe no‘u. Aia a loaa kakahi manawa maikai, alaila kukakuka hou kaua, no ke ano o ka kaua mea e hana ai. Mai hoehawa mai oe ia‘u e kuu makuahine, no ka nele ana o ia mea he aloha iloko o‘u, o ko‘u ano iho la no paha ia i hanauia mai ai e oe, he kaikamahine, i nele i ke aloha, no kona mau makua.

            "He nani hoi ia, ua maopopo ae la ia kaua, he makuahine oe no‘u, nolaila e honi mai oe ia‘u, i hoailona, no ko kaua hoopaa ana ia kaua iho, e pili mau aku kekahi me kekahi, a ua hoohauoliia mai no hoi au, no ka ike ana iho, ua loaa ia‘u he hoaloha maikai loa, i hiki ia‘u ke hilinai aku."

            No kela mau olelo a Bela Kalani, hopu okoa aku la kona makuahine a puili mai la i kana kaikamahine iloko o kona poli, me ka hawanawana ana aku i kekahi mau huaolelo, hoalohaloha i kupono wale no mawaena o ka makua ame ke keiki, a i ka hookuu ana ae o laua i kela i lulumi ana, ia ka i kamailio hou aku ai o Miss Kalani:

            "He hookahi a‘u mea i makemake ai ia oe e hoakaka mai i keia manawa, o ia no na mea e pili ana i ko‘u makuakane, a pela no hoi ma kau mau mea apau e hoakaka mai ai, e hoauheeia ae ai ko‘u pohihihi no kekahi mau mea he nui."

            Ke kulou maile la ke poo o ka makuahine ilalo, aohe wahi mea a pane koke mai i na mea a kana kaikamahine i makemake ai, oiai hoi, o MIss Kalani e hakilo pono aku ana i kona makuahine, me he mea la, aia ka hoowahawaha ame ka hoihoi ole iloko on a no kela wahine, e kohu ole ai kona kapa ana aku aiai he makuahine nona, a i ka hala ana o kekahi mau sekona, me ke kamailio ole mai o ua wahine nei; ua pane hou aku la no oia:

            "Auhea oe e kuu makuahine, eia au ke kakali aku nei no kau pane, no na mea a‘u i makemake loa ai e ike, o kou noho mumule loa mai, he mea ia nana e hooi loa ae, i ka pihoihoi iloko o‘u."

            Me ka hoomanawanui o Mrs. Wekela i uumi iho ai i kona mau manao aloha, no kana kaikamahine, alaila aea malie ae la kona poo iluna, nana aku la oia maluna o Miss Kalani, a pane aku la:

            "He mea hauoli no ka naau, o kaua hui kamailio pu ana ma ke ano he makua a he keiki. Ua iini mau au e hoea mai i keia manawa, no kekahi mau makahiki loihi akahi nae e hoea mai i ka hookoia ana o ia iini o‘u. Mamua o ko kaua kamailio ana e pili ana i ko‘u moolelo o ka wa i hala, he mea pono, e kamailio mua kaua i na mea o keia wa e nee nei. E kamailio kaua i na mea o keia la, ame na manaolana no keia mua aku."

            Ke oni wale la no o Bela ma ke ano hoomaoe, oiai ua hele kona mau papalina a pii ka ula, me ka eueu hoi o kona mau lehelehe. "Ke mahalo aku nei au ia oe e kuu makuahine i kou hoakaka ana mai la i kena mea; nolaila aohe hewa o ka hoomakaukau e mamua o ka manawa. E hoomau aku i kau hoike ana mai i na mea apau! Pehea ua ike no nae paha oe i ko laua hele pu ea?"

            "Ina la apau a ka Haku Fanadale e noho ai ma keia wahi, e hele mau ana oia no ka hale o kela kaikamahine, a ke kanaka malama holoholona, a he olelo nui ia e kamailioia nei e na mea apau. I ka manawa e kamailioia ae ai no kou mare aku i ua haku nei, ma ka la 25 o keia mahina, e noke okoa ana ka makuakane o kela kaikamahine i ka akaaka, me ke kaena ana, aole loa e hookoia ana ka mare mawaena o olua, aka e mare aku ana ka Haku Fanadale me kana kaikamahine.

            "O, e kuu kaikamahine aloha, mai noonoo iki aku oe no kela kanaka, no ka mea aole loa oia i kupono i kane nau; e hookuu aku aiai e mare me kela kaikamahine, i ike iho ai oa, i ka hua o kana mau hana epa a kolohe ia oe. No kou wai wai ame kau mau dala, pela wale no oia i hoopilipili mai ai ia oe, me ke aloha ma kona mau lehelehe wale no, oiai nae, aia kona puuwai me kela kaikamahine ilihune a puhikole."

(Aole i pau.)

 

He Moolelo no

PITA NIKOLA

A I OLE

Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana

Hanohano a Lawe Mai i ke

Kulana Makaainana

___________

 

            Me kona pane hou ole aku, a i ole ia, hoomau aku paha i ka hoolohe ana i kna hoakaka a kona haku, ua ku ino ae la o Nikola iluna, a haalele aku la i ka rumi o Mr. Makuaia, me ka holo ana mai a iho ana no ka hale olalo, me ka hele awiwi ana aku no kahi i ku ai o ka hale o Mrs. Begena.

            E hamama ana no ka puka o ka hale, aole nae on a ike aku i ka maaloalo mai o kekahi mea. Kahea okoa aku la oia i ka inoa o Beka, aole no he pane mai, a iloko o kona mau manao pihoihoi, holo okoa aku la oia a komo iloko o ka hale, me ka huli ana maloko o na rumi apau, aole no on a ike aku ia Beka, a i kekahi mea okoa ae paha, he mehameha pu wale no oloko o ka hale.

            Ke kilohi pono la oia ialoko o ka hale, he maemae na mea apau me he mea la nae, o kela no ka maemae a Beka i hana ia i kona home, ma na hora o ke kakahiaka, aole he mau hoailona ana i ike aku, no ka hoomakaukauia o kekahi mau meaai no ka aina ahiahi, oiai aole he wela o ke kapuahi, a aole no hoi he paniia o na puka aniani.

            Aia na noonoo he nui iloko o ko Nikola poo kahi i hana ai, me ka hiki ole nae iaia ka kalele maluna o kekahi mea maopopo loa, no ke ano i nalowale ai o Beka. Aole on a manaoio iki, e aa ana o Haka Kenede e hele mai no ka home o Beka, a hoao paha e lawe aku i ke@a kaikamahine ma ke ano limanui, oiai he nui na kanaka e @ kokoke mai ai ma kela wahi, e nele ole ai ko lakou ike mai i kana mau hana, a no kona pohihihi loa, i haalele iho ai oia i kela home, a hele okoa aku la e ninau i kanaka e noho kokoke mai ana malaila, aole nae he hookahi o lakou i ike ia Beka ma kela la, a oki loa aku hoi, kolakou ike ana mai i ka hoea ana aku o kekahi kanaka malihini.

            Ia Nikola nae e ninaninau nei i na kanaka, a no kona hele maoli a piha me ka pihoihoi, ua hoea mai la na kanaka he nui e hoopuni ana iaia, a mai kekahi kanaka: o ka hoea hope ana mai, i kamailio ae ai oia, i kona ike ana ia Beka, ma na hora o ke kakahiaka ma kela la, e hele ana maloko o ka ululaau, o kela kona ike hope loa ana iaia.

            I kela lohe ana no o Nikola, i na hoakaka a keia kanaka, o kona haalele aku la no ia ia lakou, a hoomaka mai la e hoi, ma ke alanui ololi, e hoea aku ai no kahi i ku ai o kona hale, ma kela alanui no hoi, a ka mea nana i kamailio mai no kona ike ana ia Beka, e hele ana ma na hora o ke kakahiaka.

            Ke mihi loa la o Nikola, no kona haalele hookahi ana iho ia Beka, ma ke kakahiaka o kela la, me kona ike no, aia o Haka Kenede maloko o kona hale, kahi i hiamoe ai. Pehea la oia i noonoo ole ai, o kela no ke kanaka nana i pepehi aku ia Kamerona a make, aole ana e nele kona piha me ka lili no ke ola o kana kaikamahine, ka hooilina maluna o na waiwai apau a laua me Makuaia o ka aihue ana mai kona makuakane mai?

            Ua lilo o Mr. Makuaia he pio na kela kanaka ino, a in a o Beka pu kekahi i kaa aku malalo o kona malu, alaila ua kulike loa kona manao me ko Mr. Makuaia, ua oi aku ke ino o Haka Kenede, mamua o ke ino o ke diabolo.

            Me he mea la, iloko o kela manawa ana e hoi la, aole ona ike mai la i ka eha ma kona kino, he hookahi kumu, o ka noonoo ole no ia mau ehaeha i loaa iaia, o ia no ka hele a ulupuni no kana Beka aloha.

            He holo wale no ka Nikola hana ahiki i kona hoea ana aku no kona hale, e hamama mai ana no ka puka, a o ka mea nae nana i hookahaha loa mai i kona mau noho, ma ke ano e hoike mai ana, me he hakaka la ka hana i lawelaweia maloko olaila, a ua hukiia mai hoi ka uhimoe a haule iluna o ka papahele.

            Nana aku la oia ma kahi e ku ana o ka pahuume, ua weheia ka ume, a e mokaki mai ana kona mau lole iwaho, a ua uhaeia hoi kona mau hainaka, a ma kekahi kihi o ka rumi, i ike aku ai oia i ka waiho mai o kekahi apana pepa, kii aku la oia a lawe aku la i ka apana pepa ma ka puka

aniani, no ka heluhelu ana iho me ka malamalaama maiwaho mai, a ike koke iho la no oia, o kela no ka leka, o ka loaa ana mai iaia, mai ka Lede Galitia mai o Ladana, me kekahi mau huaolelo nae i kakauia iho e Beka me ka penikala e olelo ana: "Ua poina ae oe i keia leka, ma kuu home ma ka po nei nolaila he pono no ia oe ke hoi aku i kahi o ka mea nana i kakau mai i keia leka."

            Elike me ka ohu i mahie ae, i ka wa a ka makani ikaika e pa mai ai, pela no i hoauheeia aku ai na pohihihi apau mailoko aku o ka noonoo o Nikola, kau okoa mai la imua on a, ka hana nana i kono aku ia Beka, e hele no kona hale, ame kona loaa ana ia Haka Kenede.

            Ua loaa kela leka ia Beka, a ua heluheluia e ua kaikamahine nei, a no ka maopopo ana iaia, o na manao o kela leka, pela oia i hele okoa mai ai no ka hui pu ana me ia nei, a e ninau mai i ka manao o ka mea nana i kakau i kela leka, eia nae o Haka Kenede ka mea i loaa mai iaia, a ua kaa aku hoi kana aloha, malalo o ka malu o kela kanaka lapuwale.

            Aia nae ihea ke kino holookoa o ka leka? Ke noke la oia i ka huli ma na wahi apau oloko o ka hale, aole he loaa iki iaia. Komo koke mai la ka noonoo iloko on a, o na apana o kona hainaka, i haehaeia, a e waiho mai ana iluna o ka papahele, he mau apana ia i haehaeia, no ka onou ana aku i kekahi hapa iloko o ka waha o Beka, i hiki ole ai i kela kaikamahine ke uwa a ke kahea ae i mau kokua.

            Me kela noonoo iloko o Nikola, no ka nui maoli o na ehaeha ame na pilikia i hookauia aku maluna o Beka, ua aneane oia e lilo i kanaka hehena, aia oia ke noke wale la no i ka holo-ke mao a maanei, me ka maopopo ole aiai o kana mea a hana aku ai.

            I ka hala ana o kekahi mau minuke o kona holo-ke ana, hemo okoa aku la oia i waho o ka hale, me ka nana ana mawaho o ka nahelehele, in a he mau hoailona kekahi e hiki ai iaia ke hookolo pololei aku mahope o kana aloha, aole nae on a wahi mea a ike meheu aku, o ka mea oiaio maoli, he naele ke alahele oloko o ka ululaau, a he paakiki no hoi ka huli ana aku iloko o ka pouli o ka po.

            He la holookoa ko Haka Kenede, e lawelawe ai i kana mau hana, me ka holopono loa nolaila, o ka manao ana ae e huli aku i kela kanaka ame Beka, he ninau pohihihi loa ai; aka nae pehea oia e hana aku ai i wahi e loaa ai iaia kana aloha?

            He kanaka o Nikola, i ike i na hoehaeha he nui; ua ike oia i na ehaeha o na kahua kaua; pela na ehaeha, ke hookukuia ae, me keia ehaeha hou i loaa iaia, o ia no ka nalohia ana aku o kana wahine i aloha ai, me kona uhane apau, ka wahine mua loa hoi, ana i ike maoli iho ai no, oia wale no kona hoa e kohu ai ke ola ana aku, iloko o na hauoli ana o keia ao.

            Ua hele maoli o Nikola a uluhia i na manao hehena like ole, a in a no ke kokoke o Haka Kenede ma kela wahi, aole loa oia e hoohakalia iho ana, i ka pepehi ana aku i kela kanaka a make, no ka mea maopopo loa mai iaia, aole he kumu e ae o ka nalowale ana o Beka, aku ua kaa aku ia malalo o ka malu o Haka Kenede, kela kanaka hookahi no hoi nana i hoolilo aku ia @ Makuaia i pio nana.

            No kekahi mau minuke ko Nikola ku malie ana, ua ano @ kuu iki mai la kona mau manao pioloke, alaila holoholo @ la oia maloko o ka rumi, me ka noonoo ana i kana mea e @ aku ai.

            Ua maopopo loa iaia, he hora wale aku no mamua i h@ aku ai o Haka Kenede no ka home o Mr. Makuaia a h@ aku i kela kanaka i pio nana, a i kona huli hoi hou ana mai paha, i lawe aku ai oia ia Beka no kekahi wahi i maopopo @

            Ala mai la kekahi noonoo iloko on a, malia ua lawe @ Haka Kenede ia Beka e huna ma kekahi wahi nalo @ kona hopohopo, o koi aku auanei kela wahine opio @ kuleana iloko o ka luahuna waiwai a kona makuakane @ loaa ana o ka palapala aelike a kela mau kanaka i @ mai ia Mr. Makuaia aku, o ke kaawale loa ana ia, o na @ hoopilikia aku ai o kona noonoo, a ma na ano apau ke @ ua nohoalii o Haka Kenede maluna o na waiwai apau, i kuleana ai o Mr. Makuaia.

            Hele aku la ua o Nikola a ku ihola ma ka puka @ me ka nana ana aku iwaho, me he mea la, ua maop@ kana mea e hana aku ai, a e anehe ana nae oia e hel@ kahi o ke kelepona, ike aku la oia i ka onioni mai o@ kekahi wahi kumulaau uuku, e ku ana mawaho pono@ ka puka aniani, a iloko no hoi o ia manawa hookahi i @ ai ka pu panapana, me ka lele liilii ana o na aniani o ka @ aniani i kahi e me ka pa ana mai o kona poo i ke@ ana i koho iho ai, he poka no ka pu panapana.

            Hoohina koke iho la o Nikola iaia iluna o ka papahele @ kona ike, aole oia i poino, ua pahi‘a wale no ka poka ma@ poo, in a paha malalo iki iho, in a aole he manaolana iki @ pakele o kona ola.

            O ka manao mua loa i oili ae iloko on a, i ka wa i kani mai ai o ka pu panapana, o Haka Kenede ka mea nana i ki @ a ulu ae la kona manao, e holo koke aku iwaho, a ki aku i kana pu panapana, ma kahi ana i ike aku ai, aia malaina @ mea kolohe kahi i pee ai, aka nae, mamuli o kona koma ana iloko o ka hakaka ma kela la ua konoia mai oia, me ke akahele wale no oia e hoohana aku ai i kona noonoo, i wahi nona e palekana ai.

            Wehe ae la oia i kana pu panapana a paa iloko o kona lima, alaila kokolo mai la no kekahi wahi, e hiki pono ai iaia ke @ke aku i ka puka, me kona noho hamau loa ana. Ua ma‘u no kela kakali ana, lohe aku la oia i ka nakeke mai mawaho, a lohe pu aku la no hoi oia, i ka hauwalaau mai o kekahi mau mea, a hoomanao ae la oia, aole ka paha kela o Haka Kenede, aka he elua, a i ole ekolu poe mawaho mai o ka hale, e hoohalu@ ana i kona ola.

            Ke haka pono loa la na maka o Nikola ma kahi o ka puka, aole no hoi i loihi iho ku ana no he elua mau kanaka mawa@ mai o ka puka, a lohe pu aku la no hoi oia i ko laua walaa@, me he mea la, e olelo ae ana kekahi i kekahi, no ke ku @ ana o ko laua enemi i ka poka o ka pu a make.

            Aohe a Nikola pupuahulu wale ana aku i ke ki i kana pu panapana, ke kakali la oia, ahiki i ke komo ana mai o kela mau kanaka iloko; a oiai ua hiki pono loa iaia ke nana aku iwaho me ka hoakaka loa, ike pono aku la oia, o Keka Wala ame lakimo ua mau kanaka nei.

            "Ea, ua pololei maoli no kau poka i ki mai nei a ku ko kakou enemi," i lohe aku ai ua o Nikola, i ke kamailio ana ae o Keka Wala ia Iakimo. "Aia ko kaua enemi ke waiho mai la, aohe wahi mea a onioni ae."

            "Alia oe e hooiaio loa mai no kona make, e ki hou aku au i ka‘u pu panapana, i maopopo loa ai, kona make ia kaua," wa@ a Iakimo, me ke kau ana ae i kana pu panapana iluna, o @ mea apiki nae, iloko o kona nanea, i kani aku ai ka pu panapana a Nikola , me ka amaamau ana no ekolu manawa, o ka hina aku la no ia o Iakimo ilalo, a e hoomaka mai ana h@ Keka Wala, e hoi aku oia a noho ma kekahi kihi, a ma ka nana pono ana iho a ua o Nikola ia Iakimo, aole he h@ ola iloko on a, no ka mea ua komo pono aku na poka ekolu ana i ki mai ai iloko o ke kino o kona enemi.

            Aole oia i hoopoina, i kela hauna laau a Keka Wala, i ha@ mai ai maluna o kona poo, ma kela la, nolaila aia no iloko on a, ka inaina ame ka huhu, no ka panai aku i ka ino, n@ ino i hanaia mai maluna on a e Keka Wala.

            "Ua paa kuu manao e pepehi aku ia oe e Keka Wala, a @ elike me ka make ana o ka ilio, aka nae ke makemake nei @ pana mai oe i ka‘u mau ninau me ka oiaio loa, in a i min@ oe no kou ole," i huli mai ai o Nikola a kamailio ia Keka Wala oiai ua kanaka nei e noho aku ana ma ke ano hoopepe. "@ hele mai oe a ku ma ka aoao nei o ka moe!"

            Aohe hookololohe hou ana aku, o ke ku ae la no ia o Keka Wala iluna, a hele mai la no kahi i kuhikuhiia aku ai iaia. @ nana aku i kela kanaka, ua hele oia a piha loa i ka ma@, me ka hoopoina ana ae i na mea apau, a o ka noonoo @ no iloko on a, o ia ka hoopakeleia ae o kona ola, aole hoi @ me Iakimo, ka make elike me ko ka ilio ano.

            I ka ike ana mai o Nikola, aole he mau hoopilikia ana aku a Keka wala iaia, lalau iho Ia i ka pu panapana a Iakomo, @ ka pu no hoi a Keka Wala, me ka hookomo ana iho i ke@ pu panapana iloko o ka pakeke o kona lolewawae, a @ aku la i ka lua o ka pu, maluna o kekahi wahi pakaukau @ alaila hele mai la oia a ope‘a ae la i na lima o Keka Wala @ hope o kona kua, me ka hauhoa ana iho i ke kaula. Ua @ ke koko e kahe la mai ka lima aku o Keka Wala, i ku @ poka, aole nae kela he manawa no ka noonoo ana i ka @ no ka mea aohe aloha ana aku no kekahi kanaka ino elike @e kela, ka mea nana i hoopilikia mau mai i ua o Nikola, i @ apau o kona noho ana ma kela wahi.

            "O keia iho la ka hopena i loaa ia oe, no kou make@ mau e hui pu me ka poe lapuwale, a e ike aku ana no oe @ loko o ka halepaahao, he nui a lehulehu wale o na kanaka @ me kou ano," wahi a Nikola, mahope o kona hauhoa ana @ i na lima o Keka Wala, a paa.

            "E manao ana anei oe e hoouna ia‘u i ka halepaahao?" @ a Keka Wale, me ka leo haalulu.

            "Heaha auanei ko‘u kumu e hoouna ole ai ia oe noloko @ halepaahao? O kou hewa nui loa, o ia no kou hoao ana @ pehi ia‘u a make me ka manaoino. Ua Hoouna aku nei au i @ makai  nui, e hele mai, a o kona hoea mai paha koe, me k@ mau kanaka. Pehea, he mau mea anei kekahi au i makemake ai e kamailio mai ia‘u, mamua o kou kaa ana aku malalo o @a malu, o ke kanaka o ke aupuni?"

            Aohe wahi mea a pana iki mai o Keka Wala, nolaila nee ak@ la o Nikola no kahi o ke kelepona, me ka paa o kana pu @napana, iloko o kona lima, no ka hoomakaukau ana no iaia iho, i ole ai e hoopoino aku o Keka iaia, a kelepona aku la ia Mr. Makuaia, me ka i ana aku:

            "Ua make o Iakomo, he kanaka Rukini ia‘u me kana pu panapana, @ laila ua make kela kanaka, mamuli no o kana hana ino i manao ai. O Keka Wala kona kokoolua, ua ku kona lima, i ka poka, a he paahao oia na‘u i keia manawa. E kauoha aku @ ia Mr. Bierre e holo mai me ke kaa no ko‘u hale, a ua loaa o Beka Kamerona, i kela kanaka, o kana mea nae i hana aku ai maluna o ke kaikamahine opio, o ke Akua, wale no ka i maopopo.

(Aole i pau)