Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 38, 21 September 1922 — Page 4

Page PDF (1.24 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

EHA                            NUPEPA KUOKOA HONOLULU. T. H. POAHA, SEPATEMABA 21, 1922

 

Makalei, ka Laau Pii On a a ka I'a o Moaula-Nui-Akea i Kaulana

HE MOOLELLO KAHIKO NO KA HULI KOOLAU O KAILUA AME WAIMANALO, KA NANEA O KE AU O KA MANAWA.

            A pau keia mau olelo a Haipu, nee mai la oia a pili ma ka aoao o kona hoa e lana nei ma ka olelo ana mai:

            "Ia lana auanei kaua maanei, a  lohe oe i ka hoho,  o ke kai me he puhi la, o ka nalu ka hoi ia o kaua e pae ai hiki i ka honua."

            Aole i pau pono na olelo a Haipu i manao ai e kamailio i kona hoa, o ka wa no ia o Kahinihiniula i lohe aku ai i keia mea hoho, me he puhi la, no ka Lae o Kahio, ke puhi kaulana hoi a Kamaki-ki i olelo aku ai i kona kaikoeke i keia mau olelo:

            "Ua manao paha oe i ke puhi o ke ahukai i ka Lae o Kahio, he uwahi ima ai na Kamaki-ki i iho wale mai ai ko auka, aohe wahi puolo i ka lima."

            I ka lohe anan o Kahinihiniula i kea mea hoho, huli ae la oia a olelo aku la ia Haipua; "eia paha

 ua nalu nei o kaua la ke hoho mai nei hoi keia mea!"

            "Ae, o ka nalu ia o kaua,," wahi a Haipu. I ka pio ana iho o ko kani o kea mea hoho, ua la'i papuhea iho la ka makani a malino ke kai.

            Ia laua nei o lana ana iloko o keia la'i papuhea, ia wa o Haipu i nee mai ai a pili i ka aoao o Kahinihiniula, me ka olelo ana mai, "makaukau in a aku ka nalu o kaua la, he ale opuu a maia, o ka nalu ia kulepe ka moana, he uuku ia wahi ale ahua ke kai." pau no keia mau olelo a Haipu, ohu ana ke kai mahope o kahi a laua e lana nei.

            "Eia aku ko nalu, ikea ke kahanalu o Leinaopapio, he la uniki no ka le'ale'a, a pae oe i kena opuu ale, hiki kaua i kukulu o Kahiki, aka i pae ole oe, aole oe e ike ia aina, o ia ke kumu i kuhia mai nei kakou e hele ianei. Oia," wahi a Haipu, o ke laua wa no ia i paiia ai ai me he lima kanaka la.

            Kapeku ka wawae, @ope ka lima o ka lilo mai la no ia o laua nei i ka ihona alopali o ke ale opuu.

            Ia laua i hoomaka mai ai a pae, aole i loihi ia wahi a laua i pae mai ai, ia wa i ike iho ai o Kahinihiniula ke kau ae nei laua iluna o ke welau o ka ale, o pae nei, a ke ike aku la oia i ka mamao omua ilalo, a mamuli no hoi o ka ikaika holo o keia kaha nalu a laua, ua pii ae la ke kai mai a maanei o ka ai o Kahinihiniula.

            Nana aku la oia ia Haipu me he mea la aia ke kai i ka piko, a he waiho wale aku no ke umauma imua a aohe pii ae o ke kai ma o a maanei o kona ai.

            Ke holo la o Haipu a kaawale mai iaia aku a hoi mai la no a pili, aole i emo ia holo ana mai a laua, hele ana i ke kai lu hee, ia wa o Kahinihiniula i ike aku ai i ko laua kokoolua e kau mai ana i ka ale ma kahi kikike ia Haipu.

            Ia lakou nei i kokoke aku ai i ka aina ia wa o Kahinahinaula i hooiho iho ai i kona lima ma ka ope, a paa ae la i ka opi o ka aoao, mamuli o kona hana ana pela, ua pa aku la ka puukai ilaila, a hapaiia ae la kona wahi kino iluna me he mea la, e oia aku ana imua waiho wale ke kua i ka la.

            I ka ike ana mai o Keoahimakaakua i keia kulana hou i loaa i ko laua hoa, oiai o Haipu aia kona maka imua kahi i nana ai, ua uwa ae la o Keohimakaakua me ke kahea ana mai:

            "W ka laupakapalili o ke kalo Ieie, e nana aku paha oe i ka haumana a kaua, ua maloo ke kua i ka la aia ka puukai i ka humena malo, o Kunigi o Olapalapa, o pakii o moe one o ka Ahiale ke hoa like, ka puka ka ino i ko kaua hoa paani," ia wa o Haipu i nana mai ai i ko laua hoa.

            Ia Kahinihiniula i lohe aku ai i ka leo o Keoahimakaokeakue, ia wa oia i aui kunihi ae ai i kona kino, a holo pahi'a aku la iluna o ka lapa o ka ale i hele a akoako. I wa no i kahea mai ai o Haipu:

            "E Kahinihiniula o ka lani @, o ka akamai no kena hehihehi ou mau kapuai i ka houpo kapu o Kaneluhonue a polole no hoi ke alahele, ua ike oe."

            Pau no keia mau olelo a Haipu, kokoke no hoi lakou nei iloko, ike aku la lakou nei i ka piha ouka i na kanaka.

            O ka wa no ia i haki welau iho ai o ka opuu ale, i hele a kalakala, mamua o kona po'i ana iho, aia lakou nei ke hele la i ka lala o ka nalu e oloio ana me he nai'i la. Hookahi no ia opuu kai, ku i ka honua imua hoi o na kane me na wahine e muia mai ana, a me na hoa kamalii oia nei.

            Iwaena o keia anaina e noho poai ana ike aku la keia i ka u'i o ke ala anuenue iloko o kona kulana opuu hou, ani mai la kona lima ia Kahinihiniula, me ke kahea ana mai:

            "E ka punohuula o ke alamuku e, ko alahele hoi au e hele aku ai, hele mai a ma kuu alo nei la, a lohe aku oe i ka olelo, malama a hoopaanaau."

            Ku ae la o Kahinihiniula, a hele mai la. Iaia i hiki mai ai imua e ke alo o Haumea, ia manawa i eu ae ai o Haumea a ku iluna me ka paa ana i ka lei limukala i kona lima. O na mea apau e hono ana, ua moe iho la lakou apau ilalo, mai ka makua a keiki, ia wa no i o ae ai ka lima o Keaiwaiwa iluna, a halii iho la ka punoho uakoko iluna o na mea apau. Puana ae la ua wahine la i keia mau olelo:

            Halulu ka lani, malu ka moana, Kau ka hekihili, pouli ka moke, Ku ka punohu ka Uakoko Kaalewalewa, Kau  ke alamuku ke ala o Kane, Ka pa ku ke alai e lulu ai ka makani I malu ke ala no ka punohu ku honua, No ka pu lauiwa i ke alo o Maihea, Hea ana Lia ku mai Anakapo, Hanau ka po ia kinikini, Hanai ke ao ia lehulehu, Huna ke ala kuukuu a Lono, Hoolono ana o kani koi, O kani wawa iloko o Maukoli, O Leleuli o Lelewai, Lele hono hoonewa, O honua ilalo o kukulu, O pelupelu o ponapona, Hoomoe Kahiki, Ikea ke kama, Na kea papanuu, Na kea papalani, Na'u na Kukuaimakalani, I ke alo o Haumea, Hihi a kau a kapu kini o ka po, Lele wale hoi.

            O ka wa no ia o ua aiwaiwa nei i hookau iho ai i ka lei limukala iluna o ke ai o Kahinihiniula, me ka olelo ana aku:

            "Ua pau ae la ko  la hiukai, a  maanei aku oe e hoi ai me ou mau hoa ahiki imua o ke kupuna."

            O kona wa no ia i pa'i ae ai i kona mau lima, a  ala like mai la na mea apau e moe ana i ke kapu o ko lakou aliiwahine.

            Huli mai la oia a kahea mai la ia Haipu me ka olelo mai:

            "Hoihoiia ka hoa hele o olua, maanei aku no a iho i ka pali, loaa ke ala kokoke e hiki ai i ka hale, ua ahiahi."

            Ia Kahinihiniula i ku ae ai iluna, huli mai la oia imua o Haumea me ka olelo ana mai:

            "Ke ohi nei au i ke alo o kuu tutu, in a he olele kau nana, nau hoi ia e hai aku."

            "Aole no a'u olelo iaia," wahi a Haumea, "o ke kapukai wale no ia oe i keia anahulu, i maemae oe mamua o ko hele ana i ka huakaihele."

            A hala lakou, ua hoi ae la keia anaina kanaka i ko lakou ano mau, a meha iho la ke kula, aohe lele pueo.

            Ia Kahinihiniula ma i hiki aku ai i ka hale, e noho mai ana no ke tutu, ahiki oia, ua hoi aku la no kona mau hoa no ko lakou wahi mau.

            I ka ike ana mai o Niula i ka lei limukala i ka ai o ka moopuna ninau mai la oia:

            "Hookahi no hana nui ana i olelo mai nei, e kapukai ka oe ia'u i keia po i hookahi anahulu po au e hoomau ai, alaila pau. "heaha ke ano o ia mea he kapukai."

            "Auwe!" wahi a ke kupunawahine, "e hele ana hoi oe!"

            "Ke aha la" wahi a Kahinihiniula.

            "Ke kauoha mai la hoi ko kumuhonua e hoomaemae au ia oe apau ko haumia, ko ano kanaka, i malaelae oe, a hemolele hoi, aohe puu aohe kee ou, nana e hoohihia, alaila iek mai kini o ka po ia oe, he pua na lakou, no ka mea ua maemae oe, ehia ka hoi mea aloha owau, i ka noho hookahi iho i kahi o kaua."

            "Mai kaniia hoi paha oe pela, aole auanei hoi au e ike aku ia wahi o kela wahine, u'i a ka lokomaikai nui wale," wahi a Kahinihiniula.

            "Aole au e aua ia oe, e hele ana oe, a e ike aku ana oe i kahi a kou kuku i ike ole ai, a e hooko anan hoi au i ke kauoha ana i olelo mai nei ia oe.

            "Lalauia ke olowai, a iho ilalo o ka mapuna, ukuhi mai a piha, hoi hoi mai, e wiki o i maamaama!"

            Hopu iho la o Kahinihiniula i ke olo huewai, a iho aku la i ka mapuna o Halauwai.

            Ahiki oia maha'i o ke kiowai ukuhi iho la a piha ke olo huewai, a iho aku la i ka mapuna o Halauwai.

            Ahiki oia mahai o ke kiowai, ukuhi iho la a piha ke olowai, hele aku la ma kahi o ka palai e luhe ana, hopu iho la i ka lau palai ula a paa i ka lima, a kiola aku la iloko o ka wai.

            Ia wa no i kahuli ae ai o Makalei i kona ano mau me ka lele ana mai o ka i'a me he pakaua la a lipo iho la ma kahi a ka laau e lana ana.

            Lalau iho la o Kahinihiniula i ka laau, a paa i ka lima, lalau iho la hookahi awa me hookahi anae, a lele i kula hoihoi awiwi aku la i ka laau a waiho, hopu iho la i ka huewai me ua ia a paa i ka lima kaha mai la hoi, a ku ana i ka puka.

            Ike mai la ke kupunawahine i ka i'a ka lima o ka moopuna, e paa ana nina mai la oia: "Pehea i loaa mai nei kau i'a"

            "No ka la'iku paha o ke ahiahi puka ka i'a mailoko mai o ka mapuna, hiki aku nei au, ua hele no hoi a lipo, o ko'u hopu mai nei no ia, i keia mau i'a no a lele i kula, o ka meha koke iho la no ka hoi ia o keia nui i'a, a  nalowale, oho paha i ka ike ana mai iau."

            "Anoai paha, na kokumuhonua no kena mau hana, ike mai la no ia oe hokuu mai la i ka i'a," neenee mai la ke kupunuwahine, lalau mai la i ka i'a hana apau kena mai la i ka moopuna:

            "E ai kaua a moana, ia wa kaua e kapukai ai ia oe, elima ou kai i keia po, pela a pau no po he anahulu.

            "Hoa ae la i kahi kali kukui, na wahi paipu, a ku i ke alo, noho iho laua paina ke ahiahi.  A pau ka laua ai ana o ko kamalii mau no he hiamoe ahiahi, hoi aku la oia iluna o kona wahi punee.

            Olelo mai la ke tutu, "alia oe e hiamoe, aia apau ko kaimua, alaila moe, a o na kai hope aku, na'u ia e hoopaupono, nolaila neenee mai a ma ka puka nei o kaua malaila oe e noho ai!"

            Lalau aku la ke kupunawahine i ke po'i pohue, a waiho mamua o kona alo, hopu aku la i ka huewai a ninini iho la iloko o ke po'i, huli aku la kona alo i ka puka a pule iho la i kana pule hoolaa me keia mau huaolelo:

            Kanikau kani a aina

            Uhia ke kaele o ka moke,

            Aloha ino no hoi au,

            I hele hookahi mai nei

            Aohe lua aohe kolu

            Aohe moepuu i ke ala

            Ua lilo i ka po lioia

            Aohe kanaka e pono ai

            Lehulehu aku i ke alanui

            Ke alakahi i ka pakiwai

            Ninau na lii apau

            Nawai keia keiki

            Na Halulu na Kiwaa

            Na ka manu eia ka hulu,

            Hoohonua pieleka,

            I noho i ka I, ae'a

            Noho ulukou i ku Hoana,

            I ka walania o kuu akua,

            O kaiahua o kulepe moana,

            O lapuu o poepoe

            I kahikina a ka la

            I ke komohana la

            O Nuakea wahine Kapoleia iku

            O kaula i ka wekia o ka makani

            Kikoo iluna kikoo ilalo

            Huli kai ka Hulumanu la,

            Ka pu ka pua ka ilikai.

            A pau kana pule ana, lalau aku la oia i ka paakai a lu iho la loko hopu iho la i ka olena, a haawi mai la i ka moopuna, me ka olelo ana mai: "nau iho oe i keia a wali hookomo iho iloko o ko wai, alaila hou iho na lima elua a hoa ae iluna o ko manawa, mahope oe e hamo ai i ko kino apuni, alaila hoi e moe, na'u e hana aku na kai hope ou."

            Hooko aku la ka moopuna ia mau kuhikuhi apau, ia wa i haupu ae ai oia i ke anaina a ak wahine ana i ike ai.

            Olelo mai la oia i ke kupunawahine: "Makena no hoi kanaka o kela wahi a'u i hele aku nei i keia la."

            "Aia no hoi maluna nei o Waimanalo, i ka pali e lepahu ana i ke kai la, a manae iho," wahi a Kahinihiniula.

            "Anoe kela poe pekepeke liilii, o kane me ka wahine, me keiki nonanona,"

            Olelo mai la ke kupunawahine:

            "Oia põe au i ike aku la la, o na aialo ia o ko kumuhonua, o ke peke ia o ka Nuukea, o kanaka iki o ka moke i oleloia e na kupuna o kaua o Nuumealani, a o ka houpo o Kane, a o Kanehunamoku hoi, nolaila mai ia kanaka au e ike la, aohe kanaka o ia wahi, o ke kaha ia o Unulau, a o ia wahi au i ike aku la la, o na lae makawalu ia o ke Koolau nei, ilaila aku nei ka oe.

            "Hoi e moe hooluolu i ka luhi a ke kai," wahi a ke tutu.

            No ia la ka hoi e moe, o ko maua lilo pu aku la no ia i Manua, i ka hulehulei a kaili poniuniu, ike ole aku la ka meakakau i na kai hope a Niula i hoopau pono ai, anoai paha, o na kai a Lohiau i paha ai iloko o kana pule hulihia, i ka wa i po'i ai ke kai a Kahinalii, kai nuu (kai nui) kai ea (kai pii mai) lapuu ohi ka io o ke kanaka, koe aku ia no keia pule ai. (Aole i pau)

 

HOOLAHA LULU MANAWALEA HELU 14.

            Ma keia ke kauohaiaa aku nei na lala apau o ka AHAHUI KALAMA, e uku koke mai i ka auha@ manawalea o Hookahi Dala ($1.00) no ko kakou hoahanau Mrs. Miriam Ching Oe, haalele mai i keia ola ana. E hoomaka ana mai Spetemaba 7, 1922 a pau i Okatoba 6, 1922, o ia hoi he 30 la.

            Ma ke kauoha,

            MRS. AGNER P. CHUNG HOON,

Kakauolelo Ohi Dala,

            Ahahui Kalama.

6521--Sept. 14, 21, 28.

 

TONG YIP COMPANY, LIMITED

HOOPAU ANA

Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i ka poe paa aie apauo ka Tong Yip Company, Limited e waiho mai i ka lakou mau koi i ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ma ke keena oihana o Wing Sing Wo. Company, 64 Alanui Hokele Akau, Honolulu T. H., iloko o kanaiwa la mai ka hopuka mua ia anan aku o keia hoolaha, o ia hoi he kanaiwa la mai Sepatemaba 14, 1922 aku. O na koi apau e waiho ole ia mai ana pela e hoole mau loa ia aku.

LEONG HAN,

Kahu no ka hoopauia ana o Tong Yip Company, Limited.

6521 - Sept. 14, 21, 28.

 

HE HANA NAAUAO ANEI NA KAKOU KA HAALELE ANA I KE KAKOO ANA IA

Norman Kalanilehua Lyman

ka opio i paio mau no ka pono kaulike a laula o kela ame keia, oiai oia maloko o ko kakou Ahaolelo kuloko nei, nona ka moolelo i paa maloko o na buke moolelo o ia hale, i Elele na kakou i Wakinekona, a ia wa hookahi kikoo aku ko kakou mau lima a hapai a hookiekie ae i kekahi kanaka i ike ole ia kana mau hana pono nou?

            E halia mai e na Kini, a e hookiekie ae ia Torman Kalanilehua Lyman ka Moho Elele iloko ou, no Wakinekona.

UMI A KA HANU A LANAKILA OIA MA KA LA 7 O OKATOBA, 1922.

 

O KA

Liberty Bank of Honolulu, Ltd.

ua hookumuia i Febuari 18, 1922, ua pii mahuahua mau ae kona kulana holomua i loko o ia manawa pokole o kona ku ana, i aneane loa e hoea aku i ka papa o ka miliona dala. O keia kuluna holomua, he mea ia nana i hookahaha aku i ka lehulehu- he kulana holomua i hoea mai mamuli o na hookele noeau ana.

            HE MEA NUI ANEI KE OLA IA OE?

Hehaha ana na haawina e loaa ana ia oe in a e pau oe mai ka hana mai a i ole, loa paha i ka ma'i?

E HOAHU I KAU DALA ME MAKOU

He hookai wale no dala no ka hoomaka ana, Eia ke hamama nei ko makou neena ma na ahiahi Poaono apau, mai ka hora 6:30 ahiki i ka 8:00.

The Liberty Bank of Honolulu, Ltd

Kumupaa i Ukuia, $200,000.00 Huina Kaulele, $16,000.00

Kihi o na Alanui Maunakea ame Moi

KELEPONA 1014.

 

 

Chesterfield Cigarettes

Ua "kaokoa" loa ke Chesterfields- aohe like pu na ano kikalika e ae ka hialaaiia a ao ka po.

Aka ua manaoia makou i ka moolelo o ke Chesterfield, no kona pii mau i loaa ole ma na moolelo o ke kikalika.

No ka manawa loihi o ke ano maikai ka mea hoike mai.

 

Mau Apana Aina Kuai

$300-Lot 50x100, Kapahulu, $20 down, $10 per month.

$500- Lot 50x100, Ocean View, corner Maunaloa ana 10th Ave. $20 down, $10 per month

$650-Lot 50x150, 10th Ave, near Mauna Loa. 25$ down, 15$ per month.

$525-Lot 54x1@0, 7950 sq. ft, 13th Ave, near Wilhelmina Rise, Two blocks from Kaimuku Theatre. Marine view. $20 down, $10 per month

$850-Lot 45x84, near Waikiki, end of drainage canal improvements. Lot is cleared, on curbed and macadamized street. $10 down, $15 per month

PAUlO KALAUKA

(P. E. R. STRAUGH)

Alanui Moi, Helu 74, Manwaena o na Alanui Papu ame Betela.

 

E Kuai i Kou Mau

Pono Hale

ma ka

Hawaiian Furniture Co.

Helu 469 Alanui Moi,

kokoke i ke kihi o ke Alanui

Liliha

He oluolu na kukai olelo ana

 

Hoao i ke Kope Kona Kamehameha

Ke kope maloko olaila kona mau ano maikai kumu apau i hoomoaia me ka akahele loa i wahi e moani ai ke ala a hookomoia aku iloko o na puolo ame na kini e komo ole ai ke ea iloko olaila o ke Kope Kona Kamehameha ia. E nana i ka hoailona melemele. He ono a mikomiko ka hoailona Kamehameha i kupono i na Hawaii. Hiki ke loaa ia oe ma na puolo o 1 paona a i ole ma na kini o 5 paona.

AMEROCAN FACTORS LIMITED

 

O ke Kanaka Kuai i na Lako Hana Maikai ua Lanakila e no ia i ka Hapa o ka Hakaka

Aole hiki ia oe ke lawelawe i na hana maikai me na meahana inoino. O ke kanaka e hoao ana e hana me na meahana inoino, e hoea mai anan i kona wa e kiola ai, a kuai i na mea kupono, in a he noonoo oia. Aka nae ua poho wale ka manawa ame ke dala ma ka hana ana pela. Ke kuai nei o Lewers & Cooke Ltd, i na lako hana maikai wale no.

KE MALAMA NEI MAKOU HE AHUA PIHA PONO LAULA O NA LAKO MAHIAI AME NA LAKO KUKULU HALE

He Makemake Paha Kou i

KO'I KIPIKUA, KOPALA, HO, HAMARE, PAHIOLO, KOI LIILII, NA LAKO KAMANA PIHA, HOANA HOOKALA, PAKEKE

Papa o Kela âme Keia Ano na Lako Hao, Pena, Aniani

Kakau mai a i ole kipa mai no na hoakak, E hookoia no na kauoha apau ma ka leka me ke akahele ame ka hikiwawe loa.

LEWERs & COOKE, LIMITED

HONOLULU

 

Na Io Pipi Momona Waeia Mai na Aina Hanai Pipi Like Ole Mai o Hawaii Nei

O keia io pipi momona, ka papa maikai hookahi ma ka makeke, a ke kuai hoolilo nei makou, ma ke kumukuai haahaa, me ka hoopono maoli.

Eia keia mau kumukuai malalo loa iho o ko na makeke e ae a hui pu iho me na kulana maemae e hoohanaia nei e makou ma ka lawelawe ame ka hoahu ana i na io pipi, he mea pono e lilo ko makou makeke i makeke nou.

Pipi Ku Mokupuni…15c o ka lb.

Kulana Aoao o ka Pipi…15 c o ka lb.

Kuekue Pipi..121/2c o ka lb.

PipiPalai Iwi Hoehoe…15c o ka lb

Pipi Palai Uha… 15c o ka lb.

Kulana Aoao Koala…151/2 c o ka lb.

I'o Hipa Ku…10c o ka lb.

Io Umauma o ka Hipa…10c o ka lb.

Io Hoehoe Palupalu…121/2c o ka lb

WAIUNAKA MAILE..50c o ka lb.

METROPOLITAN MEAT MARKET

E hinau no LUI; he oluolu ka kuka'i ana ma ka kaua olelo makuahine.

Hele mai, mai hilahila

 

Kopa Moi Keokeo No Ka Mikini Holoi

He Kopa maikai loa i hiki ke hoohanaia no na ano hana apau i pili i ka home. Hiki ke holoi i na lole nahenahe loa me ka pilikia ole, O kona oi loa aku o ka maikai no na mikini koloi- No ka holoi i na pa ame holoi hale.

KUAI I PUOLO MAI KOU HALEKUAI MEAAI MAI

T. H. Davies & Co., Ltd.

Na Akena Wale no no ka Paeaina Hawaii