Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 38, 21 September 1922 — Page 5

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no

PITA NIKOLA

A I OLE

 

Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana

Hanohano a Lawe Mai i ke

Kulana Makaainana

 

            "Ua paa kuu manao e hele aku e huli ahiki i ka loaa ana o Beka; ke maopopo la no ia oe, ke kumu nui i makemake loa ai o Haka Kenede, e lilo o Beka i pio nana, no na mea no ia e pili ana * kela luahuna waiwai, a olua o ka aihue ana mai ia Beni Kamerona mai.

            "Ua loaa o Beka ia Haka Kenede i ka manawa a kela kaikamahine i hoea mai ai no ko'u hale nei, i lawe mai i kekahi keka a'u i poina ai ma kona home, a ke waiho nei na hoailona, o na hana limanui a kela kanaka maluna on a, o ia no ka haekae ana i kekahi o ko'u mau hainaka, no ka hoopiha ana i ka waha o Beka, a no ka hauhoa ana i kona mau lima.

            Aia o Keka Wala ike hoolohe pono loa la i na kamilio a Nikola ia Mr. Makuaia, a iaia o ka lohe ana mai i ka inoa o Beka, me he mea la, ua hiki ole i ua kanaka nei ke oni wale ka no oia, a i ka wa i kau aku ai o Nikola, i ka ohe hoolohe o ke kelepona, me kona wahi mau, akahi no oia a kamailio aku.

            "Ea, ua lohe aku nei au ia oe e kemailio ana ia Mr. Makuaia, ua laweia aku o Beka Kamerona, ma ke ano limanui, pela anei ka mea oiaio loa?"

            "Ae, ua kaa aku oia malalo o ka mana o kekahi kanaka ino!" i pane mai ai o Nikola, me ka haka pono 'ana mai hoi o kana mana ana maluna o 'Keka Wala. "Heaha kau mea i ike e pili ana nona?"

            "Ua maopopo no anei ia oe o Haka Kenede, ka mea nana i lawe aku ia Beka, ma ke ano limanui?"

            "Ea, heaha kau mea i ike no kela kanaka" wahi a Nikola, me ka hele okoa ana mai a paa aku la ma ka poohiwi o Keka Wala. "Ua kamaaina no anei oe i kela kanaka?"

            "Ae, ua kamaaina au iaia, aka heaha iho la kana hana no Beka?"

            "O ke Akua wale no ka i maopopo, aka ma ko'u manaoio, o kekahi ia o na hana a kela kanaka i manao ai, e loaa aku ke dala iaia mai ia Mr. Makuaia aku. Ua ike no anei oe i kahi e loaa aku ai kela kanaka? Ua maopopo anei ia oe kana wahi lawe aku ai la Beka Kamerona?"

            "Ua ike au i kela kanaka i nehinei, malalo o kahi noho o na kanaka, ma ka hale olopapa. Ua loihi kona kaawale ana no kahi mamao, a o kona hoi koke ana mai no ia."

            "Ua maopopo ia mea ia'u, a heaha ka kela kanaka mau mea i kamailio mai ai ia oukou?"

            "He nui kana mau mea i kamailio mai ai, me ka hookohukohu ana, me he mea la, oia ka on a nona ka ululaau, me kona akena ana i ka nui, o na dala e loaa aku ana iaia."

            "Aohe o'u makemake e hoolohe aku i na olelo o kena ano. Pehea ua ike anei oe i kana wahi i lawe aku ai e huna ia Beka Kamerona?"

            "Aole loa i maopopo ia'u!" i hooho ae ai o Keka Wala, me ka *ailona maopopo o kona kaumaha loa no ka nalowale ana o Beka.

            "Aole oe i ike i ke ano o kela kanaka o Haka Kenede, oia kekahi o na kanaka lapuwale ma ka honua nei, a ua hiki iaia ke pepehi aku ia, Beka a make, me ka manao aloha ole iloko on a, no kela kaikamahine."

            "O, e kuu Akua! Aole loa e hiki ia oe ke ae aku, e hookoia kela hana a Haka Kenede maluna o Beka."

            "Ae, aole o'u makemake e hoehaia kekahi lihi o kona kino; aka ke kau aku nei au maluna ou e Keka Wala, ka hoike ana mai ia'u i ka mea oiaio, in a ia he mea e hoopakeleia ae ai o Beka, mai ka *ana mai o kela kanaka. Pehea aia anei he manao hoohuoi iloko ou, no kahi a kela kanaka i lawe aku ai na Beka e huna?"

            "Aole i maopopo loa ia'u, no ka mea he nui no kona mau wahi e noho ai. O kekahi wahi i kamaaina iaia, aia ma ka mana ana o na alanui a elua, aole nae o'u manao e aa ana kela kanaka e lawe ia Beka ilaila, oiai he nui ka poe e noho nei ma kela wahi.

            "Ma kona manawa mua loa i hoea ae ai no na kauhale o na kanaka olopapa, e kuai okoa mai ana oia i kana mau mea apau e ai ai, mamua iho kela o kou hoea ana mai."

            "Aole o'u makemake e holohe i kena mau olelo, e hoike wale mai no oe, i kau wahi i ike ai iaia, ma ke ano o kona mau wahi i a e noho ai."

            O kahi e hiamoe ai o kela kanaka, maloko no ia o ka hale waiho ukana leahiko, iloko o ka ululaau, e kokoke la i ke kanawai."

            "Pehea mauao no anei oe, ua lawe aku o Haka Kenede ia Peka maloko o kela hale, no ka huna ana iaia malaila?"

            "Aohe a'u mea i maopopo aku, no kana mea i hana ai, malia paha ua lawe aku oia no kekahi mau wahi okoa loa?"

            "Aole, oiai he uuku loa ka manawa i loaa iaia, o ko'u manaoio ea, aia maloko o kela hale waiho ukana, o Beka Kameona, kahi i hunaia ai. Eia ihea kela hale waiho ukana kahiko kahi i ku ai?"

            "Aia ma khi he hapalua mile wale no ka mamao mai ka *le olopapa aku."

            "E hiki ana anei ia oe ke kuhikuhi mai ia'u kahi i ku ai o ua hale nei?"

            "Aole ia he hana pohihihi," wahi a Keka Wala, me kona poho okoa ana iho iluna o kekahi noho, a kulou mai la hoi *na poo imua me ka hooho ana ae.

            "O e kuu Akua! Ina e ae mai ana oe e kokua aku au, ma * ka huli ana ia Beka, e lilo ana ia i mea hoohauoli loa mai i kuu noonoo. He oiaio aohe kuikahi o ko kaua noho ana, kamuli mai o kela kaikamahine, eia nae ke koi mai nei oe e kokua aku au, i wahi e loaa ai o Beka, he hana maikai paha * ma ko'u aoao, aole paha?"

            "E hoopoina kaua i na mea maikai ole apau, i pili i ko kaua ka ana, he hookahi mea nui, o ia no ka hopakele ana ae *a Beka, mai ka mana mai o kela kanaka ino," me ka wehe ana * o Nikola i kana pahupelu, a okioki iho la i na kaula i hau* ai na lima o Keka Wala.

            "I hooiaio, aole he manaoino iloko o'u nou, no kau mau inoa apau i hana mai ai maluna o'u, ke hookuu nei au ia oe e kanaka lanakila; a in a e kokua mai ana oe ia'u, ma ka hele * ana aku e huli ahiki i ka loaa ana o Beka Kamerona ia kaua, alaila aole au e lawe mai ana i kekahi mau kumu hoohalahala ia oe, no kou hopuia mai ma ke ano he lawehala. Pehea ia e kou manao?"

            "Ae, ke haawi aku nei au i ka'u hoohiki imua ou, a imua ke Akua, e haawi no a'u i ka'u mau kokua ana ia oe, i wahi e * ai o Beka ia kaua."

            Nana mai la o Nikola ma na maka o Keka Wala, a me kona lima e kaheawai ana o ke koko, aia na hoailona, o ka ehaeha * e ka hoomanawanui maoli, aole nae ia he kumu no Keka Wala, eh oike okoa mai ai i kekahi kulana kupilikii, a o ia ka Nikola o ke kamailio ana aku:

            "E wehe ae oe i kou kuka, a e hana aku au, i wahi e nui ole ai ke kahe o ke koko mai kou lima aku i eha; aia a pau ke kahe ana o ke koko o kou lima, alaila hele aku kaua e huli ia Beka."

            Ku ae la o Keka Wala iluna, me ka wehe ana ae i kona kuka, oiai hoi o Nikola, i kii aku ai i kekahi po'i wai, a lawe mai la me kakahi kawele maemae, a i kona hoi ana mai, hoomaka aku la e holoi i ke koko mak a lima i ku i ka poka, a o kahi o ka laki, aole he iwi i haki, aka ua komo aku no ka poka, ma kahi nui o ka i'o a puka ma kekahi aoao.

            I ka pau ana o kela holoi ana a Nikola i ka lima o Keka, wahi iho la oia i kekahi welu maemae, me ka hoomanawanui maoli o Keka i ka eha. Aia iloko o Nikola ka hoomaopopo, aole i pau ko Keka Wala lili nona, eia nae iloko o ia manawa hookahi, ua ike no oia, aole loa e hiki i kela kanaka, he hoopilikia aku iaia.

            Me ka hoomanawanui maoli o Keka Wala e noho la, me kona hoike ole ae ma kekahi ano, i kona ehaeha maoli, a i ka paa ana o ka lima i ka wa-hi, hana mai la o Nikola i kekahi welu, e lei ai o Keka i ka lima eha mamua o kona alo, o kona kii aku la no ia, a ninini mai la i hapa kiaha wisake, a hoohainu aku la ia Keka, a he mau minuke mahope iho, haawi hou mai la he hapa kiaha wisake, akahi no a ikeia aku ka hoi pono mai o ke ano maikai iloko o kela kanaka.

            Oiai hoi o Nikola e hooponopono ana i na mea ana i lawe mai ai no ka hoohana ana aku i ka lima eha o Keka Wala, ua hele aku la o Keka ma kahi o ka puka aniani, me ka nana ana aku iwaho, o kana mea i ike aku ai, he hiona ano e loa, ua hele ka lewa a kan*uwela i ka malamalama, a o ia kana i hooho ae ai me ka leo nui:

            "Ea, ke ike nei au i ka pau o ak ululaau i ke ahi! Ua ho-aia mai nei ka ululaau i ke ahi, e na kanaka o ka hale olopapa!"

            Nana i'o aku la o Nikola iwaho, a ike aku la me ka hoohewahewa ole, i ka oiaio o na olelo a Keka Wala, i kamailio mai ai iaia; a iloko no hoi o kela manawa hookahi i kani kapalili mai ai ke kelepona, a i kona lalau ana aku i ka ohe hoolohe eia ka mai ia Mr. Makuaia mai, a o ia kana o ka pane ana aku:

            "Ae, ua pau i'o ka ululaau i ke ahi, aia ma kahi kokoke i ka hale olopapa. Ua oi loa aku ka hana a kela poe kanaka mamua o ka mea kupono. E kauoha aku oe i kou poe kanaka apau e hoakakoa ae i kahi hookahi, a e hoouna aku ia lakou, no kahi o kela pauahi, me ka hoao ana e kinai i ke ahi, mamua o ka hele ana aku i ka loa ame ka laula o ka aina.

            "Ina ua hoouna mai ia oe ia Biere ea, alaila ua maikai kela, maluna au o ke kaa e holo aku ai, a e hoi hou aku oia, no ke alakai ana ae i na kanaka no kahi o ka pauahi. Me he mea la, ua loaa iki kekahi wahi moali uuku ia'u, no ka hookolo ana aku mahope o ka meheu o Haka Kenede; e paa pu ana au ia Keka Wala, oia ka i ike, i kahi i ku ai o ka hale hoahu ukana, e pili kokoke la i ke kahawai. No kela palapala aelike au e kamailio mai la, e hoao no au ma na ano apau e kaili mai kela kanaka mai, in a no kona loaa aku ia'u, no ka mea aia iloko o kela palapala ko kaua palekana."

            Kau ino aku la o Nikola i ke ohe hoolohe, me kona hele a piha maoli i ka pihoihoi, me ke kauoha ana mai ia Keka Wala, e hemo aku laua iwaho o ka hale, a he mau minuke helu wale no mahope mai, hoea mai la o Biere me ke kaa otomobile.

 

MOKUNA XXI.

            O ka mea oiaio maoli, ua laweia o Beka Kamerona e Haka Kenede. Maloko o ka ululaau ka laua hele ana, me ka hookikina mau o Haka Kenede ka Beka, i kela ame keia manawa. Ua hele ka ululaau a kamaaina ia Beka, o keia no nae ka manawa mua loa o kona hele ana, no kekahi mau wahi a kona mau kapuai wawae, i heihi mua ole ai.

            Ua paa na lima o Beka i ka nakaiiia i ke kaula, ua hoopihaia hoi kona waha me ka hainaka, a iaia e hele la, me ka hookikina mau o Beni Kamerona, ua hiki ole iaia ke hoololohe iho, ua hele kona mau lima, a mokumoku i na laau kuku, pela hoi ka nahaehae o kona lole e komo ana, me ka hiki pono ole no hoi iaia ke hanu ae me ka maikai, aole nae he nana aku o Haka Kenede ia  mau pilikia oikana pio, aia mau oia ke kauoha la ia Beka, e awiwi ka hele ana.

            Ua maopopo loa ia Haka Kenede kana wahi e lawe nei ia Beka Kamerona, nolaila i ko laua hoea ana aku no kekahi wahi, ana i manao ai, e a'e aku ma kekahi aoao o ke alanui akea, hele mua aku la oia e nana in a paha ua malaelae ke alahele, me ka waiho malie ana iho ia Beka mahope, a oiai he mehameha pu wale no kela wahi kii hou mai la oia ia Beka, a laweaku la ma kekahi aoao o ka ululaau.

            No kekahi manawa loihi kela hoomau ana e laua e hele maloko o ka ululaau, ua mamao loa aku la laua, mai kahi nohoia e na kanaka, nolaila wehe okoa ae la oia i na kaula i hoopaaia ai ma na lima, o kana pio, pela hoi ka hainaka mai ka waha mai, alaila hookuu aku la ia Beka e hele mamua, no ka mea aole he wahi hopohopo iki iloko on a, e hiki ana ia Beka, ke mahuka mai iaia aku.

            Ma kela manawa a Haka Kenede i hookuu ae ai ia Beka, ua manao kuhihewa ua kaikamahine la, aole he mau hoopilikia ana aku a kela kanaka iaia, nolaila hoao mai la oia e kamailio, ma ke ano hoomalimali, i hookuuia aku ai oia e hele me ka lanakila, eia nae, e keke okoa aku ana o Haka Kenede iaia, ahiki i ka noho malie loa ana iho o Beka. O ka mea i ala mai iloko o ka noonoo o ua kaikamahine nei, o ia no ka manao maoli ana o Haka Kenede e hookaawale loa iaia mai Pohaku Eleele aku, aka o ka hana nae i manaoia ai e hooko aku maluna on a, aole he wahi mea a maopopo iaia.

            No ka maliu ole ia ana aku o kana mau uwalo ana mai imua o Haka Kenede, hoao okoa aku la ua o Beka e holo me ka mama, ua paa koke no ia i ka hopuia; ua hoao mai la no hoi oia e hakaka me Haka Kenede, ua kauia aku la nae ka pu panapana imua on a o ka pau loa no ia o kona manao ana, e hoonahoa mai imua o kela kanaka, hookahi no hana, o ka hoolohe i kana mau kauoha apau.

            Mamuli o ka hoohakalia ole o Haka Kenede, i ka hoohana ana aku i na alahele apau e hookoia ai kona mau makemake, ua maopopo loa ia Beka, ua piha maoli kela kanaka me ka lokoino ame ka lapuwale; aka nae he hookahi ana mea e hoomaikai la i ke Akua, o ia no ka hoao ole aku o kela kanaka e hoopoino i kona kino, a ua pololei hoi kana mau mea i kamailio mua aku ai, aole oia i hiki mai ma keia huakai, no kela ano hana, no ka mea ua lawa kona mau makemake, iloko o na mahina ana i hele holoholo aku ai ma kekahi mau wahi okoa loa.

            I kinohi nae, ua kuhihewa maoli no ua o Beka, i kela wa a Haka Kenede i lawe mai ai iaia noloko o ka hiipe'a o ka ululaau e pepehi mai ana kela kanaka iaia a make, elike me kana i hana aku ai maluna o kona makuakana, i wahi e koi ole ia aku ai na waiwai a laua me Mr. Makuaia o ka aihue ana mai ia Beni Kamerona mai; aka i ka hana ole ana mai o ua kanaka nei i kela karaima, ua hoopohihihiia aku kona manao no ka hana maoli a ua kanaka nei imanao ai nona.

            No na hora lehulehu keia a laua e hele nei maloko o ka ululaau, e komo ana iloko o na wahi hiipe'a, ame na wahi i lanaia e ka wai, a i kela ame keia manawa, e kauoha aku ana o Haka Kenede i kana pio, e ku malie, me ka hoolohe ana o ua kanaka nei, i ka nakeke mai, in a paha he poe kanaka koloko o ka ululaau, a no ka nana ana paha i ka la, i maopopo ai ko laua alahele pololei e hele ai.

            Ma ke ano nae o ak moe ana o ak aina, ame ka ulu ana o na kumulaau, i hoomaopopo ai o Beka, aia laua ke hele la ma kahi kokoke loa, i ka hale olopapa, a ulu mai la kana mau hoomanao ana no Nikola, no kona kokoke loa, i kahi o kana aloha e hana ana, me na kanaka.

(Aole i pau).

 

He Moolelo Walohia

Ko Vekinia Waiwai Hooilina

Hoopuhiliia nana Hana a ka Mea Manao

Ino -- Kau i ke Aki i ka

Manawa Hope

 

            Hoomaopopo koke iho la o Vekinia na ka Lede Fanamu no keia mau hana hoopilikia iaia, aohe mea e ae, alaila me ka uhane i holalapaia ae la me ka inaina nui no keia hana hoohaahaa aia, me kona ike ole i kekahi kumu kupono o kona kaiehuia mai la, oiai aole ona aie ia hokele a ia on a hoi, e uku mau ana oia i kana mau bila apau, alaila, ku ae la oia a pololei iluna mamua o ka on a hokele'a a i mai la:

            "E Mr. Eladefida, e oluolu oe e hoakaka mai ia'u i ke kumu o keia makemake ana ou e hokaawale aku ia'u mai keia hokele aku, elike me ia au i hoakaka mai la," me ka haka pono mai o kona mau maka i na maka o ka on a nona ka hokele.

            "E Mrs.-ka madame maikai, ke ehaeha loa nei au no ka lilo ana o ka'u mau mea i olelo aku nei ia oe i mea hoeha aku i kou uhane, a no na kumu nae aole au e hoakaka aku ana."

            "Kahaha! Kupanaha no ka kou manao ana e kipaku ia'u mai keia hokele aku me kakahi kumu kupono ole, he hana kupono ole loa *ia au e hana mai ai, a no ka mea ua haalele mai kuu kana ia'u maanei me keia hoomaopopo ana maanei au e noho ai ahiki i kona kii hou ana mai ia'u a no keia manao ana mai ou e hookaawale aku au ia'u iho mai nei aku, he mea pono ma kou aoao e hoakaka mai'i ke kumu, in a he kumu kekahi, a in a na hai i kou aku ia oe e kipaku ia'u e hoakaka mai oe pela, no ka mea, he hana kupanaha a maikai ole keia au e hana mai nei i kekahi wahine i hiki ole e kupale nona iho me kekahi mea kokua ole mai ma ko'u aoao."

            "No kau noi, eia no ke kumu; ua hoikeia mai ia'u me ka maopopo loa aole oe he wahinemare na Mr. Hita, a nolaila, aole oe o Mrs. Hita, ka mea nana i lawe mai ia oe a hoonoho maanei, a o kekahi, o ke keoni mana nana i lawe mai ia oe ianei aole oia i hoakaka maopopo mai iaia ke kanaka Pelekane oia."

            "Ma ka mana hea i loaa ia oe e kamailio mai ai elike me kena?" i ninau aku ai o Vekinia.

            "Ma keia a", alaila hoikeike mai la oia i ka hoolaha maloko o ka nupepa e hoakaka ana no ka mare ana o William Hita me Makaleka Sanahope ma ka Hitadela, he nupepa na Mrs. Fanamu i waiho iho maluna o ke pakaukau iloko o ke keena oihana o ka hokele, i hele mai ai ia o ka on a o ka hokele a ike iho, he hoolaha hoi e hikiwawe ai ke ikeia iho no ka mea, ua makaia ma ia wahi e ka wahine manaoino. Eia nae, ua makaala loa ua wahine la aole oia i hoomaaloalo mai ma ia wahi i ka manawa a ka on a hokele e kamailio ana me Vekinia, o ikeia aku auapei nana ia hana, oiai nae oia maoli no ka mea oiaio.

            Ua paa ko Mrs. Fanamu manao e hana koke i kekahi hana e kaawale koke aku ai o Vekinia i kahi e mamu o ko Sede Fanamu hoi ana mai ka Mokupuni Kone mai, a o kekahi e noho mau ana ka hopohopo iloko on a no ka hoea koke mai o Sa Wiliama e kii ia Vekinia mamuli o kona hoohuoi no ka loaa ole aku o ka Vekinia leka iaia.

            Ia leha ana iho no a Vekinia, ike koke iho la no oia, o ka nupepa a ka on a hokele o ka hoikeike ana aku la iaia aole ia he nupepa okoa aku, o ka nupepa hookahi no ia i haawiia mai ai iaia e helulhelu nolaila, ua lawa loa ia leha ana iho ana a ike i ka holaha e hooiao mai ai iaia na Mrs. Fanamu no keia hana i hoolala i mea nona e lele ai mai ia hokele aku.

            "A, ke ike nei au me ka hoohewahewa ole, o na mea no i hoomakamaka hoopunipuni mai ia'u i hoaloha no laua, o laua no ka mea nana e imi mai nei e hookaawale ia'u mai keia hokele aku," i pane mai ai o Vekinia i ka on a o ka hokele, me kona piha konakona loa ia Mrs. Fanamu ame ke aikane ana ia manawa.

            "Aka nae, e huikala mai oe ia'u ke ninau aku, aohe anei ou kanalua no kou kulana ma ke ano he wahine-mare na kela kanaka?"

            "Aohe o'u kanalua ia mea," eia nae, he mau olelo ia a Vekinia o ka hoopuka ana aku me ka pahemo pu no ka mea, ia manawa ua pili kaumaha loa oia e hiki pono ole ai ke kamailio mai me ka leo ikaika.

            "He mea kupanaha no nae i ka nana iho, in a he wahine oe i mareia e kela kanaka, aohe wahi leka iki ana ia oe no kekahi manawa loihi i hala aku nei; aole paha ia o ke ano o ke kanaka i mareia, he mea maa mau in a e kaawale ke kane i kahi e no kekahi manawa e leka mau mai ana oia ia oe, i kau kane nae, aohe kakau mai i kekahi leka nau."

            "Ka, malia paha ua loaa aku i kekahi mea a ua pau i ka haehaeia, a i ole ua puhiia i ke ahi mahope o ka pau ana i ka heluheluia," i pane aku ai o Vekinia.

            "Malia paha pela, aka nae, he mea kanalua nui ia no ia i ka hoomaopopo iho," o keia kanaka au e olelo mai nei ua  hoopalau muaia no ka kela kanaka au e olelo mai nei o kau kane ia me kakahi lede Pelekane no kekahi mau makahiki lehulehu i hala, a in a pela alaila ua hopunipuni ino loa ia oe.

            "He haawina pakalaki k=loa keia ma kou aoao, e ka madame, eia hou; ua loaa mai he hoike ia'u mai na malihini mai apau e noho nei maloko'o keia hokele e haalele koke iho ana lakou apau i keia hokele, koe wale no a hooikaika aku ka'u noi ana ia oe e haalele mai oe i keia hokele, no ia kumu au e hoike aku nei ia oe e haalele koke iho oe i keia mau rumi, a e imi aku oe i wahi okoa nou e noho ai mai keia manawa aku. "O keia ae la na olelo awahua lokoino loa a ka on a nona ka hokele o ke kamailio ana mai ia Vekinia, aole nona ponoi iho ia manao, aka, no Mrs. Fanamu.

            O kekahi keia o na puupuu ikaika loa i kuiia mai ia Vekinia ka kakou koa wahine e alo nei i na mea hookaumaha lehulehu, mawaho ae o na mea hookaumaha lehulehu i loaa mua iaia eia nae, ime kela manao koa no o Vekinia i uumi wale iho ai no oia ia mau ehaeha a ke kaikoeke lokoino on a, aka, elike me ka hopena poino i ka poe imihala apau, pela no i kau aku ai ia mau hoehaeha ana he nui maluna o ka Lede Linetona i ka manawa hope.

            Nana mai la o Vekinia me na maka hoowahawaha i ke kanaka e ku aku ana mamua ona a i mai la me ke pihoihoi ole, me kahi leo nae o ka mea i hooneleia i ka manaolana:

            "He mea kaumaha no ke noonoo iho aka, ua olelo mai kekahi poe malihini e noho nei maloko o keia nokele ia'u e haalele iho ana lakou i keia hokele i ka la apopo, koe wale no a hookaawaleia aku oe mai keia hokele aku, no ia manao o lakou pela he hana hoehaeha no i ko'u noonoo ka kauoha okoa ana aku ia oe e hookaawale mai keia hale aku, aka aole hiki ia'u ke alo ae," a hooki iho la ka ona nona ka hokele i kana kamailio ana me ka helehelena kaumaha.

            O kekahi iho la keia o na puupuuu mahanahana lokoino loa i hoikeia mai la i ka wahine opio i imihalaia no ka pakui hou ana iho me na puupuu ikaika lehulehu e ae i kuiia mai e nele ole ai ka wili i ka eha aka nae, no ko Vekinia ike iho no i kona hewa ole, he hana hookaumaha wale mai no keia iaia, ua auamo no oia ia mau ehaeha apau me ke kau mau aku o kona manaolana no ka la ana e oni aku ai i kona pono imua o ka aha hookolokolo, he pono nui ana e manaolana mau ana ia manawa.

            Nana mai la nae oia me na maka makona o ka hoowahawaha i ke kanaka e ku aku ana mamua on a a pane ku la me ka leo o ka mea i hooneleia me ka manaolana.

            "Auhea oe, iloko o keia mau hana hoohoka apau ia'u ea, ke hai aku nei au ia oe me ka oiaio loa owau nei ka wahinemare oiaio loa a Sa Wiliama Hita o Hitadela, Kalana o Hamesire Enelani, he la no e hiki mai ana el oaa ai ia'u ka mana e hooiaio aku ai i ka'u i olelo aku la. Ae, aole i mamao loa aku ia manawa, a oiai aohe o'u makemake e hoole aku i kau kauoha a e hoehaeha aku hoi ia oe, a i ole hoopilikia hoi, o pau io auanei ko poe malihini i ka haalele mai i ko hekele mamuli o'u nei, e noiu aku ana au ia oe e oluolu hoi oe e ae mai ia'u e noho iki maanei i keia la, a ka la apopo hoi la alaila, hele aku; i la hele aku hoi keia no'u e huli i wahi no'u e noho aku ai."

            Ua homama loa ia aku la ka noonoo oka on a nona ka hokele no kona lohe ana aku la i keia mau olelo a Vekinia, eia nae, ua hookaumaha pu ia aku no kona noonoo ia manawa hookahi, aohe hewa o ka wahine opio i kona manao, aka, mamuli wale no o ka manaoino o hai i hoopilipu wale aku ai no oia i kona manao.

            O kekahi ua hoehaeha pu ia aku kona noonooo mamuli o kona ike mai i ko Vekinia helehelena kaumaha, eia nae, iloko no o ia hoikeia ana aku la o kona kipakuia mai ka hokele aku oia mau no ko Vekinia manao koa me ka paa o kona manao no kona lanakila i kekahi la e hiki mai.

            Ua hoike mai ka on a o ka hokele i kona aloha me ka haawi pu * i ke kokua ma o kona hele ana aku e huli a e hoolimalima i hale no Vekinia e noho ai, eia nae ua hoole aku la o Vekinia ia manao on a me ka haawi pu aku i ka mahalo, a no ia hoole ana aku o Vekinia, oili aku la o Elederida ka on a o ka hokele, me ka helehelena hilahila ma kona mau maka, me ka hoopiha pu ia o kona naau me ka kahaha ana i mihi nui ai mahope iho.

            Ia Elederida i hele aku ai, nana aku la o Vekinia mahope on a, me ka hoopuka ana ae i keia mau olelo:

            "Ke ike ole nei au i ko'u hewa e kupono ai ko'u kipakuia mai keia hale aku oiai au e uku pololei ana i ka'u mau bila apau i kela ame keia mahina, na ko'u aie hoi ia, kupono ke kipaku ana ia'u. Heaha la hoi, e hele au."

            Ma kekahi kakahiaka nui ae kauoha aku la o Vekinia i ke Kauka Noka e hele mai no ka hookaa ana aku i kana mau bila pau a hoakaka pu aku la iaia no kona kipakuia ana e ka on a o ka hokele, me kona ike ole i ka hewa ana i hana aku ai iaia, oiai ua hookaa oia i kana mau bila apau me ka pololei, a e nee aku ana oia no kekahi wahi, no ia kumu oia i makemake ai e hookaa i kana mau bila apau mamua o ka hele ana.

            I ka pau ana o ka laua kamailio, a hoi aku la no hoi ke Kauka Noka, alaila hoopau aku la oia i kana wahien hii keiki, me ia nui no o ke noi a ia wahine me na waimaka e lawe pu oia iaia me ia, in a no no ka hoemi loaia mai o kona uku i like ole me ia mamua aku.

            Ua noi, a noi mai la ka wahine hii keiki e hele pu oia me ia aohe nae o Vekinia ae aku, no kona ike he mea hoomahuahua mai ia i kona mau hoolilo, a o kekahi aohe ona makemake e ike kekahi mea i kana wahi e hele aku aiame kana mea e hana aku ai.

            I ka makaukau ana o kona mau wahi opeope apau i ke kau iluna o ke kaa, ee aku la oia me kana bebe, me ka haalele ole iho i kekahi meheu mahope on a i mea e hiki ai i kekahi ke hokolo aku mahope ahiki i kahi ana i hooholo ai, kahi hoi ana i hoolala ai no ia mua aku malaila oia e noho ai me ka maluhia ahiki i ka pau ana o na wa olelo e pili ana nona a hopoinaia.

 

Mokuna XIX. Hoi hou o Sa Wiliama i Amerika.

 

            E hoomaha ika ko kaua kawailio ana, ek a mea heluhelu no Vekinia no ka manawa, oiai oia e hele la no kahi ana i manao ai malaila e maha ai kona noonoo, a e huli ae ka kaua nana ana no Sa Wiliama:

            "Ke maopopo ole loa nei ia'u e Miriama ke kumu o ka loaa ole ana mai o kekahi leka ia'u no na manawa lehulehu ae nei i hala mai kuu wahine mai, Mrs. Hita. He mea kupanaha loa keia i ka noonoo iho, nolaila e holo ana au i Amerika ma keia mokuahi ae," wahi a Sa Wiliama i ke kaikuahine i kekahi la mahope iho o ke ku ana aku o ka moku aohe nae he leka nana mai a Vekinia aku.

            He lehulehu na leka e ae e muu ana mahai o kana pa, o ka leka nae mai ka mea aku ana i kau nui ai aohe, hookahi iloko o ia mau leka lehulehu, he mau leka hoi ana i haawi nui ole iho ai kana noonoo ana, am a kona helehelena ia manawa he nanaina o ka mea i piha i ke pahaohao i awiliia me ke kaumaha no kekahi mea ana e noonoo nui ana.

            Aia ma kekahi aoao mai o ke pakaukau ke kaikuahine, ka Lede Linetona kahi i noho mai ai, a iaia ke Sa Wiliama i kamailio aku ai, a i na manawa apau a Sa Wiliama e nana ana i na leka ana o ka lawe ana ae miloko e o ke eke, ia wale no maluna on a ko ke kaikuahine mau maka kahi i haka pono mau mai ai, me ka pii mau ae o ka ula ma kona mau papalina, no kona hele ana paha i ka holokaa ma ia kakahiaka, a i ole no kona noonoo mau paha i ka hewa ana i hana ai i ka manawa a ke kaikunane i kamailio aku ai.

            "Alaila, ohe io no au leka la ma ke ekeleka mai la o keia kakahiaka?" wahi o ka ninau a ka Lede Linetona, me he mea la aohe hewa i hanaia eia, oiai nae, nana no iwehe ka ekeleka a laweia ae ka leka a Sa Wiliama mai a Vekinia mai.

            "Aohe; aneane loa au e ku a pupule, i ka ua mea o ka piha i na manao uluahewa like ole. Heaha la ke kumu o ko Mrs. HIta kakau ole ana mai, o ka'u ia e haohao nui nei no kona noho hamau loa iloko o keia mau mahina. No ia loaa ole mai o kana leka a ke maopopo ole nei hoi ia'u ke kumu, nolaila e pono au e holo me ka hookaulua hou ole."

            "E holo aku ana ka mokuahi Kepalonia ma ka Poaono no Amerika," i pane aku ai ke kaikunane, mahope o ka hala ana o kekahi manawa loihi. "O ka Poakolu keia, no laila e haalele iho ana au i ka Hitadela nei no Livapulu ma ka Poalima.

            "Nau e hoike aku i keia mea hou ia mama me na olelo maikai loa e loaa ana ia oe e lilo ole ai i mea hoehaeha aku i kona noonoo, a ke manaoio pu no hoi au aole e lilo ana ko'u kaawale ana aku i mea nou e hoahewa mai ai, oiai e hoi hou mai ana no hoi au, a ke manaoio pu nei au e malama ana no oe ia mama elike me ka maikai loa au e ike ana ahiki i kuu hoi hou ana mai.

            "E pono ia mama e noonoo mai no ko'u pono pu kekahi, no ka mea, aole hiki ia'u ke ola me ka hookaumaha mau ia o ko'u noonoo no kuu wahine, elike me keia ano o ke ola ana i nei manawa no kekahi pule hou aku, no ka mea, elike me ia a'u i hoike mua aku nei ia oe ua nui loa kuu aloha i kuu wahine ame kuu keiki, au a hoopilikia loa ia ko'u noonoo."

            "Ua pono ia i ko'u manao; e hooikaika ana au elike me ka maikai loa e hiki ana ia'u e hoohauoli mau aku i kona noonoo oiai oe e kaawale aku ana," i pane mai  ai ka Lede Linetona, me ka hiohiona hoomalae nae, i mea e ike aku ai ke kaikunana he maikai io no kona noonoo no nei hele on a, eia nae, ma ka mea oiaio, aia ka maka'u ka hana ma-o ole ia iloko o ua lede la, no ka ikeia ae o kana mau hana hewa i hana ai o ka wa i hala aku, ke halawai aku ke Sa wiliama me Vekinia, a no ka hoopuhiliia hoi o kana papahana i hoolala ai no ka hookaawale loa ia o ke Sa Wiliama mai ka wahine mai i hoihoi ole ia.

(Aole i pau.)