Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 37, 14 September 1922 — He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana [ARTICLE]

He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana

Me kona pane hou ole aku, a i ole ia, hoomau aku paha i ka hoolohe ana i na hoakaka a kona haku, ua ku ino ae la o Nikola iluna, a haalele aku la i ka rumi o Mr. Makuaia, me ka holo ana mai a iho ana no ka hale olalo, me ka hele awiwi ana aku no kahi i ku ai o ka hale o Mrs. Begena. E hamama ana no ka puka o ka hale, aole nae ona ike aku ika maaloalo mai o kekahi mea. Kahea okoa aku la oia i ka inoa o Beka, aole no he pane mai, a iloko o kona mau manao pihoihoi, holo okoa aku la oia a komo iloko o ka hale, me ka huli ana maloko o na rumi apau, aole no ona ike aku ia Beka, a i kekahi mea okoa ae paha, he mehameha pu wale no c>loko o ka hale. Ke kilohi pono la oia ialoko o ka hale, he maemae na mea apau me he mea la nae, o kela no ka maemae a Bcka i hana ai i kona home, ma na hora o ke kakahiaka, aole he mau hoailona ana i ike aku, no ka hoomakaukauia o kekahi mau meaai no ka aina ahiahi, oiai aole he wela o ke kapuahi, a aole no hoi he paniia o na puka aniani.

Aia na noonoo he nui iloko o ko Nikola poo kahi i hana ai, me ka hiki ole nae iaia ke kalele maluna o kekahi mea maopopo loa, no ke ano i nalowale ai o Beka. Aole ona manaoio iki, e aa ana o Haka e hele mai no ka home o Beka, a hoao paha e lawe aku i k«raJsa.ikamahine ma ano limanui, oiai he nui na kanaka edMWWcokoke mai ai ma kela wahi, e nele ole ai ko lakou ike mai i kana mau hana, a no kona pohihihi loa, i haalele iho ai oia i kela home, a hele okoa aku la e ninau i na kanaka e noho kokoke mai ana malaila, aole nae he hookahi o lakou i ike ia Beka ma kela la, a oki loa aku hoi, ko lakou ike ana mai i ka hoea ana aku o kekahi kanaka malihini. Ia Nikola nae e ninaninau nei i na kanaka, a no kona hele maoli a piha me ka pihoihoi, ua hoea mai la na kanaka he nui e hoopuni ana 'iaia, a mai kekahi kanaka o ka hoea hope ana mai, i kamailio ae ai oia, i kona ike ana ia -Beka, ma na hora 0 ke kakahiaka ma kela la, e hele ana maloko o ka ululaau, o kela kona ike hope loa ana iaia. I kela lohe ana no o Nikola, i na hoakaka a keia kanaka, o kona haalele aku la no ia ia lakou, a hoomaka mai la e hoi, ma ke alanui ololi, e hoea aku ai no kahi i ku ai o kona hale, ma kela alanui no hoi, a ka mea nana i kamailio mai no kona ike ana ia Beka, e hele ana rjia na hora o ke kakahiaka. Ke mihi loa la o Nikola, no kona haalele hookahi ana iho ia Beka, ma ke kakahiaka o kela la, me kona ike no, aia o Haka Kenede maloko o kona hale, kahi i hiamoe ai. Pehea la oia 1 noonoo ole ai, o kela no ke kanaka nana i pepehi aku ia Kamerona a make, aole ana e nele kona piha me ka lili no ke ola o kana kaikamahine, ka hooilina maluna o na waiwai apau a laua ine Makuaia o ka aihue ana mai kona makuakane mai? Ua lilo o Mr. Makuaia he pio na kela kanaka ino, a ina o Beka pu kekahi i kaa aku malalo o kona malu, alaila ua kulike loa kona manao me ko Mr. Makuaia, ua oi aku ke ino o Haka Kenede, mamua o ke ino o ke diabolo. Me he mea la, iloko o kela manawa ana e hoi la, aole ona ike mai la i ka eha ma kona kino, he hookahi kumu, o ka noonoo ole no ia mau ehaeha i loaa iaia, o ia no ka hele a ulupuni no kana Beka aloha. He holo wale no ka Nikola hana ahiki i kona hoea ana aku no kona hale, e hamama mai ana no ka puka, a o ka mea nae nana i hookahaha loa mai i kona noonoo, o ia no ka ike ana aku i ka waiho mai o kona mau noho, ma ke ano e hoike mai ana, me he hakaka la ka hana i lawelaweia maloko olaila, 'a ua hukiia mai hoi ka uhimoe a haule iluna o ka papaheleNana aku la oia ma kahi e ku N ana o ka pahuume, ua weheia ka ume, a e mokaki mai ana kona mau lole iwaho, a ua uhaeia hoi kona mau hainaka, a ma kekahi kihi o ka rumi, i ike aku ai oia i ka waiho mai o kekahi apana pepa, kii aku la oia a lawe aku la i ka apana pepa ma ka puka aniani, no ka heluana iho me ka malamalama maiwaho mai, a ike koke iho la no oia, o kela no ka leka, o ka loaa ana mai iaia, mai ka Lede Galitia mai o Ladana, me kekahi mau huaolelo nae i kakauia iho e Beka me ka penikala e olelo ana: "Ua poina ae oe i keia leka, ma kuu home ma ka po nei nolaila he pono 110 ia oe ke hoi aku i kahi o ka mea nana i kakau mai i keia leka."

Elike me ka ohu i mahie ae, i ka wa a ka makani ikaika e pa mai ai, pela no i hoauheeia aku ai na pohihihi apau mailoko aku o ka noonoo o Nikola, kau okoa mai la imua ona, ka hana nana i kono aku ia Bcka, e hele no kona hale, ame kona loaa ana ia Haka Kenede. Ua loaa kela leka ia Beka, a ua heluheluia' e ua kaikamahine nei, a no ka maopopo ana iaia, o na manao o kela leka, pela oia i hele okoa mai ai no ka hui pu ana me ia nei, a e ninau mai i ka manao o ka mea nana i kakau i kela leka, eia nae o Haka Kenede ka mea i loaa mai iaia, a ua kaa aku hoi kana aloha, malalo o ka malu o kela kanaka lapuwale. Aia nae ihea ke kino holookoa o ka leka? Ke noke la oia i ka huli ma na wahi apau oloko o ka hale, aole he loaa iki iaia. Komo koke mai la ka noonoo iloko ona, o na apana o kona hainaka, i haehaeia, a e waiho mai ana iluna o ka papaheie, he mau apana ia i haehaeia, no ka onou ana aku i kekahi hapa iloko o ka waha o Beka, i hiki ole ai i kela kaikamahine ke uwa a ke kahea ae i mau-kokua. Me kela noonoo iloko o Nikola, no ka nui maoli o na ehaeha ame na pilikia i hookauia\aku maluna o Beka, ua aneane oia e lilo i kanaka hehena, aia oia ke noke wale la no i ka holo-ke mao a maanei, me ka maopopo ole iaia o kana mea e hana aku ai. I ka hala ana o kekahi mau minuke o kona holo-ke ana, hemo okoa aku la oia iwaho o ka hale. me ka nana ana mawah° o ka nahelehele, ina he mau hoailona kekahi e hiki ai iaia ke hookolo pololei aku mahope o kana aloha, aole nae ona wahi mea a ike meheu aku, o ka mea oiaio maoli, he naele ke alahele oloko o ka ululaau, a he paakiki no hoi ka huli ana aku iloko o ka pouli o ka po. He la holookoa ko Haka Kenede, e lawelawe ai i kana mau hana, me ka holopono loa nolaila, o ka manao ana ae e huli aku i kela kanaka ame Beka, he ninau, pohihihi 'loa ia; aka nae Pehea oia e hana aku ai i wahi e loaa ai iaia kana aloha?

He kanaka o Nikola, i ike i na hoehaeha he nui; ua ike oia i na ehaeha o na kahua kaua; pela na ehaeha, ma o ke kaliia ana aku o kona kuleana i ka nohoalii o Rusia, a lilo oia i kanaka kuewa, eia nae, heaha la ia mau ehaeha, ke hookukuia ae, me keia ehaeha hou i loaa iaia, o ia no ka nalohia ana aku o kana wahine i aloha ai, me kona uhane apau, ka wahine mua loa hoi, ana i ike maoli iho ai no, oia wale no kona hoa e kohu ai ke ola ana aku, iloko o na hauoli ana o keia ao. Ua hele maoli o Nikola a uluhia i na manao hehena like ole, a ina no ke kokoke o Haka Kenede ma kela wahi, aole loa oia e hoohakalia iho ana, i ka pepehi ana aku i kela kanaka a make, no ka mea maopopo loa mai iaia, aole he kumu e ae o ka nalowale ana o Beka, aka ua kaa aku ia malalo o malu o Haka

Kenede, kela kanaka hookahi no hoi nana i hoolilo aku ia \ Makuaia i pio nana. No kekahi mau niinuke ko Nikola ku mahe ana, ua ano „ b kuu iki mai la kona mau manao pioloke, alaila holoho!, la oia maloko oka rumi, me kā noonoo ana i kana mea c ~ loa iaia, he hora wale aku no mamua, i i■,. ca aku ai o Haka Kenede 110 ka home o Mr. Makuaia a h ■ a ku i kela kanaka i pio nana,.a i kona huli hoi hou ana m, u paha, i lawe aku ai oia ia Beka no kekahi wahi i maopop., , i e Ala mai la kekahi noonoo iloko ona, malia ua lawe a!; Vl Haka Kenede ia Beka e huna ma kekahi wahi nalo i, ;1 „ kona hopohopo, o koi aku auanei kela waliine opio i a kuleana iloko oka luahuna waiwai a kona makuakano; ,Ka loaa ana o ka palapala aelike a kela mau kanaka i U. i;;n mai ia Mr. Makuaia aku, oke kaawale loa ana ia, o na *■ M c hoopilikia aku ai o noonoo, ama na ano apau ko . . ;tc ua nohoalii o Haka kenede maluna o na waiwai apau, i k-le-ana ai o Mr- Makuaia. Hele aku la ua o Nikola a ku iho la ma ka pukn a , , me ka nana ana aku iwaho, me he mea la, ua maopo;.. , Vt kana mea e hana aku ai, a e anehe ana nae oia e hele kahi o ke kelepona, ike aku la oia i ka onioni mai o ka kekahi wahi kumulaau uuku, e ku ana mawaho pono „ ka puka aniani, a iloko no hoi o ia manawa hookahi i kai;, t;i,- t j ai ka pu panapana, me ka lele liilii ana o na aniani o ka M-ka aniani i kahi e me ka pa ana mai o kona poo i keka'n, moa ana i koho iho ai, he poka no ka pu panapanaHoohina koke iho la o Nikola iaia iluna o ka papaliole. , ? kona ike, aole oia i poino, ua pahia wale 110 ka poka na k ~1 poo, ina paha malalo iki iho, ina aole he manaolana iki n,, k.i pakele o kona ola. O ka manao mua loa i oili ae iloko ona, i ka wa i kani nai ai oka pu panapana, o Haka Kenede ka mea nana iki n, a ulu ae la kona manao, e holo koke aku iwaho, a ki aku i kana pu panapana, ma kahi ana i ike aku ai, aia malaila i:a mea kolohe kahi i 'pee ai, aka nae, mamuli o kona komo ana iloko o ka hakaka ma kela Ia ua konoia mai oia, me ke aknhele wale no oia e hoohana aku ai i kona noonoo, i wahi nona e )>alckana ai. Wehe ae la oia i kana pu panapana a paa iloko o kona \v\n, alaila kokolo mai la no kekahi wahi, e hiki pono ai iaia ke ;ke aku ika puka, me kona noho hamau loa ana. Ua ma'u n<i keU kakali ana, lohe aku la oia i ka nakeke mai mawaho, a l«.hc jm aku la no hoi oia, i ka iiauwalaau mai o kekahi mau mea. a hoomanao ae la oia, aole ka paha kela o Haka Keneile, aka he elua, a i ole ekolu poe mawaho mai o ka liale, e ho<»liahu% ana i kona ola. Ke haka pono lōa la na maka o Nikola ma kahi o ka puka, aole no hoi i loihi iho ku ana no he elua mau kanaka mawali, mai o ka puka, a lohe pu aku la no hoi oia i ko laua walaaw, me he mea la, e olelo ae ana kekahi i kekahi, no ke ku | , iv» ana o ko laua enemi i ka poka o ka pu a make. Aohe a Nikola pupuahulu wale ana aku i ke ki i kana |m panapana, ke kakali la oia, ahiki i ke komo ana mai o kela mau kanaka iloko; a oiai ua hiki pono ke nana aku iwaho me ka hoakaka loa, ike pono aku la oia, o Keka W'ala ame lakimo ua mau kanaka nei. "Ea, ua pololei maoli no kau poka i ki mai nei a ku ko kakuu enemi," i lohe aku ai ua o Nikola, i ke kamailio ana ae o Keka Wala ia lakimo. "Aia ko kaua enemi ke waiho mai la, aohe Avahi mea a onioni ae." "Alia oe e hooiaio loa mai no kona make, e ki hou nku au i ka'u pu panapana, i maopopo loa ai, kona make ia kaua." watf a lakimo, nie ke kau ana ae i kana pu panapana iluna, o mea apiki nae, iloko o kona nanea, i kani aku ai ka pu panapana a Nikola, me ka amaamau ana no ekolu manawa, o ka hina aku la no ia o lakimo ilalo, a e hoomaka mai ana h"i >> Keka- Wala, e ki i kana pu panapana, ua loaa aku la kona lima, i ka poka mai ka pu aku a Nikola, a lele koheoheo ana ka pu a kela kanaka i kahi e.

Me ka eleu loa, i ku ae ai o Nikola iluna, a hele mai I.i :m kahi e waiho ana o ke kino o lakimo, ame ke kauoha ana iku hoi ia Keka Wala, e hoi aku oia a noho ma kekahi kihi, a nu ka nana pono ana iho a ua o Nikola ia lakimo, aole hc li.mu ola iloko ona, no ka mea ua komo pono aku na poka *-k< »iu ana i ki mai ai iloko o ke kino o kona enemi. Aole oia i hoopoina, i kela hauna laau a Keka Wala, i \u\v.m mai ai maluna o kona poo, ma kela la, nolaila aia no il.-k.. ona, ka īnaina ame ka huhu, no ka panai aku i ka ino, n<. u īno 1 hanaia mai maluna ona e Keka A\ala. ' Ua paa kuu ilianao e pepehi aku ia oe e Keka Wala. a ir ehke me ka make ana o ka ilio, aka nae ke makemake nei a:: % pane mai oe 1 ka'u mau ninau me ka oiaio loa, ina i minatr n oe no kou ole," i huli mai ai o Nikola a kamailio ia Keka W ala oiai ua kanaka nei e noho aku ana ma ke ano hoopepe. ! hele mai oe a ku ma ka aoao nei o ka moe!" , Aoh s hookololohe hou ana aku, o ke ku ae la no ia n K< k.i Wala i iina a hele mai la no kahi i kuhikuhiia aku ai iaia. i k.i nana aku i kela kanaka, ua hele oia a pilia loa i ka me ka hoopoma ana ae i na mea apau, a o ka noonoo no iloko ona, o la ka hoopakeleia ae o kona ola, aole hoi me lakimo, ka make elike me ko ka ilia ano. k' l, w a " a m V ° Nik ° ,a ' aole hc ' ,lau hoopilikia ana aku a Keka Wala mia, lalau iho la i ka pu panapana a lakimo. Mr.r apu no oi a Keka Wala, me ka hookomo ana iho i kek. i i pu panapana iloko o ka pakeke o koiia lolewawae, a aku Ia i ka lua o ka pu, maluna o kekahi wahi pakaukau p. hnn i! C " la |' °' a a ° Pe aaCla ' na ,ima ° Keka W» 1 » ' hope o kona kua n,e ka hauhoa ana iho ike kaula- 1., : ■:< ke koko e kalie la mai ka lima aku o Keka Wala, i ku i .. ipoka, aole nae kela he manawā no ka noonoo ana i k.i . .. "l k V" ea e aloha a,,a ak » 10 kekahi kanaka ino eiik. ic . . mea na ' la 1 hōopilikia mau mai iua o Nikola, iu. .i apau o kona noho ana ma kela wahi. h m ',° k . e , ia iho 18 , ka h °P ena ' loaa ia oe, no kou n.akei. Io e !', p " me . ka P° e lapuwale, a e ike aku ana no oe nt kou a nn " PM !' a °' x-., m l i lehU,el ' U Wale °" a kanaka ina ]• n Vl ai w . ' o kona hauhoa ana i na lima o Keka Wala, a paa. a K^kT a \v°i a " a ai ! ei ? C e hoouna ia ' u «ka halepaahao?" «,'■ «'H u 'me a le ° haaluluhalepaahL a " a oV k ° ,l l, kUmU 6 h °° Una ° lc ai ia oe noloko " ! ? k ° U , hCWa 11Ui loa ' °ia "o kou hoao ana r makar n,t 3 " mC ka manaoino - L > hoouna aku nei au i . mau kanaka" Pe, "V ° k °" a h ° ea mai ? aha koe ' k ' * ai e " laU mea anei kekahi au » makeni: malu o k u m nia,llua ° ko " kaa ana aku malalo o malu, o ke kanaka o ke aupuni?" la o NiL-ni**" m^ a a pane ilci mai ° Keka Wala, nolaila nee ak; napana Hoko ° v kelep ° na ' me ka P aa ° ka » a P« ' < i ole ai'e honn . ona ma ' no ka hoomakaukau ana no iaia ih". Makuaia m#» ?° ,no au o Keka iaia, a kelepona āku la ia M r Makuaia, me ka ī ana aku: mamuli m o k kono la K kimo ' he kanaka Rukini ia ' u > ua ku jka P™*' laila ua mak P L> 1°*!! *"?' Ckl ia ' U me kana pu P ana P a » a - ' A{ \ nao ai. O mamuli no o kana hana ino i niaooka ahf u * * kokoolua, ua ku kona lima. i Mr P,t rf . | T °' a naU ' keia ma " a wa. E kauolia ak„ -e mai o Haka V , mW , me ke kaa no ko ' u wahi "«• ' Kameron a " n ,° ,oko nei ° ko ' u hale. aua loaa o IVo 1., ',e a kar | aka . ° kana mea nae i hana aku ai mal»« ke ka ' kamahme °P'°. oke Akua, W ale no ka i maopoi.o. (Aole i pau)